Kirapim Ol Long Laikim Ol Arapela na Mekim Gutpela Pasin!

“Yumi wan wan i mas painim rot bilong kirapim ol long laikim ol arapela na mekim ol gutpela pasin long ol. . . . Yumi wan wan i mas wok strong moa long strongim bel bilong ol arapela.”​—⁠HIBRU 10:​24, 25.

OL I bung wantaim long pasin hait, na ol i lokim dua na sindaun klostu klostu. Ausait i gat birua i stap long olgeta hap. Gopas bilong ol, em Jisas, nau tasol ol i kilim em i dai long ai bilong ol man, na em i bin toksave long lain bilong em olsem ol man bai mekim nogut long ol olsem ol i bin mekim long em. (Jon 15:20; 20:19) Tasol taim ol i toktok isi isi wantaim na stori long dispela man ol i laikim tumas, em Jisas, na ol i bung klostu klostu, ating bel bilong ol i stap isi liklik na ol i no pret tumas.

² Orait, sampela yia i kam i go pinis na ol man i mekim nogut long ol Kristen tu, na kain kain hevi i painim ol. Tasol olsem ol disaipel bilong pastaim i bin mekim, ol tu i bung wantaim na dispela i mekim gut bel bilong ol na strongim ol. Olsem na long Hibru 10:​24, 25, aposel Pol i tok: “Yumi wan wan i mas tingting tu long ol arapela manmeri bilong God, na painim rot bilong kirapim ol long laikim ol arapela na mekim ol gutpela pasin long ol. Na yumi ol manmeri bilong God i no ken lusim pasin bilong bung wantaim, olsem sampela man i save mekim. Nogat. Yupela i save, De bilong Krais em i kam klostu. Olsem na yumi wan wan i mas wok strong moa long strongim bel bilong ol arapela.”

³ Tasol dispela tok i no olsem wanpela lo tasol long yumi mas wok yet long bung wantaim. Dispela tok i kolim ol samting God i laik bai ol Kristen i mekim long olgeta miting Kristen​—⁠na long olgeta narapela taim ol Kristen i save bung wantaim. Long nau yumi lukim De bilong Jehova i kam klostu pinis na planti hevi bilong dispela pasin nogut bilong graun i wok long kamap na kain kain bagarap inap painim yumi, olsem na ol miting bilong yumi i mas i stap olsem wanpela gutpela ples yumi ken i stap bel isi long en na yumi no pret, na em i givim strong long yumi na strongim bel bilong yumi. Tasol yumi ken mekim wanem na bai ol miting i ken mekim gutpela wok olsem? Orait, yumi ken skelim gut tok bilong Pol na mekim tripela bikpela askim olsem: Olsem wanem yumi ken “tingting tu long ol arapela manmeri bilong God”? Olsem wanem yumi ken “kirapim ol long laikim ol arapela na mekim ol gutpela pasin long ol”? Na olsem wanem yumi ken “strongim bel bilong ol arapela” nau long dispela taim nogut bilong planti hevi?

“Tingting Tu Long Ol Arapela”

⁴ Taim Pol i tokim ol Kristen long “tingting tu long ol arapela,” em i kolim wanpela tok Grik, ka·ta·no·eʹo, em i kain olsem “pilim,” tasol dispela tok Grik i strongpela tok liklik. Wanpela buk dikseneri (Theological Dictionary of the New Testament) i tok, insait bilong en i olsem “putim tingting olgeta i go long wanpela samting.” Na olsem W. E. Vine i tok, narapela insait bilong en i olsem “save gut” o “tingim gut.” Olsem na taim ol Kristen i “tingting tu long ol arapela,” ol i no tingim ol samting i stap ples klia tasol, olsem long skin tasol, nogat; ol i putim tingting olgeta i go bilong pilim tru bel bilong man na save gut long em.​—⁠Skelim wantaim Hibru 3:⁠1.

⁵ Yumi no ken lukim skin tasol bilong man o lukim nating ol wok o pasin bilong em na nau yumi ting yumi save gut long em. (1 Samuel 16:⁠7) Sampela man ol i no man bilong toktok, tasol ol i save pilim tru ol samting long bel. Na i stap bilong yumi i narapela narapela kain. Sampela i bin karim ol bikpela hevi, na long nau sampela i wok long karim ol bikpela hevi nogut tru. Sampela taim wanpela liklik pasin o tok bilong wanpela brata o sista i save skrapim bel bilong yumi, tasol taim yumi save, bipo sampela bikpela hevi i bin painim em, o em i gat hevi long sindaun bilong em, yumi sori long em na ol liklik pasin kranki bilong em i no skrapim moa bel bilong yumi.​—⁠Sindaun 19:⁠11.

