Trafikte Saldırganlık—Nasıl Başa Çıkabilirsiniz?

DÜNYA basınında şiddete başvurmayla sonuçlanan öfke nöbetleri hakkındaki haberler giderek sıklaşmaktadır. Süpermarketlerde alışveriş arabalarını kullanan müşterilerin birbirlerine saldırganca davranmasından ya da telefonda (sizi beklemeye alıp başka biriyle konuşma olanağı sağlayan teknoloji sayesinde) yapılan terbiyesizliklerden oldukça çok söz edilmekteyse de, Britanya’da kamuoyunun dikkatini en çok çeken şey trafikte saldırganlıktır.

Britanya’da 1996’da sürücü davranışları konusunda hazırlanan bir rapora göre, trafikte saldırgan davranışlar “sürücülerin neredeyse yarısının geçen yıl boyunca bir tür saldırı ya da hakaretle karşı karşıya kalmasıyla, salgın hale gelmiş durumdadır”! Araştırmayı yapan Sürücüler Derneği daha da ileri giderek, “her on sürücüden dokuzunun trafik saldırganlığına kurban gittiklerini iddia ettiklerini” bildiriyor! İlginç şekilde aynı araştırma, “direksiyonda kendilerini kaybedip öfkelendiklerini, her on sürücüden yalnızca altısının kabul ettiğine” dikkati çekiyor.

Acaba hangi şey trafikte saldırganlığa yol açıyor? Eğer kurban durumunda olan sizseniz, kendinizi nasıl koruyabilirsiniz? Eğer birinin sürüş tarzı sizi sinirlendirmeye başlarsa, ne yapmalısınız? Trafikte saldırganlık bütün dünyada hızla artarken, bu durumla acaba nasıl başa çıkabilirsiniz?

Nedenler ve Sonuçlar

Öfkeli sürücülerin varlığı yeni değildir. Eskilere bir örnek İngiliz şair Lord Byron’dur. Kendisi 1817’de yazdığı bir mektupta yolda biriyle yaptığı tartışmayı anlattı. Söylendiğine göre caddedeki süvarilerden biri Lord Byron’un atına karşı “saygısızca” bir söz sarf etmiş; bunun üzerine şair adamın suratına tokadı yapıştırıvermiş.

Birçok ülkede, trafik yoğunluğu ile birlikte sürücülerin bunalımı da artmakta. Amerika Birleşik Devletlerinde 1980’lerin başlangıcında gazeteler trafikteki şiddet olaylarının ardında yatan nedeni “Trafik Saldırganlığı” şeklinde tanımlamaya başladılar. Hukuksal bir kavram olmamakla birlikte bu, diğer sürücülerin sürüş tarzıyla tahrike kapılan sürücülerin şiddet eylemlerinin birçoğunun temelinde yatan duyguların uygun bir tanımıdır.

Bugün yollarda “önce ben” tutumu hüküm sürmektedir. Londra’nın The Times gazetesinin bildirdiğine göre sürücü alışkanlıkları konusundaki araştırmalar, “şiddete ya da saldırganlığa başvuranların, hemen her zaman, kendilerinin başkalarının antisosyal davranışlarının dürüst kurbanları olduklarına inandıklarını” gösteriyor. Arabasını ne denli vahşice sürerse sürsün, her sürücü kendini haklı görüyor. Fakat başka bir sürücü trafik nezaketinin biraz dışında bir şey yapmayagörsün; o an saldırganlık başlıyor.

Bugün gençler arasında yaygın olan uyuşturucu kullanımı da trafikteki saldırganlığa katkıda bulunuyor. Bir hastane danışmanına göre, kokain tüketimi, “içkili araba kullanma”ya benzetilebilir. Uyuşturucu kullanan sürücüler genellikle kendi sürücülük yetenekleri hakkında fazla abartılı bir görüşe sahip olur. Sonuç olarak bazıları araçlarını tehlikeli hızlarla sürerler. Yargı yetenekleri zayıflamış olan diğerleriyse araçlarını kararsız bir tarzda sürerler.

