Alternatif Tedavilere Bir Bakış

“Doktorlar ve alternatif tıbbı uygulayan terapistler arasında mesleki bir diyaloğu başlatmak, alternatif tedavileri seçen hastaların daha iyi bir sağlık bakımı elde etmelerinde çok önemlidir.”

BU İFADE, 11 Kasım 1998 tarihli The Journal of the American Medical Association’da (JAMA) yayımlandı. Makale şunu söyledi: “Alternatif tedavilerin uygulanmasıyla, özellikle de sağlık sigortası sunduğu hizmetlerin kapsamına bu tür tedavileri dahil etmeyi planladıkça, bu [diyalog] ihtiyacın[ın] artması beklenebilir.”

Daha çok geleneksel tedavi şekillerinden yararlanmalarına rağmen, alternatif tedavileri uygulayan hastaların sayısı giderek artıyor. Ancak, bazı kişiler yaptıkları hakkında doktorlarına bilgi vermeyi ihmal ediyor. Bu nedenle, Nisan 2000 tarihli Tufts University Health & Nutrition Letter şunu vurguladı: “Kendi iyiliğiniz için, çabalarınızı gizlemeyip doktorunuz ile birlikte hareket etmelisiniz.” Şunları ekledi: “Yaklaşımınızı onaylasa da onaylamasa da, bu bilgiyi onunla paylaşmak sizin yararınızadır.”

Yukarıdaki sözler, bazı bitkilerin geleneksel tedavilerle birlikte kullanılmasının taşıdığı sağlık riskinden dolayı söyleniyor. Hastalarından bazılarının alternatif tedavileri seçtiğinin farkında olan birçok tıp uzmanı, hastanın yararı için, sağlık konusundaki kişisel görüşlerinin kendilerini alternatif tedavi uygulayan terapistlerle işbirliği yapmaktan alıkoymasına izin vermemek için çalışıyor.

Artık birçok ülkede, giderek daha fazla insanın uyguladığı alternatif tedaviler hakkında okuyucularımızın bir fikir edinmeleri için, bunlardan birkaçının kısa bir tanımını yapacağız. Bununla birlikte, Uyan! dergisinin bu tedavilerden herhangi birini veya başka herhangi bir tıbbi tedavi şeklini desteklemediğine lütfen dikkat edin.

Bitkisel İlaçlar

Bu ilaçlar belki de alternatif tıbbın en yaygın uygulanan şeklidir. Bitkiler tıpta yüzyıllardır kullanılmasına rağmen, sadece nispeten az sayıda bitki türü bilim adamları tarafından dikkatle araştırıldı. Hatta güvenilirlik ve yararları konusunda tam bilgi edinilecek kadar iyice araştırılmış bitki ve özleri daha da azdır. Bu bilgilerin çoğu bunların tarihsel kullanımından elde edilen deneyimlere dayanır.

Bununla birlikte, son yıllarda hafif depresyon, yaşla bağlantılı bellek kaybı ve selim prostat büyümesi gibi hastalıkların tedavisinde bazı bitkilerin yararlı olduğunu gösteren birkaç bilimsel araştırma bulunmaktadır. Araştırılmış bir bitki, bazen siyah yılankökü ya da tahtabitiotu olarak da bilinen, düğünçiçeğigiller familyasından Cimicifuga racemosa’dır. Amerika Yerlileri bu kökü kaynatırlar ve onu âdetle ilgili sorunlarda ve doğumda kullanırlardı. Nisan 2000 tarihli Harvard Women’s Health Watch’a göre, yeni araştırmalar, standardize edilmiş Alman ticari tahtakurusuotu özünün “menopozla ilgili belirtileri azaltmada” etkili olabileceğini ileri sürüyor.

Bu tür doğal ilaçlara talebin fazla oluşunun nedeni, sentetik ilaçlardan daha az tehlikeli olarak algılanmalarından kaynaklanmaktadır. Bu çoğu kez doğru olabilirken, bazı bitkiler, özellikle başka ilaçlarla birlikte kullanılırlarsa yan etkileri ortaya çıkmaktadır. Örneğin doğal bir dekonjestan ve zayıflama ürünü olarak tanıtılıp yaygın olarak kullanılan bir bitki, kan basıncını ve kalp atışını artırabilir.