⁶ Tasol i no olsem yumi mas wok long save gut long ol samting bilong ol brata em i samting bilong ol yet tasol na i no samting bilong yumi. (1 Tesalonaika 4:11) Tasol yumi ken mekim ol samting bilong soim olsem yumi tingim ol brata. Bilong mekim olsem, yumi no ken tok gude tasol long ol long Haus Kingdom. Yu ken makim wanpela brata o sista yu no save gut long em na yu ken toktok wantaim em inap sampela minit paslain o bihain long miting. Na gutpela samting moa, yu ken singautim wanpela o tupela i go long haus bilong yu bilong kaikai liklik o dring ti wantaim yu. (Rom 12:13) Tingim gut em. Putim yau long tok bilong em. Sapos yu askim em, olsem wanem em i bin kisim save na givim bel long Jehova, ating em bai kamapim bel bilong em na nau bai yu save gut long em. Tasol i gat wanpela gutpela rot bilong save moa yet long em​—⁠yu ken wok wantaim em long autim tok long ol haus. Sapos narapela i tingim gut narapela olsem, orait dispela bai helpim yumi long kisim pasin bilong sori long man na pilim ol tingting na hevi bilong em.​—⁠Filipai 2:4; 1 Pita 3:⁠8.

“Kirapim Ol”

⁷ Taim yumi tingting long ol narapela, dispela i helpim yumi long kirapim ol narapela long mekim gutpela wok. Ol elda Kristen i gat bikpela wok long dispela samting. Wanpela taim Jisas i bin givim tok long planti man, na Baibel i tok: “Ol bikpela lain manmeri ol i kirap nogut tru long skul bilong en.” (Matyu 7:28) Na narapela taim ol i bin salim sampela soldia bilong holim em, tasol ol i kam bek nating na ol i tok: “Bipo i no gat wanpela man i mekim toktok olsem dispela man i mekim.” (Jon 7:46) Wanem samting i mekim na ol man i kirap nogut long ol tok bilong Jisas? Yu ting em i save singaut singaut na kirapim nating bel bilong ol? Nogat. Taim Jisas i givim tok long ol man, em i mekim long gutpela pasin. Tasol long olgeta taim em i wok strong long putim ol tok i go daun long bel bilong ol man na bai ol i pilim tru tok bilong em. Em i save tingting long ol narapela man, olsem na em i save long pasin bilong kirapim ol. Em i save mekim ol gutpela tok piksa long ol samting tru ol man i save mekim o ol samting i save painim ol man, na ol inap pilim tru ol dispela tok piksa. (Matyu 13:34) Orait, ol man i gat wok long mekim ol tok long ol miting bilong yumi ol i mas bihainim pasin bilong Jisas na givim bel long mekim tok, na mekim long pasin i save kirapim man. Na olsem Jisas i bin mekim, yumi ken tingim sampela gutpela tok piksa i stret long ol man i harim, na bai tok bilong yumi i ken go daun long bel bilong ol.

⁸ Taim yumi mekim wok bilong God, yumi olgeta i ken i stap olsem gutpela piksa na dispela inap kirapim ol narapela. Jisas i bin kirapim tru ol man i bin harim ol tok bilong em. Em i laikim tumas wok Kristen bilong autim tok na em i litimapim tru dispela wok. Em i tok, dispela wok i olsem kaikai bilong em. (Jon 4:34; Rom 11:13) Sapos man i givim bel olsem long mekim wok bilong autim tok, dispela inap kirapim ol narapela tu na ol i laik mekim. Orait, yu tu yu ken kamapim long ples klia amamas bilong yu long mekim dispela wok, a? Tru, yu no ken hambak long wok yu mekim, tasol sapos sampela gutpela samting i bin painim yu taim yu autim tok long ol man, orait yu ken kamapim long ol narapela long kongrigesen. Na taim yu singautim sampela bilong i go wantaim yu long autim tok, yu ken traim helpim ol long kisim amamas long toktok wantaim ol man long Bikpela Man bilong wokim yumi, em Jehova.​—⁠Sindaun 25:⁠25.

