Yumi Mas Tokaut long Strafe Bilong God
“Yu mas kirap na tokim ol long olgeta samting mi tokim yu long en. Yu no ken pret long ol.”−JEREMAIA 1:17, NW
OL I BIN mekim nogut tru long ol Witnes Bilong Jehova long Natsi Jemani [long taim bilong Hitler], olsem ol i bin mekim long ol narapela taim bipo.’ Wanpela buk i tok olsem, em i stori long taim bilong Namba Tu Pait. (Holocaust Studies Annual, Volume 11-The Churches’ Response to the Holocaust) Na wanpela nius bilong Saut Afrika (Daily News), bilong Julai 15, 1939, i stori long ol Witnes Bilong Jehova long Jemani, na i tok: ‘Olsem wanpela lait i no save dai, dispela liklik lain man na meri Kristen ol i sanap strong na holimpas bilip bilong ol na ol i olsem wanpela nil i sutim skin bilong [Adolf Hitler] na ol i kamapim long ples klia olsem em i man bilong i dai tasol.’ Dispela tok i kirapim yumi long tingim wanpela tok Jisas i bin mekim, em i tok ol disaipel bilong em bai stap olsem “lait bilong graun,” na lait bilong ol i mas lait long ai bilong ol manmeri bilong graun, maski wanem kain hevi i painim ol.−Matyu 5:11, 12, 14-16.
2 Na i gat wanpela tok i kam long hap bilong Sri Lanka, long dispela hap ol raskol-ami i mekim pait long gavman. Dispela tok i stori long wanpela yangpela Witnes, nem bilong em David Gunaratnam, em i bihainim strongpela pasin bilong Jeremaia na em i autim tok long ol bikpela man long ami bilong gavman. Long dispela taim ol i wok long painim na holim ol yangpela man ol i insait long dispela lain raskol-ami, na ol i holim dispela yangpela Witnes tu, na ol i givim sampela askim long em. Dispela stori i tok: ‘Ol ofisa wantaim lain bilong ol i kirap nogut long ol tok dispela yangpela Witnes i givim long ol, na ol i pilim tru olsem em i no giaman−em i autim tok long ol, na em i tok, “Sapos bihain mi bungim ol lain raskol-ami, bai mi autim dispela wankain tok long ol.’ ”
3 Orait long dispela nait stret sampela lain raskol-ami ol i kam hait na holim em na karim em i go. Ol i tok em i save helpim ami bilong gavman. Em i tokaut strong olsem em i no save helpim wanpela lain politik bilong dispela graun; em i tok em i save autim tok bilong Kingdom bilong God tasol long ol man. Em i tok, “Mi mekim wok bilong God na bai mi mekim yet. Mi save autim tok long olgeta man i laik harim, maski ol i bilong wanem lain.” Tasol ol i sutim na kilim i dai dispela yangpela Witnes em i gat meri na wanpela liklik pikinini man. Em i gat strongpela bel na em i no bin pret long autim tok long ol man!−Lukim Aposel 7:51-60.
4 Na tok i kam long wanpela hap bilong Saut Amerika, em sampela pris pasto bilong misin Katolik na Talatala i orait long ol man i mekim nogut long ol Witnes Bilong Jehova. Dispela stori i tok: ‘I gat 5-pela Witnes Bilong Jehova long banis kalabus bilong ami . . . na planti taim ol ami i paitim ol na kalabusim ol i stap wanpis long rum kalabus na ol i no givim kaikai long ol. Wanpela ofisa long lain soldia bilong mipela i givim strafe long ol, long wanem ol i autim tok long ol narapela soldia. Dispela ofisa i tok, ol narapela lain lotu i no laik pait, ol i orait liklik, tasol yumi mas lukaut tru long ol Witnes Bilong- Jehova.’
