Gençler Soruyor . . .

Yapıştırıcı Koklamak Bana Gerçekten Zarar Verebilir Mi?

“HARİKA bir şey; çizgi film seyretmeye benziyor.” Moskova’da (Rusya) yaşayan 13 yaşındaki Sveta adlı bir kız böyle söylüyor.a Ancak, Sveta’nın coşkuyla bahsettiği şey son çıkan film veya video değil. O, dünyanın her yerindeki binlerce genç arasında yaygın olan bir tür uyuşturucu kullanımı, yani yapıştırıcı koklamayla ilgili deneyimini tanımlıyor.

Yapıştırıcı, gençlerin kokladıkları şeylerden sadece bir tanesidir. Örneğin, Britanya’da oda spreyleri, çakmak gazı ve Young People Now dergisine göre “her evde kolayca bulunabilen başka 20-30 çeşit ürün . . . . kötüye kullanılmaktadır.” Bunların arasında “ağrı kesici spreyler, mobilya cilaları ve lastik tamir malzemeleri” var. Bazı gençler yangın söndürücülerdeki gazları bile kokluyorlar. Dolayısıyla, bu zararlı fakat yaygın olan alışkanlığı, bazı uzmanların yaptığı gibi, “çözücü madde (tiner) bağımlılığı” veya “uçucu madde bağımlılığı” olarak adlandırmak daha doğru olur.

Kullandıkları madde, ister yapıştırıcı ister mobilya cilası olsun, koklayanlar aynı etkinin peşindedir. Bir kaynağa göre, aradıkları şey “alkolün getirdiği sarhoşluğa benzeyen ‘kafayı bulma’ veya ‘uçma’dır.” Tinerler ucuzdur ve kokain gibi uyuşturuculardan daha kolay elde edilebilir. Britanya’nın New Scientist dergisi şöyle bildiriyor: “Bir kez daha tiner fakirlerin, gençlerin ve evsizlerin uyuşturucusu oluyor: Britanya’da yurtlarda ve sığınaklarda yaşayan gençler gibi, Guatemala’daki sokak çocuklarının ve Kuzey Amerika yerlilerinin de.” Bazı yetkililere göre Britanya’da erinlik çağındaki kızların ve erkeklerin her 10 tanesinden 1’i tiner koklamıştır. Etkileri ise, hiç de zararsız değildir.

Drug Misuse adlı küçük kitap “koklanan tinerin buharı akciğerler tarafından emilerek çabucak beyne ulaşır” diyor. Tiner, merkezi sinir sistemini etkiler ve alkol gibi, geçici olarak aşırı zindelik hissedilmesine neden olabilir. Onları kullanan bazılarında kısa süreli halüsinasyonlar bile oluşturabilir—ancak bunların hepsi yukarıda sözü edilen Sveta’nınki gibi hoş olmayabilir. 14 yaşındayken yapıştırıcı koklayan David adlı bir genç, yaşadıklarını şöyle anlattı: “Bir yığın sıçan gördüm. Binlercesi dolaşıyordu, büyüklerin içinden küçük sıçanlar çıkıyordu. Arkadaşımı yediklerini sandım.” 17 yaşındayken yapıştırıcı koklamaya başlayan Kazuhiko adlı Japon bir genç şöyle hatırlıyor: “Yerin yarıldığını ve canavarların bana saldırdığını gördüm.”

Öyle ise, tiner koklamak bazı gençlere neden o kadar çekici geliyor? 13 yaşındayken yapıştırıcı koklamaya başlayan Lee şöyle diyor: “Aslında, insan bunu gerçek yaşamdan kaçmak için yapıyor.” Evet, bazı gençler için tinerle kafayı bulmak dertleri unutmanın bir yoludur. Başkaları ise, bunun getirdiği heyecanı arıyor; ürkünç bir halüsinasyonu eğlendirici bir korku filmiyle bir tutuyorlar. İrlanda Sağlık Bakanlığı şöyle diyor: “Diğer nedenler arasında merak, yaşıtların baskısına boyun eğmek, saygınlık kazanma uğraşı, özsaygı eksikliğini ve yetersizlik duygusunu telafi etmek vardır.”

