Wok Bilong Painim Gutpela Lida
“Yu go! Mipela les pinis long yu. Long nem bilong God, yu go!”—Em tok bilong Oliver Cromwell, na Leopold Amery i kamapim, em wanpela memba bilong Palamen Bilong Inglan.
Wol Woa 2 i stap inap 8-pela mun pinis, na i luk olsem Inglan wantaim ol kantri i helpim em ol bai lus long pait. Long tingting bilong Leopold Amery na sampela moa insait long gavman, ol i mas senisim lida bilong kantri. Olsem na long Me 7, 1940, long haus palamen, Mista Amery i kamapim dispela tok long Praim Minista Neville Chamberlain. Tripela de bihain, Mista Chamberlain i lusim wok bilong em na Winston Churchill i kisim ples bilong em.
OL MAN bilong graun i mas i gat wanpela lida bilong ol, tasol i no wanpela lida nating. Insait long famili tu, papa i mas i gat save long i go pas bambai meri pikinini bilong em i ken stap amamas. Sapos olsem, orait lida bilong kantri o bilong graun olgeta i mas i gat save tru long mekim dispela wok, a? Olsem na i hatwok tru long painim gutpela lida.
Em nau, long dispela as na insait long planti tausen yia ol i bin makim planti king moa yet, na i gat planti pait insait long ol kantri, na daunim gavman na kamapim narapela, givim namba long man, eleksen, kilim i dai ol lida, na putim narapela kain gavman. Ol king, praim minista, prins, presiden, dikteta samting, wantu ol i kisim namba na strong, na wantu namba bilong ol i lus. Sampela senis i kamap wantu na ol i rausim ol gavman o king i gat bikpela strong. (Lukim blok “Wantu Namba Bilong Ol i Tekewe,” long pes 5.) Tasol, ol i hatwok yet long painim wanpela lida i mekim gut wok na i stap longtaim.
“Yumi Mas Makim Nating Wanpela”—Tru Yumi Mas Mekim Olsem?
Olsem na planti manmeri i ting yumi no inap tru long painim gutpela lida. Long sampela kantri, planti man i les na ol i ting i no gat wanpela gutpela lida i stap, na dispela i kamap ples klia long taim bilong eleksen. Geoff Hill, wanpela niusman long Afrika, em i tok: “Taim ol man i stap tarangu na ting ol i no inap tru long senisim sindaun bilong ol, ol i les na ol i no laik vot. . . . Long Afrika, taim ol man i no vot dispela i no makim olsem ol i amamas long sindaun bilong ol, nogat. Em i olsem krai bilong ol man i stap tarangu na i singaut long kisim helpim, long wanem, ol i pilim olsem i no gat wanpela i tingim hevi bilong ol.” Na olsem tasol, wanpela niusman long Amerika i raitim tok long wanpela eleksen i laik kamap, olsem: “Mi laik tru bai wanpela man i nambawan olgeta i ken sanap long eleksen.” Na em i tok moa: “I no gat wanpela man olsem i stap. Long bipo na long nau tu i no gat. Yumi mas makim nating wanpela.”
Tasol yu ting tru tru ol man i no gat narapela rot—ol i mas “makim nating” ol lida i no gutpela tumas? Tru, ol lida bilong graun long bipo na long nau ol i no inap helpim ol man long kisim ol samting ol i sot long en. Tasol yu ting dispela i makim olsem yumi no inap tru long kisim gutpela lida? Nogat. Yumi inap kisim wanpela lida i nambawan olgeta. Stori i kamap bihain long dispela bai toktok long husat em i gutpela lida tru bilong ol man, na olsem wanem wok bilong em inap helpim planti milion manmeri bilong olgeta lain—na yu tu.
[Ol Piksa long pes 3]
Han kais antap: Neville Chamberlain
Han sut antap: Leopold Amery
Daunbilo: Winston Churchill
[Ol Kredit Lain]
Chamberlain: Photo by Jimmy Sime/Central Press/Getty Images; Amery: Photo by Kurt Hutton/Picture Post/Getty Images; Churchill: The Trustees of the Imperial War Museum (MH 26392)