⁹ Tasol was gut, nogut yu kirapim ol long kisim tingting kranki, olsem: Nogut yumi mekim na bel bilong ol i gat tok, long wanem, ol i ting ol i no mekim bikpela wok tumas. Na nogut yumi skelim ol wantaim ol narapela em ol i save mekim bikpela wok moa, na nau ol i sem long wok ol yet i mekim; o ating yumi save putim ol mak i antap tru na sapos sampela i no winim dispela mak, yumi mekim sampela tok i daunim o semim ol. Tru, sapos yumi mekim sampela samting olsem, ating dispela inap kirapim sampela long mekim bikpela wok moa inap liklik taim, tasol Pol i no tok, yumi mas ‘kirapim ol arapela long sem na mekim ol gutpela pasin.’ Tru tumas, yumi no ken mekim olsem. Yumi mas kirapim ol long laikim ol arapela, na nau dispela pasin bilong laikim ol arapela em bai kirapim ol long mekim ol gutpela wok. Tasol sapos man i pret na tingting planti long ol narapela long kongrigesen bai ting olsem wanem long em sapos em i no winim mak bilong ol, na dispela yet i kirapim em long mekim bikpela wok, dispela i no gutpela.​—⁠Skelim wantaim 2 Korin 9:​6, 7.

¹⁰ Bilong kirapim ol narapela, i no olsem yumi mas bosim ol, nogat. God i bin givim namba long aposel Pol bilong bosim sampela wok insait long lain Kristen, tasol long pasin daun em i tokim kongrigesen Korin: “Mi no tok olsem mipela i bosim bilip bilong yupela. Nogat.” (2 Korin 1:24) Sapos yumi mekim wankain pasin daun olsem Pol i mekim na yumi save i no wok bilong yumi yet long skelim hamas aua samting ol narapela i mas lusim long mekim wok bilong Jehova, o bosim maus bilong bel bilong ol taim ol i mas tingim sampela samting ol i mas mekim na em i samting bilong ol yet; orait, bai yumi no “strong tumas long bihainim stretpela pasin” na pes drai olsem man i no amamas, na yumi no putim lo long olgeta samting na strong long ol i mas bihainim. (Saveman 7:16) Kain pasin olsem i no save kirapim man long mekim gutpela wok; em i save daunim man.

¹¹ Yumi laik bai samting i kirapim man long mekim wok bilong Jehova i wankain olsem samting i bin kirapim ol Israel long givim ol samting bilong wokim haus lotu sel. Kisim Bek 35:21 i tok: “Tok bilong Moses i bin sutim bel bilong planti manmeri na ol i laik mekim olsem Moses i bin tok. Olgeta manmeri i gat save long wokim kain kain samting, ol i kam. Na ol manmeri i bringim ol samting long Bikpela bilong wokim haus sel.” Wanpela man i no bin subim ol long mekim, nogat. Bel bilong ol yet i kirapim ol long mekim. Tok Hibru long dispela ves i olsem: “Olgeta manmeri em bel bilong ol i kirap,” ol i givim ol dispela samting. Olsem na taim yumi bung wantaim, yumi mas wok long kirapim bel bilong ol narapela long mekim ol gutpela wok, na nau yumi larim spirit bilong Jehova i mekim ol narapela samting bilong kirapim ol.

“Strongim Bel Bilong Ol Arapela”

