1. Bölüm

Neden Ana Babama Saygı Göstermeliyim?

“ANNENE babana saygı göster.” Bu birçok genç için çağlar öncesinden kalma bir söz gibidir.

Seda adlı genç kız, uyuşturucu ve aşırı alkol kullanan bir gençle çıkarak babasına karşı açıkça bir isyan başlattı. Ayrıca, hiçbir şeyi umursamadan sabahın erken saatlerine kadar dans etmeye giderdi. Seda şöyle diyor: “Onun çok katı olduğunu düşünürdüm. 18 yaşındaydım ve her şeyi bildiğimi sanırdım. Bana göre babam aksi ve benim iyi vakit geçirmemi istemeyen biriydi, bu yüzden dışarı çıkıp dilediğimi yapardım.”

Gençlerin çoğu Seda’nın davranışını onaylamayacaktır. Buna rağmen, eğer ana babası odasını temizlemesini, ödevini yapmasını ya da eve belirli bir saatte gelmesini ısrarla isterse, birçoğu buna sinir olur veya daha da kötüsü, ana babasına karşı açıkça isyan eder! Bununla birlikte, bir gencin ana babasıyla ilgili görüşü, sadece evin huzurunu değil, bizzat kendi yaşamını da etkiler. Çünkü “annene babana saygı göster” emri Tanrı’dan gelir ve O, gençleri bu emre uymaya teşvik etmek üzere şu nedeni gösterir: “İyilik bulmak ve yeryüzünde uzun ömürlü olmak için . . . . ” (Efesoslular 6:2, 3; Müjde) Gerçekten de çok büyük bir ödül. Bu yüzden, babana ve annene saygı göstermenin gerçekten ne anlama geldiğine yeniden bakalım.

Onlara ‘Saygı Göstermek’ Ne Anlama Gelir?

‘Saygı göstermek’ uygun şekilde atanmış otoriteyi tanımayı içerir. Örneğin, İsa’nın takipçilerine “Krala saygı gösterin” emri verilmektedir. (I. Petrus 2:17, Müjde) Ülke yöneticileriyle her zaman aynı fikirde olunmasa da, konumları ya da makamlarına saygı gösterilmelidir. Benzer şekilde Tanrı da, ana babaya ailede belirli bir otorite vermiştir. Buna göre, senin için kurallar koymak üzere Tanrı tarafından onlara verilen yetkiyi kabul etmelisin. Başka ana babalar seninkilerden daha hoşgörülü olabilir. Bununla birlikte, ana babanın görevi senin için neyin en iyisi olduğuna karar vermektir ve farklı ailelerin farklı standartları olabilir.

Ayrıca en iyi ana babanın bile zaman zaman keyfi davranabileceği ve hatta haksızlık yapabileceği doğrudur. Fakat Süleymanın Meselleri 7:1, 2’de hikmetli bir baba şöyle dedi: “Oğlum [ya da kızım], . . . . emirlerimi tut ve yaşa.” Aynı şekilde, ana babanın kuralları ya da “emirleri” çoğu kez senin iyiliğin içindir ve onların gerçek sevgi ve ilgilerinin bir ifadesidir.

Örneğin, John’a annesi her zaman evlerinin yakınında bulunan altı şeritli otoyoldaki üstgeçidi kullanmasını tekrar tekrar söylerdi. Bir gün, okuldan iki kız, yollarını kısaltmak için otoyoldan karşıya geçmek üzere ona meydan okudular. John, onların “korkak tavuk!” diye alay etmelerine aldırmadı ve üstgeçidi kullandı. John üstgeçidi yarıladığında acı bir fren sesi duydu. Aşağı baktığında, kızlara bir arabanın çarptığını ve onları havaya savurduğunu görünce dehşete düştü! Tabii ki, ana babaya itaat nadiren bir ölüm kalım meselesidir. Yine de itaat etmek çoğunlukla sana fayda sağlar.

‘Ana babana saygı göstermen’, ayrıca cezalandırılmayı kabul etmeni, ceza uygulandığında da somurtmamanı ve öfke nöbeti geçirmemeni gerektirir. Süleymanın Meselleri 15:5’in çağdaş bir çevirisine göre sadece akılsız biri ‘babasının uyarılarını küçümser.’

Sonuç olarak, saygı göstermek sadece saygılı görünmekten veya isteksizce itaat etmekten daha fazlasını içerir. Mukaddes Kitapta “saygı duymak” olarak tercüme edilen Yunanca sözcük temel olarak birine çok değer vermek anlamına gelir. Böylece ana babalara çok değerli, saygı duyulan ve sevilen kişiler gözüyle bakılmalıdır. Bu, onlara karşı sıcak, takdir dolu duygular beslemeyi içerir. Fakat bazı gençler ana babalarına karşı sıcak duygular dışında her şeyi hissediyorlar.