Stresin de bir sürücüyü nasıl etkileyeceğini düşünün. Manchester Üniversitesinden Profesör Cary Cooper, günlük yaşamın stres ve belirsizliklerinin trafikte 1990’larda görülen saldırganlık olaylarının çoğunda payı olduğunu belirtiyor. Kraliyet Otomobil Kulübünün bir sözcüsü, “sürücüler daha fazla strese giriyor ve saldırıların sayısı artıyor” diyor. Evden işe, işten eve saatlerce araba sürmek durumunda kalan, çok meşgul bir halkla ilişkiler danışmanı, bugün eskisi kadar hoşgörülü olmadığını itiraf ediyor. The Sunday Times’ın bildirdiğine göre, kendisi “bir zamanlar hiç aldırmadığım basit olaylar karşısında bugün hemen parlıyor, ters cevap veriyorum” dedi. Belki sizin duygularınız da böyledir. Eğer böyle ise, ne yapabilirsiniz?

Saldırganlığı Kışkırtmaktan Kaçının

Diğer sürücülerin kusursuz olmadığının bilincinde olun. Onlar zaman zaman kuralların dışına çıkacaklardır. Sürüşünüzde bütün bunları hesaba katın. Olabilecekleri önceden düşünün. Örneğin çok şeritli bir otoyolun ağır vasıtalara ayrılan şeridinde seyretmektesiniz. Sonra otoyola giriş veren bir kavşağa yaklaşıyorsunuz. İleri baktığınızda yan yoldan otoyola girmek üzere yaklaşan bir araç fark ediyorsunuz. Önce siz geldiniz diye aynı şeritte yola devam etmeye hakkınız olduğu şeklinde mi düşünürsünüz? Otoyola girenlere yol vermek zorunda mısınız? Eğer sol şerit boşsa oraya geçip otoyola giren araca yolu açmanız neden gereksin? Bir de şunu düşünün, şeridinizde kalıp hızınızı azaltmamakta ısrar ederseniz neler olacak? Belki otoyola yaklaşan sürücü de aynı şekilde düşünüyor. Taraflardan biri mutlaka diğerine yol vermelidir; aksi takdirde bir felaket kaçınılmaz olacak.

Trafikte saldırganlığı kışkırtmaktan kaçınmak isteyen akıllı bir sürücü, ileri bakıp aracını başkalarını dikkate alarak sürer. Mümkün olan her yerde diğerlerine yol verir ve gösterdiği nezaket diğerleri tarafından görmezlikten gelinirse buna öfkelenmez. Britanya’daki Institute of Advanced Motorist’in bir temsilcisinin tahminine göre her üç sürücüden birinin sorunu, tehlikeli bir tutum geliştirmektir. Bu sürücüler araçlarını ustalıkla kullanabilen fakat nezaketten yoksun kimselerdir. Kendisi böyle kimseleri “usta ama kötü sürücüler” olarak adlandırdı.

Sürücülerin çoğu zaman zaman, aynı yolu kullanan diğer sürücüleri görmezlikten gelir. Fakat, böyle olması, sizin de aynı şekilde davranmanızı haklı çıkarmaz. Bu tarz bir davranışın olası sonuçlarını bir düşünün. Kuşkusuz kör bir inatla, bir zincirleme kazaya neden olmak istemezsiniz. Duygularınızın size hâkim olmasına izin vermeyin. Bir trafik uzmanı şu öğüdü veriyor: “Trafikte saldırgan davranışlara asla tepki göstermeyin ve karşılık vermeyin.” Trafik Saldırganları Kulübüne üye olmayı reddedin!

Ya Kurban Sizseniz?

Trafikte saldırganlıktan bir kez bile zarar görmemiş bir sürücü yoktur. Sallanan bir yumruk, savrulan küfürler, saldırgan davranışlar herkesi ürkütür. Kuşkusuz, bunlara karşı en iyi korunma yolu sürtüşmelerden kaçınmaktır. Önüne geçmek isteyen bir başka sürücünün böyle saldırgan bir davranışıyla karşılaşan bir sürücü korktu. Arkadaki kızgın sürücü sonunda onu sollayıp önüne geçti ve frene öyle bastı ki, arkada kalan sürücü bu kez ona çarpmaktan korktu. Bu durum, kurban durumundaki sürücü sonunda başka bir yöne dönene kadar, uzun süre devam etti.

