Ol Referens Bilong Laip na Wok Autim Tok Miting Wok Buk
DISEMBA 3-9
GUTPELA SAVE I KAM LONG BAIBEL | APOSEL 9-11
“Wanpela Birua Bilong Ol Kristen i Kamap Man Bilong Autim Tok”
(Aposel 9:1, 2) Tasol Sol i strong yet long bagarapim ol disaipel bilong Bikpela na kilim ol i dai. Olsem na em i go long hetpris 2 na askim em long raitim ol pas bai em i ken bringim i go long ol sinagog long Damaskus, na bai em i ken holimpasim ol man na meri i bihainim Rot Bilong Bikpela na bringim ol i kam long Jerusalem.
bt 60 par 1-2
Kongrigesen “i Stap Bel Isi”
Ol man i belhat wantaim na i wok long kam long Damaskus, ol i gat tingting long mekim samting nogut long dispela hap. Ol bai rausim ol disaipel bilong Jisas long haus bilong ol, pasim ol long rop, semim ol, na pulim ol i go long Jerusalem bilong Sanhedrin i ken givim strafe long ol.
2 Lida bilong ol dispela man, em Sol, na em i gat asua pinis long blut bilong man. I no longtaim i go pinis, em i lukim na i orait long ol man i stonim Stiven i dai, em wanpela gutpela disaipel bilong Jisas. (Apo. 7:57–8:1) Sol i mekim nogut long ol disaipel bilong Jisas long Jerusalem, na em i laik kirapim dispela pasin birua long ol narapela hap tu. Em i laik pinisim tru dispela lain ol i kolim “Rot Bilong Bikpela.”—Apo. 9:1, 2; lukim blok “Namba Sol i Holim Long Damaskus,” long pes 61.
(Aposel 9:15, 16) Tasol Bikpela i tokim em: “Yu go! long wanem, dispela man i olsem wanpela sospen mi makim bilong karim nem bilong mi i go long ol lain manmeri, na long ol king na long ol manmeri bilong Israel. 16 Na mi bai soim em ples klia tru long ol pen na hevi em i mas karim long nem bilong mi.”
Amamas Long Jehova i Stap Man Bilong Wokim Yumi
4 Jehova i no save skelim ol manmeri long lukluk bilong ol, nogat. Em i save skelim tingting tru i stap insait long bel bilong man. (Ritim 1 Samuel 16:7b.) Dispela samting i kamap klia tru taim God i kamapim kongrigesen Kristen. Em i kirapim planti manmeri long i kam long em na Pikinini bilong em—long ai bilong ol manmeri bilong graun, ol dispela manmeri i luk olsem ol i no gutpela. (Jon 6:44) Wanpela bilong ol em wanpela Farisi, nem bilong em Sol—pastaim em i “bin tok nogut long God na mekim nogut long ol lain bilong [God] na [em] man bilong mekim pasin bikhet.” (1 Tim. 1:13) God i save “traim bel” bilong man long “painimaut” tingting tru bilong man, olsem na em i no givim baksait long Sol. (Snd. 17:3) God i luksave olsem em inap stretim stretim pasin bilong Sol na mekim em i kamap olsem gutpela sospen graun—“wanpela sospen” God yet i makim bilong autim tok “long ol lain manmeri, na long ol king na long ol manmeri bilong Israel.” (Apo. 9:15) Ol narapela manmeri em God i pilim olsem ol inap kamap olsem ol “sospen bilong mekim gutpela wok,” em ol spakman, ol man i mekim pasin pamuk, na ol stilman. (Rom 9:21; 1 Kor. 6:9-11) Taim ol i kisim stretpela save long Tok Bilong God na ol i bilip long en, ol i larim Jehova long stretim stretim pasin bilong ol.
(Aposel 9:20-22) Na em i go stret long ol sinagog na autim tok long ol man long Jisas, olsem dispela man em i Pikinini Bilong God. 21 Tasol olgeta manmeri i harim em, ol i kirap nogut na ol i tok: “Em dispela man tasol i bin mekim nogut tru long ol manmeri long Jerusalem husat i save singaut long dispela nem. Na long dispela as tasol em i bin kam hia bai em i ken arestim ol na bringim ol i go long ol bikpris.” 22 Tasol strong bilong Sol long autim tok i wok long kamap bikpela moa, na em i kamapim ol tok i soim klia tru olsem Jisas em i dispela Krais. Dispela i mekim na ol Juda i stap long Damaskus ol i kirap nogut na tingting bilong ol i sot.
Kongrigesen “i Stap Bel Isi”
15 Yu inap piksaim long tingting ol manmeri i kirap nogut, na kros tru taim Sol i kirap long autim tok bilong Jisas insait long ol sinagog? Ol i tok: “Em dispela man tasol i bin mekim nogut tru long ol manmeri long Jerusalem husat i save singaut long dispela nem.” (Apo. 9:21) Taim Sol i stori gut long as na em i senisim tingting bilong em long Jisas, em i “kamapim ol tok i soim klia tru olsem Jisas em i dispela Krais.” (Apo. 9:22) Tasol maski yu eksplenim gut wanpela samting, dispela i no inap senisim tingting bilong olgeta man, olsem ol man i strong long bihainim ol kastam o ol man i gat pasin antap. Maski i olsem, Sol i no givap.
Mekim Wok Painimaut
(Aposel 9:4) Em i pundaun long graun na em i harim wanpela nek i tokim em olsem: “Sol, Sol, bilong wanem yu wok long mekim nogut long mi?”
bt 60-61 par 5-6
Kongrigesen “i Stap Bel Isi”
5 Taim Jisas i stopim Sol long rot i go long Damaskus, em i no askim Sol olsem: “Bilong wanem yu wok long mekim nogut long ol disaipel bilong mi?” Olsem yumi stori pinis, em i tok: “Bilong wanem yu wok long mekim nogut long mi?” (Apo. 9:4) Tru tumas, Jisas i save pilim tru ol hevi ol disaipel bilong em i karim.—Mat. 25:34-40, 45.
6 Sapos ol man i mekim nogut long yu bikos yu bilip long Jisas, yu ken save olsem Jehova na Jisas i luksave long hevi yu karim. (Mat. 10:22, 28-31) Ating Jehova i no inap rausim dispela hevi long nau. Tingim, Jisas i bin lukim ol samting Sol i mekim taim ol i kilim i dai Stiven, na em i lukim Sol i pulim ol gutpela disaipel i kam ausait long haus bilong ol long Jerusalem. (Apo. 8:3) Tasol long dispela taim Jisas i no bin mekim wanpela samting. Maski i olsem, long rot bilong Krais, Jehova i givim strong long Stiven na ol narapela disaipel bambai ol i ken stap gut yet long Em.