Ani Ölümler

Çekici tarafı hangisi olursa olsun, tiner koklamak öldürücü bir alışkanlıktır! 1990 yılında Britanya’da 149 kurban aldı ve bazen birkaç dakika içinde öldürdü. Bu, “koklamadan kaynaklanan ani ölüm” olarak adlandırılıyor. Örneğin, Rachel okulda her zaman elbisesinin koluna büro işlerinde kullanılan örtücü sıvıdan döker ve koklardı. Bir gün otobüste giderken yine kokladı. Otobüsten indi ve yere düştü. Sonra ayağa kalktı; anında yine yıkıldı ve öldü! Rachel 15 yaşındaydı.

Tinerin, ilk kez kullandığında bile seni öldürebileceği gerçeği özellikle korkutucudur! Britanya’da tiner koklamaya karşı savaşan bir hayır kurumu olan Re-Solv şöyle bildiriyor: “1971 ile 1989 yılları arasında tinerlerin neden olduğu ölüm vakalarının yüzde 18’ini ilk defa koklayanlar oluşturdu.” Kurbanların en küçüğü sadece dokuz yaşındaydı. Alkolün kötüye kullanımı gibi, tiner kullanımı hakkında da ‘yılan gibi ısırıp, engerek gibi zehir saçtığı’ söylenebilir.—Süleymanın Meselleri 23:32.

Koklayanlar, tinerin etkisi altındayken meydana gelen kazalar yüzünden de ölebilirler. Bazıları binalardan aşağı düştüler veya suda boğuldular. Başkaları bayılıp kendi kusmuklarında can verdiler. Kimileri, koklarken başına bir plastik torba geçirdiği için öldü; torbayı çıkaramayacak kadar sarhoş olduklarından boğuldular. Diğerleri ise, tiner alev alınca yanarak öldüler.

Bedenin Kirletilmesi ve Başka Tehlikeler

Bu kadar ağır sonuçlar herkesin başına gelmezse de bir uzman şöyle yazıyor: “Tiner kullanan kişiler çoğu kez vücutlarını ‘kirlettiklerinin’ bilincindedirler ve göğüs ağrıları, denge kaybı, baş ağrısı, hafıza kaybı yanında, kabul etmek istemedikleri bir sürü başka belirtiler görülür.” Yukarıda sözü geçen Lee şöyle hatırlıyor: “Hayatımda görmediğim şiddette bir baş ağrısı çektim.” Re-Solv kurumu, tiner koklamanın aynı zamanda böbreklere ve karaciğere zarar verip zihin bozukluklarına ve depresyonlara neden olabileceğini söylüyor.

Bir de ahlaksal tehlikeler var. Bazı koklayıcılar, alışkanlıklarını devam ettirmek için hırsız oldu. Veya Japonya’nın Daily Yomiuri gazetesinde anlatılan şu olayı bir düşün: “Bir genç kızın ölümünden suçlu tutulan üç gençten biri, kızı öldürürken [tiner] etkisi altında olduğu için hiçbir şekilde suçluluk hissetmediğini” söyledi.

Tinerin kötüye kullanımı bağımlılığa da yol açabilir. İskoçya’nın Glasgow Herald gazetesi, “Tineri kötüye kullananların yüzde 10’u kronik koklayıcı haline geldi” dedi. Bu bir kişinin duygusal ve ruhsal gelişimi üzerinde sadece engelleyici bir etki yapar. Mukaddes Kitabın I. Korintoslular 14:20’de kayıtlı sözlerini düşün: “Akılda çocuk olmayın, fakat . . . . akılda kâmil olun.” Bir kişi bu yönden nasıl “kâmil” veya yetişkin olur? Mukaddes Kitap İbraniler 5:14’te şöyle açıklıyor: “Katı gıda, olgun insanlara, doğruyu ve yanlışı ayırt etmek için algılama güçlerini kullana kullana eğitmiş olanlara aittir.” Bağımlı olan kişi algılama güçlerini geliştirmez. Sorunlarla yüz yüze geleceğine, uyuşturucunun verdiği uyuşuklukla onlardan kaçar. Young People Now dergisi, kronik koklayıcıların “ergenlik çağında takılıp kalan—yetişkinliğe geçemeyen—kişiler” olduklarını söyledi.