Sorunlu Ana Babalara Saygı Gösterilmeli mi?

Gina isimli bir genç şunları yazdı: “Babam çok içiyordu ve annemle devamlı tartışıp bağırıştıkları için uyuyamıyordum. Yatağa uzanıp ağlamaktan başka elimden bir şey gelmezdi. Neler hissettiğimi onlara söyleyemezdim çünkü annem muhtemelen beni döverdi. Mukaddes Kitap ‘babana saygı göster’ diyor ama ben bunu yapamam.”

Çabuk sinirlenen, ahlaksızlık yapan, aşırı içki içen veya birbiriyle sürekli tartışan ana babalar gerçekten saygı görmeyi hak ediyor mu? Evet, çünkü Mukaddes Kitap ana babasıyla ‘alay eden’ kişileri mahkûm eder. (Süleymanın Meselleri 30:17) Çağdaş bir tercümede, Süleymanın Meselleri 23:22’de ana babanın ‘sana yaşam verdiği’ belirtiliyor. Bu, onlara saygı göstermek için tek başına yeterli bir sebeptir. Geçmişte çok saygısız biri olan Gregory şimdi şunları söylüyor: “[Annem], beni kürtaj yoluyla aldırmadığı ya da bebekken bir çöp kutusuna atmadığı için Yehova’ya şükrediyorum. Babam yoktu ve evde altı kişiydik. Onun çok zorluk çektiğini biliyorum.”

Kusurları olmakla birlikte, senin ana baban da senin için birçok özveride bulundu. Gregory şöyle devam ediyor: “Bir keresinde, yemek için sadece bir konserve mısır ve biraz mısır lapası vardı. Annem onları bizim için hazırladı, fakat kendisi yemedi. Ben yattığımda toktum, fakat annemin neden yemediğini merak ediyordum. Şimdi bir ailem var ve onun bizim için ne büyük özveride bulunduğunu anlıyorum.” (Bir araştırma, çocuğun 18 yaşına gelene kadar ailesine 66.400 dolara mal olduğunu gösterdi.)

Ayrıca, annenin ya da babanın iyi örnek olmaması onun söylediği her şeyin yanlış olduğu anlamına gelmez. İsa’nın günlerinde dinsel liderler yozlaşmıştı. Yine de İsa insanlara şöyle dedi: “Size söyledikleri bütün şeyleri yapın, ve tutun; fakat onların işlerine göre yapmayın.” (Matta 23:1-3, 25, 26) Bu ilke bazı ana babalar için de geçerli olamaz mı?

Kırgınlık Duygularıyla Başa Çıkmak

Annenin ya da babanın, otoritesini ciddi şekilde kötüye kullandığını hissediyorsan ne olacak?a Sakin ol. İsyan ederek ya da nefret dolu ve kinci tavırlarla hiçbir şey başaramazsın. (Vaiz 8:3, 4; ayrıca Vaiz 10:4 ile karşılaştır.) 17 yaşındaki bir kız, kendi kavgalarına dalıp gittikleri ve ona karşı ilgisiz göründükleri için ana babasına kırgınlık beslemeye başladı. Sonraları, ana babasına olan kırgınlığını, onların öğretmeye çalıştığı Mukaddes Kitap ilkelerine yöneltti. O, inadına cinsel ahlaksızlığa ve uyuşturucuya daldı. Öfke dolu şekilde, “Ana babama karşılık vermem gerektiğini hissettim” diyor. Fakat o, kin besleyerek sadece kendisine zarar verdi.

Mukaddes Kitap şöyle uyarır: “Fakat sakın, tedibe karşı seni öfke kışkırtmasın . . . . Sakın, fesada yüz çevirme (yönelme).” (Eyub 36:18-21) Ana babanın, davranışlarından dolayı Yehova’nın önünde sorumlu olduklarını ve herhangi ciddi bir adaletsizlik için hesap vermek zorunda olduklarını bilmelisin.—Koloseliler 3:25.