(Aposel 10:6) Dispela man i stap long haus bilong narapela Saimon, em wanpela man bilong kisim skin bilong animal na redim bilong wokim ol arapela samting, na haus bilong em i stap arere long solwara.”
nwtsty stadi nout long Ap 10:6
Saimon, em man bilong kisim skin bilong animal na redim bilong wokim ol arapela samting: Dispela kain wok i olsem, man i save yusim wanpela kain marasin, ol i kolim lime bilong rausim gras, mit, na gris bilong animal. Bihain em i save putim narapela marasin long skin bilong animal na bai em inap wokim ol samting long en. Stingpela smel i save kamap long dispela kain wok na ol i save yusim planti wara bilong mekim dispela wok, olsem na dispela i mas as na haus bilong Saimon i stap arere long solwara, ating ausait long taun Jopa. Olsem Lo Bilong Moses i tok, man i wok wantaim animal i dai pinis em i no klin long ai bilong God. (Wk 5:2; 11:39) Olsem na planti Juda i luk daun long ol man i save kisim skin bilong animal na redim bilong wokim ol arapela samting, na ol i no save stap long haus bilong ol. Bihain buk Talmut i tok wok bilong redim skin bilong animal i nogut moa winim wok bilong bungim pekpek bilong animal. Tasol Pita i no larim pasin bilong tingting nogut long narapela i pasim em long i stap long haus bilong Saimon. Pasin bilong Pita long mekim olsem i opim rot long em long wok em i kisim bihain—em i go long haus bilong wanpela man bilong narapela lain. Sampela saveman i tok dispela tok “man bilong kisim skin bilong ol animal na redim bilong wokim ol arapela samting” (byr·seusʹ) long tok Grik em narapela nem bilong Saimon.
Baibel Ritim
(Aposel 9:10-22) I gat wanpela disaipel i stap long Damaskus, nem bilong em Ananaias. Long wanpela visen, Bikpela i tokim em: “Ananaias!” Na em i tok: “Yes Bikpela, mi stap.” 11 Bikpela i tokim em: “Yu kirap na go long dispela rot ol i kolim Stretpela Rot. Na go long haus bilong Judas na askim long wanpela man nem bilong em Sol, em i bilong Tarsus. Nau yet em i beten i stap. 12 Long wanpela visen em i bin lukim wanpela man nem bilong em Ananaias. Na Ananaias i kam na putim han antap long em bai em inap lukluk gen.” 13 Tasol Ananaias i bekim tok olsem: “Bikpela, mi bin harim planti man i toktok long dispela man. Ol i toktok long em i bin mekim nogut long ol manmeri holi bilong yu long Jerusalem. 14 Na ol bikpris i bin givim namba long em long arestim olgeta manmeri i singaut long nem bilong yu.” 15 Tasol Bikpela i tokim em: “Yu go! long wanem, dispela man i olsem wanpela sospen mi makim bilong karim nem bilong mi i go long ol lain manmeri, na long ol king na long ol manmeri bilong Israel. 16 Na mi bai soim em ples klia tru long ol pen na hevi em i mas karim long nem bilong mi.” 17 Olsem na Ananaias i go. Em i go insait long haus, na em i putim han antap long em na tok: “Sol, brata bilong mi. Bikpela Jisas husat i bin kamap long yu long rot taim yu wok long i kam, em i salim mi i kam na bai yu inap lukluk gen na holi spirit i ken pulap long yu.” 18 Na wantu samting i luk olsem grile i lusim ai bilong em na i pundaun na em inap lukluk gen. Em i kirap na i kisim baptais. 19 Na em i kaikai na em i kisim strong. Na inap sampela de em i stap wantaim ol disaipel long Damaskus. 20 Na em i go stret long ol sinagog na autim tok long ol man long Jisas, olsem dispela man em i Pikinini Bilong God. 21 Tasol olgeta manmeri i harim em, ol i kirap nogut na ol i tok: “Em dispela man tasol i bin mekim nogut tru long ol manmeri long Jerusalem husat i save singaut long dispela nem. Na long dispela as tasol em i bin kam hia bai em i ken arestim ol na bringim ol i go long ol bikpris.” 22 Tasol strong bilong Sol long autim tok i wok long kamap bikpela moa, na em i kamapim ol tok i soim klia tru olsem Jisas em i dispela Krais. Dispela i mekim na ol Juda i stap long Damaskus ol i kirap nogut na tingting bilong ol i sot.
DISEMBA 10-16
GUTPELA SAVE I KAM LONG BAIBEL | APOSEL 12-14
“Barnabas na Pol i Kamapim Ol Disaipel Long ol Longwe Ples”
(Aposel 13:2, 3) Ol i mekim wok bilong Jehova na tambu long kaikai, na holi spirit i tokim ol: “Yupela i mas makim Barnabas na Sol long mekim wok mi bin singautim ol long mekim.” 3 Na ol i tambu long kaikai, na ol i beten na putim han antap long tupela, na salim tupela i go.
‘Ol i Pulap Long Amamas na Holi Spirit’
4 Tasol wai na holi spirit i makim Barnabas na Sol long “mekim wok”? (Apo. 13:2) Baibel i no tokaut long dispela. Tasol yumi save olsem holi spirit i stiaim wok bilong makim dispela tupela man. Baibel i no kamapim olsem ol profet na ol tisa long Antiok i kwestenim dispela disisen. Nogat, ol i sapotim dispela samting. Piksaim long tingting samting Barnabas na Sol i pilim taim ol brata Kristen bilong ol i no jeles, nogat, ol i “tambu long kaikai, na ol i beten na putim han antap long tupela, na salim tupela i go.” (Apo. 13:3) Yumi tu i mas sapotim ol brata husat i kisim ol wok insait long kongrigesen, na ol brata ol i makim bilong kamap wasman bilong kongrigesen. Yumi no ken jeles long ol brata i kisim ol kain wok olsem, nogat, yumi mas “mekim pasin laikim long ol na tingim tru ol long wok ol i save mekim.”—1 Tes. 5:13.
(Aposel 13:12) Gavana i lukim dispela samting i kamap na tingting bilong em i kirap tru long tok bilong Jehova na em i bilip.
(Aposel 13:48) Taim ol man bilong ol arapela lain i harim dispela tok, ol i kirap long amamas na litimapim tok bilong Jehova. Na olgeta manmeri em bel bilong ol i gutpela long kisim laip oltaim, ol i bilip.
(Aposel 14:1) Na long Aikoniam, Pol na Barnabas i go insait long sinagog bilong ol Juda, na tupela i autim gut tok na bikpela lain manmeri ol i bilip, em ol Juda na Grik wantaim.
