Bölüm 23
Ses Kuvveti ve Aralar Vermek
1, 2. Ses kuvvetimiz neden yeterli olmalıdır?
1 Başkaları seni kolayca işitemedikleri sürece sözlerinin değeri kaybolur. Öte yandan fazla kuvvetli bir ses tonu dinleyicilerin sinirlerini bozup hazırladığın güzel fikirleri olumsuz şekilde etkileyebilir. İbadet Salonlarında sesimizin yeteri kadar kuvvetli çıkmasına dikkat etmeliyiz, çünkü salonun ön kısmında oturanların cevapları çok defa arkadakiler tarafından işitilmez. Kürsüden konuşan kişi, ses kuvveti yeterli değilse dinleyicileri duygulandırıp düşündüremez. Tarla hizmetinde de ağır işiten kimselerle karşılaşabiliriz; konuştuğumuz sırada çevreden, kendi sesimizle bastırmamız gereken gürültüler gelebilir. Bütün bunlar sesimizin kuvvetine dikkat etmemiz gerektiğini gösterir.
2 Rahatça işitilebilecek ölçüde kuvvetli. Sesinin ne ölçüde kuvvetli olması gerektiğini şu soruları cevaplayarak en iyi şekilde saptayabilirsin: Yeterli kuvvette bir sesle konuştun mu? Yani sesin ön sıralarda oturanlara fazla yüksek gelmeksizin arka sıradakiler tarafından işitilebildi mi? Yeni bir konuşmacının sadece bunu düşünmesi yeterli olabilir, fakat daha ilerlemiş olanlar aşağıdaki noktaları da iyice öğrenmelidirler. Nasihat eden bu nitelik hakkında her konuşmacıya ne çapta nasihat vereceğini belirlemelidir.
3-10. Sesimizin ne kadar kuvvetli olması gerektiğini saptamakta içinde bulunduğumuz koşullar nasıl belirleyici olur?
3 Durumlara uygun ses kuvveti. Bir konuşmacı konuşurken içinde bulunduğu değişik koşulların farkında olmalıdır. Bu durum onun ayırt etme gücünü artırır, daha esnek olmasını sağlar, dinleyicilerine daha kolayca erişmesini ve dikkatlerini devamlı uyanık tutmasını mümkün kılar.
4 Koşullar salondan salona ve dinleyicilerin sayısına göre değişir. Ses kuvvetini koşullara göre kontrol etmelisin. İbadet Salonunda verilen bir konuşma ilgi gösteren bir kimsenin oturma odasında yapılan bir konuşmadan daha yüksek bir ses kuvveti gerektirir. Ayrıca, tarla hizmeti için yapılan bir buluşmada olduğu gibi, salonun ön kısmında toplanmış bir grup için, Tanrısal Hizmet ibadetinde olduğu gibi, salonun dolduğu zamana göre daha az bir ses kuvvetine ihtiyaç vardır.
5 Bu koşullar bile değişmez değildirler. Salonun içinden veya dışından beklenmedik gürültüler gelebilir. Bir arabanın veya trenin geçmesi, hayvan sesleri, ağlayan çocuklar, geç gelen biri—tüm bunlar ses kuvvetini ayarlamanı gerektirir. Değişen koşulları fark etmeyip ses kuvvetinde ayarlama yapmaman, bazı şeylerin, belki hayati bir noktanın kaçırılmasına neden olabilir.
6 Birçok cemaatte bir ses amplifikasyon düzeni var. Oysa mikrofon kullanımına özen gösterilmez ve ses kuvvetinde aşırı değişmeler olursa, konuşmacıya bu koşullara dikkat etmediğinden dolayı öğüt verilmesi gerekebilir. (Mikrofon kullanımı için Bölüm 13’e bak.)
7 Ara sıra bir konuşmacının sesinin niteliği yüzünden ses kuvvetini denetimi altında tutması zor olabilir. Senin sorunun buysa ve sesin uzaklara kadar erişmiyorsa, program nazırı öğüt verirken bunu göz önünde bulunduracaktır. Sesini geliştirip kuvvetlendiren belirli alıştırmalar veya bir eğitim programı önerebilir. Bununla beraber, ses niteliği, nasihat için ayrı bir nokta olduğundan ses kuvvetine çalışırken bu vurgulanmayacaktır.
8 Bir tek konuşmada tüm koşullar ele alınamaz. Nasihat, başgösterebilecek koşullar hakkında değil, konuşma üzerinde verilmelidir. Bununla beraber konuşmacı verdiği konuşma için övüldüğü ve nasihat fişine “İ” işareti konulduğu halde bile, nasihat eden gerekli görüyorsa, konuşmacıyı değişik koşullar altında karşılaşabileceği sorunlar hakkında uyarabilir.
9 Bir konuşmacı, ses kuvvetinin yeterli olup olmadığını nasıl saptayabilir? En iyi ölçülerden biri dinleyicilerin gösterdiği tepkidir. Tecrübeli bir konuşmacı, sözlerine başlarken salonun arka kısmında oturanlara dikkat edecek ve yüz ifadeleri ile genel tavırlarından kendisini rahatça işitip işitmediklerini anlayacak ve ses kuvvetini buna göre ayarlayacaktır. Salonun “nabzını” yokladıktan sonra artık zorluk çekmeyecektir.
