“Biz Çamaşırlarımızı Böyle Yıkarız . . .”
BİRÇOK ülkede, nesiller boyunca bu tekerlemeyi coşkuyla söylemiş ve bununla dans etmiş olan çocuklar bu sözlere aşinadır. Fakat çamaşır yıkama düşüncesi sizi sevinçten zıplatmıyorsa bir düşünün: Bir duş veya banyodan sonra yumuşacık, tertemiz yıkanmış bir havluyla kurulanmak tazelendirici değil midir? Hangi insan temiz giysiler giyince kendini daha düzenli ve rahat hissetmez? Evet, çocuklar bile temiz ve hoş kokulu elbiseler giymekten hoşlanır—bu çok kısa sürse bile!
Bu nedenle, giysilerimizin yıkanması yaşamımız ve refahımız açısından genellikle sandığımızdan daha çok önemlidir. Bununla birlikte çamaşır yıkama yöntemimiz dünyanın neresinde yaşadığımıza da bağlı olabilir.
Çamaşır Makineleri Olmadan Yıkama
Birçok zengin ülkede, “çamaşır” kelimesi, “makine” kelimesiyle ayrılmaz şekilde bağlantılı hale geldi. Fakat fakir ülkelerde, hâlâ elde yıkama yapılıyor ve bu hayret uyandıracak kadar iyi sonuçlar veriyor! Örnek olarak temizlenmesi zor olan şu beyaz giysileri ele alalım. Sıcak ve kuru iklimli ülkelerde kadınlar güneşten istifade ediyor.
İşlem çok basit. Bir leğen, su ve bol miktarda sabun veya deterjanla doldurulur. Beyazlar suya daldırılır, çamaşırcı kadının çalışkan elleri köpüklü suyu, kumaşın içinden geçecek şekilde sıkıştırarak, karıştırır. Hazır satılan çamaşır suyu mevcut değilse, bazıları eskiden beri kullanılan Hindistan cevizi sirkesi gibi beyazlatıcılar kullanır. Kısa bir durulamadan sonra ıslak çamaşırlar uygun çalılara veya çitlere asılır ve tam bir beyazlık sağlanana kadar güneşte ağartılır. Şimdi, çamaşırlar iyice durulanmak için tekrar tekneye döner ve daha sonra tropikal güneşin altında ikinci bir kuruma olur. Sonuç? Coşkulu bir temizlikle adeta ışık saçan beyazlar!
Bir nehir veya akarsu yakınında yaşayan bir ev hanımı ise, biraz farklı bir yöntem deneyebilir. İlk önce kendine, suya doğru hafifçe meyilli bir kıyı gibi, iyi bir yer seçer. Bununla birlikte, nehir hızla akıyorsa çamaşırların akıntıya kapılıp gitmesi için az bir tehlike bulunan sakin bir koy seçmeye dikkat eder. Yakınlarda büyük bir kaya mı var? Güzel. Ev hanımı şimdi, taşın üstünde ıslak çamaşırlara vurmak için düz bir tahta parçası kullanır. Kir gerçek anlamda kumaştan kaçırılır.
Çamaşır Makineleri—Geçmişte ve Bugün
Zengin ülkelerde, makineyle çamaşır yıkama, elde yıkama işini hemen hemen ortadan kaldırdı. Fakat çamaşır makineleri, düşünebileceğinizden daha eski tarihlere dayanır. Ortaçağ boyunca Avrupa’da çamaşır teknesi, yerini yavaş yavaş buhar kazanı alana kadar en yaygın yıkama aracıydı. Daha sonra 19. yüzyılda, günümüzdekilere benzeyen bir çamaşır makinesi ortaya çıktı. 1830’da bir İngiliz çamaşırhanesi, çamaşırları sıcak sabunlu suda karıştıran döner bir silindir kullandı. Bu temel yöntem bugüne kadar değişmeden geldi.
Bununla birlikte, çamaşır makinesinin tutulması çok yavaş oldu. Halk, elle döndürülen manivelanın kullanımını, hem çamaşırlar, hem de onu döndüren kişi için zor buldu. Bu yüzden, 19. yüzyılın sonlarına doğru birçok ev hanımının tercih ettiği aletler, oluklu çamaşır tahtası, tekne ve el ile çalışan çamaşır mengenesiydi.
Fakat 1910’da elektrik gücüyle çalışan ilk makinenin ortaya çıkmasıyla, çamaşır makinesi de yeniden bir çıkış yaptı. On iki yıl sonra suyu çalkalayan ilk makine yapıldı. O zamandan beri çamaşır makineleri üzerinde sayısız gelişmeler ve ayarlamalar oldu. Hatta bazı firmalar bilgisayarla çalışan ve bir düğmeye basıldığında “çamaşırınızın ne kadar kirli olduğunu belirleyen ve sonra en uygun deterjan ve yıkama yöntemini seçen” makineler pazarlamaya başladılar.—Popular Science, Temmuz 1990.
Otomatik Makine Kullanımı Konusunda Öneriler
Standart otomatik çamaşır makinesinin kullanımı birçok Batılı evde yaygındır. Bununla birlikte “otomatik” ifadesi, onun dikkatlice düşünmeden kullanılabileceği anlamına gelmez. Örneğin, üstten doldurulan makinelerde çamaşırların dengesizce yüklenmesi, makinenin, sıkma programı boyunca zemin üzerinde yürüyüp banyoda her türlü zararı yapmasına neden olabilir. Klorlu çamaşır suyunu amonyakla birlikte kullanırsanız zararlı dumanlar oluşabilir. Bu yüzden temel emniyet işlemlerini yerine getirin. Bütün hareket bitinceye kadar ellerinizi makineye sokmayın. Bakım yapmaya kalkışmadan önce fişi prizden çıkarın. Çocukların çamaşır makinesiyle oynamasına veya onu kurcalamasına fırsat vermeyin.
Fakat çamaşır yıkadığınızda tatminkâr bir sonuç alacağınızdan nasıl emin olabilirsiniz? İşte birkaç temel öneri:
◻ Ters-yüz ederek bütün cepleri boşaltın.
◻ Kol ağızlarını kıvırarak kolay kirleri temizleyin.
◻ Dolaşmaması için ip ve kuşakları bağlayın.
◻ Başka parçalara takılmamaları için fermuar, çıtçıt ve kancaları kapayın.
◻ Leke ve boyaları çamaşır yıkamadan önce elden geçirin.
◻ Makineyi fazla doldurmayın. Bu, çamaşırların az temizlenmesiyle sonuçlanabilir, buruşukluğu artırır, daha çok tüylenmeye neden olur ve çamaşırlarınızı eskitir.
Gerçi, birçokları çamaşırlarını hâlâ eski yöntemle—elle—yıkamak zorunda. Fakat çamaşır makineniz ister metal bir tekne, ister hızla akan bir dere, isterse de bilgisayarlı bir mekanik harika olsun, elde ettiğiniz sonuçlar emeğinizi değerli kılabilir—kendiniz ve aileniz için temiz, parıldayan çamaşırlar, aynı zamanda iyi yapılmış bir işin verdiği tatmin duygusu!
[Sayfa 18’deki resimler]
Nehir kenarında yıkama
Güneşte beyazlatma