Dev Deniz Kaplumbağalarının Yıllık Ziyareti

GECEYARISI olmak üzere. Yukarıdaki dolunay huzurlu ve sakin denizin üzerine gümüşi bir parlaklık saçıyor. Rantau Abang’taki sahilde ayakta, çömelmiş veya serin ince kuma oturmuş bekleyen grup grup insan var. Bu saatte burada ne işleri var? Sabırla, dört ayaklı kocaman bir kabuğun ziyaretini bekliyorlar—yumuşak kabuklu iri deniz kaplumbağası veya dev deniz kaplumbağası.

Bu gizemli amfibyum ziyaretçiler, başka türlü pek ilgi görmeyen bu sahile uluslararası ün kazandırmışlardır. Rantau Abang, Malakka Yarımadasının doğu kıyısında, Kuala Dungun’un hemen kuzeyinde ve Singapur’dan 400 kilometre uzaklıkta bulunur. Burası, dev deniz kaplumbağalarının soylu bir görevle her yıl uğradıkları dünyadaki sayılı yerlerden biridir.

Yumurtlama mevsimi burada aşağı yukarı mayıstan eylüle kadar sürer. Yumurtlamanın en fazla görüldüğü haziran, temmuz ve ağustos aylarında yumurtlama sürecini izlemek oldukça kolaydır. Kaplumbağalar genelde karanlık bastıktan sonra sudan çıkarlar. Malezya’nın her yerinden, Singapur’dan ve Batı’dan gelen bu ziyaretçiler acaba boş yere mi bekliyorlar?

Denizden Çıkıyorlar!

Aniden, kıyıya pek uzak olmayan bir yerde, ışıkların titreştiği suyun yüzeyinde dalıp çıkan bir karaltı dikkati çekiyor. Kalabalık heyecanlanmaya başlıyor! Kıyıya iyice yaklaşırken, kubbe biçimli bir nesne sudan çıkmaya başlıyor. Bu, karaya çıkan bir kaplumbağa! Sesten ürküp kaçmasın diye, orada bulunan birkaç rehber herkesi mümkün olduğu kadar sessiz şekilde seyretmeleri için uyarıyor.

Önce başı görünüyor, sonra boynu, ardından kabuğunun ön kısmı ile ön ayakları; sonunda kaplumbağa sahilde tümüyle ortaya çıkıyor. Sakin dalgalar kuyruğunu ve arka ayaklarını yalıyor. Bu gerçekten de bir dev! Burnundan kuyruğunun ucuna kadar olan uzunluk yaklaşık 2 metre veya daha fazla. Kımıldamadan sahilde yatıyor.

Ani bir hareketle, kaplumbağa kendini ön ayaklarıyla kaldırarak, vücudunu öne doğru atıp güm diye yere çarpıyor. Sanki bir sonraki kalkış ve atlayış için güç topluyormuş gibi bir an sessizce yatıyor. Bu onun karada hareket etme şekli. Her iki yanındaki kalabalıklar belli bir uzaklıkta tutuluyorlar. Rehberler bu konuda çok katıdır. İleri doğru yaptığı her hareketle birlikte kalabalık da ilerliyor—fakat çok sessiz bir şekilde.

Dev deniz kaplumbağası kıyıda emeklerken, gideceği yeri içgüdüsel olarak biliyor. Programlanmış bilgisi, yavruların yumurtadan çıkma sürecinin başarıyla tamamlanabilmesi için her türlü avantaja sahip bir yer bulmasını mümkün kılıyor. Orada bir çukur açmaya başlıyor. Arka ayaklar kürek görevini üstlenerek kumu kazıyor.

Bize uzun gelen bir süreden sonra, aynı zamanda yetkili yumurta toplayıcılarından olan bir rehber öne gidip elini, dirseğinin de girebileceği derinlikteki çukura sokuyor. Kolunu çukurdan çekerken herkes nefesini tutmuş şaşkınlık ve heyecan içinde izliyor. Bir yumurta çıkarıyor!

Dev deniz kaplumbağasının yumurtasının rengi kirli beyazdır. Büyüklüğü pingpong topundan tenis topuna kadar değişebilir. Bir kuluçkadaki son yumurtalar genellikle sadece misket kadar olur. Tavuk yumurtasından farklı şekilde, kabuğu aslında kalın bir deri olup üzerine basıldığında şekli kolayca bozulur. İlginç olarak, kaynatıldıktan sonra bile yumurtanın akı sıvı kalır. Söylendiğine göre biraz keskin bir tadı vardır ve balığı andırır. Bir kaplumbağa bir seferde ortalama olarak yaklaşık 85 yumurta bırakır. Fakat 1967’de tek bir yuvada bulunan 140 yumurta rekordur.