10 Başka bir yöntem, aynı programda yer alan diğer konuşmacılara dikkat etmektir. Onlar rahatça işitiliyorlar mı? Sesleri ne kadar kuvvetlidir? Kendininkini buna göre ayarlamalısın.
11, 12. Ses kuvvetinin malzemeye uygun olması neden çok önemlidir?
11 Malzemeye uygun ses kuvveti. Ses kuvveti üzerinde yapmakta olduğumuz müzakerenin bu yönü ses değişimi noktası ile karıştırılmamalıdır. Şu anda sadece ses kuvvetini ele alınan belirli malzemeye uydurmakla ilgileniyoruz. Örneğin, Mukaddes Yazılardan açık suçlamalar okunduğunda ses kuvveti, kardeşler arasındaki sevgi üzerine verilen nasihatlerin okunduğu zamana göre muhakkak değişik şekilde ayarlanacaktır. İşaya 36:11’i, 12 ve 13 ayetleriyle karşılaştır ve bu sözler söylendiği zaman mevcut olması gereken farklara dikkat et. Ses kuvveti malzemeye göre ayarlanmalı, fakat aşırılığa kaçılmamalıdır.
12 Sesinin ne kadar kuvvetli olması gerektiğine karar vermek için malzemeni ve amacını dikkatle incelemelisin. Amacın dinleyicilerin düşüncelerini değiştirmek ise, fazla yüksek ses kuvvetiyle onları rahatsız etmemelisin. Fakat canlı bir faaliyete katılmalarını istiyorsan, sesin daha kuvvetli olabilir. Malzeme yüksek bir ses gerektiriyorsa, yapabileceğin etkiyi alçak sesle konuşarak azaltmamalısın.
**********
13-16. Aralar vermenin önemini belirt.
13 Konuşma verirken uygun yerlerde aralar vermek hemen hemen uygun bir ses kuvveti kadar önemlidir. Aralar verilmezse, sözlerin anlamı kolayca karanlıkta kalır ve dinleyicilerinin hatırlamaları gereken ana noktalar onların üzerlerinde sürekli bir etki bırakmaz. Aralar, sana güven ve denge kazandırır, nefesini daha iyi şekilde kontrol etmeni sağlar ve konuşmanın güç noktalarında soğukkanlılığını kaybetmemeni mümkün kılar. Aralar dinleyicilere, duruma hâkim olduğunu, gereğinden fazla heyecanlı olmadığını, onları düşündüğünü ve malzemenin, onların işitip hatırlamalarını istediğin nitelikte olduğunu gösterir.
14 Yeni bir konuşmacı, aralar verme yeteneğini vakit kaybetmeden kazanmalıdır. İlk olarak sen söyleyeceklerinin önemli olduğuna ve bunların hatırlanmasını istediğine kanaat getirmelisin. Çocuğunu tedip eden bir anne sözlerine onun dikkatini çeker bir tarzda başlar. Çocuk tam bir dikkat göstermeden sözlerine devam etmez, ancak ondan sonra söylemek istediğini söyler. Çocuğun, sözlerine dikkat ettiğinden ve bunları hatırlayacağından emin olmak ister.
15 Bazı kimseler günlük sohbetlerinde bile hiç ara vermezler. Sorunun bu ise, tarla hizmetinin etkisini artırmak üzere bu niteliği geliştirmek isteyeceksin. Tarla hizmetinde sohbet eder gibi konuşmalıyız. Ev sahibinin senin sözlerini kesmemesini, dinleyip beklemesini sağlamak için doğru şekilde aralar vermeyi öğrenmelisin. Sohbetlerde hünerli ve yeterli bir biçimde aralar vermek, bu yeteneği kürsüden göstermek kadar önemli ve yararlıdır.
16 Konuşma sırasında uygun yerlerde ara vermeyi güçleştiren ciddi bir sorun çok fazla malzemeye sahip olmaktır. Bundan kaçınmalısın. Aralar ver; bu çok önemlidir.
17-21. Noktalama işaretlerine göre ara vermenin değerini göster.
17 Noktalama işaretlerine göre aralar vermek. Noktalama işaretlerine göre aralar vermek, düşüncelere açıklık kazandırır. Bu işaretler birbirine bağlı fikirlerin ayırt edilmesini sağlar; cümlecikleri, ibareleri, cümlelerin ve paragrafların sonlarını belirtmek amacını güder. Bu gibi geçişlere sık sık ses değişimiyle işaret edilebilir. Fakat aralar vermek, söylediklerini sözlü olarak noktalamak için de etkilidir. Virgüller ve noktalı virgüllerin görevleri değişik olduğundan, bunların kullanılışına göre değişik aralar verilmelidir.