Samting i Kirapim Ol long Mekim Pasin Birua
5 Olsem yumi stori pinis, bipo ol bikpela man bilong lotu na bilong politik ol i bin mekim nogut long Jeremaia, na i wankain tu long ol Witnes Bilong Jehova long nau. Long olgeta hap ol dispela lain bilong lotu na bilong politik ol i mekim nogut long ol dispela Witnes. Wanem samting i kirapim ol long mekim dispela pasin birua? Ol Witnes Bilong Jehova ol i save stap isi na ol i no man bilong pait, na ol i bihainim ol lo bilong gavman; i no gat narapela lain i winim ol long mekim olsem. Tasol ol birua bilong ol i ting Tok bilong God, em Baibel, em i samting nogut bilong bagarapim ol, olsem na ol i bel nogut long tok bilong Baibel long Kingdom bilong God i mas kamap, na ol i sakim dispela tok. Ol Witnes i strong long autim dispela tok na ol i no pret na surik liklik; na ol dispela tok na lo bilong Baibel ol i autim em i kamapim long ples klia pasin giaman bilong ol lain politik na ol man bilong ol bikpela kampani o bisnis na ol lotu bilong dispela graun, em olgeta i hap bilong dispela pasin em Seten i bosim; ol i tingim skin bilong ol yet tasol na ol i man bilong tupela maus.−Jon 15:18, 19; 1 Jon 5:19.
6 Tasol maski ol i kalabusim ol Witnes Bilong Jehova o paitim ol nogut o kilim ol i dai, ol i bihainim strongpela pasin bilong Jeremaia bipo. Ol i mekim pasin sori na pasin isi long ol man, tasol ol i wok yet long autim strongpela tok bilong Jehova long strafe bai painim ol lain bilong dispela graun. (2 Timoti 2:23-26) Ol i save ol i mas bihainim tok bilong God, na tok bilong man i namba tu. (Aposel 4:19, 20; 5:29) Ol i tingim tok bilong aposel Pol, em i bin tokim ol Kristen Hibru long ol i mas sanap strong na mekim wok bilong God, na ol i no ken pret na surik long dispela wok. Sapos ol i mekim olsem, bai ol inap kisim gutpela samting bipo God i bin tok long givim long ol, em laip i stap oltaim. Olsem na yumi mas bihainim strongpela pasin bilong Pol na Jeremaia na bai yumi inap tok: “Yumi no man bilong surik na lus. Nogat. Yumi man bilong bilip na kisim laip.”−Hibru 10:35-39.
Lain Bilong Nau Em Jeremaia i Makim Ol i Kamapim Rong Bilong Ol Lotu Giaman
7 Bipo Jehova i wok long salim ol profet bilong em i go long Isrel na Juda bilong givim tok long ol, na long nau tu em i sakim ol Witnes bilong em long tokaut long strafe bilong em bai painim ol lain bilong dispela graun. (Jeremaia 7:25, 26; 25:4, 8, 9) Dispela wok bilong ol i kamap strong long yia 1919, na liklik hap lain brata bilong Krais ol i wok strong moa long autim tok long strafe bilong God bai painim ol lotu ol i giaman na kolim Kristen, na ol i no pret long autim dispela tok. (Lukim Jeremaia 11:9-13.) Long 1919 ol Witnes i kirap wokim nius ol i kolim The Golden Age. Bihain ol i senisim nem bilong dispela nius na kolim Consolation (1937), na long 1946 ol i , kirap kolim Awake! (long tok Pisin yumi kolim Kirap!). Inap long planti yia dispela nius i bin mekim bikpela wok long ples klia bilong kamapim ol tok giaman bilong ol lotu, na ol i tokaut tu olsem ol dispela lain ol i tok ol i Kristen, tasol ol i skin Kristen tasol.
8 Dispela nius Kirap! long tok Inglis (bipo em Golden Age), bilong Oktoba 11, 1922, i mekim strongpela tok long ol lotu giaman na i tok, ‘Ol misin wantaim ol pris pasto na ol bikpela bos bilong ol na ol pren politik bilong ol, ol i wok strong long helpim na kirapim bek ol pasin bilong dispela graun em ol gavman i bin kamapim . . . tasol wok bilong ol i mas lus nating, long wanem ol dispela samting i no bilong Kingdom bilong Krais. Nogat. Long taim bilong Bikpela Pait Bilong Olgeta Hap (Namba 1 Pait), ol pris pasto bilong ol dispela misin ol i no stap gut long Bikpela bilong yumi Krais Jisas, long wanem, ol i mekim rong na ol i bung wantaim ol bikpela man bilong bisnis na ol bikpela man bilong politik bilong helpim ol long skruim dispela [Namba 1] Pait i go moa.’