Şimdi izleyici kalabalıkları daha rahat hareket edebilir. Bazıları kaplumbağaya biraz çekinerek dokunup onu inceliyor. Başkaları aile albümü için resim çekmek üzere üstüne tırmanıyor ve ona yaslanıyorlar. Kaplumbağaya yakından bakıldığında, gözlerinden içinde kum taneleri olan yarı-şeffaf sümüksü bir sıvının aktığı görülebilir. Buna, suyun dışına çıkarken meydana gelen değişikliğin neden olduğu söyleniyor. Arasıra, kaplumbağa ağzını açarak böğürtüyle soluk alıyor.

Yumurtaların Gömülüşü

Bir hayli zaman sonra, hayvan çukuru yeniden kumla doldurmak üzere arka ayaklarını hareket ettirmeye başlıyor. Çukur doldurulduğunda, dev deniz kaplumbağası arka ayaklarını güçlü cam sileceği gibi çalıştırıyor. Kum her tarafa sıçrıyor! Kalabalıktakiler yüzlerini ve vücutlarını korumak için çabucak geri çekiliyorlar. Sallanan ayaklar bir müddet süpürmeye devam ediyor. Ne kadar büyük bir dayanıklılık ve güç uygulanıyor! Ayaklar sonunda durduğunda, kalabalık kaplumbağanın kazdığı çukurun izini bile göremiyor. Gerçekten içgüdüsel bir hikmet! Fakat bu kaplumbağayı Yaratan’ın hikmeti çok daha büyüktür!

Dev kaplumbağa denize dönmeden önce, yetkili bir yumurta toplayıcısı ön ayaklarından birine bir etiket takıyor. Bu, bundan sonraki karaya çıkışlarının ve denizlerdeki hareketlerinin izlenebilmesi için yapılır. Her mevsim, 6 ila 9 kez yumurtlar. Yumurtlamalar arasındaki süre 9 ila 14 gündür.

Dev deniz kaplumbağası aniden kendini kaldırıp öne atıyor. Geriye dönüp denize doğru gidiyor. Şimdi, geldiği zamana oranla daha hızlı emekliyor. Suyla buluşunca, ilk önce başı, sonra kabuğu giriyor. Nihayet gözden kayboluyor. Başı suyun dışına çıktığında, kaplumbağa oldukça uzaklaşmıştır. Ay ışığı burnunun ucunda yansırken hızla açık denize doğru yüzüyor. Suda ne kadar çevik ve hızlı! Karadaki hantallığı ve yavaşlığıyla karşılaştırılırsa arada çok büyük bir fark var.

Koruma Çabaları

Giderek daha çok hayvan türü için geçerli olduğu gibi, dev deniz kaplumbağaları da kirli bir çevrenin ve insanın açgözlülüğünün verdiği zarar yüzünden tehlikededir. 1970’li yılların ortalarında yüzlerce tam erginleşmemiş kaplumbağa, komşu eyalet olan Pahang’ın kıyılarında ölü olarak bulundu! Kaplumbağaların yumurtaları da insanların egzotik damak zevkini tatmin etmek üzere vicdansızca toplanıyor.

Malezya’da bu kaplumbağaların sayılarının azalması yüzünden duyulan derin endişe, 1951’de Kaplumbağa Yasasının çıkarılmasına neden oldu. Yetkili olmayan kişilerin yumurta toplamaları yasaklandı. Fakat kârın çekiciliğine dayanamayan paraya susamış kişiler bu kanunu ihlal ediyorlar. Buna rağmen, koruma çabaları boşa gitmemiştir.

Rantau Abang’ın sahilindeki kumda sıralanmış küçücük tabelaları görmek sevinç veriyor. Her biri, bir batında bırakılmış dev deniz kaplumbağası yumurtasının gömüldüğü yeri işaretliyor. Tabela, yumurta sayısını, yumurtlama tarihini ve yumurtaların asıl ait olduğu kuluçkayı belirleyen kod numarasını gösteriyor. Yumurtlamadan yaklaşık 45 gün sonra, yavruların kaçmasını önlemek üzere her tabelanın etrafına çit çevriliyor. Kuluçka dönemi 52 ila 61 gün sürüyor. Genellikle akşam güneş battıktan sonra gerçekleşen bu olayda, her çukurdan çıkan yavru sayısı kaydedilir. Sonra kaplara konup ardından deniz kenarında serbest bırakılırlar.

Koruma programı sayesinde binlerce yavru başarıyla yetiştirilip sulu meskenlerine geri gönderilmiştir. Fakat hayatta kalma olasılıklarının düşüklüğü ve Rantau Abang’a gelen dev deniz kaplumbağalarının sayısındaki azalma bir endişe kaynağı olmaya devam ediyor.

[Sayfa 18’deki resimler]

Başından kuyruğuna kadarki uzunluğu 1.8 metre olan dev deniz kaplumbağası düzinelerce yumurta bırakır. Yaklaşık sekiz hafta sonra yavrular çıkar

[Tanıtım Notları]

Dev deniz kaplumbağası. Lydekker

C. Allen Morgan/Peter Arnold

David Harvey/SUPERSTOCK

[Sayfa 17’deki resim tanıtım notu]

C. Allen Morgan/Peter Arnold