‘Jehova i Givim Strong Long Tupela na Ol i No Pret Long Autim Tok’
5 Pastaim, Pol na Barnabas i go kamap long Aikoniam. Em wanpela taun bilong Galesia—provins bilong Gavman Rom—na pasin Grik i strong long dispela hap. Ol Juda i gat nem na planti man bilong ol arapela lain husat i bin joinim lotu Juda, ol i sindaun long dispela taun. Olsem Pol na Barnabas i save mekim, tupela i go insait long sinagog na kirap autim tok. (Apo. 13:5, 14) Ol i “autim gut tok na bikpela lain manmeri ol i bilip, em ol Juda na Grik wantaim.”—Apo. 14:1.
(Aposel 14:21, 22) Tupela i autim gutnius long dispela taun na kamapim planti disaipel, na bihain tupela i go bek long Listra, na long Aikoniam, na long Antiok. 22 Tupela i strongim bel bilong ol disaipel long dispela hap, na kirapim ol long stap strong long bilip, na tupela i tok: “Bilong i go insait long Kingdom Bilong God, yumi mas karim planti hevi.”
Mekim Gut Wok Bilong God Maski i Gat “Planti Hevi”
4 Pol na Barnabas i go visitim ol Kristen long Derbe, “na bihain tupela i go bek long Listra na long Aikoniam na long Antiok. Tupela i strongim bel bilong ol disaipel, na kirapim ol long stap strong long bilip, na tupela i tok: ‘Bilong i go insait long kingdom bilong God, yumi mas karim planti hevi.’ ” (Apo. 14:21, 22) Taim ol Kristen i harim dispela tok, ol inap kisim narapela tingting, long wanem, sapos man i karim planti hevi, dispela inap mekim em i bel hevi, na i no inap strongim em. Taim Pol na Barnabas i tokim ol disaipel olsem planti hevi moa bai painim ol, olsem wanem dispela i “strongim bel bilong ol disaipel”?
5 Yumi inap kisim bekim bilong dispela askim sapos yumi skelim gut tok bilong Pol. Em i no tok tasol olsem: “Yumi mas sanap strong na karim planti hevi,” nogat. Em i tok: “Bilong i go insait long kingdom bilong God, yumi mas karim planti hevi.” Pol i strongim ol disaipel taim em i kolim prais ol bai kisim sapos ol i holimpas bilip. Dispela prais em i no driman nating. Jisas i tok: “Man i sanap strong i go inap long pinis, God bai kisim bek em.”—Mat. 10:22.
Mekim Wok Painimaut
(Aposel 12:21-23) Na long wanpela bikpela de, Herot i pasim ol klos bilong king na em i sindaun long sia bilong jas na kirap long toktok long ol manmeri. 22 Na ol manmeri i bung ol i kirap singaut: “Em nek bilong wanpela god, i no bilong wanpela man!” 23 Na Herot i no givim glori long God, olsem na wantu ensel bilong Jehova i mekim save long em na planti liklik snek i pulap long em na em i dai.
Sampela Bikpela Tok Bilong Buk Aposel
12:21-23; 14:14-18. Herot i larim ol man i givim biknem long em, em samting i bilong God tasol. Pasin bilong em i narakain olgeta long pasin bilong Pol na Barnabas. Wantu ol i tokaut olsem ol i no orait long ol man i litimapim nem bilong tupela. Yumi tu i no laik bai ol man i litimapim nem bilong yumi long ol wok samting yumi mekim insait long wok bilong Jehova.
(Aposel 13:9) Orait holi spirit i kam pulap long Sol, narapela nem bilong em Pol, na em i lukluk strong long Elimas
nwtsty ol stadi nout long Ap 13:9
Sol, narapela nem bilong em Pol: Kirap long dispela taim na i go, ol i kolim Sol long narapela nem bilong em Pol. Papamama bilong aposel Pol i bilong lain Hibru na long rot bilong papa bilong em, em i kamap sitisen bilong Rom. (Ap 22:27, 28; Fl 3:5) Olsem na ating taim em i liklik yet, em i gat nem Hibru, em Sol, na nem Rom, em Pol. Ol Juda long dispela taim—em ol manmeri husat i stap namel long ol man bilong ol arapela kantri—ol i gat tupela nem. (Ap 12:12; 13:1) Sampela wanblut bilong Pol tu, ol i gat nem bilong Rom na nem bilong Grik. (Ro 16:7, 21) Pol em i “wanpela aposel God i salim i go long ol manmeri bilong ol arapela lain,” long autim gutnius long ol man i no bilong lain Juda. (Ro 11:13) Em i yusim nem bilong em Pol, em nem Rom; ating em i ting ol man bai orait long dispela nem. (Ap 9:15; Ga 2:7, 8) Sampela i tok olsem em i tingim Sergius Paulus, na em i kisim dispela nem Rom, tasol dispela i no stret, long wanem, Pol i yusim yet dispela nem bilong em taim em i lusim Saiprus. Ol arapela i tok Pol i no laik yusim nem Hibru bilong em, long wanem, long tok Grik pasin bilong ol long kolim dispela nem, krai bilong en i wankain long wanpela tok Grik we i makim man (o animal) i save bihainim pasin hambak taim em i wokabaut.—Lukim stadi nout long Ap 7:58.
Pol: Long Ol Skripsa Grik, tok Pauʹlos, ol i kisim long tok Latin, em Paulus, mining bilong en “Liklik,” dispela tok em i stap 157 taim long Ol Skripsa Grik taim ol i kolim long aposel Pol na wanpela taim long Sergius Paulus, em gavana bilong Saiprus.—Ap 13:7.