¹² Taim Pol i tok, yumi mas “strongim bel bilong ol arapela,” em i kolim wanpela hap tok Grik olsem pa·ra·ka·leʹo, i gat sampela insait moa long en, olsem ‘strongim man, o mekim gut bel bilong man.’ Long Baibel Greek Septuagint dispela tok Grik i stap long hap bilong Jop 29:​25, em i stori long Jop olsem em i man bilong mekim gut bel bilong ol man i krai sori long man i dai pinis. Tasol taim Jop yet i gat bikpela hevi, ol man i no strongim na mekim gut bel bilong em. Tripela pren giaman bilong em i wok tasol long skelim em long kot na givim bikpela tok long em, na ol i no pilim ol hevi bilong em o sori long em. Na long olgeta toktok ol i mekim, ol i no bin kolim nem bilong Jop wanpela taim. (Skelim Jop 33:​1, 31.) Ating ol i tingim em i olsem wanpela hevi ol i mas karim; ol i no tingim em i wanpela man. Olsem na Jop i les long ol na em i tok: “Sapos yupela i stap nogut olsem mi, na mi stap gut olsem yupela, orait mi inap mekim wankain pasin olsem yupela i bin mekim nau long mi.” (Jop 16:⁠4) I olsem tu long nau, sapos yu laik strongim bel bilong narapela, yu mas sori long em na pilim hevi bilong em. No ken skelim pasin bilong em. Olsem Rom 14:4 i tok: “Yu husat na yu skelim pasin bilong wokboi bilong narapela man? Sapos em i sanap strong long wok bilong en, o sapos em i pundaun, dispela em i samting bilong Bikman bilong em yet. Tasol em bai i sanap strong, long wanem, Bikpela yet inap long strongim em na mekim em i sanap strong.”

¹³ I gat wanpela tok Grik kain olsem pa·ra·ka·leʹo, na long 2 Tesalonaika 2:​16, 17 ol i tanim dispela tu olsem “strongim bel”; em i tok: “Bikpela bilong yumi Jisas Krais, wantaim God Papa bilong yumi, i laikim yumi tru. Na em i marimari long yumi na i mekim bel bilong yumi i stap gut oltaim oltaim. Na em i helpim yumi long bilip na wetim God i mekim gut tru long yumi. Na em i ken strongim bel bilong yupela, na helpim yupela long bihainim tru olgeta gutpela pasin na long mekim ol gutpela tok.” Em nau, Pol i bungim dispela tok “strongim bel bilong yupela” wantaim dispela tok i tru olsem Jehova i save laikim yumi tru. Olsem na bilong strongim na mekim gut bel bilong ol narapela, yumi ken kamapim dispela bikpela tok i tru long ol.

¹⁴ Wanpela taim profet Daniel i tingting planti tru taim em i lukim wanpela driman i pretim em, olsem na em i tok: “Strong bilong mi i pinis olgeta na pes bilong mi i senis tru.” Jehova i salim wanpela ensel i kam, na inap sampela taim ensel i tokim Daniel: “God i laikim yu tumas.” Dispela tok i mekim wanem long Daniel? Em i tokim ensel: “Yu strongim mi pinis.”​—⁠Daniel 10:​8, 11, 19.

¹⁵ Em nau, dispela em i narapela rot bilong strongim bel bilong ol narapela. Givim gutpela tok long ol, olsem yu amamas long sampela gutpela wok samting ol i bin mekim. Nogut yumi gat hatpela pasin na yumi wok long skelim ol samting ol i mekim. Tru, sampela taim ol elda na ol wasman bilong raun i mas givim tok long wanpela bilong stretim em, tasol i gutpela sapos bihain dispela man o meri i ken tingim ol i olsem man bilong strongim bel bilong ol, na ol i no bin mekim pasin olsem ol i skelim em long kot.

¹⁶ Na ol manmeri i stap bel hevi, yumi gat wok long strongim bel bilong ol, na Jehova i laik bai yumi wanlain Kristen bilong ol yumi mas helpim gut ol kain manmeri olsem​—⁠sapos yumi stap elda, Jehova i laik bai yumi mekim moa yet dispela pasin. (Sindaun 21:13) Orait yumi ken mekim wanem? Tru, sampela taim i hatwok long tingim rot bilong helpim ol; nogut yumi tokim ol tasol olsem ol i mas wok strong moa long wok bilong Jehova. Bilong wanem yumi no ken tok olsem? Long wanem, i olsem yumi tok, as bilong bel hevi bilong ol, em ol i no mekim bikpela wok. Tasol yumi save, dispela i no as bilong ol bikpela bel hevi. Wanpela taim profet Elaija i gat bikpela bel hevi tru na em i laik bai em i ken i dai; tasol dispela bel hevi i painim em taim em i bin wok strong tru long wok bilong Jehova. Orait Jehova i mekim wanem long em? Jehova i salim wanpela ensel i kam bilong helpim em. Elaija i kamapim tru bel bilong em long Jehova na dispela i kamapim klia tingting bilong em, em i ting em i no inap mekim wanpela gutpela wok​—⁠em i olsem ol tumbuna i dai pinis, ol tu i no inap mekim wanpela gutpela wok; na em i ting, olgeta wok em i bin mekim i lus nating, na em i stap wanpis stret. Orait Jehova i putim yau long tok bilong em na i mekim gut bel bilong em. Bilong mekim olsem, Jehova i mekim ol narapela kain samting bilong kamapim strong bilong em long Elaija, na em i toksave olsem Elaija i no stap wanpis, na dispela wok em i bin kirapim, em bai pinisim. Na Jehova i tok promis long givim wanpela poroman long Elaija, na Elaija i mas skulim em bambai em i ken kamap senis bilong Elaija long bihain.​—⁠1 King 19:​1-21.

