“Go Waswas Long Hul Wara Siloam”
TAIM Jisas i putim pinis graun malumalum long ai bilong wanpela aipas man, Jisas i tokim em: “Go waswas long hul wara Siloam.” Dispela man i bihainim tok na “taim em i kam bek, em inap lukim gut ol samting.” (Jon 9:6, 7) Orait, hul wara Siloam i stap long wanem hap? I no longtaim i go pinis, ol saveman bilong painim ol samting bilong bipo insait long graun, ol i painim samting i givim nupela save long ol long hap em hul wara Siloam i stap long en.
Planti turis i bin raun lukim wanpela hap long Jerusalem ol i kolim hul wara Siloam, na ol i ting em dispela hul wara tasol em Jon 9:7 i toktok long en. Dispela hap i stap long pinis bilong tanel bilong Hesekia—em tanel bilong wara, longpela bilong en inap 530 mita na ol i bin wokim long 730 B.C.E. samting. Tasol tru tru dispela hul wara em i bilong yia 350 C.E. samting. Ol Bisantin, em lain i kolim ol yet olsem Kristen, ol i bin wokim, na ol i popaia na tok hul wara em Gutnius Bilong Jon i tok long en, em i bin i stap long pinis bilong dispela tanel.
Tasol long 2004, ol saveman bilong painim ol samting bilong bipo, ol i painim wanpela samting na ol i ting em dispela hul wara Siloam i bin stap long taim Jisas i stap long graun. Dispela samting i stap long saut-is em longwe inap 100 mita samting long hap we ol i bin popaia na tok hul wara Siloam i stap long en. Olsem wanem ol i painim dispela hap? Ol taun kaunsel i laik stretim sampela paip insait long graun long dispela hap, olsem na ol i salim sampela wokman i go wantaim ol bikpela masin. Wanpela saveman bilong painim ol samting insait long graun i wok klostu i stap na em i lukluk long ol i digim graun na em i lukim tupela lata. Ol i stopim wok, na lain Israeli Antiquities Authority i givim tok orait long ol i digim graun long dispela hap na painim ol samting i stap insait long en. Ol i kliaim pinis graun long wanpela sait bilong hul wara, em i longpela inap 70 mita, na tupela kona bilong en.
Sampela koin ol i bin painim ol i bilong namba tu, namba tri, na namba foa yia bilong pait ol Juda i mekim long Rom. Dispela pait i bin kamap namel long yia 66 na 70 C.E. Ol dispela koin i kamapim klia olsem ol i bin mekim wok long dispela hul wara i kam inap long 70 C.E., taim ol Rom i bin bagarapim Jerusalem. Wanpela nius (Biblical Archaeology Review) i tok: “Ol i bin yusim dispela hul wara i go inap long taim pasin bikhet bilong ol Juda long Rom i pinis, bihain long dispela taim ol i no moa mekim wok long en. Dispela hap, em wanpela ples daun tru bilong Jerusalem we i no gat man i sindaun long en i go inap long taim bilong ol Bisantin. Long olgeta yia, taim wara bilong ren long taim bilong kol i ran i go long dispela ples daun, em i save karim graun malumalum i go na pulapim dispela hul wara. Na bihain long ol Rom i bagarapim taun, ol i no klinim moa dispela hul wara. Insait long planti handet yia, graun malumalum i wok long bung na i kamap bikpela tru na isi isi dispela hul wara i no stap moa. Ol saveman bilong painim ol samting long graun, ol i painim dispela hul wara em sampela hap bilong en i stap aninit long graun klostu 3 mita samting.”
Bilong wanem ol sumatin bilong Baibel i gat laik long save long ples we hul wara Siloam i stap long en? Long wanem, dispela bai helpim ol long kliagut long ol narapela narapela hap bilong Jerusalem, em planti taim ol Gutnius i kamapim taim ol i stori long laip na wok autim tok bilong Jisas.
[Piksa long pes 7]
Nupela hap em ol i painim hul wara Siloam long en
[Kredit Lain]
© 2003 BiblePlaces.com