Ufkunuzu Genişletmek İçin Okuyun

HİÇ uzak yerlere seyahat etmek, değişik kültürlerden insanlarla tanışmak, heybetli şelaleler, muhteşem dağlar ve esrarengiz vahşi ormanlar gibi yerleri keşfetmek ya da ilginç kuşlar, hayvanlar ve bitkiler hakkında bilgi edinmek istediniz mi? Yoksa okyanusun dibine dalmak, uzaya çıkmak, mikroskopla araştırmalar yapmak, beynin, gözün ve kalbin harikalarını incelemek ya da doğum mucizesine tanık olmak, hatta tarih ve arkeoloji yoluyla zamanı geri çevirip geçmişe dönmek mi isterdiniz?

Bütün bu heyecanlı maceralar basılı sayfalar aracılığıyla size açıktır. Evinizdeki rahatı terk etmeden, her konuda bilgi deposu olan kitapları ve başka yayınları okuyarak bütün bu şeyleri yaşayabilirsiniz. Mukaddes Kitabın dediği gibi: “Çok kitaplar yapmanın sonu yoktur.” (Vaiz 12:12) İyi bir okuma alışkanlığı bu bilgi deposundan dilediğinizce yararlanmanızı mümkün kılacaktır.

Aşılmaya Değer Bir Engel

Ne yazık ki, dünya çapında 15 yaşından büyük 800 milyonu aşkın insanın okuma yazması yoktur. Bu durum onların öğrenme ve haberleşme yeteneğini önemli ölçüde kısıtlamaktadır. Okumayı bilmemeleri düşünme yeteneklerini sınırlamakta ve okumayı bilenlere bağımlı olduklarından kötüye kullanılma veya sömürülme tehlikesine maruz kalmaktadırlar.

Basit günlük işler bile okuma yazma bilmeyenler için bir tuzağa dönüşebilir. Örneğin, sokak isimleri ve otobüs terminalinde, tren garında ve havaalanındaki talimatlar okunamıyorsa, seyahat etmek en hafif deyimiyle şaşırtıcı oluyor. Ayrıca kişisel mektup ve evraklarını bir başkasına okutup yazdırmak, hatta en basit dilekçeleri bile doldurtmak zorunda kalmak zahmet ve mahcubiyet verici bir durumdur. Yiyecek veya ilaçların üzerindeki talimatları okuyamayan anneler de çocuklarına zararlı olabilecek şeyler verme riskini göze almaktadır.

Okuma yazmayı bilmemek açıkça çok büyük bir engeldir. Oysa bu engel biraz yardımla aşılabilir. Durum Marthe’ninkine çok benzer. 70 yaşına geldiğinde 20 yıldan beri görmüyordu; ışık ve renk dünyasıyla tek ilişkisi sadece belleğinde kalan izlerdi. Ondan sonra bir cerrah onu ameliyat etti. Ve okuma zevki dahil, görenlerin harikulade dünyası ona yeniden açıldı. Bir de şimdi 70 yaşında olan Kalu vardır. Gençken okuma bilmediğinden yazılı sayfalara “kör” idi. Fakat bir okuma yazma kursuna katıldı. Şimdi üç dilde okuyup yazabiliyor.

Marthe gibi kişiler az bulunsa da, okumayı öğrenerek engellerini Kalu gibi aşan binlerce kişi vardır. Böyle bir şey tabii ki birdenbire olmaz. Vakit, çaba ve her şeyden önce, çok teşvik ve yardım gerekir. Siz böyle bir kimseye yardım edebilir misiniz? Birçok ülkede Yehova’nın Şahitleri Kalu’ya da yardımcı olmuş olan okuma yazma kurslarını düzenliyor; bu, Şahitler arasındaki yüksek okuma yazma oranının nedenidir. Örneğin, Nijerya’da Yehova’nın Şahitleri arasındaki okuma yazma oranı genel nüfusunkinden iki kat yüksektir.

Daha İyi Okumayı Öğrenin

Belki sizin okuma yazmanız var. Fakat ne kadar iyi bir okursunuz? Belki zorlanarak bir satırın veya cümlenin yarısında durup yeniden başına dönme alışkanlığıyla, başka sözlerle, gerileyerek okuyorsunuz. Ya da sözcükleri yanlış telaffuz ediyor veya anlamı çıkarmakta zorluk çekiyorsunuz. Bu sorunların üstesinden gelinebilir mi?

On üç yaşındaki Beatrice sözcükleri düşüncelere bağlayabilirdi, fakat onları telaffuz etmekte zorluk çekiyordu. “Hâlâ” kelimesini “hala” veya “yanlış” sözcüğünü “yalnız” olarak okumaya benzer hatalar yapardı. Birisi ona sözcüklerin fonetiğini—sesli ve sessiz harflerin başka sesler meydana getirmek için nasıl birleştiğini—ve sözcüklerin nasıl hecelenerek telaffuz edildiğini öğretti. Aynı zamanda Mukaddes Kitap Öyküleri’ni bir kaset kaydından dinleyip kitaptan takip etmesini önerdi. Böylece sözcükler ve telaffuzlarıyla ilgili anlayışı arttı ve şimdi okumaktan daha çok zevk alıyor.