Baibel Ritim
(Aposel 12:1-17) Long dispela taim, King Herot i kirap mekim nogut long sampela bilong kongrigesen. 2 Em i kilim i dai Jems, em brata bilong Jon, long bainat. 3 Herot i lukim olsem ol Juda i amamas long dispela samting, olsem na em i arestim Pita tu. (Em long taim ol i mekim Bikpela Bung Bilong Bret i No Gat Yis.) 4 Herot i holim em na putim em long kalabus. Em i putim Pita long han bilong 4-pela lain soldia na ol i senis senis long was long em. Ol wan wan lain i gat 4-pela soldia long en. Herot i laik bringim em i kam sanap long ai bilong ol manmeri bihain long Pasova. 5 Olsem na ol i holim Pita i stap long kalabus. Tasol kongrigesen i wok long beten strong long God i ken helpim em. 6 Orait long nait paslain long Herot bai bringim em i kam ausait, Pita i slip i stap namel long tupela soldia, na ol i bin pasim tupela sen long em. Na ol gad i sanap long dua na was long haus kalabus. 7 Na wantu wanpela ensel bilong Jehova i kam sanap, na wanpela lait i kamap insait long rum bilong kalabus. Ensel i paitim sait bilong Pita na kirapim em, na i tok: “Kirap hariap!” Na ol sen i lusim han bilong em na i pundaun. 8 Na ensel i tokim em: “Yu redi na pasim sendol bilong yu.” Na em i mekim olsem. Orait ensel i tokim em: “Pasim saket bilong yu na bihainim mi.” 9 Na Pita i go ausait na bihainim em i go, tasol em i no save olsem samting ensel i mekim em samting i wok long kamap tru tru. Em i ting em i lukim wanpela visen. 10 Ol i abrusim namba 1 lain gad na namba 2 lain gad, na ol i kamap long ain geit bilong lusim kalabus na i go long taun. Dispela geit em yet i op. Na ol i go ausait na wokabaut i go long wanpela rot, na wantu ensel i lusim em na i go. 11 Na tingting bilong Pita i kamap klia, na em i tok: “Nau mi save tru olsem Jehova i bin salim ensel bilong em i kam, na em i kisim bek mi long han bilong Herot na long olgeta samting ol lain Juda i ting bai kamap long mi.” 12 Taim Pita i luksave pinis long dispela samting, em i go long haus bilong Maria, em mama bilong Jon. Narapela nem bilong Jon em Mak. Na long dispela haus, planti manmeri liklik i bung na beten i stap. 13 Taim em i paitim dua bilong geit, wanpela wokmeri, nem bilong em Roda, em i kam. 14 Na taim em i harim olsem em nek bilong Pita, bel bilong em i amamas tumas na em i no opim geit. Em i ran i go insait na tok olsem Pita i sanap long geit. 15 Na ol i tokim em: “Yu longlong ya.” Tasol em i strong olsem tok bilong em i tru. Na ol i tok: “Em mas ensel bilong em.” 16 Tasol Pita i sanap yet na paitim geit. Na taim ol i opim, ol i lukim em na ol i kirap nogut tru. 17 Tasol em i apim han long ol i mas pasim maus. Na em i stori gut long ol long olsem wanem Jehova i bin bringim em i kam ausait long kalabus. Na em i tok: “Yupela i mas tokim Jems na ol brata long ol dispela samting.” Orait em i lusim ol na i go long narapela hap.
DISEMBA 17-23
GUTPELA SAVE I KAM LONG BAIBEL | APOSEL 15-16
“Ol i Wokim Disisen Em Tok Bilong God i As Bilong En”
(Aposel 15:1, 2) Na sampela man i lusim Judia na kam na ol i kirap skulim ol brata olsem: “Yupela i mas bihainim kastam Moses i bin makim na katim skin. Sapos yupela i no mekim olsem, orait bai God i no kisim bek yupela.” 2 Tasol Pol na Barnabas i wok long paitim toktok i go i kam wantaim ol dispela man na toktok i go bikpela. Olsem na ol i stretim rot long Pol na Barnabas na sampela arapela bilong ol long i go long ol aposel na ol hetman long Jerusalem long stretim dispela tok.
‘Paitim Toktok i Go i Kam na Toktok i Go Bikpela’
8 Luk i tok moa: “Pol na Barnabas i wok long paitim toktok i go i kam wantaim ol dispela man na toktok i go bikpela. Olsem na ol [elda] i stretim rot long Pol na Barnabas na sampela arapela bilong ol long i go long ol aposel na ol hetman long Jerusalem long stretim dispela tok.” (Apo. 15:2) Ol i “paitim toktok i go i kam,” na dispela i kamapim klia olsem tupela sait wantaim i gat strongpela tingting na filings long dispela samting, na kongrigesen long Antiok i no inap stretim. Olsem na bilong pasin wanbel na bel isi i ken stap, kongrigesen i bihainim savetingting na ol i stretim rot long bringim dispela tok i go long “ol aposel na ol hetman long Jerusalem,” em lain i bosim ol Kristen. Yumi inap kisim wanem skul long ol elda bilong Antiok?
(Aposel 15:13-20) Taim tupela i toktok pinis, Jems i tok: “Ol brata, yupela harim tok bilong mi. 14 Simeon i stori gut long olsem wanem God i bin tingim ol man bilong ol arapela lain long namba 1 taim. Na God i mekim olsem bilong kisim wanpela lain em nem bilong em i ken stap long ol. 15 Na dispela i stret wantaim tok bilong ol Profet, ol i bin raitim tok olsem: 16 ‘Bihain long ol dispela samting mi bai kam bek, na dispela haus sel bilong Devit i pundaun pinis em bai mi sanapim gen. Ol samting i bagarap long en mi bai wokim gen na stretim 17 na bai ol manmeri bilong dispela lain husat i stap yet, na ol manmeri bilong ol arapela lain em nem bilong mi i stap long ol, ol i ken wok strong long painim Jehova. Em tok bilong Jehova, em man i mekim ol dispela samting i kamap 18 na ol man i save long em kirap long bipo yet.’ 19 Olsem na tingting bilong mi i olsem, yumi no ken givim hevi long ol man bilong ol arapela lain husat i baut na i go long God, nogat. 20 Mobeta yumi raitim pas i go long ol na tokim ol long sakim ol samting i kamap doti long rot bilong ol imis na sakim pasin pamuk, na no ken kaikai ol animal ol i pasim nek na kilim i dai, na ol i mas sakim blut.
Ol Kristen Tru i Rispektim Tok Bilong God
6 Tok bilong Amos 9:11, 12 i helpim ol long stretim dispela tok. Aposel 15:16, 17 i kamapim tok bilong en olsem: “Mi bai kam bek, na dispela haus win bilong Devit i pundaun pinis em bai mi wokim gen. Ol samting i bagarap long en mi bai wokim na sanapim gen na bai ol manmeri bilong dispela lain husat i stap yet, na ol manmeri bilong ol arapela lain em nem bilong mi i stap long ol, ol i ken wok strong long painim Jehova. Em tok bilong Jehova.”
7 Long rot bilong dispela ves ol Juda Kristen bai kliagut olsem ol man bilong ol arapela lain husat i kamap Kristen, ol i no gat wok long katim skin. Bilong wanem ol bai i gat dispela tingting? Long wanem, ol i tingim “ol manmeri bilong ol arapela lain” husat i bin katim skin olsem ol i brata bilong ol. (Kis. 12:48, 49) Olsem: Esta 8:17 long Baibel Septuagint bilong Bagster, i tok: “Planti manmeri bilong arapela lain i bin katim skin na ol i joinim lotu Juda.” Olsem na dispela tok, “ol manmeri bilong dispela lain husat i stap yet,” i makim ol Juda wantaim ol man i bin katim skin na joinim lotu Juda. Tok Bilong God i tok olsem, “ol manmeri bilong dispela lain husat i stap yet” na “ol manmeri bilong ol arapela lain” husat i no bin katim skin, olgeta wantaim bai kamap wanpela lain i holim nem bilong God. Olsem na bekim bilong dispela skripsa i klia tru. Ol manmeri bilong arapela lain husat i laik kamap Kristen, ol i no gat wok long katim skin.
