Uçağa Korkudan Mı Binmiyorsunuz?
“DİKKAT! 210 no’lu uçuş için yolcuların uçağa binmeleri rica olunur.” Birkaç yüz yolcu aceleyle el çantalarını, yeni satın almış oldukları gazete ve dergileri toparlıyor. Kendilerini bekleyen uçağa binmeye hazırlanırken, sarılıp vedalaşan dost ve akrabaların gözleri yaşarıyor.
Birkaç dakika sonra her biri insan boyunda dört dev jet motorun vınlayan sesi uçağın içinden bile duyulabilmektedir. Çalışmaya başlayan motorlar 100.000 beygir gücündedir. Uçak 141.000 litre yakıt taşımaktadır. Bu, bir bahçe havuzunu doldurabilecek kadar büyük bir miktardır.
Biniş rampasından kalkış pistine kadar oldukça sakin bir şekilde gidilmektedir. Havalanma izni için kontrol kulesinden sıra beklerken, pilot kabinindekiler büyük cihazları denetlemektedirler. Sonunda kalkış izni verilir! “210 no’lu uçuş, havalanma izniniz var.” Pilot tam gaz verir. “Gidiyoruz.” Uçak hızlanırken yolcular koltuklarına sımsıkı yapışıyorlar. Az sonra pilot kumanda kolunu çekip, uçağın burnunu kaldırır. Uçak havalanırken, kısa zamanda önceden belirlenen 10.000 metre yüksekliğe ve ortalama 885 km hıza ulaşıyor. Birkaç saat içinde yüzlerce yolcu, binlerce kilometre uzaklıktaki yerlerine varmış olacaklar.
Maalesef her şey iyi gitmemektedir! Neden? Pencereden bakamayacak kadar korkanlar var. Sanki mengenedeymiş gibi onlar, hiç kıpırdamadan önlerine bakıyorlar. Terli avuçlarıyla koltuklarının koluna sımsıkı yapışanlar var. Kalpleri hızla çarpmakta, mideleri düğümlenmektedir. Bazılarında bulantı başlar. Birini etkileyen bir durum, bir başkasını etkilemeyebilir. Örneğin yükseklikten, deniz üzerinde uçmaktan, kalabalıktan, kapalı yerden, ölümden ve başka nedenlerden korkanlar var.
UÇMA KORKUSU YAYGIN
Yüzlerce kişi uçmaktan korktuğu için günlerce araba sürmeye veya trenle seyahat etmeye razıdır. Sadece A.B.D.’de altı yetişkinden biri, yani 25 milyon insanın uçmaktan korktuğu tahmin edilmektedir.
Dünya çapında uçmaktan korkanların sayısı çok daha yüksektir. Yapılan tahminlere göre, uçma korkusu, iç hatlarda 21,2 milyon tek yol bilet ücreti yani 6 milyon iş seyahati ve 15,2 milyonu ise özel yolculuğa mal olup yılda 1,6 milyar dolarlık gelir kaybına neden olmaktadır.
Eski bir pilot, uçmaktan korkan bazı kişilere, bir akraba veya yakın dostları uçakla gittiği zaman, kaygı duyup duymadıklarını sorunca, onların hemen hemen hepsinden hayır cevabını aldı. Uçmaktan korkanlara öğüt veren bir uzman da bir seminerde şöyle dedi: “Bana danışanlara ‘önümüzdeki hafta uçağa binmeme izin verir misiniz?’ diye sorduğumda onlar daima: ‘Tabii’ cevabını verirler. Ve: ‘Şayet ölürsem, üzüntü duymaz mısınız?’ diye sorarsam, hepsi ‘ölmezsiniz’ karşılığını verirler.” Başka bir danışman ise, şöyle diyor: “Bana gelenlere sık sık şunu sordum: ‘Uçak kazası sonucu ölen kaç kişi tanıyorsunuz?’ Genellikle hiç kimseyi tanımıyorlar. ‘Trafik kazası sonucu ölen kaç kişiyi tanıyorsunuz?’ sorusuna ise, çoğu zaman ‘bir, iki’ cevabı geliyor.”
BU KORKU NEDEN?
İstatistikler ve uzmanlar, modern jetlerin son derece sağlam ve güvenilir bir taşıma aracı olduğu görüşünde birleşiyor. Sigorta riskleri ve primlerini hesaplayanlar, Amerika’da, doğu sahilinden batı sahiline uçmanın, araba sürmekten yaklaşık 6 kez daha güvenli olduğunu söylüyorlar. Uçak mürettebatı yolculuğun en tehlikeli kısmının uçuş değil, hava alanına gidişdönüş olduğunu belirtiyorlar.
