Hafızanızı Nasıl Güçlendirebilirsiniz?

MÜKEMMEL bir hafızanız var! Buna inanmak size zor mu geliyor? O halde biraz durup anında hatırlayabileceğiniz şeylerin çokluğunu düşünün: çocukluk anıları, arkadaş ve akrabaların—hatta kitaplarda ve televizyondaki kahramanların isimleri, sevdiğiniz şarkıların söz ve müzikleri, alfabe, sayılar, binlerce sözcük. Evet, daha şimdiden milyonlarca şeyi hatırlama yeteneğinizi kanıtladınız!

‘Fakat hafızam bu kadar harika ise, neden bazı şeyleri unutuyorum?’ diye düşünebilirsiniz. Neden sık sık eşyaları nereye koyduğumu unutuyorum? Neden bir mağazaya gittiğimde almak istediğim şeyi unutuyorum? Ve daha da kötüsü, neden isimleri, simaları, telefon numaralarını ve randevuları hatırlamakta bu kadar zorluk çekiyorum?’ Bunlar yaygın dertlerdir. Buna rağmen, hafızanız düşündüğünüzden çok daha iyidir—ve daha da güçlendirilebilir!

Unutmamızın Nedeni

Tanrı bizi harika bir hatırlama yeteneğiyle yarattı. Beynin bulunduğu yer, değerli bir anı haznesi olduğundan, uygun olarak, Mukaddes Kitapta şairane şekilde “altın tas” diye adlandırılmaktadır. (Vaiz 12:6) O halde, hafızamız neden bazen bizi yüzüstü bırakıyor? Bunun nedeni çoğu kez ilgi eksikliğidir. Ünlü orkestra şefi Arturo Toscanini bazı senfonileri tamamen ezberden yönetirdi. İş dünyasının devi Charles Schwab 8.000 işçinin ismini hatırlayabiliyordu. Fakat bu kişilerin hafızaları kişisel ilgi alanlarının dışındaki konularda da aynı derecede güçlü müydü? Herhalde değil. Bu demektir ki, hafızanız ne kadar güçlü olursa olsun, ilginizi çekmeyen şeyleri öğrenmeniz ve aklınızda tutmanız son derece zordur.

Unutmamıza neden olan başka bir etken ise, durum veya yer değişikliğidir. Herhangi bir şey, öğrenildiği ortamda en iyi şekilde hatırlanabilir. Bir adam çocukluğunun geçtiği yöreyi ziyaret ederken, tanımadığı bir kadın ona selam verdi. Doğal olarak, adam onu beraber büyüdüğü bir komşusu sandı. Fakat aniden, her gün gördüğü biri, şu an çalıştığı yerden bir iş arkadaşı olduğunu fark etti! Tesadüfen kadın da aynı yeri ziyaret ediyordu. Onu başka bir ortamda görmesi, adamın bir an için onun kim olduğunu unutmasına neden oldu.

Neyse ki, her gün zihninize giren milyonlarca veri birimini aklınızda tutmanıza gerek yoktur; birçoğu önemsiz şeylerdir. Oysa önemli bir şey söz konusu olduğunda, onu unutmamayı öğrenebilirsiniz. Nasıl? Ona özellikle dikkat etmekle.

Akılda Tutmanın Yöntemi

Diyelim ki bu akşam önemli bir telefon görüşmesi yapmalısınız. Büyük olasılıkla bunu zihninizin bir tarafına yerleştirmekten daha fazlasını yapmazsanız, unutacaksınız. Bu nedenle durun ve yapmayı planladığınız telefon görüşmesi hakkında düşünün. Jeff Budworth’ın Instant Recall—Tapping Your Hidden Memory Power (Anında Hatırlama—Gizli Hafıza Gücünüzü Kullanma) başlıklı kitabı, önemli bilgileri hafızanıza iyice yerleştirmek üzere “birkaç saniye değil birkaç dakika” harcamanızı öneriyor. Kendinize bu telefon görüşmesini yapmakta gerçekten kararlı olduğunuzu söyleyin. Bu konuya özellikle önem verdiğinize göre, büyük olasılıkla unutmayacaksınız.

Unutmak istemediğiniz şeylere özellikle dikkat etmenin acaba başka hangi yolları var? Aşağıda verilen önerileri uygularsanız, onları zamanla özel bir çaba harcamadan kendiliğinizden yapacaksınız.

Doğru bilgi toplayın: Bir bilgisayara ilk başta veriler doğru yüklenmezse daha sonra ondan hatasız bilgi alınamaz. Genelde, bu hafızamız için de geçerlidir. Örneğin, isimleri öğrenme konusunu ele alalım. Stop Forgetting (Artık Unutma) adlı kitabında, Dr. Bruno Furst şöyle diyor: “Bir ismi net ve doğru duymuyorsak, hatırlamak veya unutmak zaten söz konusu olamaz. Hiç bilmediğimiz bir şeyi ne hatırlayabilir ne de unutabiliriz. Bunun için ilk adım olarak o ismin telaffuzunu veya yazılışını şüpheye yer bırakmayacak şekilde algılamalıyız.” Biri sizinle tanıştığında ismini mırıldanarak söylüyorsa, kişinin ismini tekrarlamasını rica etmekte hiç tereddüt etmeyin. Gerekirse, isminin nasıl yazıldığını sorun.

Hayalinizde canlandırın: Zihninizde tutmak istediğiniz şeyi hayalinizde canlandırmaya çalışın. Unutmamanız gereken bir iş mi var? O halde kendinizi bu işi yaparken düşünün. Hayalinizdeki sahneye ne kadar ayrıntı katarsanız, onu o kadar kolayca hatırlayabileceksiniz.