Sakın Deneme!

Yaşıtların arasında tiner koklamayı denemiş olan bazılarını tanıyabilirsin ve merak duyman doğaldır. Ancak, Mukaddes Kitap şöyle diyor: “Kendimizi bedenin ve ruhun her murdarlığından temiz edip Allah korkusunda kudsiyeti ikmal edelim.” (II. Korintoslular 7:1) Vücudunu kirleten veya geçici de olsa zihin kontrolünü kaybettiren bir şeyi neden deneyesin? Tanrı’nın Sözünde bize, “ayık olalım” öğüdü veriliyor. (I. Selânikliler 5:6) Ayık olmak, harfiyen “içki etkisinde olmamak, uyanık olmak” demektir. İsa’nın bir takipçisi değerli düşünme yeteneğini kirleteceğine, akıllıca davranarak onu korur.—Süleymanın Meselleri 2:11; 5:2.

Kazuhiko şöyle diyor: “Bu alışkanlığı edindiğime çok pişmanım.” Lee, “çok aptalca bir şey. Çok ama çok tehlikeli bir davranış,” diyerek onunla aynı fikirde olduğunu gösteriyor. Tiner koklamaya hiç başlama ve kendini birçok acı ve üzüntüden uzak tut. Mukaddes Kitabın dediği gibi davran: “Basiretli adam şerri görüp gizlenir; bön (tecrübesiz) adamlar ise, ileri geçip zarar görürler.”—Süleymanın Meselleri 22:3.

Ancak, bu öğüdü tutmak kolay olmayabilir. Gençlerin tiner kullanımına başlamalarındaki en yaygın nedenlerden birinin “arkadaş gruplarının baskısı” olduğu söyleniyor. Genç David şöyle diyor: “Yapıştırıcı koklamaya karşı ilgimi ağabeyim uyandırdı.” Kazuhiko şunları ekliyor: “Bunu bana ilk defa arkadaşlarım gösterdi.” Evet, I. Korintoslular 15:33’ün dediği gibi, “fena arkadaşlıklar güzel ahlâkı bozarlar.” Arkadaşlarının hayatını mahvetmesine neden izin veresin? Gökteki Babamız Yehova Tanrı şöyle uyarıyor: “Oğlum, günahkârlar seni ayartırlarsa, razı olma.”—Süleymanın Meselleri 1:10.

Eğer başkaları seni uyuşturucu kullanman için zorlamaya çalışırsa, bunu ana-babana söylemen akıllılıktır. Hayır demek üzere kararlı olmana yardımcı olabilirler. Öte yandan, belki gördüğün baskılar veya sorunların fazlalığı yüzünden tiner koklamayı denemek istiyor olabilirsin. Stresi azaltmanın çok daha etkili bir yolu, sorunları ana-babanla veya başka olgun ve anlayışlı bir yetişkinle konuşmaktır. İhtiyacın olan şey, uyuşturucunun sağladığı kaçış değil, rehberliktir. Aynı zamanda, sorunların üstesinden gelmek için dua imtiyazından da yararlanabilirsin. Mezmur yazarı “her vakit ona [Tanrı’ya] güvenin; yüreğinizi onun önüne dökün” der.—Mezmur 62:8.

Tiner koklamak heyecan verici görünebilir, ancak sorunlarını çözmeyecektir. Tam tersi, hayatını mahvedebilir. Akıllı ol. Onu asla deneme bile.

[Dipnotlar]

[Sayfa 13’teki resim]

Arkadaş baskısı seni ölümcül bir alışkanlığa sürüklemesin