Hastalarda kanamayı artıracak bitkiler de var. Bu bitkiler “kanı sulandırıcı” ilaçlarla birlikte kullanılırsa, ciddi sorunlara yol açabilir. Şeker hastalığı ya da yüksek kan basıncı gibi kronik hastalıkları olanlar ya da başka ilaç kullananlar bitkisel ilaçlar kullanırken dikkatli olmalıdır.—Aşağıdaki çerçeveye bakın.

Bitkisel ilaçlarla ilgili başka bir endişe de üretimlerinde tutarlı bir kalite güvencesinin olmamasıdır. Son yıllarda, bu ürünlere ağır metaller ve başka kirletici maddelerin bulaştığı yönünde raporlar yayımlanmıştır. Ayrıca bazı bitkisel ürünlerin, etiketlerinde yazılı olan bileşenlerden çok azını içerdiği ya da hiçbirini içermediği görüldü. Bu örnekler, başka sağlık ürünlerinde olduğu gibi, bitkisel ürünlerin de saygın ve güvenilir kaynaklardan satın alınması gereğini vurguluyor.

Ek Besinler

Vitaminler ve mineraller gibi ek besinlerin, kansızlık ve osteoporoz gibi birçok sağlık sorununun önlenmesi ve tedavisinde, hatta bazı doğumsal bozuklukların engellenmesinde yararlı olduğu söyleniyor. Yetkili makamların vitamin ve mineraller için önerdiği günlük dozların, nispeten güvenilir ve yararlı olduğu düşünülür.

Diğer taraftan, bazı hastalıkların tedavisi için önerilen aşırı yüksek dozlar sağlık için zararlı olabilir. Bunlar muhtemelen başka gıdaların emilimini ya da etkinliğini engelleyebilir ve ciddi yan etkilere de yol açabilir. Hem bu olasılık hem de vitaminleri aşırı yüksek miktarlarda kullanmayı destekleyen sağlam kanıtların olmayışı görmezlikten gelinmemelidir.

Homeopati

Homeopati 1700’lerde, o sırada yaygın olarak kullanılanlardan daha ılımlı ve nazik bir tedavi şekli olarak geliştirildi. Homeopati “benzerin benzeri iyileştirdiği” ilkesine ve en küçük doz kuramına dayanır. Homeopatik ilaçlar tedavi edici maddenin defalarca seyreltilmesiyle hazırlanır; bazen öyle çok seyreltilir ki asıl maddeden bir molekül bile kalmaz.

Yine de, plasebo kullanımıyla karşılaştırıldığında homeopatik ilaçların astım, alerji ve çocukluk çağı ishalleri gibi rahatsızlıkların tedavisinde bazı etkilerinin olduğu görüldü. Homeopatik ürünler çok seyreltildiklerinden, risklerinin oldukça az olduğu düşünülür. 4 Mart 1998 tarihli JAMA dergisinde yayımlanan bir makale şunları söyledi: “Kesin bir teşhis konmamış kronik sorunları olan birçok hasta için homeopati önemli ve yararlı bir tedavi seçeneği olabilir. Homeopati, sınırları dahilinde kullanıldığında, ‘çantadaki diğer araç’ olarak çağdaş tıp için tamamlayıcı olabilir.” Bununla birlikte, muhtemelen yaşamı tehdit eden acil durumlarda daha geleneksel tıbbi tedavileri uygulamak daha akılcı olabilir.

Kiropraksi

Vücuda manipülasyon uygulayan birçok alternatif tedavi var. Kiropraksi özellikle ABD’de, en yaygın şekilde uygulanan alternatif tedaviler arasındadır. Bu yöntem, omurgadaki eğrilikler düzeltildiğinde iyileşmenin artabileceği düşüncesine dayanır. Bu nedenle, kiropraksi uygulayanlar hastalarının omurlarını düzeltmek için omurga manipülasyonu konusunda uzmanlaşırlar.

Geleneksel tıp, bel rahatsızlıklarında her zaman yardım sağlamayabilir. Diğer taraftan, kiroterapi uygulanan bazı hastalar tedavinin sonuçlarının çok tatmin edici olduğunu bildiriyor. Ağrı dışındaki rahatsızlıklarda kiropraksi manipülasyonunun uygulanmasını destekleyen az sayıda kanıt var.