Hava yollarıyla daha çok seyahat edilen günümüzde, bazı insanlar neden uçmaktan korkuyorlar? (Her ne kadar birçok erkek bunu itiraf etmekte tereddüt ediyorsa da, uçmaktan korkanların yarısının erkek, yarısının ise kadın olduğu tahmin ediliyor.) Onlar korku nedeninin, gazete ve TV’nin uçak kazalarını çok geniş bir şekilde ele alıp, günlerce aynı konuyu işlemelerinden ve uçak kaçırma olaylarından ileri geldiğini söylüyorlar. Aynı zamanda havada çarpışan uçaklar, kalabalıklaşan gökler ve hava trafiğini kontrol eden elemanların azalmasıyla ilgili haberler, onların titreyerek uçağa binmesine neden oluyor. Buna rağmen gerçekler ve rakamlar, uçakların diğer araçlara oranla daha emin taşıma aracı olduğunu göstermeye devam ediyor.
UÇAKTAN KORKAN NE YAPABİLİR?
İlk olarak geçen yıllarda bazı büyük hava şirketleri uçmaktan korkanları hava seyahatinin güvenilirliği hakkında eğitmeye çalıştılar. Dünyanın birçok önemli şehrinde pilot ve mürettebat için klinik psikolog seminerleri düzenlendi. Her öğrencinin ödediği ücret yaklaşık 400.000 TL., ayrıca mezuniyet uçuş ücretidir. Yapılan oturumlarda sorulu cevaplı programlar yürütülmekte, hava alanında duruma alıştırma ve uçmaya karşı duyulan korkunun giderilmesi çabalarında bulunulmaktadır.
Seminerde eğitim veren biri şunu diyor: “Uğraştığımız kişilerin yüzde 90’ı zaten uçağa binmiş kişilerdir. Bunların yarısı korktuğu için artık uçmuyor, diğer yarısı ise, uçmaya devam etmesine rağmen, bunu büyük bir tedirginlikle ve rahatsız olarak yapıyor. Seminerlerimizdeki kişilerin sadece yüzde 10’u hiç uçağa binmemiştir.” Alınan haberlere göre bu seminerler, uçmaktan korktuğu halde uçan veya uçmayan binlerce kişinin uçarken rahat olmasına yardımcı olmuştur.
Uçmak zorunda olan veya belki de tehlikeli bir uçuş yapan herkesin bir seminere katılması mümkün olmamaktadır. Bunlar için seminer öğütçülerinin verdiği bazı tavsiyeler şunlardır. Hava alanına gitmek için epey vakit ayırın. Son dakikada gelip aceleyle uçağa binmek, kaygınızı artırabilir. Bir danışman: “Genellikle en arkadaki koltuklara oturmamalarını söylüyorum. Orası daha az konforludur ve uçak daha fazla sallanır” demektedir. Aynı zamanda uçağın önü daha rahattır. Bununla beraber bu koltuklar birinci sınıftır. Birçokları ek para istemediğine göre, tercih edilebilir. En iyi ikinci seçim, kanatların üstündeki yerlerdir. Pencereden bakmak sizi rahatsız ediyorsa, pencereden uzak oturun. The Air Traveler’s Handbook şu öğüdü veriyor: “Koltuğa oturduktan sonra . . . derin nefes alma alıştırmaları yapın. Gözlerinizi kapatın. Tüm enerjinizi içinizde topladığınızı hissetmeye çalışın. . . . Kemerleri açma izni verilir verilmez yerinizden kalkın ve gerinin. Kabinde dolaşın. Bu alıştırma en şüpheciler için bile etkili olmuştur.” Bir seminer danışmanı: “Korku duyan insanlara alkolün yardımcı olmayacağını söylemek önemlidir” diyor. “Yükseklikteki düşük hava basıncında bir ölçü içki bir buçuk ölçüye eşdeğerdir. Ayrıca alkol sinir sistemini bozar, mukoza zarlarını kurutur insanları rahatsız eder, hareketler daha hassaslaşabilir, kişiyi hasta edebilir ve sonunda bir fobiye neden olabilir.”
Bir başkası: “Koltukta sımsıkı oturmak, yapılacak en kötü şeylerden biridir” diyor. Bunun yerine arkanıza bir yastık koyun. Bu sizi rahatlatır.
“Sayın yolcular kaptanınız konuşuyor. Alçalmaya başlıyoruz ve kısa zamanda havaalanına inmiş olacağız. Havayollarımızla uçtuğunuz için size teşekkür ederiz.” Birkaç dakika sonra iniş takımları boğuk bir sesle açılıyor. Pilot inmek için izin alıyor. Pist, uçağın tam önündedir. İnişe geçiyoruz ve pilot uçağın burnunu birazcık kaldırıyor. Beton pist penceremizin altında görülüyor—ve artık inmiş bulunuyoruz! Pilot uçağın hızını kesmek için kumanda kolunu çekince motorlar homurdanıyor ve sonunda dev uçak terminalde duruyor. Başarılı bir uçuş daha gerçekleşmiştir!