9 Na dispela nius i tok, moa olsem: “Na ol i mekim sampela samting moa bilong sakim Bikpela wantaim kingdom bilong em−long laik bilong ol yet ol i bung wantaim oganaisesen bilong Seten na ol i tokaut strong long ol man bilong olgeta hap, olsem Lig ov Nesen em i rot bilong kamapim Kingdom bilong God long graun.” Bihain dispela nius i kamapim wanpela strongpela tok moa yet, em i tok long wanpela ‘bikpela hevi’ o strafe. Nius i tok: “Klostu nau na wanpela bikpela hevi bai painim ol lain bilong dispela graun; olsem Krais Jisas i bin tok, ‘Long dispela taim bai i gat bikpela hevi tru. Long taim graun i nupela yet inap nau, kain hevi olsem i no bin kamap bipo. Na bihain tu bai i no gat hevi olsem.’ ”
10 Na bihain ol i kamapim moa yet dispela tok bilong strafe bai painim ol lotu bilong dispela graun. Ol i mekim dispela wok long rot bilong nius Wastaua na ol buklet na buk. Olsem: Long 1926, wanpela buk bilong ol (Deliverance) i mekim strongpela tok bilong kamapim tok giaman bilong ol misin. Long pes 203 buk i tok, “Ol i pulim ol bilip giaman i kam insait [long ol lotu i bin lusim rot bilong Kristen] na ol i lusim tok i tru. Sampela tok giaman ol i kisim, em tok bilong god triwan, na yumi gat tewel na dispela tewel i no save dai, na ol man nogut i save go long bikpela paia bilong kisim pen oltaim oltaim, na God i bin givim namba long ol pris pasto na ol king bilong bosim ol man bilong graun. Bihain ol i makim Maria, em mama bilong Jisas, i kamap olsem wanpela god, na ol i tok long ol lain bilong ol i mas lotuim em, olsem mama bilong God.”
Ol Lotu i Kisim Strongpela Toksave
11 Dispela buk i kamapim sampela rong bilong ol misin, em ol i helpim ol pait bilong graun. Buk i tok: ‘Ol pris pasto na bisop samting bilong ol misin ol i blesim ol ami em ol lain politik na ol bikpela man bilong bisnis i bin salim ol i go bilong pait; na ol pris pasto bilong ol lain birua ol tu i mekim olsem tasol. Olgeta pris pasto i giaman long beten long wanpela God tasol bilong helpim ol ami bilong tupela lain wantaim.’ (Lukim Jeremaia 7:31.) Na dispela buk i tokaut long wanpela bikpela strafe klostu bai painim ol dispela lain. Buk i tok: “Olgeta lain ol i insait long oganaisesen bilong Seten long graun, nau em i wok long bungim ol bilong mekim bikpela pait bilong Amagedon.”−Revelesen 16:14-16.
12 Long taim bilong Jeremaia ol hetman bilong Juda ol i tok ol i stap gutpela na God i orait long ol; na olsem tasol “ol hetman bilong lotu long nau ol i giamanim bel bilong ol yet na ol i tok ol i stap gutpela; ol i tok ol i holim nem bilong Krais na em inap−i no gat narapela samting ol i mas mekim. Ol i tok olsem na ol i wok long mekim ol samting olsem Seten i laikim. I olsem ol i pasim ai bilong ol yet na bilong ol arapela man bambai ol i no ken lukim ol samting nogut i laik painim ol.” (Buk Deliverance, pes 270) Ol dispela Sumatin Bilong Baibel (em Ol Witnes Bilong Jehova), ol i wok strong long kamapim long ples klia olsem ol dispela misin i giamanim bel bilong ol yet.−Matyu 7:21-23.
13 Bihain ol dispela Sumatin Bilong Baibel ol i wok strong moa long bihainim pasin bilong Jeremaia; long yia 1931 long wanpela bikpela kibung long Kolambas, Ohaio, long Amerika, ol i tokaut olsem ol i mas kisim wanpela nem i stap long Baibel, olsem “ol Witnes Bilong Jehova,” na i stret dispela liklik lain strongpela Kristen ol i kisim dispela nem. (Aisaia 43:10-12) Olsem 8 handet yia samting paslain long Jisas, Jehova i bin putim dispela nem long lain Isrel. Olsem na taim Jeremaia i kamap profet long wan handet yia samting bihain, em tu em i wanpela witnes bilong Jehova. (Jeremaia 16:21) Na Jisas tu, taim em i kam long graun na em kamap wanpela Juda, em i wanpela witnes bilong Papa bilong em, Jehova. (Jon 17:25, 26; Revelesen 1:5; 3:14) Olsem na long taim God yet i mekim, i stret long lain bilong em i mas inapim mak bambai ol i ken kisim dispela nem God i givim long ol−em ol “Witnes Bilong Jehova.” long Jehova.”−Jon 17:6, 11, 12.