(Aposel 15:28, 29) Holi spirit na mipela yet i no laik putim sampela hevi moa long yupela. Ol samting yupela i mas mekim i olsem: 29 sakim yet ol samting ol i sakrifaisim long ol imis na sakim blut, na no ken kaikai ol animal ol i pasim nek bilong ol na kilim ol i dai, na yupela i mas sakim pasin pamuk. Sapos yupela i strong long abrusim ol dispela samting, yupela bai stap gut. Yupela i ken stap gut!”
(Aposel 16:4, 5) Taim ol i raun i go long ol taun, ol i save autim ol tok em ol lain long ol dispela hap i mas bihainim. Em ol tok ol aposel na ol hetman long Jerusalem i pasim pinis. 5 Olsem na ol kongrigesen i kamap strong moa long bilip, na long olgeta de ol i wok long i go bikpela.
‘Em i Strongim Ol Kongrigesen’
18 Pol na Timoti i wok wantaim inap planti yia. Olsem ol wasman raun, tupela i mekim kain kain wok em lain i bosim ol Kristen i salim ol long mekim. Baibel i tok: “Taim ol i raun i go long ol taun, ol i save autim ol tok em ol lain long ol dispela hap i mas bihainim. Em ol tok ol aposel na ol hetman long Jerusalem i pasim pinis.” (Apo. 16:4) I klia tru olsem ol kongrigesen i bin bihainim tok bilong ol aposel na ol hetman long Jerusalem. Taim ol i bihainim tok, “ol kongrigesen i kamap strong moa long bilip, na long olgeta de ol i wok long i go bikpela.”—Apo. 16:5.
Mekim Wok Painimaut
(Aposel 16:6-9) Na ol i katim i go long hap bilong Frigia na Galesia, long wanem, holi spirit i tambuim ol long autim tok long provins Esia. 7 Na taim ol i kamap long hap bilong Misia, ol i traim long i go long Bitinia, tasol Jisas i mekim wok long holi spirit long pasim ol. 8 Olsem na ol i abrusim Misia na go daun long Troas. 9 Na long nait Pol i lukim wanpela visen long wanpela man Masedonia i sanap na singautim em na tok: “Kam long Masedonia na helpim mipela.”
Kisim Skul Long Pasin Bilong Ol Aposel Bilong Jisas Long Was i Stap
8 Dispela stori inap lainim yumi long wanem samting? Tingim, spirit bilong God i mekim samting bihain long Pol i kirapim raun bilong em long Esia. Na Jisas i givim tok long Pol bihain long em i kamap klostu long Bitinia. Na bihain long Pol i kamap long Troas, Jisas i tokim em long go long Masedonia. Jisas em i Het bilong kongrigesen, na em inap mekim wankain pasin long yumi tu. (Kol. 1:18) Olsem, ating yu bin tingting long mekim wok painia o go long hap i sot long ol man bilong autim tok. Tasol ating Jisas bai stiaim yu long rot bilong spirit bilong God bihain long yu kirap mekim sampela samting bilong winim mak yu bin putim. Tingim dispela tok piksa: Man bilong draivim kar inap tanim kar i go long han kais o han sut, tasol kar i mas muv na bai em inap mekim olsem. Na olsem tasol, Jisas inap stiaim yumi long mekim bikpela wok moa bilong autim tok sapos yumi wok i stap—olsem yumi wok strong long mekim ol samting bilong winim mak yumi bin putim.
(Aposel 16:37) Tasol Pol i tokim ol: “Mitupela i man bilong Rom, mipela i no sanap yet long kot na ol i paitim mipela nating long ai bilong ol man na putim mipela long kalabus. Na nau ol i laik hait na rausim mipela, a? Nogat tru! Ol yet i mas kam na kisim mipela i go ausait.”
nwtsty stadi nout long Ap 16:37
mitupela i man bilong Rom: Dispela i makim olsem tupela i sitisen bilong Rom. Pol na i luk olsem Sailas tu i sitisen bilong Rom. Lo bilong Rom i tok olsem wanpela sitisen bilong Rom i gat rait long ol i mas mekim kot long em long pasin i stret na ol i no ken mekim save long em long ai bilong pablik. Man i sitisen bilong Rom i gat raits long ol samting maski em i go long wanem wanem hap em gavman bilong Rom i bosim. Wanpela sitisen bilong Rom i stap aninit long lo bilong Rom, na i no aninit long ol lo bilong ol provins. Sapos ol i kotim em, em i ken orait long sanap long kot bilong provins olsem lo bilong provins i makim; tasol, em i gat rait tu long makim olsem kot bilong Rom bai harim kot bilong em. Tasol sapos kot i tok man i mas i dai long wanpela bikpela rong, orait em i gat rait long apil long empera. Aposel Pol i autim tok long olgeta hap we Gavman Rom i bosim. Em i mekim wok long raits bilong em olsem sitisen bilong Rom long 3-pela taim em Baibel i stori long en. Namba 1 taim em long Filipai taim em i tokim majistret bilong Filipai olsem ol i gat asua taim ol i paitim.—Long narapela 2-pela taim, lukim ol stadi nout long Ap 22:25; 25:11.
Baibel Ritim
(Aposel 16:25-40) Tasol klostu long biknait, Pol na Sailas i wok long beten na mekim ol singsing bilong litimapim nem bilong God, na ol arapela kalabusman i harim i stap. 26 Na wantu wanpela bikpela guria i kamap na i seksekim as bilong haus kalabus. Na tu, olgeta dua i op na ol sen bilong olgeta kalabusman i lus. 27 Taim woda i kirap na i lukim olsem ol dua bilong haus kalabus i op, em i kisim bainat bilong em na i laik kilim em yet. Em i ting olsem ol kalabusman i ranawe pinis. 28 Tasol Pol i singaut strong olsem: “No ken bagarapim yu yet. Mipela olgeta i stap!” 29 Olsem na woda i singaut long wanpela long bringim lait i kam, na em i ran i go insait. Em i guria na pundaun klostu long lek bilong Pol na Sailas. 30 Na em i bringim tupela i kam ausait na tok: “Ol bikman, mi mas mekim wanem na bai God i kisim bek mi?” 31 Tupela i tok: “Bilip long Bikpela Jisas na God bai kisim bek yu, yu na ol wanhaus bilong yu.” 32 Na tupela i autim tok bilong Jehova long em na olgeta man i stap long haus bilong em. 33 Na long biknait yet em i kisim tupela i go na wasim ol sua bilong tupela. Na em yet na ol wanhaus bilong em, kwiktaim olgeta i kisim baptais. 34 Na em i kisim tupela i go long haus bilong em na putim kaikai bilong tupela long tebol. Na em i amamas tru wantaim ol wanhaus bilong em, long wanem, nau em i bilip long God. 35 Taim san i kamap, ol majistret i salim ol gad i go wantaim dispela tok: “Lusim dispela tupela man i go.” 36 Olsem na woda i kamapim tok bilong ol long Pol olsem: “Ol majistret i salim sampela man i bringim tok long lusim yutupela i go. Olsem na yutupela i ken kam ausait na go wantaim bel isi.” 37 Tasol Pol i tokim ol: “Mitupela i man bilong Rom, mipela i no sanap yet long kot na ol i paitim mipela nating long ai bilong ol man na putim mipela long kalabus. Na nau ol i laik hait na rausim mipela, a? Nogat tru! Ol yet i mas kam na kisim mipela i go ausait.” 38 Orait ol gad i bringim dispela tok i go long ol majistret. Na ol majistret i pret taim ol i harim olsem tupela i man bilong Rom. 39 Olsem na ol i kam na tok sori long tupela na bringim ol i go ausait. Na ol i askim tupela long lusim dispela taun na i go. 40 Taim tupela i lusim kalabus, tupela i go long haus bilong Lidia; na taim ol i lukim ol brata, ol i strongim ol na ol i go.
