Sıtmaya Karşı Savaşta En Başa Dönüş
Tüm dünyanın dikkatinin iç savaşlara, suçlara, işsizliğe ve diğer krizlere odaklanmasıyla sıtma hastalığının yol açtığı ölümlere ana haber bültenlerinde neredeyse hiç değinilmez oldu. Bununla beraber, Dünya Sağlık Örgütünün (WHO) bildirdiğine göre, bugün dünya nüfusunun hemen hemen yarısı sıtma tehlikesi altında yaşıyor ve her yıl 300 milyon ile 500 milyon arası insan bu hastalığa yakalanıyor; bu da sıtmayı “tüm tropikal hastalıkların en yaygını ve en ölümcül olanlarından biri” haline getiriyor. Ne kadar ölümcül?
Her 20 saniyede bir kişi sıtmadan ölmektedir. Bu da her yıl 1,5 milyondan fazla kurbanın, başka sözlerle bir Afrika ulusu olan Botsvana’nın nüfusuna denk sayıda kişinin ölmesi anlamına gelmektedir. Sıtmanın yol açtığı on ölümden dokuzunun görüldüğü tropikal Afrika’da, kurbanların çoğu küçük çocuklardır. WHO, Amerika kıtasında en fazla sıtma vakasına Amazon bölgesinde rastlandığını kaydetti. Ormanların yok edilmesi ve diğer ekolojik değişmeler dünyanın bu bölümünde sıtma kurbanlarının çoğalmasına yol açmıştır. Şu anda Brezilya’nın bazı Amazon topluluklarında sorun o kadar ciddileşti ki, orada yaşayan her 1.000 kişi içinde 500’den fazlası sıtmaya yakalanmış durumdadır.
Afrika’da olsun, Amerika’da olsun, Asya’da veya başka herhangi bir yerde olsun, sıtma ilk olarak en fakir nüfus topluluklarını etkilemektedir. WHO bu insanların “sağlık hizmetlerini en az elde edebilen, kendilerini korumayı en az başarabilen ve sıtma kontrolüne yönelik örgütlü etkinliklerden en uzak kişiler” olduğunu bildirdi. Bununla beraber, bu fakir insanların içler acısı durumları ümitsiz değildir. Tropikal hastalıklar hakkında araştırmalar yayımlayan bir haber bülteni olan TDR News, sıtmanın yol açtığı ölümleri önlemek üzere son yılların en ümit verici yöntemlerinden birinin daha elde edilebilir duruma geldiğini bildiriyor. Bu hayat kurtarıcı nedir? Haşere ilacı emdirilmiş cibinlikler.
Cibinlik Kullanmanın Avantajları
WHO’nun Afrika bürosunun yöneticisi olan Dr. Ebrahim Samba, Panos Enstitüsü’nün haber bülteni olan Panos Features’a, cibinlik en başa dönüş anlamına gelen bir çözüm yolu olsa da, sıtmaya karşı yürütülen savaşta etkisini denemek için yapılan testlerin “son derece heyecan verici sonuçlar” ortaya koyduğunu bildirdi. Örneğin Kenya’da, biyoayrışabilir haşere ilacı emdirilmiş cibinlikler kullanıldığında beş yaşın altındaki çocuklar arasında sadece sıtmadan değil, diğer nedenlerden kaynaklanan ölümlerin genelinde de üçte bir oranında azalma görülmüştür. Yaşamları kurtarmanın yanı sıra, “cibinlikler sağlık servislerinin üzerindeki yükü önemli oranda azaltabilir” çünkü daha az hastanın hastanede sıtma tedavisi görmesi gerekecek.
Buna rağmen, hâlâ çözülmesi gereken bir sorun var: Cibinliklerin faturasını kim ödeyecek? Bir Afrika ulusunda kişilerden bağış yapmaları istendiğinde çoğu bunu reddetti. Bu da şaşılacak bir şey değil, çünkü sağlık gideri olarak kişi başına yılda beş dolardan az harcanan ülkelerde yaşayan insanlar için, haşere ilaçlı olsun olmasın, bir cibinlik bile lükstür. Yine de, bu önleyici yöntem hükümetler açısından sıtma hastalarını tedavi etmekten daha masrafsız olacağından, BM uzmanları “cibinlikleri finanse edip dağıtmanın hükümetlerin dar bütçeleri için maliyeti kat kat kurtaran bir girişim olacağını” bildiriyorlar. Gerçekten de, cibinlik sağlamak hükümetler için bir para tasarrufu yolu olabilir. Tabii, bu milyonlarca fakir vatandaşları için daha fazla anlam taşıyor—onların hayatlarını kurtarmanın bir yoludur.
[Sayfa 32’deki resim tanıtım notu]
CDC, Atlanta, Ga.