18 Yanlış yerlerde verilen aralar cümlenin anlamını tamamıyla değiştirebilir. Bunun bir örneği, İsa’nın Luka 23:43’teki sözleridir: “Gerçekten bugün sana derim, sen benimle Cennette olacaksın.” Değişik yerlerde ara verilirse veya değişik yere virgül konursa, Türkçe Mukaddes Kitapta olduğu gibi, ayet tamamıyla farklı bir biçimde yorumlanır: “Doğrusu sana derim: Bugün sen benimle beraber cennette olacaksın.” Bunun için doğru bir şekilde aralar vermek kastedilen düşünceyi aktarmak bakımından çok önemlidir.
19 Bir yazıyı okurken orada geçen bütün noktalama işaretlerine dikkat etme yoluyla, notlara bağlı olmadan konuştuğun zaman sözle noktalamayı öğren. Bazen görmezlikten gelinebilen tek noktalama işareti virgüldür. Virgülde duraklayıp duraklamamak çok defa tercih meselesidir. Fakat noktalı virgüllere, noktalara, tırnak işaretlerine, ayrıca satır başlarına dikkat edilmelidir.
20 Bir metni veya Mukaddes Kitabın bir bölümünü okuduğunda metne işaretler koyarak işini kolaylaştırabilirsin. Cümlelerin arasında kısa bir ara (belki sadece bir duraksama) verilmesi gereken yerlere ince bir düşey çizgi çiz; daha uzun bir ara için iki çizgi ve bir “X” işareti koy.
21 Öte yandan eğer okuma alıştırmaları yaparken bazı cümleler sana garip geliyor ve tekrar tekrar yanlış yerlerde aralar veriyorsan, kurşun kalemle bir ibarenin bütün sözcüklerini bağlayabilirsin. Ondan sonra okurken bağlanan son sözcüğe gelmeden ara vermemeli veya duraksamamalısın. Birçok tecrübeli konuşmacı bunu yapar.
22-24. Fikir değişikliğini belirtmek üzere aralar vermek neden gereklidir?
22 Fikir değişikliğini belirtmek üzere aralar vermek. Bir ana noktadan başka bir ana noktaya geçerken yapılan ara dinleyicilere düşünme fırsatı verir. Üstelik çeşitli anlaşmazlıkların ortaya çıkmasını önler. Zihne, yeni duruma uyması, yön değişikliğini kavraması ve gelişen yeni düşünceleri izleyebilmesi için fırsat verir. Bir şoförün dönemeçte arabasını yavaşlatması ne kadar önemli ise, bir konuşmacının da fikir değişikliklerinde ara vermesi o kadar önemlidir.
23 Notlara bağlı olmadan verilen konuşmada, malzeme anahattı, ana noktalar arasında kısa aralar verilebilecek şekilde düzenlenmelidir. Bu, konuşmanın sürekliliğine veya tutarlılığına engel olmaz. Fikirlerin ortaya konuluşu, senin belirli bir düşünceyi doruğa ulaştırabileceğin, duraklayabileceğin ve sonra yeni bir düşünceye geçebileceğin şekilde kesin ve açık olmalıdır. Bu gibi dorukları ve değişiklikleri gerektiğinde hatırlayabilmek için anahattına bir işaret koyabilirsin.
24 Fikir değişikliği için yapılan aralar noktalamalar için verilenlerden genellikle daha uzundur. Bununla beraber bir konuşma sırasında verilen uzun aralar, konuşmanın aksamaması için aşırılığa kaçmamalıdır. Üstelik bunlar yapmacık bir konuşma izlenimi de verebilir.
25-28. Aralar vermenin, rahatsız edici durumları yenebilmek kadar belirli bir düşüncenin önemini göstermek için de bize nasıl yardım edeceğini açıkla.
25 Vurgu için aralar vermek. Vurgu için aralar genellikle dramatik aralardır. Bekleyiş yaratır veya dinleyicilere düşünme fırsatı verir.
26 Önemli bir düşünceyi söylemeden önce ara vermek merak uyandırır. Söyledikten sonra ara vermek fikrin tam anlamının kavranması için zaman verir. Aranın bu iki kullanılış şekli aynı değildir. Böylece, belirli bir durumda hangisinin en uygun olacağına veya ikisinin birlikte kullanılıp kullanılmayacağına karar vermelisin.
27 Vurgu için aralar, değerini kaybetmemeleri için yalnız önemli beyanlar için verilmelidir.
28 Durumlar gerektirdiği zaman aralar vermek. Konuşması başkaları tarafından kesintiye uğratılan bir konuşmacı, sık sık bir anlık aralar vermelidir. Önemli bir durum yoksa, konuşmacının, sesinin kuvvetini artırıp devam etmesi genellikle en iyi harekettir. Fakat durum konuşmanın devamına tamamen engel olacak kadar ciddi ise, ara vermelisin. Dinleyicilerin bunu anlayışla karşılacaklardır. Üstelik çoğu defa böyle rahatsız edici durumlarda dinleyiciler zaten konuşmayı dinlemezler, çünkü dikkatleri dağılmıştır. Bütün bu söylenenlerden anladığımız gibi etkili bir şekilde aralar vermeli ve dinleyicilerinin söylemek istediğin iyi düşüncelerden tam olarak yararlanacaklarından emin olmalısın.