Süleymanın Meselleri 19:11 şöyle diyor: “İnsanın basiret öfkesini geciktirir; ve suç bağışlamak onun güzelliğidir.” Kimi zaman anne ya da babanın acı veren hareketlerini affedip unutmaya çalışmak en iyisidir. Hataları üzerinde durmaktansa, dikkatini onların iyi nitelikleri üzerinde topla. Örneğin Jale’nin duyarsız bir annesi ve alkolik bir üvey babası vardı. Onun, ana babasının kusurlarına bakış açısının öfkesini nasıl bastırdığına dikkat edin. O şöyle diyor: “Annemin bize hiçbir zaman sevgi göstermemesinin nedeni belki de, çocukluğunda istismar edilmiş ve nasıl sevgi gösterileceğini öğrenmemiş olmasıdır. Üvey babam ayık olduğu zamanlar yaptıklarımıza ilgi gösterirdi, ancak pek sık ayık olmazdı. Bununla birlikte, benim ve kızkardeşimin her zaman başımızı sokacak bir evimiz ve buzdolabında yiyeceğimiz vardı.”

Neyse ki, dengesiz ve ihmalkâr ana babalar azınlıktadır. Büyük ihtimalle, annen ve baban seninle ilgileniyor ve sana iyi bir örnek bırakmaya çalışıyor. Böyle olduğu halde, kimi zaman onlara kırgınlık duyabilirsin. Roger isimli bir genç şunları kabul etti: “Bazen annemle bir sorunu konuşurken, söylemek istediğimi anlamadığı zaman öfkelenirdim ve o kızgınlıkla sadece onu incitmek için bir şey söylerdim. Bu benim ondan intikam alma tarzımdı. Fakat oradan uzaklaştığım zaman kendimi çok kötü hissederdim ve onun da iyi hissetmediğini bilirdim.”

Düşüncesizce söylenen sözler “kılıç saplanır gibi” gelebilir ve ‘acı verebilir,’ fakat sorunlarını çözmez. “Hikmetli adamların dili şifadır.” (Süleymanın Meselleri 12:18; 15:1) Roger şunları açıklıyor: “Zor olmasına rağmen geri dönüp özür dilerdim. O zaman sorunu daha sakin bir şekilde konuşup çözebilirdik.”

‘Babamın Söyledikleri Doğruydu’

İlginç olan şu ki, bazı gençler ana babalarının sözünü dinlemeyip onlara karşı koyarak kendilerini ve ana babalarını tüketirler ve sonunda onların başından beri haklı olduklarını fark ederler. Örneğin, başlangıçta sözü edilen Seda’yı düşünün. Bir gün erkek arkadaşıyla birlikte arabayla gezmeye çıktılar. Erkek arkadaşı marihuana ve biranın etkisi altındaydı. Araba kontrolden çıktı ve saatte 100 kilometre hızla bir sokak lambasına bindirdi. Seda kurtuldu, ancak alnından ciddi şekilde yaralanmıştı. Erkek arkadaşı olay yerinden kaçtı ve ona yardımcı olmak için hastaneye bile gitmedi.

Seda şöyle diyor: “Ana babam hastaneye vardıklarında, onlara babamın söylediği her şeyin doğru olduğunu ve onu uzun zaman önce dinlemiş olmam gerektiğini söyledim. . . . . Büyük bir hata yapmıştım ve bu neredeyse yaşamıma mal oluyordu.” Seda, bu olaydan sonra, ana babasına karşı tutumunu büyük ölçüde değiştirdi.

Belki senin açından da bazı değişiklikler uygun olabilir. ‘Ana babaya saygı göstermek’ modası geçmiş bir fikir gibi görünebilir. Fakat bu, sadece yapılması gereken en akıllıca şey değil, Tanrı’nın gözünde de yapılması doğru olan şeydir. Fakat ana babana saygı göstermek istiyor ancak yanlış anlaşıldığını ya da sınırlamalar yüzünden baskı altında olduğunu hissediyorsan ne yapabilirsin? Bu gibi koşullarda durumunu nasıl düzeltebileceğini inceleyelim.

[Dipnotlar]

Ele Alınacak Sorular

◻ Kişinin ana babasına saygı göstermesi ne anlama gelir?

◻ Ana babalar neden bir sürü kural koyarlar? Bu kuralların yararı olur mu?

◻ Hatalı davransalar bile, ana babana saygı göstermen gerekiyor mu? Neden?

◻ Zaman zaman ana babana karşı hissettiğin kırgınlıkla başa çıkabilmek için bazı işe yarar yollar nelerdir? Hangi davranışlar akılsızca olur?

[Sayfa 16’daki pasaj]

“Bana göre babam aksi ve benim iyi vakit geçirmemi istemeyen biriydi, bu yüzden dışarı çıkıp dilediğimi yapardım”

[Sayfa 12’deki resim]

Ana babanın kurallarına ne gözle bakmalısın?

[Sayfa 14’teki resim]

Hatalı davranan ana babana saygı göstermen gerekiyor mu?