Ayrıca, bir şeyi hayalinizde canlandırmanız görünüşte birbiriyle ilgisiz şeyler arasında bağlantılar kurmanıza yardımcı olabilir. Örneğin, süt ve diş macunu satın almayı unutmamanız gerektiğini düşünün. Zihninizde, dişlerini fırçalayan bir ineği hayal etmeye çalışabilirsiniz. İsteseniz bile, bu kolayca unutabileceğiniz bir sahne değil!

Sözle ifade edin: Kendinize yüksek sesle, ‛bu akşam Ali’yi aramalıyım,’ demeniz bu işi yapmayı unutmamanın başka bir yöntemidir. Öte yandan, kapıyı kilitleyip kilitlemediğinizi veya fırını kapatıp kapatmadığınızı sık sık unutuyor musunuz? Dr. James D. Weinland’in How to Improve Your Memory (Hafızanızı Nasıl Güçlendirebilirsiniz) adlı kitabı şöyle diyor: “İşleri yaparken, onları sözle ifade etmekle sorun genellikle çözülebilir. . . . . Saati ve zilini kurarken, ‛saati ve zilini kurdum’, deyin. Kapıyı kilitlediğinizde kendinize, ‛kapıyı kilitledim’, deyin.” Bunu yapmak size biraz tuhaf gelebilir, fakat hafızanızı güçlendirebilir.

Konunuza ilgi geliştirin: Doğal olarak herhangi bir konuya ilgi duymayabilirsiniz, fakat o bilgiyi neden öğrenmeniz gerektiğini ve onu unutmanın sonuçlarını göz önünde bulundurursanız, öğrenme süreci kolaylaşacaktır. Ayrıca, herhangi bir konu hakkında ne kadar çok bilgi alırsanız, sizi o kadar etkileyecektir. Mukaddes Kitabın dediği gibi, “anlayışlı adam için bilgi kolaydır.”—Süleymanın Meselleri 14:6.

Sayın: Diyelim ki yarın sabah işe birkaç eşya götürmeniz gerekiyor. Götürülecek eşyaların sayısını dikkatle aklınızda tutmakla, herhangi birini unutma olasılığı daha aza inebilir.

Düzene sokun: Gıda maddeleri satan bir marketten almanız gereken birçok şey varsa, bunları sınıflandırın. Örneğin, üç süt ürünü, iki et ürünü ve iki farklı şey almaya karar verebilirsiniz. İşi bu şekilde düzene sokmak daha dikkatli olmanıza yardım edecektir.

Onu kullanın ve zihninizde tekrarlayın: Kendi isminizi, alfabeyi, bir kalemin veya çatalın kullanılış tarzını her zaman hatırlayacaksınız. Neden? Çünkü bu bilgileri sık sık kullanmaktasınız. Bir şeyi sık sık kullanmak hafızayı güçlendirip hatırlamayı kolaylaştırır. Bunun için, hatırınızda tutmak istediğiniz şeyleri ara sıra zihninizde tekrarlayın veya kullanın. Biriyle tanıştığınız zaman, ismini birkaç kere kullanmaya gayret edin. Yeni bir şey öğrendikten sonra, gösteriş yapıyormuş izlenimi yaratmadan bu bilgiyi sohbetlerinize dahil etmeye çalışın.

Akılda Tutmanın Değeri

‘Fakat neden bu kadar zahmete katlanayım?’ diye sorabilirsiniz. ‘Bazı şeyleri not etmek daha kolay olmaz mı?’ Takvimler, listeler, çalar saatler ve yazdığınız notlar—bütün bunlar yararlı bir amaca hizmet ederler. Ancak, toplumsal bir buluşmada birileriyle karşılaştığınızda olduğu gibi, bazen not tutmak pratik değildir. Üstelik ayrıntılı bir şekilde düşünülmüş alışveriş listenizde değişiklik gerektiği anda bir kalem bulunmayabilir. Ayrıca, listeler kolayca kaybedilebilir. Ya takviminize bakmayı unutursanız ne olacak? Dolayısıyla, hafızanızı eğitmek gerçekten uğraşmaya değer.

Bu konuda ne kadar çalışırsanız, bir şeyi aklınızda tutmanız o kadar kolaylaşacaktır. Hatta, zamanla bazı şeyleri yazmaktansa aklınızda tutmayı tercih ettiğinizi fark edebilirsiniz. Zihninizi fazla yorup, onun işlerliğini ve yaratıcılığını azaltacağınızdan korkmayın. Beyin bir kas gibi kullanıldıkça güçlenir ve daha etkili çalışır. Dr. Joan Minninger şöyle diyor: “İnsanların çoğu, uzun vadeli hafızanın büyük bir elbise dolabı gibi ara sıra yeni şeyler koymak üzere boşaltılması gerektiğini sanıyorlar. Bu yanlıştır. Hafıza kapasitesi için bir sınır bilinmiyor. Tüm hayatınız boyunca yeni şeyler öğrenip aklınızda tutabilirsiniz.”

Benzer şekilde, Dr. Furst’ın açıkladığı gibi, “beyin hücrelerimize özenle bakmak üzere onları herhangi bir çabadan uzak tutup kullanılmamış olarak korumak gerektiğini düşünmek bir aldatmaca olur. Tam tersi doğrudur.” Hafızanız kullanıldıkça güçlenecektir. (İbraniler 5:14 ile karşılaştırın.) Hatta, The Memory Book başlıklı kitabın yazarlarından biri olan Harry Lorayne gibi bazıları, “hafızanın yaşlandıkça kuvvetlenebileceğine” bile inanıyorlar.

Ne olursa olsun, Tanrı vergisi olan hafızayı kullanmakla bir şey kaybetmeyeceksiniz, sadece kazanacaksınız. Yararları unutulmaz olabilir.