¹⁷ Ating dispela i bin strongim tru bel bilong Elaija, a? Orait yumi tu i mas strongim bel bilong ol manmeri namel long yumi em ol i stap bel hevi. Yumi mas putim yau long tok bilong ol na bai yumi ken pilim gut hevi bilong ol! (Jems 1:19) Kamapim sampela gutpela tok bilong Baibel i stret long hevi bilong ol na em inap helpim ol. (Sindaun 25:11; 1 Tesalonaika 5:14) Bilong strongim bel bilong ol manmeri em ol i strong tumas long kotim ol yet, ol elda i ken givim sampela tok bilong Baibel long ol i kamapim klia olsem Jehova i laikim tru ol, na long ai bilong em ol i gutpela samting tru.a Bilong strongim bel bilong ol man i ting ol i nogut tasol na ol i no inap mekim wanpela gutpela wok, ol elda i ken stori long ol long wok bilong ofa bilong Krais; dispela inap strongim tru ol. Sapos wanpela i bel hevi long wanpela rong em i bin mekim bipo, ol i ken tokim em olsem ofa bilong Krais i bin tekewe dispela rong sapos em i tanim bel tru na em i lusim pinis dispela pasin.​—⁠Aisaia 1:⁠18.

¹⁸ Tru, elda bai tingim hevi bilong dispela man o meri yet na bai elda i ken mekim stret wok bilong skulim em. Tingim kain samting olsem: Long Lo Bilong Moses, bilong tekewe olgeta kain sin ol i mas kilim ol animal na mekim ofa long en, na dispela ofa i olsem piksa na i makim ofa bilong Krais. (Wok Pris 4:​27, 28) Tasol lo i no tok, sapos man i reipim wanpela meri, dispela meri i mas givim wanpela ofa bilong tekewe sin. Lo i tok, ol i “no ken mekim wanpela samting” long meri bilong givim strafe long em. (Lo 22:​25-27) Long nau tu, sapos ol raskol samting i holim na reipim wanpela sista na em i pilim olsem em i nogut pinis, yu ting i stret sapos yumi tokim em, ofa bilong Krais i mas tekewe rong bilong em? Nogat, a? Em i no bin mekim rong. Dispela man i bin holim em na reipim em, em yet i bin mekim rong na ofa bilong Krais i mas tekewe rong bilong em. Tasol yumi ken tokim em, Jehova na Krais i laikim tumas yumi na ol i givim ofa bilong helpim yumi, na dispela i kamapim klia olsem rong bilong narapela man i no mekim em i doti long ai bilong God​—⁠em i gutpela samting tru long ai bilong Jehova na Jehova i laikim yet em.​—⁠Skelim wantaim Mak 7:​18-23; 1 Jon 4:⁠16.

¹⁹ Em nau, maski wanpela brata o sista i gat wanem kain hevi long sindaun bilong em, o wanem bikpela hevi i bin painim em bipo, em i ken tingim lain bilong Jehova bai strongim bel bilong em. Na em bai ting olsem sapos yumi olgeta wan wan i tingting tu long ol arapela, na kirapim ol long laikim ol arapela, na strongim bel bilong ol arapela taim yumi bung wantaim. Tasol yumi no gutpela olgeta, olsem na sampela taim yumi save pundaun long mekim dispela wok bilong helpim na strongim ol narapela, na sampela taim yumi save mekim nogut bel bilong ol. Tasol yumi no ken tingim ol dispela popaia bilong ol narapela. Sapos oltaim yu tingim ol liklik pasin kranki bilong ol, nogut dispela i kirapim yu na yu wok long skelim pasin bilong ol brata sista long kongrigesen na yu no amamas long ol, na nau yu mekim dispela samting Pol i laik helpim yumi long abrusim​—⁠bai yu lusim pasin bilong bung wantaim ol brata. Yu no ken mekim dispela pasin! Nau pasin bilong dispela graun i go nogut moa, na kain kain bagarap inap painim yumi, olsem na yumi mas wok long strongim ol narapela narapela taim yumi bung wantaim long miting. Na yumi lukim De bilong Jehova i kam klostu pinis, olsem na yumi mas wok strong moa long strongim bel bilong ol brata!