Ol i Kamapim Giaman Bilong Ol Misin
14 Insait long dispela 70 samting yia i go pinis, ol Witnes Bilong Jehova i bin tokaut long ol man long gutpela Kingdom bilong Jehova bai kam na bosim graun, na ol i tokaut tu long rong bilong ol misin. Ol i kamapim long ples klia giaman bilong ol dispela misin. Ol i tilim planti milion buk na nius i kamapim ol tok bilong Baibel i sutim stret ol dispela misin, em Baibel i kolim ol olsem “Bikpela taun Babilon” long Revelesen sapta 17 na sapta 18. (Lukim buk “Babylon the Great Has Fallen!” Godˈs Kingdom Rules , pes 576-615, long yia 1963 Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. i wokim dispela buk.)
15 Long 1955 ol Witnes Bilong Jehova i tilim planti milion buklet Christendom or Christianity−Which One Is “the Light of the World”? long ol man, na buklet i tok, ol misin giaman i no stap olsem ‘lait bilong ol man.’ Ol Witnes i tilim planti tausen i go long ol pris pasto bilong ol lotu. Buklet i mekim pasin olsem Jeremaia i bin mekim na buklet i tok: “Ol misin i kamap strong na ol i gat planti samting bilong dispela graun na ol i holim bikpela strong long ol ami, tasol ol i no stap olsem ‘lait bilong ol man.’ Bilong wanem? . . . Long wanem, ol i no autim tok bilong Baibel long ol man, na ol yet i no bihainim pasin Kristen olsem Baibel i lainim yumi long en.” Na nau buklet i kolim tupela askim olsem: “Taim ol Witnes i kamapim giaman bilong ol dispela misin, dispela i mekim nogut long lain bilong ol? Taim ol Witnes i mekim olsem, em pasin Kristen o olsem wanem?”
16 Buklet i tok, “Sapos dispela i no pasin Kristen, orait yumi mas tok, Jisas tu i no mekim pasin Kristen taim em i kamapim rong bilong ol Juda, . . . na olgeta profet bilong Jehova long bipo [na Jeremaia tu], ol tu i mekim nogut long ol man, long wanem, ol tu i tokaut long rong bilong ol bikpela man bilong lotu na ol i kamapim long ples klia lotu giaman bilong ol, em ol i bin lusim Jehova na ol i kisim ol god bilong ol haiden; na ol profet i tokaut long ol lain haiden tu i gat rong, long wanem ol i lotuim ol god giaman.” Sapos ol Kristen tru i mas i stap olsem “lait bilong graun,” orait ol i mas kamapim long ples klia dispela pasin tudak ol lain man i stap long en, em ol i no save long tok i tru bilong Baibel. (2 Korin 6:14-17) Tasol ol Witnes Bilong Jehova ol i no pait long ol wan wan man na givim dispela tok long ol; nogat. Ol i gat pait long dispela pasin na bilip giaman bilong dispela graun em i kalabusim ol manmeri na ol i stap tudak. Olsem na Jehova i tokim Jeremaia: “Yu mas pasim let na yu mas kirap na tokim ol long olgeta samting mi tokim yu long en. Yu no ken pret long ol, . . . Ol bai kirapim pait long yu, tasol ol i no inap daunim yu, long wanem, ‘Mi stap wantaim yu na mi bai helpim yu.’ ”−Jeremaia 1:17, 19, NW.
Dispela Wok Olsem Bilong Jeremaia, Liklik Taim Bai Pinis
17 Olsem wanem? Nau ol Witnes Bilong Jehova i isi liklik na ol i no tokaut tumas long strafe bilong God bai painim lotu giaman? Tru, ol man bilong nau ol i ting i no stret long skelim tumas ol lotu na kamapim sampela rong o giaman bilong ol. Tasol ol buk na nius bilong ol Witnes long nau i kamapim wankain strongpela tok long strafe bilong God bai painim ol lotu bilong dispela graun. Insait long 4-pela yia i go pinis, ol Witnes i wokim 32 milion buk nem bilong en Yu Inap i Stap Oltaim long Paradais long Graun, na ol i wokim long 76 tok ples. Dispela buk i kamapim bekim bilong planti askim, olsem “Wanem Samting i Painim Man i Dai Pinis?” na “Bilong Wanem God i Larim Pasin Nogut i Stap?” na “Husat Ol i Lotu Tru long God?” Tasol dispela buk i tokaut tu long strafe bai painim olgeta lotu giaman biking dispela graun.
