Çıtkuşu Gür Sesli Minik Kuş

YAĞMURUN dinmesinin ardından ağaçlardan süzülen güneş ışınları çuha çiçekleriyle bezeli dere kenarındaki ıslak bitki örtüsünü kaplıyordu. Devrilmiş bir ağaç kütüğüne oturup, deredeki bir kaya parçasından sarkan bir yığın ölü eğrelti otuna gidip gelen iki küçük kuşu izledim.

Meraklandım ve incelemek için kalktım. Tahmin ettiğim gibiydi; burada, kara yosunundan güzelce dokunmuş ve sarkan eğrelti otu dalları arasına iyice saklanmış bir çıtkuşu yuvası vardı. Gagasının ucundan kuyruğuna kadar sadece 10 santimetre olan cıvıl cıvıl çıtkuşu genelde Britanya’nın en küçük kuş türlerinden biri olarak görülüyor.a Bu nedenle, 1937’de resmi ilk kez Britanya’nın o zamanki en küçük madeni parası olan çeyrek peniye basıldı.

Çıtkuşu Avrupa, Avrasya ve Amerika Birleşik Devletlerinde geniş çapta biliniyor. Britanya’da üreyen türler arasında en geniş alana yayılmış ve sayıca en çok olan kuştur. Bülbülünkine benzetilen güzel titreşimli ötüşü yaklaşık bir kilometre uzaklıktan duyulabilecek kadar gürdür! Fakat sert kışların bedeli ağır olur; bazı kışlarda çıtkuşu popülasyonunun yaklaşık yüzde 75’inin öldüğü bildiriliyor. Böyle zamanlarda çıtkuşları ısınmak için çoğu kez bir araya gelirler. Bir keresinde, bir kuş evinde 60’dan fazla çıtkuşu bir tüy yumağı gibi birbirine sokulmuş halde bulunmuştu.

Nisan ayında erkek ustaca kamufle edilmiş kubbe biçimli birkaç yuva yapar. Yuvaları hazırladıktan sonra hepsini eşine gösterir. Dişi, bir tanesini seçip tüylerle kaplar. Nisan sonuna kadar kızılkahve benekli beş altı tane beyaz yumurta bırakır. Dişi tek başına 14 gün kuluçkaya yatar ve yumurtadan çıkan yavrular en az iki hafta sonra yuvayı terk eder.

Dişi normal olarak yaz boyunca iki kez yumurtlar ve ikinci yumurtalar üzerine yattığı sırada, erkek ilk yumurtalardan çıkan yavrulara bakıp bazen diğer yuvalarından birine götürür. Yaz, bol miktarda böcek bulabilecekleri kadar elverişliyse, erkek ikinci bir eş alıp öbür yuvalarından birine yerleştirir.

Devrilmiş ağaç kütüğüne oturmuş, iki çıtkuşunun öteye beriye uçmasını izlerken Mayıs güneşinin sıcaklığını hissediyordum. Oturduğum yere yakın bir dala konduklarında kızılkahve tüylerini ve çizgili kanatlarını ayırt edebiliyordum. Fakat sonra, beni fark ettiklerinde ufak kuyruklarını havaya dikip cırıltılı ötüşleriyle alarm vermeye başladılar. Bu artık sessizce uzaklaşmam için bir işaretti.

[Dipnot]