Uzman bir kişi tarafından yapılan kiropraksi manipülasyonunun küçük bir oranda da olsa yan etkilerinin olması dikkate değerdir. Fakat aynı zamanda, bir kişi boyun manipülasyonunun inme ve felç gibi ciddi risklerle bağlantısı olabileceğinin farkında olmalıdır. Bazı uzmanlar komplikasyonların riskini azaltmak üzere, belirli bir manipülasyon tarzının bir kişi için tehlikesiz olup olmadığını anlamak üzere o kişinin iyice muayene edilmesini öneriyorlar.

Masaj

Hemen hemen tüm kültürlerde masajın yararları uzun zamandır kabul ediliyor. Çağdaş bir çeviriye göre, masajın yapıldığı Mukaddes Kitapta da bildiriliyor. (Ester 2:12) 6 Kasım 1999 tarihli British Medical Journal’da (BMJ) şunlar söylendi: “Masaj teknikleri, geleneksel Çin ve Hindistan tıbbında önemli bir rol oynar. 19. yüzyılın başlarında Avrupa masajını sistematik hale getiren Per Henrik Ling, artık İsveç masajı olarak bilinen masajı geliştirdi.”

Masajın, kasların gevşetilmesi, kan dolaşımının düzeltilmesi ve dokularda birikmiş zehirlerin uzaklaştırılmasına yaradığı söylenir. Artık doktorlar sırt ağrısı, baş ağrısı ve sindirim bozuklukları gibi rahatsızlıklarda tedavi olarak masajı öneriyorlar. Masaj yapılan kişilerin çoğu, bunun kendilerine iyi geldiğini söylüyor. Dr. Sandra McLanahan’a göre, “hastalıkların yüzde sekseni stresle bağlantılıdır ve masaj stresi azaltır.”

BMJ şunu bildirdi: “Çoğu masaj tekniğinin ters etki riski azdır. Masaj yapılmasını engelleyen durumların neler olduğu büyük ölçüde sağduyuyla anlaşılır (örneğin, yanıklarda ovmaktan kaçınma ya da derin toplardamar trombozu olan bir kol ya da bacakta masajdan kaçınma). . . . . Kanserli hastalarda masajın metastatik yayılımı artırdığını gösteren kanıt yoktur.”

Amerikan Masaj Tedavisi Birliği’nin eski başkanı E. Houston LeBrun şunu fark etti: “Masaj yaygın hale geldikçe, masaj yaptıranlar bir masajcının uzmanlık belgeleriyle ilgilenmeye başlıyorlar ve böyle de yapmalılar.” BMJ, profesyonelce olmayan bir davranışla karşılaşmamaları için, “hastaların, masajcıların uygun bir kuruluşa kayıtlı olduğundan emin olması gerektiğini” öğütledi. Geçen yıl bir rapor ABD’deki 28 eyalette terapistlere izin belgesi verildiğinden söz etti.

Akupunktur

Akupunktur tüm dünyada oldukça yaygın hale gelen bir tedavi yöntemidir. “Akupunktur” terimi birkaç farklı yöntemi kapsarken, genellikle, tedavi edici bir cevap elde etmek için vücudun belirli bölgelerine batırılan ince iğnelerin kullanılmasını içerir. Geçmiş yıllarda yapılan araştırmalar akupunkturun bazı vakalarda, ağrı ve iltihabın giderilmesine yardımcı olabilen endorfin gibi nörokimyasalları salgılatarak etki edebileceğini ileri sürüyor.

Bazı araştırmalar akupunkturun çok sayıda rahatsızlığın tedavisinde etkili olabileceğini ve anestetik maddelerin kullanımına güvenilir bir alternatif olduğunu ileri sürüyor. Dünya Sağlık Örgütü 104 rahatsızlığın tedavisinde akupunkturun uygulanmasını onaylıyor. ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri tarafından seçilen bir kurul akupunkturun, ameliyat sonrası ağrı, kas ağrısı, âdet dönemindeki kramplar ve kemoterapi ya da hamilelikten kaynaklanan bulantı ve kusmanın tedavisinde kabul edilir bir tedavi yöntemi olduğuna dair kanıtları aktardı.

Akupunkturun ciddi yan etkileri nadir olmakla birlikte, bireyler ağrı, uyuşukluk ya da karıncalanma hissedebilir. İğnelerin uygun şekilde sterilizasyonu ya da kullanıldıktan sonra atılabilen iğnelerin kullanılması enfeksiyon riskini en aza indirebilir. Birçok akupunkturcu, yerinde bir teşhis koymak ya da daha uygun başka tedavileri önermek için gerekli olan tıbbi beceriden yoksundur. Eğer özellikle kronik rahatsızlıklardan kaynaklanan belirtilerin azalmasına yardımcı olması için akupunktur seçiliyorsa, teşhis koyma konusundaki bu beceri eksikliğini görmezlikten gelmek akıllıca olmayacaktır.

