Yu Ting Woa i Stret Wantaim Pasin Kristen?
“Woa i brukim wanem lo, o woa i no stret wantaim wanem kain lo? Dispela em samting yumi no kliagut long en.” —Oliver O’Donovan, profesa bilong Kristen etiks.
I GAT wanpela piksa bilong Wol Woa 1, nem bilong en Sakrifais, em i hangamap i stap insait long wanpela haus (Canadian War Museum) we ol man i save go lukim ol samting bilong pait bilong bipo. Dispela piksa i gat ol soldia em ol man i kilim ol i dai, ol soldia em strong bilong ol i pinis long pait, na ol famili bilong ol long ples. Na long dispela piksa ol i droim Jisas i hangamap long wanpela diwai kros. Sampela i kirap nogut long lukim piksa bilong Jisas, em “king bilong kamapim gutpela sindaun na bel isi,” i stap klostu long piksa bilong pait. (Aisaia 9:6) Tasol sampela, em ol i pilim tru samting ol wanlain bilong ol i bin mekim, ol i ting olsem God na pikinini Man bilong em i laik bai ol Kristen i mas insait long ol pait bilong lukautim kantri bilong ol.
Inap planti handet yia ol bikman bilong lotu i bin orait long ol man i insait long pait. Long yia 417 C.E., Augustine em wanpela tisa bilong lotu em i tok: “Sapos man i no mekim wok olsem soldia yu no ken ting olsem bai God i no orait long em, nogat. . . . Sampela i wok long daunim ol birua long rot bilong beten. Tasol yu wok long daunim ol birua long rot bilong pait.” Inap olsem 800 yia i go pinis, Thomas Aquinas i tok olsem “i orait long insait long ol woa sapos ol dispela woa i bilong helpim ol man i stap rabis na lukautim kantri long ol birua.”
Yu gat wanem tingting long dispela samting? Taim i luk olsem i gat gutpela as na ol i kirapim woa—bilong lukautim kantri o bilong helpim ol man em ol arapela i daunim ol—yu ting blesing bilong God i stap long kain woa olsem? Ol Kristen i ken skelim wanem “lo” bilong save long laik bilong God long dispela samting?
Jisas i Bihainim Wanem Kain Pasin?
Olsem wanem? Yumi inap save long God i gat wanem tingting long ol pait bilong nau? Aposel Pol i tok: “ ‘Husat i save long tingting bilong Bikpela, bai em inap long skulim Bikpela?’ Tasol tingting bilong Krais i stap long yumi.” (1 Korin 2:16) Bilong helpim yumi, God Jehova i salim Jisas i kam long graun olsem gutpela piksa yumi ken bihainim. Ol tok bilong Jisas na ol samting em i mekim i kamapim klia pasin na tingting bilong Jehova. Orait, Jisas i tok wanem long pasin bilong insait long ol woa? Jisas i gat wanem tingting long ol woa?
Ating sampela inap ting olsem wanpela gutpela as bilong pait em bilong lukautim Jisas Krais. Wanpela aposel bilong em i bin ting olsem. Taim Judas i kamapim Jisas long ol birua na wanpela bikpela lain i kam arestim em, pren bilong Jisas, Pita, i “pulim bainat bilong en. Na em i paitim wokboi bilong hetpris na bainat i katim yau bilong en na yau i pundaun.” Yu ting pasin Pita i mekim i stret? Jisas i tokim Pita: “Putim bainat bilong yu i go bek long paus bilong en. Olgeta man i pait long bainat, bainat bai i bagarapim ol.”—Matyu 26:47-52.
Yumi no kirap nogut long pasin bilong Jisas. Tupela yia paslain long dispela samting i kamap, em i bin tok: “Yupela i harim pinis bipo ol i bin tok olsem, ‘Yu mas laikim tru ol wantok, na yu mas bel nogut long ol birua bilong yu.’ Tasol mi tokim yupela olsem, yupela i mas laikim ol birua bilong yupela, na yupela i mas beten bai God i marimari long ol man i save mekim pasin nogut long yupela. Olsem bai yupela i stap pikinini bilong Papa bilong yupela em i stap long heven. Em i save mekim san bilong en i kamap antap long ol man nogut na long ol gutpela man wantaim. Na em i save mekim ren i kam daun long ol stretpela man na long ol man bilong mekim pasin i no stret tu.” (Matyu 5:43-45) Yu ting Kristen inap laikim ol birua na beten long God i ken marimari long ol na long wankain taim pait long ol? Nogat,a?
Ol samting i bin kamap bipo i soim olsem ol Kristen i gat planti birua. Ol Rom i bin kilim i dai Jisas Krais. Bihain liklik, sapos man i tok em i Kristen, ol Rom bai kilim em i dai. Jisas i save olsem sampela Kristen inap kisim tingting long holim ol samting bilong pait na sakim dispela lain Rom, kain olsem sampela Juda i bin mekim, olsem na Jisas i mekim dispela tok long ol disaipel bilong em: “Ol i no bilong dispela graun, olsem mi yet mi no bilong dispela graun.” (Jon 17:16) Ol Kristen i no laik insait long wok politik. Maski narapela i mekim nogut long ol, o birua long ol o long kantri ol i stap long en, dispela i no makim olsem i stret ol i ken kirap na insait long pait bilong helpim ol yet.