DISEMBA 24-30
GUTPELA SAVE I KAM LONG BAIBEL | APOSEL 17-18
“Bihainim Pasin Bilong Aposel Pol Long Autim Tok na Skulim Ol Man”
(Aposel 17:2, 3) Na olsem Pol i save mekim, em i go insait na bung wantaim ol, na long 3-pela sabat em i toktok gut wantaim ol long ol Rait Holi. 3 Em i stori gut na yusim ol tok i stap pinis bilong kamapim ples klia olsem Krais i mas karim pen na em i mas kirap bek long dai. Na em i tok: “Dispela Jisas mi tokaut long en long yupela, dispela em i Krais.”
nwtsty ol stadi nout long Ap 17:2, 3
toktok gut: Pol i no autim gutnius na em tasol, nogat. Em i stori gut long ol tok i stap long Baibel, em Ol Skripsa Hibru. Em i no ritim tasol ol Skripsa; em i toktok gut wantaim ol long tok bilong Baibel, na em i senisim tok na bai i stret long odiens bilong em. Tok Grik di·a·leʹgo·mai i makim olsem “toktok i go i kam wantaim narapela; stori wantaim.” Em i makim olsem toktok wantaim ol manmeri. Dispela tok Grik i stap tu long Ap 17:17; 18:4, 19; 19:8, 9; 20:7, 9.
yusim ol tok i stap pinis: Long tok Grik dispela hap tok i makim “putim klostu long (o putim long sait bilong).” Dispela i makim olsem Pol i skelim gut ol tok profet i stori long Mesaia i stap long Ol Skripsa Hibru na ol samting i kamap long Jisas we i soim olsem wanem Jisas i truim ol dispela tok profet.
(Aposel 17:17) Olsem na long sinagog em i kirap toktok gut wantaim ol Juda na ol arapela manmeri husat i lotuim God. Na tu, long olgeta de em i toktok gut wantaim ol lain i stap long ples bung long maket.
nwtsty stadi nout long Ap 17:17
ples bung long maket: Dispela maket long Atens i stap long hap not wes long Akropolis, na i bikpela inap olsem 5 hekta. Maket em ples bilong baim na salim ol samting. Em i ples we ol man i save mekim wok bisnis, wok politik, na ol i strong long ol tingting na pasin bilong ples. Ol Atens i save amamas long bung long dispela hap na toktok long kain kain save.
(Aposel 17:22, 23) Pol i sanap namel long Areopagus na tok: “Yupela ol man bilong Atens, i luk olsem yupela i givim bel moa yet long ol god, winim ol arapela. 23 Olsem: Taim mi wokabaut i go na lukluk gut long ol samting yupela i save adorim, mi lukim wanpela alta ol i bin raitim tok olsem ‘Bilong Wanpela God Mipela i No Save Long En.’ Orait dispela God yupela i no save long en na yupela i lotuim, nau mi tokaut long yupela long em.
nwtsty stadi nout long Ap 17:22, 23
Bilong Wanpela God Mipela i No Save Long En: Dispela hap tok Grik A·gnoʹstoi the·oiʹ ol i raitim long wanpela alta long Atens. Ol Atens i save pret long ol god na bilong soim dispela, ol i wokim planti tempel na alta, na ol i wokim tu ol alta bilong ol kain god olsem, Biknem, Pasin Daun, Strong, Kirapim Tingting, na Sori. Ating ol i ting olsem nogut ol i lusim tingting long wanpela god na em bai belhat long ol, olsem na ol i makim wanpela alta we ol i tok “Bilong Wanpela God Mipela i No Save Long En.” Dispela alta i kamapim klia olsem ol manmeri i ting olsem i gat wanpela God i stap em ol i no save long em. Pol i mekim gutpela wok long dispela alta bilong autim tok long ol na stori long ol long God—em God tru—em ol i no save long em.
Mekim Wok Painimaut
(Aposel 18:18) Pol i stap planti de moa long dispela hap na bihain em i tok gutbai long ol brata na kalap long sip bilong i go long Siria. Prisila na Akwila i go wantaim em. Na long Senkria em i katim gras bilong em i go sotpela. Dispela i bilong soim olsem em i bin mekim wanpela tok promis long God.
Sampela Bikpela Tok Bilong Buk Aposel
18:18—Wanem promis Pol i bin mekim? Sampela saveman i tok Pol i bin mekim strongpela tok promis long mekim laik bilong God. (Nam. 6:1-21) Tasol Baibel i no stori long wanem kain strongpela promis Pol i bin mekim. Na tu, Baibel i no stori long Pol i bin mekim dispela strongpela tok promis paslain long em i kamap Kristen o bihain long en o em i kirap long dispela taim stret long truim dispela tok promis o em inapim pinis dispela tok promis. Maski i gat wanem as, Pol i no mekim sin taim em i mekim dispela tok promis.
(Aposel 18:21) Em i tok gutbai na tokim ol: “Sapos Jehova i laik, orait bai mi kam bek long yupela.” Na em i kalap long sip na lusim Efesus
nwtsty stadi nout long Ap 18:21
Sapos Jehova i laik: Em wanpela hap tok i kamapim klia olsem taim yumi mekim wanpela samting o yumi tingting long mekim sampela samting, yumi mas tingim laik bilong God. Aposel Pol i tingim gut dispela stiatok. (1Ko 4:19; 16:7; Hi 6:3) Disaipel Jems tu i kirapim ol man i ritim tok em i raitim long tok olsem: “Sapos em laik bilong Jehova, orait bai yumi stap laip na mekim ol samting yumi tingting long mekim.” (Jem 4:15) Dispela hap tok em i no tok nating; sapos wanpela i tok “sapos em laik bilong Jehova,” orait em i mas mekim samting i stret wantaim laik bilong Jehova. I no olsem olgeta taim man i mas kamapim dispela tok long maus tasol em i ken mekim long bel bilong em.—Lukim ol stadi nout long Ap 21:14; 1Ko 4:19 na Apd. A5.
