Mukaddes Kitap Tenkitçileri Düşüncelerini Değiştiriyor
YİRMİNCİ yüzyılda, Mukaddes Kitap metnini daha doğru hale getirmek için büyük gelişmeler kaydedildi. Birçok eski el yazmalarının bulunması, özellikle Chester Beatty ve Bodmer Papirüslerinin ve Ölü Deniz Tomarlarının bulunması, Mukaddes Kitap metninin, birçok uzmanın ümit ettiğinden daha da orijinaline yakın olmasını sağlamıştır. Eski İbrani ve Yunan dillerinin daha iyi anlaşılması, Mukaddes Kitabın aslına daha uygun olarak bütün dünya dillerine tercüme edilmesini mümkün kılmıştır. Eski tarihlerde yapılan araştırmalardan yararlanılmış olunsa bile, bütün bu gelişmeler sayesinde 200 yıl önceki fikirler çok gerilerde bırakılmış oldu.
Bu nedenle, günlerimizde Johann Jakob Griesbach’ın (1745-1812) fikirlerinin yeniden tartışıldığını görmek, belki de şaşırtıcıdır. 1976’da Federal Almanya Cumhuriyetinin Münster şehrinde sadece bu bilgiyle ilgili işlere ayrılmış bir konferans düzenlendi. Bugünlerde neden Griesbach’ın çalışmalarına bir geri dönüş yapılıyor?
Griesbach, 23 yaşında Master derecesini elde ettikten sonra, Avrupa’yı baştan başa dolaşarak, Hıristiyan Yunanca Yazıların bulunduğu el yazmalarını incelemek için bütün kütüphaneleri ziyaret etmişti. Bu incelemelerinin meyveleri 1774 ve 1775’te yayımlandı. Onun Yunanca metni (sonraki baskılar) Başpiskopos Newcome, Abner Kneeland, Samuel Sharpe, Edgar Taylor ve Benjamin Wilson (The Emphatic Diaglott tercümesinde olduğu gibi) birçok Mukaddes Kitap çevirmenleri tarafından kaynak olarak kullanıldı.
Griesbach, ilk defa Erasmus’un M. S. 1516’daki Yunanca metninde kullanılan el yazmalarından daha eski kayıtları eserlerine dahil etmişti. Bu araştırmanın önemi, yapılan şu yorumdan belli olmaktadır: “Yeni Ahit’teki birçok varyantlar (farklı şekiller) arasında en iyi okunanı bulabilmek için, Griesbach uzun saatler harcadı. Onun çalışmaları günlerimizdeki metinler üzerinde yapılan eleştirilere esas teşkil etti ve bugün elde ettiğimiz ve doğruluğundan emin olabileceğimiz Yeni Ahit metninin de önemli bir ölçüde sorumlusudur.”—(J. J. Griesbach: Synoptic and Text-Critical Studies, 1776-1976, s. XI.)
1776’da Griesbach, kolayca kıyaslanabilen paralel sütunlarda tanzim edilen Matta, Markos ve Luka İncilleriyle ilgili metni yayımladı. O zamandan beri de bir “birleşik görüş” sundukları için, bu inciller “Sinoptik İnciller” diye adlandırıldı. Griesbach, bu İncillerin anıldıkları şahıslar tarafından yazıldıklarına, Matta’nın, kaydettiği olayların görgü tanığı olduğuna ve “resullerin inançlarını iyi kavrayıp yanılgıya düşmeden başkalarına bildirmek için Mukaddes Ruh tarafından teçhiz edildiklerine” kesinlikle inanıyordu.
Griesbach incelemelerinin sonucundan ilk İncil’in Matta tarafından, ikincisinin Luka ve üçüncüsünün de Markos tarafından yazılmış olduğuna kanaat getirdi. Fakat Griesbach henüz hayattayken G. S. Storr tarafından Markos İncilinin yazılan ilk İncil olduğu fikri ortaya atıldı. O zamandan bu yana bu görüş, İncillerin ardında “Q” diye adlandırılan ve kaybolmuş, bilinmeyen bir dökümanın varlığı fikriyle birlikte geniş çapta desteklendi. Daha sonraki araştırmacılar, bu teoriye başka ayrıntılar ve kaynaklar ilave ettiler; bununla ilgili yapılan müzakereler ve açıklamalar sayısız kitap ve binlerce de makaleye konu oldu. Bu konu bazı teologlar için o kadar önem taşıdı ki, bir bakıma “iman şartı” haline gelmiş gibiydi. Bunun etkisiyle de Griesbach bir kenara itildi ve sık sık ağır eleştirilere uğradı.
Bu alanda iddia edilen fikirler uzun süre hâkim olduktan sonra, “kaynak döküman” teorisi de şimdi eleştirilere maruz kalmaktadır. Düşüncelerini değiştiren birçok araştırmacı, bu arada, Griesbach’ın fikirlerini sanki “yeniden bulmuş” gibi oluyorlar. Birçok düzeltmelerle güncelleştirilen bu fikirler, İnciller hakkında sorulan soruları herhangi başka bir teoriden daha da yeterli bir şekilde cevaplamaktadır.
“Kaynak doküman” fikri, ayrıca, birçok kimsenin Mukaddes Kitabın Tanrısal ilham altında yazıldığına dair imanını yok etmiştir. (II. Tim. 3:16, 17) Bu eğilim yeni değildir, zira resul Pavlus da Timoteos’a ‘farklı bir doktrin öğretmemeği veya imanda olan Tanrı işini idareden ziyade, mubahaselere sebep olan masallar ve nihayetsiz, araştırma konusu olabilecek çeşitli varsayımlara neden olan asılsız hikâyelere ve hiç bir şeyde sonuçlanmayan, nesepnamelere kulak asmamayı bazılarına tenbih etmesini’ söylemişti.—I. Tim. 1:3, 4, YD.
Bundan birkaç yıl önce, Matta’nın İncilinin ilk yazılan İncil olduğunu hemen hemen tek başına savunan Piskopos B. C. Butler, meselenin kilit noktasına değinerek, parmağını şu ilginç görüşe bastı: “Hakikati bulmak isteyen, önyargısı olmayan bir soruşturucu, Sinoptik İncilleri bütün bir kitap olarak tekrar ve tekrar okursa, Genellikle yazarlarının dürüst olduklarına ve ancak gerçek olduğuna inandıkları şeyleri kaydettiklerine karar verecektir. Sonra da tarihsel olayların esas itibarıyle sundukları şekilde cereyan etmemesi halinde de bu şeylere inanmaları mümkün olmayacağına kanaat getirecektir.”—Searchings, s. 85.
Matta, Markos, Luka ve Yuhanna’nın İncil kayıtlarına esas teşkil eden ilham edilmemiş herhangi bir yardımcı kayıp doküman yoktur. İncil yazarları Tanrı Yehova’nın Mukaddes ruhunun etkisi altında yazdılar. Bu bir gerçektir, buna imanı olan hikmetli kişiler tenkitçilerin fikirlerini, bu olayda olduğu gibi, sık sık değiştirmelerinden etkilenmeyeceklerdir.