Kuzey Kutbunun Büyük Beyaz Ayısı

BENİ herhalde görmüyorsun, değil mi? Bu, benim bulunduğum buz tepelerine hiç korkmadan doğruca baktığından bellidir. Manzarayla çok meşgulsün; burada bulunduğumu bilseydin, kaçmağa hazırlanırdın. Saatte 40 kilometre hızla ilerleyebileceğim için bulunduğun yere birkaç saniyede ulaşabilirdim.

Pençemi siyah burnumun önünden çekseydim, belki beni görürdün, fakat seni korkutmak istemiyorum. Üstelik, henüz yemek yediğim için, biz ayıların yemekten sonra sık sık yaptıkları gibi, ben de sadece dinlenmek istiyorum.

Fakat dinlenirken sana kendimi biraz tanıtayım. Böylece gezegenin bu kısmı hakkında daha iyi bir bilgi kazanacaksın. Bu soğuk bölgenin öylesine tipik bir canlısıyım ki, ‘Kuzey Kutbunun simgesi’ diye adlandırılırım.

AİLEMİ TANITAYIM

Zaten “biz ayılar” dediğime göre, bir kutup ayısı olduğumu her halde tahmin etmişsindir. Güneyde daha koyu renkli akrabalarımın bulunduğunu biliyorsun; oysa ailemin bazı üyeleri—boz ayı ve siyah ayılar—arktik kuşağın yukarısında bulunurlar.

Bizlerle başka ayılar arasında önemli farklar var. Örneğin, boyun ve başımızı diğerlerininkiyle karşılaştır! İşte, boynumuz daha uzun ve başımız daha küçüktür. Diğer akrabalarımın aksine biz karada ender bulunuruz. Biz deniz ayılarıyız. (Bilginlerin bizleri Ursus maritimus diye adlandırmalarının neden bu olabilir.) Yiyeceklerimizin hemen hemen tümünün zorunlu olarak balık olması, bir başka farkı oluşturur.

Rengimiz, bildiğin gibi, biraz sarıya çalan beyazdır. Bu nedenle beni zorlukla görürsün. Ağırlığım yaklaşık 550 kilodur; bu, ortalama olarak ergin bir ayının ağırlığıdır. Bununla birlikte, bazı büyük amcalarımın ağırlığı yaklaşık 725 kilo ve boyları ise, 3,4 metredir. Biz erkeklerin boyu ortalama olarak 2,4 metredir. Dişiler daha kısadır.

YAŞADIĞIMIZ YER

Kuzey yarımküresinin kutup bölgeleri tam bizlere, yani büyük kutup ayılarına göredir. Güney Kutbunda yaşamadığımız doğrudur, fakat penguenler de Arktik kuşağa kadar gelmezler. Milletlerarası yolculuk eden birçok başka hayvan gibi, biz de ulusal sınırlara hiç aldırmadan kuzey bölgesinde dolaşırız. Bazılarımız Novaya Zemlya gibi Rus topraklarında doğmuş olabiliriz; gene de Svalbard gibi Norveç adalarına kadar yolculuk etmemiz mümkün. Burada, Kanada’da kalan bazı akrabalarım, kışın St. Lawrence körfezi ve Gaspé yarımadasına kadar güneyde görülmüşlerdir. Yazın ise, daha kuzeydeyiz. Bir akrabam, Skate adlı ABD’nin nükleer denizaltısını birkaç yıl önce kuzey kutbunda yüzeye çıkarken gördüğünü hatırlıyor.

Neden göçebe olarak yaşıyoruz? Yemek arıyoruz. Yolculuklarımız amaçsız gezintiler değildir. Arktik Okyanusunun mevsim değişimlerine uyarız. Buzdan oluşan kıyılar mevsime göre değişir.

Siz insanlar, uzun mesafe yüzücülerinizin becerilerine hayran olabilirsiniz, fakat bizden bazıları sahilden 64 kilometre ve daha uzakta görülmüştür. Bunu nasıl yaparız? Güçlü ön ayaklarımız vasıtasıyla buzla dolu denizlerde bir buz kitlesinden bir başkasına yüzeriz. Ön ayakla yüzme stili kutup ayılarına özgüdür.

YERİMİZE NASIL UYUM GÖSTERİRİZ?