Belki siz de ses bilginizi kullanışınızı geliştirmelisiniz. Bu makaleyi okuduğunuza göre, hecenin ne olduğunu biliyorsunuz. Bir sözcüğü alın, onu hecelerine bölüp onları tek tek telaffuz edin. (Örneğin: ge-liş-tir-me-li-si-niz) Ondan sonra o sözcüğü yine birleştirip bir bütün olarak telaffuz edin. Bunu başka sözcüklerle de yapın, ondan sonra onları hecelere ayırmadan okumaya çalışın. Sözcükleri sesli olarak çözmeye çalışmadan, bir tüm olarak görüp tanımayı öğrenin.

İyi okuyucular sözcük sözcük okumaz. Onlar sözcükleri grup halinde görüp, onları öbek öbek ya da tüm olarak düşünceler halinde kavrar. Böylece siz durup her sözcüğe teker teker bakacağınıza, gözlerinizin her hareketinde birkaç sözcüğü birden görmeye çalışın; her hareket gözlerin sadece irade dışı bir duraksaması, kısa bir bakışı olmalıdır. Bunu alıştırma yaparak öğrenebilirsiniz. Fakat geri dönerek okuma eğiliminden sakının. Bir daha okumak üzere cümlenin bazı kısımlarına geri gitmekle, düşünce akışını keser, anlayışınızı engellersiniz. Böylece geriye dönmeden okuma alıştırmaları yapın.

Akıcı bir şekilde okuyabilirseniz bile, iyi bir okuyucu olmak üzere başka etkenler de rol oynar. Anlama, hatırlama yeteneği ve zengin bir sözcük dağarcığı gibi şeylerin tümü zahmete değer hedeflerdir. Bu makaledeki kutularda bunun nasıl yapıldığına ilişkin birkaç fikir verilmektedir. Bu öneriler doğrultusunda kendinizi neden denetlemeyesiniz?

Okumak Üzere Doğru Malzemeyi Seçin

Daha iyi bir okuma yeteneğiyle size basılı sayfalarda bir haber hazinesi, bir bilgi dünyası açılır. Bu şeylerin bazılarını kuşkusuz TV ve videolar vasıtasıyla öğrenebilirsiniz, fakat okumakla siz hem düşünme sürecinizi, hem hayal gücünüzü, hem de kendinizi ifade etme yeteneğinizi uyarıp geliştirirsiniz. Okuma sayesinde öğrendiğiniz sözcükler ve zihninizde canlanan görüntüler, hatırlama yeteneğinizin gelişmesinde, birçok konuda mantıklı şekilde konuşup, yazmanıza yardım eder; ayrıca bu sizi arkadaş olarak daha ilginç bir kişi yapar.

Bununla beraber, araştırılabilecek öylesine çok konu varken, nereden başlayacaksınız? “Çok kitaplar yapmanın sonu yoktur,” diyen Mukaddes Kitap ayeti “çok okumak beden yorgunluğudur” da der. (Vaiz 12:12) Her şeyi okuyamazsınız—ve her şey de sağlıklı ve doğru değildir. Böylece seçici olun. Kişiliğinizde yararlı değişiklikler yapacak, işinizde, okulda veya aile sorumluluklarınızda size yardımcı olan şeyleri okumaya çalışın. Dünyanın her tarafı hakkında yazılar içeren Uyan gibi dergileri okuyarak ufkunuzu çok genişletebilirsiniz. Birkaç sayfada dünyanın her yerinden gelen haberleri okuyabilirsiniz.

Seçici olmak okumanızı anlamlı yapacak ve size pratik zihinsel ve ruhsal yararlar sağlayacak. Böylece iyi bir seçim yapın ve evde, işinizdeki paydos saatlerinde, bir yerde beklerken, yolculuktayken ve başka zamanlarda okumak için vaktinizi iyi kullanın. Okuyun—ufkunuzu genişleteceksiniz.

[Sayfa 27’deki çerçeve]

Anlama Yeteneğini Geliştirmek

● Okurken, sorular sorarak ve sonuçlara vararak etkin şekilde düşünün.

● Makalenin temasını ve varsa tüm alt başlıklarını aklınızda tutun.

● Her paragrafın temayla nasıl bağlantılı olduğunu görmeye çalışın.

● Okuduğunuz malzeme ile zaten bildikleriniz arasında bağlantı kurun.

● Malzemeyi kendi hayatınıza ve edindiğiniz tecrübelere uygulayın.

Sözcük Dağarcığınızı Genişletin

● Okurken bilmediğiniz sözcükleri işaretleyin.

● Sözcüklerin bağlamları içinde nasıl kullanıldığına dikkat edin.

● Okurken bilmediğiniz sözcüklerin anlamı için bir sözlüğe başvurun.

● Sözcükleri doğru şekilde telaffuz etmeyi öğrenin.

● Başkalarıyla konuşurken yeni sözcükleri kullanmayı deneyin.