Baibel Ritim
(Aposel 17:1-15) Ol i raun i go long hap bilong Amfipolis na Apolonia na ol i kam kamap long Tesalonaika. Wanpela sinagog bilong ol Juda i stap long dispela hap. 2 Na olsem Pol i save mekim, em i go insait na bung wantaim ol, na long 3-pela sabat em i toktok gut wantaim ol long ol Rait Holi. 3 Em i stori gut na yusim ol tok i stap pinis bilong kamapim ples klia olsem Krais i mas karim pen na em i mas kirap bek long dai. Na em i tok: “Dispela Jisas mi tokaut long en long yupela, dispela em i Krais.” 4 Olsem na sampela bilong ol i kirap bilip na ol i bihainim Pol na Sailas. Na bikpela lain bilong ol Grik husat i lotuim God na planti bikmeri ol tu i bilip. 5 Tasol ol Juda i jeles na ol i kisim sampela man nogut i save raun nating long maket na ol i bungim bikpela lain na kirapim bikpela raiot long taun. Na ol i ran i go insait long haus bilong Jeson, ol i laik holim Pol na Sailas na bringim ol i go long ol manmeri. 6 Tasol ol i no painim tupela, olsem na ol i pulim Jeson na sampela brata i go long ol hetman bilong taun, na ol i singaut olsem: “Ol dispela man i kamapim hevi long olgeta hap graun na nau ol i stap long hia tu, 7 na Jeson i bin kisim ol i go stap wantaim em. Na olgeta dispela man i sakim lo bilong Sisar, ol i tok i gat narapela king, em Jisas.” 8 Bikpela lain manmeri wantaim ol hetman bilong taun ol i harim ol dispela tok na ol i no stap isi. 9 Orait ol hetman bilong taun i tokim Jeson wantaim ol arapela man long baim kot na bihain ol i larim ol i go. 10 Taim nait i kamap, kwiktaim ol brata i salim Pol na Sailas i go long Beria. Na taim ol i go kamap long hap, ol i go insait long sinagog bilong ol Juda. 11 Ol Juda long Beria i gat gutpela tingting winim ol Juda long Tesalonaika. Ol i gat laik tru long kisim tok, na ol i skelim gut ol Rait Holi long olgeta de bai ol i ken save olsem tok ol i harim em i tru o nogat. 12 Olsem na planti bilong ol i bilip. Na tu, planti Grik em ol i gat gutnem ol i bilip, em ol man na meri wantaim. 13 Tasol taim ol Juda long Tesalonaika i kisim save olsem Pol i autim tok bilong God long Beria tu, ol i kam long dispela hap bilong kirapim na sikirapim bel bilong ol manmeri. 14 Orait kwiktaim ol brata i salim Pol i go long hap bilong nambis, tasol Sailas tupela Timoti i stap bek long Beria. 15 Na ol man husat i bringim Pol i go, ol i bringim em i go inap long Atens, na taim ol i kisim tok pinis olsem Sailas na Timoti i mas kam hariap long Pol, ol i lusim em na i go.
DISEMBA 31–JANUERI 6
GUTPELA SAVE I KAM LONG BAIBEL | APOSEL 19-20
“Yupela i Mas Was Gut Long Yupela Yet na Long Olgeta Sipsip”
(Aposel 20:28) Yupela i mas was gut long yupela yet na long olgeta sipsip. Holi spirit i bin makim yupela olsem wasman bilong ol bai yupela i ken lukautim kongrigesen bilong God. Em kongrigesen em i bin baim long blut bilong Pikinini bilong em yet.
“Lukautim Gut Ol Sipsip Bilong God”
5 Aposel Pita i tok ol elda i mas ‘lukautim gut ol sipsip bilong God i stap aninit long ol.’ Em i bikpela samting long ol i mas kliagut olsem ol sipsip i bilong Jehova na Jisas Krais. God bai skelim ol pasin ol elda i bihainim bilong lukautim ol sipsip bilong em. Tingim olsem wanpela gutpela pren bilong yu i askim yu long lukautim ol pikinini bilong em taim em i go long wanpela hap. Yu bai lukautim gut ol na givim kaikai long ol, laka? Sapos wanpela i sik, yu bai givim marasin o kisim em i go long haus sik, a? Na olsem tasol, ol elda bilong kongrigesen i “lukautim kongrigesen bilong God. Em kongrigesen em i bin baim long blut bilong Pikinini bilong em yet.” (Apo. 20:28) Ol i tingim olsem God i bin baim olgeta wan wan sipsip long blut bilong Krais Jisas, em dispela blut i dia tumas. God i givim wok long ol elda, olsem na ol i sambai, lukautim, na givim kaikai long ol sipsip.
(Aposel 20:31) “Olsem na yupela i mas was i stap, na no ken lusim tingting olsem inap 3-pela yia, long san na long nait, mi no lusim pasin bilong givim tok long yupela wan wan. Na mi mekim wantaim aiwara.
Ol Elda Kristen ‘Wanwok Bilong Yumi Bilong Mekim Yumi Amamas’
15 Ol elda i save wok hat tru. Ating sampela taim ol i no save slip gut, long wanem, ol i wari long ol brata na sista, na ating sampela taim ol i kirap long biknait na beten long ol o ol i go helpim ol. (2 Kor. 11:27, 28) Tasol olsem Pol, ol elda i amamas long mekim wok em ol i mas mekim. Pol i raitim pas i go long ol Korin na em i tok: “Mi bai amamas long givim olgeta samting bilong mi na olgeta strong bilong mi bilong helpim yupela.” (2 Kor. 12:15) Pol i laikim tru ol brata, olsem na em i “givim olgeta samting” bilong em yet bilong strongim ol. (Ritim 2 Korin 2:4; Fili. 2:17; 1 Tes. 2:8) Olsem na ol brata i laikim tru Pol.—Apo. 20:31-38.
(Aposel 20:35) Long olgeta samting mi bin mekim, mi soim yupela olsem yupela i mas wok strong long helpim ol man i no gat strong, na yupela i mas tingim tok bilong Bikpela Jisas. Em yet i tok: ‘Amamas bilong givim samting i winim amamas bilong kisim samting.’ ”
“Mi No Gat Asua Long Blut Bilong Wanpela Man”
20 Wokabaut na pasin bilong Pol i narapela kain olgeta long ol man em bihain ol i mekim nogut long ol sipsip bilong God. Pol i mekim wok skin bilong lukautim em yet bambai em i no ken putim hevi long kongrigesen. Taim Pol i mekim ol samting bilong helpim ol wanbilip, em i no tingting long kisim mani samting long dispela rot, nogat. Em i kirapim ol elda bilong Efesus long daunim sampela laik bilong ol yet. Em i tokim ol olsem: “Yupela i mas wok strong long helpim ol man i no gat strong, na yupela i mas tingim tok bilong Bikpela Jisas. Em yet i tok: ‘Amamas bilong givim samting i winim amamas bilong kisim samting.’ ”—Apo. 20:35.