Seçenekler Pek Çok

Yukarıda sözü edilen tedaviler, artık bazı yerlerde yaygın şekilde alternatif olarak başvurulan birçok tedaviden sadece bazılarını içeriyor. Dünyanın bazı kısımlarında şimdi bile kabul edildiği gibi, gelecekte bu tedavilerden bazıları ve burada ele alınmayan başkaları geleneksel tedavi olarak kabul edilebilir. Elbette, başka tedaviler ileride kullanılmayabilir ya da gözden düşebilir.

Mukaddes Kitabın da söylediği gibi, ne yazık ki ağrı ve hastalıklar insan yaşamının çok büyük bir kısmını oluşturuyor: “Bütün hilkatin şimdiye kadar birden ah edip ağrı çektiğini biliriz.” (Romalılar 8:22) İnsanların yardım araması olağandır. Fakat nereye yönelebiliriz? Tıbbi tedavi seçiminizde size yardımcı olabilecek bazı düşüncelere lütfen bir göz atın.

[Sayfa 8’deki çerçeve/resim]

Bitkileri İlaçlarla Birlikte Kullanmanın—RİSKLERİ NELERDİR?

Reçeteyle satılan bazı ilaçların birlikte ya da alkollü içeceklerle beraber kullanılmaması konusunda insanlar çoğu kez uyarılmıştır. Acaba bazı özel bitkileri reçeteyle satılan ilaçlarla birlikte kullanmanın da bir tehlikesi var mı? Bu genelde ne kadar sık yapılmaktadır?

The Journal of the American Medical Association’daki bir makale “reçeteyle satılan ilaçların bitkilerle aynı zamanda kullanılmasından” söz etti. Şunu söyledi: “Erişkinlerin % 44’ü reçeteyle satılan ilaçları düzenli olarak kullandığını söylüyor; bunların arasında yaklaşık 5’te 1’i (% 18,4) aynı zamanda en az 1 bitkisel ürün, yüksek doz bir vitamin ya da ikisini birden kullandığını bildirdi.” Böyle bir uygulamanın olası tehlikeleri hakkında bilgi sahibi olmak önemlidir.

Bazı bitkisel ürünleri kullanan kişiler, anestezi gerektiren bir tıbbi işlemin yapılacağı zaman da dikkat etmelidir. Amerikan Anestezistler Derneği başkanı Dr. John Neeld şunları söyledi: “Ginseng ve binbirdelikotu da dahil yaygın olarak kullanılan bazı bitkilerin kan basıncında büyük dalgalanmalara yol açabileceğine ilişkin kişisel deneyimlere dayanan haberler var. Bu durum, anestezi sırasında çok tehlikeli olabilir.”

Bu doktor şunları ekledi: “Mabetağacı, zencefil ve varatika otu gibi diğer bitkiler kanın pıhtılaşmasını engelleyebilir; bu durum epidural anestezi sırasında özellikle tehlikelidir: Eğer omurilik yakınında kanama olursa, bu felce neden olabilir. Binbirdelikotu bazı narkotik ya da anestetik ilaçların etkilerini de şiddetlendirebilir.”

Belirli bitkileri ve ilaçları birlikte kullanmanın olası tehlikelerini bilmenin yaşamsal olduğu açıktır. Hamile ve çocuk emziren kadınlar, bazı bitki ve ilaçların birlikte kullanılması sonucunda çocuklarının zarar görebileceğinin özellikle farkında olmalıdır. Bu nedenle hastalar, kullandıkları ilaçlar alternatif ya da başka türden olsun, bunlar hakkında doktorlarıyla konuşmaya teşvik ediliyorlar.

[Sayfa 7’deki resimler]

Düğünçiçeğigiller familyasından C. rasemosa

Bazı bitkiler sağlık sorunlarının tedavisinde yararlı olmuştur

Binbirdelikotu

[Tanıtım notu]

© Bill Johnson/Visuals Unlimited

[Sayfa 7’deki resim]

En iyi sonucu almak için hastalar ve sağlık mensupları birlikte çalışmalılar