Ayaklarıma iyi bak! Ayaklarımın yumuşak tabanında bulunan kıllar, bir kutup ayısı için çok ideal bir sürtünme oluşturur ve tutuşu sağlar. Mükemmel koku duyumuz ise, yiyeceklerimizi bulmak için büyük bir yardımdır. Biz kutup ayılarının 3 kilometre uzaktaki insanların yaktığı balina yağının kokusunu alabildiğimiz bilinir. Görme gücümüz de bütün bedenimizdeki yağ ve sık yağlı yüzmemize yardım eder ve denizle karadaki dondurucu soğuktan bizi korur. Kürkümüzü oluşturan tüylerin de ültraviyole ışığı, derimizin yüzeyine ilettiği sanılmaktadır. Böylece de sıcak kalırız.

Mevsimlerin değişmesiyle, gıdaların azalıp çoğalmasına göre yolculuk ettiğimiz zaman, bünyemizdeki denizcilik sisteminden çok yararlanırız. Bazılarımız, kuzey Kanada’daki Cape Churchill’de bulunan bir çöplükten yüzlerce kilometre uzaklaştırılırsak bile, çok vakit geçmeden aynı yere dönebiliriz, böylece denizcilik sistemimizin ne kadar işe yarar olduğu görülmüştür. Genellikle de bütün kış yiyecek için avlanırız.

AİLE HAYATIMIZ

Çiftleşme vakti, ilkbahar veya yazın başlangıç zamanıdır; ayı üç veya dört yaşında iken çiftleşmeğe başlar. Çiftleştikten sonra, biz erkekler yiyecek için avlanmak amacıyla başka yerlere gideriz.

Dişilerimiz kışın kardan oluşan bir mağaraya sığınırlar. Bazı mağara bölgelerinde 200 kadar dişi ayı vardır. Genellikle yavruları çift olmak üzere aralık veya ocak aylarında doğarlar; o anda kör olup küçük tavşandan büyük değildirler. Yetişkinin ağırlığı yarım tondan fazla olan bir hayvan için bu, küçük bir başlangıç sayılır! Fazla hızla büyürüz.

Hâlâ mağaralardaki hayatımı hatırlıyorum: Dışarıdaki doğa güçlerinden korunmuş, annemin beden yağından ve mağara girişinin üst kısmında toplanan sıcak hava ile ısınmıştım. Bu, bir beslenme ve büyüme zamanıydı. Hâlâ annemin sıcak ve besleyici, fındık tadındaki sütünü hatırlıyorum. Lezzetliydi! Fakat bu, ancak Mart ayına kadar sürdü. O zaman annem mağara damını delip çıktı; biz de dış dünyaya tırmandık. Kız kardeşim ve ben ne kadar heyecanlıydık! O zaman ağırlığımız yaklaşık 11 kiloydu.

Eğitimimiz de aynı gün başladı. Işığa alışır alışmaz, annemle suya gidip yüzmeğe başladık. Bu bize doğal geldi, Alaska’nın Eskimoları uygun olarak bizi ah tik tok diye adlandırmışlardır; bu, ‘denize inenler’ demektir. Yüzmekten yorulduğumuz zaman sadece annemizin kuyruğuna yapışırdık, o bizi çekerdi. Kuzey Kutup bölgesindeki hayat için annemiz tarafından yaklaşık iki yıl eğitildik. Ondan sonra kendi başımıza bırakıldık. Evimizi terk ettik artık, kendi ailemizi kurmağa hazırdık.

Biz kutup ayılarının yaşadığı yer çok güzeldir: Değişik şekillerde oyulmuş kar ve buzlar, sonsuz bir deniz ve zevk verici kayalık sahiller. Sık sık gürleyerek candan sevincimizi gösteririz. Bu çevrede 30 yıldan fazla yaşarız, fakat duyduğumuza göre, hayvanat bahçelerinize götürülen bazılarımız 40 yıl yaşıyorlarmış.

Evet, sanırım yeterince dinlendim. Beni ziyaret etmekten memnun olduğunu umarım. Bu bilginin kuzey kutbundaki sert ortamda bile hayatın muazzam şekilde sürdüğünü öğrenmene yardımcı olduğu kanaatindeyim. Böylece daha sonra bir hayvanat bahçesinde bir kutup ayısını görürsen aldanma! Arktik bölgenin kutup ayılarının gerçek hayatı çok daha çekicidir. Gelecek kutup gezinde görüşmek üzere!

[Sayfa 28’deki resim]

“Yuvam böyle bir kar mağarası idi.”