18 Long sapta 25, het-tok bilong en “Yu Laikim Dispela Graun Bilong Seten o Nupela Taim God Bai Kamapim?” dispela buk i tok: “Baibel i tok piksa long ol lotu giaman i olsem wanpela ‘pamukmeri’ o ‘Bikpela taun Babilon.’ . . . Planti man i save pinis, ol lotu i save insait long ol wok politik na ol i laik bosim ol gavman.” Olsem na dispela buk i makim wanem rot yumi mas bihainim? Em i mekim sampela askim, olsem: “Yu laik insait long dispela graun bilong Seten? O yu laikim nupela taim God bai kamapim? Sapos yu laikim nupela taim God bai kamapim, orait yu mas klia long dispela graun wantaim lotu giaman bilong en. Yu mas bihainim tok bilong Baibel i tok: ‘O1 manmeri bilong mi, yupela i mas lusim dispela ples [Bikpela taun Babilon].’ (Revelesen 18:4)”
19 Na long narapela buk bilong ol Witnes, Worldwide Security Under the “Prince of Peace,” em ol i wokim long 1986 (ol i wokim 6 milion, long 25 tok ples), ol i kamapim wankain strongpela tok long ol manmeri i mas lusim ol lotu giaman bilong dispela graun, na ol i tokaut tu long strafe bai painim ol lotu. Na dispela buk i kamapim long ples klia rong bilong ol pris pasto samting bilong ol misin, em ol i subim ol yangpela man long i go mekim pait long taim bilong Namba 1 Pait. Na dispela buk i tok, “O1 lotu i stap yet olsem birua bilong God Antap Tru. God i no lukautim ol; nogat tru; olsem na long dispela as ol i no stap gutpela.” (Pes 30-32) Ol Witnes i no pasim maus! Ol i mekim strongpela wok kain olsem Jeremaia i bin mekim. Ol bikpela man bilong lotu wantaim ol bikpela man bilong politik ol i strong long daunim dispela wok bilong tokaut long strafe bilong God, tasol ol Witnes ol i strong yet long autim dispela tok na ol i no surik liklik. Ol i tingting strong long mekim dispela wok i go inap long pinis bilong en, bilong givim toksave long olgeta man.−Jeremaia 18:18.
20 Bilong wanem ol i strong long mekim dispela wok i go inap long pinis bilong en? Long wanem, Nambawan King bilong heven na graun, em God Jehova, em i skelim pinis long kot ol lain bilong dispela graun wantaim ol lotu bilong ol, na em i laik givim strafe long ol. Bipo Jehova i bin givim askim long Juda wantaim Jerusalem; na dispela askim i stret tu long ol lotu bilong nau, olsem: “Jehova i tok olsem: ‘O1 i mekim ol dispela pasin, olsem na yu ting mi no ken givim strafe long ol? Ol lain i mekim kain pasin olsem, yu ting mi no ken bekim nogut long ol?’ ” Olsem na ol Witnes Bilong Jehova bai wok yet long i go long haus bilong ol man na givim wanpela tok long ol i sutim tru bel bilong planti man na ol i nolaik tru long harim dispela tok bilong strafe bilong God bai kamap; tasol dispela tok ol Witnes i autim em i gutpela tok long yu bilong ol wan wan manmeri, na ol i amamas tru long harim dispela tok−em gutpela tok bilong Kingdom bilong God.−Jeremaia 5:9, 29; 9:9; Aposel 8:4, 12.