Mekim Wok Painimaut
(Aposel 19:9) Tasol sampela i pasim strong tingting na ol i no bilip. Long ai bilong bikpela lain manmeri ol i mekim tok nogut long Rot Bilong Bikpela. Olsem na em i lusim ol na kisim ol disaipel i go wantaim em. Na long olgeta de em i mekim ol tok long haus bung bilong skul bilong Tiranus.
‘Tok Bilong Jehova i Go Bikpela na i Win’
11 Ating Pol i autim tok long ples bung bilong skul long olgeta de, long 11 klok moning i go inap 4 klok samting long apinun. (Apo. 19:9) Em taim we ples i no gat planti nois tumas na san i strong, na planti manmeri i stop long wok bambai ol i ken kaikai na malolo. Tingim, sapos Pol i bin mekim olsem inap 2-pela yia olgeta, ating em bai lusim 3,000 aua samting, olsem 125 aua insait long olgeta wan wan mun bilong skulim ol man. Dispela em narapela as na tok bilong Jehova i wok long i go bikpela na i win. Pol i wok strong na em i senisim sediul bilong em bambai em inap helpim gut moa ol manmeri bilong dispela hap. Wanem samting i kamap? “Olgeta manmeri i stap long provins Esia ol i harim tok bilong Bikpela, em ol Juda na Grik wantaim.” (Apo. 19:10) Man! Pol i autim gut tru tok bilong God!
(Aposel 19:19) Na planti bilong ol husat i save wokim ol kain kain marila posin samting, ol i karim ol buk bilong ol i kam na kukim long ai bilong olgeta manmeri. Ol i kaunim pe bilong ol dispela buk na em inap olsem 50,000 mani silva.
‘Tok Bilong Jehova i Go Bikpela na i Win’
15 Samting i painim ol pikinini man bilong Skeva i semim ol, na dispela i mekim na planti manmeri i kirap pret na aninit long God na ol i kamap bilipman na i lusim ol wok bilong ol spirit nogut. Ol Efesus i insait tru long wok bilong ol spirit nogut. Planti i save wokim marila na pasim ol paspas samting, na mekim ol singsing majik em planti taim i stap long ol buk. Tasol nau planti Efesus i kirap kisim ol buk bilong ol i stori long wok bilong ol spirit nogut na kukim long ai bilong pablik, maski pe bilong ol dispela buk em inap olsem planti tausen dola long taim bilong yumi. Luk i tok: “Olsem na tok bilong Jehova i wok long i go bikpela na i win.” (Apo. 19:17-20) Man! Tok i tru bilong God i winim tru ol tok giaman, na wok bilong ol spirit nogut! Ol dispela manmeri i stap gutpela piksa long yumi long nau. Yumi tu i stap long taim we planti manmeri i insait tru long wok bilong ol spirit nogut. Sapos yumi kisim save olsem yumi holim wanpela samting i insait long wok bilong ol spirit nogut, yumi mas bihainim pasin bilong ol Efesus na kwiktaim bagarapim dispela samting! Yumi mas stap longwe tru long ol dispela wok nogut, maski yumi mas lusim planti samting bilong yumi.
Baibel Ritim
(Aposel 19:1-20) Taim Apolos i stap long Korin, Pol i raun long ples maunten na bihain em i kam daun long Efesus. Na long hap em i bungim sampela disaipel. 2 Na em i askim ol: “Olsem wanem? Yupela i kisim holi spirit taim yupela i kamap bilipman?” Na ol i tok: “Mipela i no bin harim wanpela tok i stori long rot bilong kisim holi spirit.” 3 Na em i tok: “Orait, yupela i kisim wanem kain baptais?” Ol i tok: “Baptais bilong Jon.” 4 Pol i tok: “Jon i baptaisim ol man long dispela baptais i makim olsem man i tanim bel. Em i tokim ol manmeri long bilip long dispela man husat bai kam bihain long em, em Jisas.” 5 Taim ol i harim dispela tok, ol i kisim baptais long nem bilong Bikpela Jisas. 6 Na taim Pol i putim han bilong em antap long ol, holi spirit i kam daun long ol, na ol i kirap mekim kain kain tokples na tok profet. 7 I gat olsem 12-pela man i insait long dispela lain. 8 Inap 3-pela mun Pol i wok long go long sinagog na em i no surik long tokaut stret long ol samting. Em i mekim ol tok na kamapim ol gutpela tok bilong pulim tingting bilong ol man i go long Kingdom Bilong God. 9 Tasol sampela i pasim strong tingting na ol i no bilip. Long ai bilong bikpela lain manmeri ol i mekim tok nogut long Rot Bilong Bikpela. Olsem na em i lusim ol na kisim ol disaipel i go wantaim em. Na long olgeta de em i mekim ol tok long haus bung bilong skul bilong Tiranus. 10 Em i mekim olsem inap 2-pela yia, olsem na olgeta manmeri i stap long provins Esia ol i harim tok bilong Bikpela, em ol Juda na Grik wantaim. 11 Na long han bilong Pol, God i wok long kamapim ol narakain strongpela wok. 12 Olsem: Ol man i save kisim ol hankisip na laplap bilong Pol na bringim i go long ol sikman na sik bilong ol i pinis, na ol spirit nogut i lusim ol man. 13 Na sampela bilong lain Juda husat i save raun na rausim ol spirit nogut, ol tu i traim long yusim nem bilong Bikpela Jisas long ol man i gat ol spirit nogut; ol i save tok: “Long nem bilong dispela Jisas em Pol i autim tok long em, mi odaim yupela long i go.” 14 Na i gat wanpela bikpris bilong lain Juda, nem bilong em Skeva. Em i gat 7-pela pikinini man na ol tu i save mekim kain tok olsem. 15 Tasol spirit nogut i bekim tok long ol olsem: “Mi save long Jisas na mi save long Pol, tasol yupela husat?” 16 Na dispela man em spirit nogut i stap long em, em i kalap long ol na mekim save long ol na winim ol tru, olsem na ol i kisim bagarap na lusim dispela haus na ranawe skin nating. 17 Na olgeta Juda na Grik i stap long Efesus i harim stori bilong dispela samting na pret i kisim ol, na ol man i wok yet long litimapim nem bilong Bikpela Jisas. 18 Na planti bilong ol lain i kisim bilip, ol i kam na autim long ples klia ol pasin nogut ol i bin mekim. 19 Na planti bilong ol husat i save wokim ol kain kain marila posin samting, ol i karim ol buk bilong ol i kam na kukim long ai bilong olgeta manmeri. Ol i kaunim pe bilong ol dispela buk na em inap olsem 50,000 mani silva. 20 Olsem na tok bilong Jehova i wok long i go bikpela na i win.