[Ol Futnot]

Bai Yu Bekim Olsem Wanem?

◻ Bilong wanem ol miting na ol narapela bung bilong yumi i mas strongim bel bilong ol narapela narapela nau long taim bilong las de?

◻ Wanem insait bilong dispela tok, “tingting tu long ol arapela”?

◻ Olsem wanem yumi ken kirapim ol arapela?

◻ Olsem wanem yumi ken strongim bel bilong ol arapela?

◻ Olsem wanem yumi inap strongim bel bilong ol man i stap bel hevi?

[Askim Bilong Stadi]

1, 2. (a) Taim ol Kristen bilong pastaim i bung wantaim long ol miting, bilong wanem em i bikpela samting long ol i mas strongim bel bilong ol narapela narapela? (b) Wanem tok bilong Pol i tok long ol i mas bung wantaim?

3. Olsem wanem yumi ken tok, tok bilong Hibru 10:​24, 25 i no wanpela lo tasol long yumi mas bung wantaim?

4. Wanem insait bilong dispela tok, “tingting tu long ol arapela”?

5. Wanem sampela samting bilong man yumi no inap lukim long ples klia? Bilong wanem yumi mas tingim ol dispela samting?

6. Wanem sampela rot bilong helpim yumi long save gut long ol narapela narapela? Wanem gutpela samting inap kamap long dispela?

7. (a) Pasin bilong Jisas long skulim ol man, dispela i mekim wanem long ol? (b) Wanem samting i mekim na ol man i kirap nogut long skul bilong em?

8. Olsem wanem pasin bilong Jisas i kirapim ol man? Olsem wanem yumi ken bihainim pasin bilong em long dispela samting?

9. (a) Yumi laik abrusim wanem ol pasin bilong kirapim ol narapela? Bilong wanem yumi laik abrusim ol dispela pasin? (b) Wanem samting i mas kirapim yumi long givim bel long mekim wok bilong Jehova?

10. Bilong wanem yumi mas save, yumi no bosim bilip bilong ol narapela?

11. Wanem samting i bin kirapim ol Israel long givim ol samting bilong wokim haus lotu sel? Olsem wanem yumi ken bihainim dispela pasin long nau?

12. (a) Wanem sampela insait bilong wanpela tok Grik ol i tanim olsem “strongim bel bilong ol arapela”? (b) Olsem wanem ol pren bilong Jop i no bin strongim bel bilong em? (c) Bilong wanem yumi no ken skelim pasin na wok bilong ol narapela?

13, 14. (a) Bilong mekim gut bel bilong ol brata sista, yumi mas tokim ol long wanem bikpela tok i tru? (b) Olsem wanem wanpela ensel i bin strongim Daniel?

15. Olsem wanem ol elda na wasman bilong raun i ken bungim wok bilong givim gutpela tok long ol brata wantaim wok bilong stretim ol?

16. (a) Taim yumi laik strongim bel bilong ol man i bel hevi, bilong wanem yumi no ken tokim ol tasol olsem ol i mas wok strong moa long wok bilong Jehova? (b) Taim Elaija i stap bel hevi, Jehova i helpim em olsem wanem?

17. Elda inap mekim wanem bilong strongim bel bilong wanpela man em i strong long kotim em yet?

18. Olsem wanem yumi ken mekim wok long dispela tok long ofa bilong Krais bilong strongim bel bilong meri em wanpela man i bin reipim em?

19. Bilong wanem yumi no ken ting, long olgeta taim yumi bung wantaim ol brata sista ol bai strongim bel bilong yumi? Yumi mas strong long mekim wanem?

[Piksa long pes 16]

Sapos yumi singautim ol brata i kam long haus bilong yumi, dispela bai helpim yumi long save gut long ol