Ol i Sapotim Kingdom Bilong God
Ol Kristen tru i bihainim tok bilong Jisas na ol i no insait long pait. Tingim samting i bin kamap long Aikoniam, em wanpela taun i stap bipo long Esia Maina. “Ol Juda wantaim ol man bilong ol arapela lain ol i kirap wantaim ol hetman bilong ol, na ol i laik mekim nogut long Pol tupela Barnabas. Ol i laik tromoi ol ston na kilim tupela i dai. Barnabas tupela Sol i harim tok long dispela samting ol man i laik mekim, orait tupela i ranawe i go long tupela taun bilong distrik Likonia, em taun Listra na Derbe, na long ol ples i stap klostu long dispela tupela taun. Na tupela i wok long autim gutnius long ol dispela ples.” (Aposel 14:5-7) Taim ol man i mekim nogut tru long ol Kristen, ol Kristen i no insait long pait bilong helpim ol yet na ol i no bekim nogut long ol man i mekim nogut long ol. Ol i wok yet long “autim gutnius.” Wanem dispela gutnius ol i wok long autim?
Ol Kristen i autim dispela wankain gutnius em Jisas i bin autim. Em i tok: “Mi mas autim gutnius bilong kingdom bilong God.” (Luk 4:43) Jisas na ol disaipel bilong em i sapotim Kingdom Bilong God. Krais i no bin mekim wok long wanpela lain ami bilong sambai long dispela Kingdom. Em i tok: “Kingdom bilong mi em i no bilong dispela graun. Sapos kingdom bilong mi em i bilong dispela graun, orait inap ol wokman bilong mi i pait, na i no gat wanpela man inap putim mi long han bilong ol Juda. Tasol kingdom bilong mi em i no bilong dispela graun.”—Jon 18:36.
“Laikim Tru Ol Arapela”
Pasin bilong i no insait long woa long taim bilong woa em wanpela mak bilong lotu i tru. Jisas i tok: “Sapos yupela wan wan i laikim tru ol arapela man bilong lain bilong mi, orait dispela bai i soim olgeta man olsem, yupela i disaipel bilong mi.” (Jon 13:35) Planti milion manmeri i amamas long bungim wanpela lain i kamapim dispela kain pasin laikim, maski ol man i tok bilas long ol, putim ol long kalabus, o kilim ol i dai long ol i no laik insait long woa.
Long ol kantri long Yurop em gavman Natsi i bosim, ol i kalabusim klostu 10,000 Witnes Bilong Jehova, long wanem, ol i no laik insait long pait, na ol i kalabusim klostu 3,000 bilong ol long ol banis kalabus nogut. Na long wankain taim, long Amerika ol i kalabusim 4,300 Witnes, long wanem, ol i no laik insait long ami. Ol Witnes long Jemani na long Amerika i no holim gan samting na pait long ol brata Kristen bilong ol o ol arapela man. Ol i no inap insait long pait na long wankain taim tok olsem ol i laikim ol wanlotu bilong ol.
Planti manmeri i pilim olsem pasin bilong pait em wanpela rot bilong lukautim ol yet. Tasol tingim: Maski ol man i bin mekim nogut tru long ol Kristen long taim bilong ol aposel, ol Kristen i no bekim nogut long ol, na ol i abrusim bagarap. Strongpela gavman bilong Rom i no inap daunim lotu Kristen. Ol Kristen tru i stap long nau tu, na ol i no insait long ol pait. Ol i no bekim nogut long ol man i mekim nogut long ol, ol i wetim God i helpim ol. Tok bilong em long Baibel i tok: “Yupela yet i no ken bekim rong ol i mekim long yupela. Yupela i mas larim God i belhat long ol. Yupela i save, buk bilong God i gat tok olsem, ‘Bekim rong, em i wok bilong mi. Mi yet bai mi bekim rong bilong ol na mekim save long ol.’ ”—Rom 12:19.
[Blok long pes 30]
OL WOA EM GOD I BIN ORAIT LONG EN
Sampela handet yia paslain long lotu Kristen i kamap, God i bin makim lain Israel long bipo olsem lain bilong em. Sampela taim God i bin tokim ol long bungim ol man na i go long pait. Paslain long ol i go insait long Kenan, em graun God i bin tok promis long givim long Abraham, Moses i tokim ol olsem: “Taim God, Bikpela bilong yumi, i larim yupela i daunim [7-pela bikpela lain pipel], orait yupela i mas kilim olgeta i dai. Yupela i no ken mekim kontrak wantaim ol na yupela i no ken marimari long ol.” (Lo 7:1, 2) Olsem na Hetman bilong ol Israel em Josua, em i daunim ol dispela lain birua “olsem God, Bikpela bilong ol Israel, i bin tokim em.”—Josua 10:40.
Yu ting em wanpela pait we lain Israel i bihainim gridi pasin na ol i pait tasol bilong kisim ol kantri bilong ol narapela lain? Nogat. Ol dispela lain pipel i save lotuim ol god giaman, kapsaitim blut bilong ol man, na mekim kain kain pasin sem nogut tru. Na tu, ol i save kukim ol pikinini long paia olsem ofa. (Namba 33:52; Jeremaia 7:31) Pasin holi bilong God, stretpela pasin, na pasin bilong em long laikim lain manmeri bilong em, dispela ol pasin i kirapim em long rausim olgeta kain pasin doti long dispela graun em i laik givim long lain Israel. Tasol maski i olsem, Jehova i skelim bel bilong olgeta man—em wanpela samting ol komanda bilong ami long nau i no inap mekim—na em i no kilim i dai ol man em ol i orait long lusim ol pasin nogut bilong ol na lotuim em.
[Piksa long pes 31]
Yu ting Jisas i laik bai ol disaipel bilong em i insait long pait bilong helpim em o ol wanbilip Kristen bilong ol?
[Piksa long pes 31]
Wanpela lain Witnes Bilong Jehova bihain long ol i lusim banis kalabus nogut long Buchenwald long 1945