Eğer bir arabanın sizi geçmek istediğini görürseniz, ona yol vermek için elinizden geleni yapın. “Yol benim” düşüncesinde direnmekten vazgeçin. Eğer birini kızdırdığınızın farkındaysanız, özür dileyin. İstemeden kusurlu davrandınızsa üzüntünüzü gösteren basit bir jest yapın. Yumuşak bir sözün öfkeyi yatıştırabileceğini unutmayın.

Fakat eğer herhangi bir şekilde trafikte saldırgan bir davranışla karşılaşırsanız sakın size yapılana karşılık vermeyin. Focus dergisi “size yapılana aynısıyla karşılık vermeyin” ve “arabada elinizin altında silah olarak kullanılabilecek tehlikeli şeyler bulundurmayın” öğüdünü veriyor. Başka bir tavsiye şudur: “Aracınızın kapı ve pencerelerini kilitli tutun ve saldırganla göz göze gelmemeye çalışın.”

Trafikte saldırganlıkla baş etmek için yukarıda verilen öğütler yeni değildir. Paralel öğütler İsrail Kralı Davud tarafından da verildi. Kendisi “kötülük edenler için üzülme” diyor. “Ne de fesat işliyenlerin haline imren. Hiddetten çekin, öfkeyi bırak.”—Mezmur 37:1, 8.

Trafikte saldırganlık giderek gelişen bir olgudur, fakat onun sizin içinizde de gelişmesine izin vermeyin!

[Sayfa 23’teki çerçeve/resim]

Trafikte Öfkeyi Kontrol Etmek

Automobile Association’ın belirttiğine göre trafikte saldırganlığın yok edilmesinde “engelleyici teknik önlemler kadar, tutumların değişmesi de” önemlidir. Kişinin hem kendisinin hem de diğer sürücülerin sürüş yeteneklerine gerçekçi bir gözle bakması, trafikte saldırganlıkla baş etmekte yaşamsaldır. Bir taraftan başkalarının hataları gözünüze batarken, öte yandan kendi yaptığınız yanlışlıkları görmezlikten gelmeyin. Yollarda trafik kurallarını bozan sürücülerin olduğu gerçeğini kabullenin. Sürüş esnasında tam uyanık olduğunuzdan emin olun. Yorgunluk bir stres faktörüdür. Dikkatinizin kısa bir süre için dağılması felaketle sonuçlanabilir.

O halde aşağıdaki öğütleri göz önünde bulundurun ve bunların bilge Kral Süleymanın atasözlerine nasıl uyduğuna dikkat edin.

• Yanınızdaki yolcular öfkenizi fark mı ettiler? Belki size sakinleşmenizi öğütleyebilirler. Onların öğütlerini yabana atmayın ve ‘arka koltuktan araba sürmek kolaydır’ demeyin. Serinkanlılığın daha sağlıklı bir tutum olduğunu ve ömrünüzü gerçek anlamda uzatabileceğini hatırlayın! “Rahat yürek bedenin hayatıdır.”—Süleymanın Meselleri 14:30.

• Diğer sürücülerin yapabileceklerini düşünün ve sorun yaratmaktan kaçının. “Hikmetli adam korkar, ve şerden ayrılır; fakat akılsız adam kibirlenir, ve kendine güvenir.”—Süleymanın Meselleri 14:16.

• Öfkeyi özür niteliğinde bir jest ya da bir sözle yatıştırın. “Yumuşak cevap gazabı yatıştırır.”—Süleymanın Meselleri 15:1.

• Başkaları trafikte saldırganlığa eğilimli olabilirler, fakat siz onları taklit etmek zorunda değilsiniz. “Öfkeli adamla arkadaşlık etme.”—Süleymanın Meselleri 22:24.

• Başkalarının kavgalarına karışmaktan kaçının. “Kavgaya atılmadan çekişmeyi bırak.”—Süleymanın Meselleri 17:14.