BİLİYOR MUYDUNUZ?
Kutsal Kitap devirlerinde tomarlar nasıl yapılıyor ve kullanılıyordu?
Ester kitabının deri ve vellum üzerine yazılmış tomarları, MS 18. yüzyıl
Luka İncili, İsa’nın İşaya peygamberin yazılarını içeren tomarı açıp okuduğunu ve daha sonra geri sarıp kapattığını söyler. Ayrıca Yeremya peygamberden de Tanrı’dan gelen mesajı bir tomara yazması istenmişti (Yeremya 36:2; Luka 4:16-20).
Peki tomarlar nasıl yapılırdı? Deri, parşömen ya da papirüs gibi malzemeler birbirine yapıştırılarak bir şerit haline getirilirdi. Daha sonra bu şerit yazılı yüzü içe gelecek şekilde bir çubuğun etrafına sarılırdı. Yazılar şeridin bir ucundan diğer ucuna dar sütunlar halinde yazılırdı. Eğer tomar uzunsa iki ucunda da çubuklar olurdu. Böylece okuyucu istediği yeri bulana dek bir eliyle tomarı açarken diğer eliyle geri sarardı.
Bir Kutsal Kitap sözlüğüne göre “Bir tomar bütün bir kitabı içerebilecek kadar uzun olabiliyordu [genellikle 10 metre kadar], fakat kapandığında az yer kaplıyordu” (The Anchor Bible Dictionary). Örneğin Luka İncilinin yaklaşık 9,5 metre uzunluğunda bir tomara yazıldığı tahmin ediliyor. Bazı durumlarda bir tomarın üst ve alt kenarları kesilir, ponza taşıyla zımparalanarak düzeltilir ve boyanırdı.
Yunanca Kutsal Yazılarda sözü edilen “yüksek kâhinler” kimlerdi?
İsrailoğulları arasında kâhinlik düzenlemesi ilk başladığında sadece bir kişi başkâhin olarak hizmet ediyordu ve bu hizmeti ölene dek sürdürüyordu (Sayılar 35:25). Bu görevi yerine getiren ilk kişi Harun’du. Bu ayrıcalık genellikle babadan en büyük oğula geçerdi (Çıkış 29:9). Harun’un soyundan gelen erkeklerin birçoğu kâhinlik yapmış olsa da, nispeten az sayıda kişi başkâhin olarak hizmet etti.
İsrail yabancı milletlerin denetimi altına girince, İsrailli olmayan yöneticiler Yahudi başkâhinleri istedikleri zaman tayin edip istedikleri zaman görevden almaya başladılar. Anlaşılan yeni tayin edilen bu kişiler çoğunlukla Harun’un soy hattında yer alan az sayıdaki seçkin ailelerden geliyordu. Belli ki “yüksek kâhin” unvanı kâhinler arasında önde gelen kişilere veriliyordu. Yüksek kâhinler arasında muhtemelen kâhinlik düzenlemesindeki 24 bölüğün başları, başkâhinin ailesinin ileri gelenleri ve Hanna gibi görevden alınan eski başkâhinler vardı (1. Tarihler 24:1-19; Matta 2:4; Markos 8:31; Elçiler 4:6).