21 Tru planti man i save tok, Jeremaia em i man bilong toktok tasol long ol hevi na samting nogut bai kamap. Tasol dispela tok Jeremaia i autim em i givim tingting long sampela Juda na ol i ken belgut na tingting long gutpela samting bai kamap bihain. (Jeremaia 23:5, 6; 31:16, 17) Long nau tu i wankain. Tru, ol Witnes i autim tok bilong wanpela ‘bikpela hevi tru’ i laik kamap, na long dispela taim bai God i givim strafe long ol lain man long Amagedon; tasol ol i u long wanpela gutpela samting bai kamap, em “nupela skai na nupela graun,’ olsem nupela taim bai kamap, na stretpela pasin wantaim Paradais bai kamap bek long dispela graun, na ol manmeri ol inap kisim laip i stap oltaim oltaim. (Matyu 24:21, 22; Revelesen 16:16; 21:1-4) Olsem na nau em i taim bilong putim yau long ol tok bilong Jehova long strafe bilong em bai painim ol lain bilong dispela graun, na yumi mas wok wantaim ol Witnes bilong em long dispela bikpela wok em Jeremaia i bin kirapim, na yumi mas mekim i go inap long dispela wok i pinis.−Lukim Jeremaia 38:7-13.
Yu Tingim?
◻ Ol lain i mekim nogut long ol Witnes Bilong Jehova olsem wanem, na dispela i wankain olsem ol i bin mekim long Jeremaia?
◻ Bilong wanem ol Witnes i strong yet long autim tok?
◻ Ol i mekim wanem bilong skruim dispela wok i go bikpela moa?
◻ Olsem wanem yumi save ol i strong yet long autim tok bilong strafe bai painim ol lain man, na ol i no senisim dispela tok?
◻ Tru ol i autim tok bilong wanpela bikpela hevi bai kamap, tasol ol i autim wanem gutpela tok inap mekim gut bel bilong man?
[Askim Bilong Stadi]
1. ‘Lait’ bilong ol Witnes Bilong Jehova i ‘lait long ai bilong ol man’ bilong Natsi Jemani olsem wanem?
2, 3. Stori long wanpela man bilong Sri Lanka em i no pret long autim tok.
4. Wanem hevi i painim ol Witnes Bilong Jehova long hap bilong Saut Amerika na ol pris pasto i orait long dispela samting?
5. Olsem samting i bin painim Jeremaia, wanem samting i kirapim ol lain na ol i mekim nogut long ol Witnes?
6. Ol Witnes Bilong Jehova i mekim wanem taim ol man i mekim nogut long ol?
7. Ol Witnes bilong nau i mekim wanem na ol i bihainim pasin bilong ol profet Jehova i bin salim i go long Isrel na Juda?
8, 9. (a) Bilong wanem nius bilong ol Witnes i givim strongpela tok long ol misin long yia 1922? (b) Ol i tokaut long wanem bikpela hevi bai painim ol dispela misin?
10. Ol i mekim wanem strongpela tok long yia 1926?
11, 12. (a) Olsem wanem ol i kamapim long ples klia pasin bilong ol misin, em ol i helpim ol pait bilong graun? (b) Dispela lain kain olsem Jeremaia ol i givim wanem strongpela toksave long ol misin?
13. Wanem samting i kamap long 1931? Bilong wanem i stret dispela samting i mas kamap?
14. Inap 70 yia pinis ol rong na giaman bilong ol misin i kamap ples klia olsem wanem?
15. Long 1955 ol Witnes i mekim wanem bilong kamapim rong bilong ol misin?
16. Olsem wanem? Ol Witnes i mekim pasin nogut taim ol i kamapim giaman bilong ol misin? Stori long dispela samting.
17, 18. (a) Nau long dispela taim, olsem wanem long wok bilong ol Witnes Bilong Jehova? (b) Ol i givim wanem tok long ol man i gat gutpela bel?
19. Olsem wanem yumi save, nau long dispela taim tu ol Witnes i no pasim maus o tok isi tasol?
20. Bilong wanem ol Witnes Bilong Jehova bai wok yet long tokaut long strafe bilong Jehova bai painim ol lain man?
21. Tru Baibel i tok profet long ‘taim bilong bikpela hevi tru’ bai kamap, tasol ol man i putim yau na harim gut ol dispela tok, bai ol inap wetim wanem gutpela samting i kamap bihain? (Sam 37:9, 11, 18, 19, 28, 29)
[Piksa long pes 25]
Bihain ol i kirap long lotuim Maria, na ol lotu i strong long ol man i mas litimapim nem bilong em olsem em i “Mama Bilong God”
[Piksa long pes 26]
Long yia 1931 Ol Sumatin Bilong Baibel i kisim nem olsem “Ol Witnes Bilong Jehova” taim ol i kibung long Kolambas, Ohaio, long Amerika
[Ol Piksa long pes 27]
Ol Witnes Bilong Jehova long olgeta hap bilong graun ol i bihainim pasin bilong Jeremaia