Sözcüklerin Net Söylenmesi

ETKİLİ bir iletişimde bulunmak için net konuşmalısınız. Anlatmak istedikleriniz ilginç, hatta önemli olabilir; fakat sözcükleriniz kolay anlaşılmıyorsa, bunların çoğu kaybolacaktır.

İnsanlar gerçekten anlamadıkları sözlerle motive edilemez. Bir kimsenin kolayca işitilebilen güçlü bir sesi olsa bile, gevşek bir telaffuzu varsa veya sözcükleri yuvarlıyorsa, söyledikleri insanları harekete geçirmez. İşiten için, sanki yabancı dilde, anlaşılmaz sözler söylüyor gibi olur. (Yer. 5:15) Mukaddes Kitap bize şu hatırlatmada bulunuyor: “Çünkü boru da belirsiz ses verirse, cenk için kim hazırlanır? Böylece eğer siz de dille açık söz söylemezseniz, söylenen şey nasıl bilinir? çünkü havaya söz söyliyenler olursunuz.”—I. Kor. 14:8, 9.

Konuşmayı Anlaşılmaz Kılan Nedir? Ağzı yeterince açmamak olabilir. Çene kaslarının kasılması ve dudakların çok az kımıldaması sözleri boğabilir.

Fazla hızlı konuşmak da söylenenlerin kavranmasını zorlaştırabilir. Bu, bir konuşmanın bant kaydını normalden hızlı çalmaya benzer. Sözcükler duyulursa da pek yarar sağlamaz.

Konuşmanın anlaşılmaz olması bazı durumlarda, konuşma organlarındaki yapısal bir kusurla bağlantılıdır. Fakat böyle bir sorunla uğraşmak zorunda olanlar bile bu bölümdeki önerileri uygulayarak çok ilerleme kaydedebilirler.

Yine de, anlaşılmaz konuşma çok kere sözcükleri yuvarlamaktan, onları zor anlaşılacak şekilde ara vermeksizin peş peşe sıralamaktan kaynaklanır. Sorun heceleri, harfleri atlamayı ya da sözcüklerin sonundaki ekleri yutmayı içerebilir. Bir kimse sözcükleri ayırt edilemeyecek şekilde birbirine katarak söylerse, dinleyenler bazı düşünceleri ve sözcük öbeklerini yakalayabilirlerse de diğerlerini ancak tahmin etmek zorunda kalırlar. Kişinin tane tane konuşmaması eğitimin etkisini azaltabilir.

Net Konuşmak İçin. Sözcükleri net söylemekte temel etkenlerden biri dilinizdeki sözcüklerin yapılarını kavramaktır. Çoğu dilde, sözcükler hecelerden oluşur. Heceler, ağızdan tek bir sesleme hareketiyle çıkan bir ya da daha fazla harften oluşurlar. Bu tür dillerde, konuşurken eşit vurguda olmasa da, tüm heceler seslendirilir. Daha net konuşmak istiyorsanız, yavaşlayın ve her heceyi söylemek için elinizden geleni yapın. Başlangıçta aşırı titizleniyor gibi görünebilirseniz de, alıştırma yaptıkça konuşmanız yavaş yavaş akıcılık kazanacaktır. Elbette, akıcılığı sağlamak için bazı sözcükleri duraklamadan, peş peşe söylemeli, hatta ulama denen yöntemle sözcük sonundaki sessiz harfleri sesli harfle başlayan sonraki sözcüğe bağlamalısınız; ancak sözcüklerin anlamını belirsizleştirme tehlikesi olduğunda bundan kaçınmanız gerekir.

Bir uyarı notu: Tane tane konuşma özelliğini geliştirmek için okuma ve konuşma alıştırmaları yaparken, sözcükleri abartılı bir telaffuzla söyleyebilirsiniz. Fakat bunun normal konuşma tarzınız durumuna gelmesine izin vermeyin. Bu kulağa doğal değil, yapmacık gelir.

Eğer sesiniz boğuk çıkıyorsa, başınızı dik tutmayı ve çenenizi göğsünüzden uzaklaştırmayı öğrenin. Mukaddes Kitabı okurken, onu yeterince yukarıda tutun; öyle ki, bakışlarınızı dinleyicilerden kitaba kaydırmak için gözlerinizi hafifçe indirmeniz yeterli olsun. Böylece sözcükler bir engelle karşılaşmadan ağzınızdan rahatça çıkabilir.

Gerginliğinizi azaltmayı öğrenmeniz de daha iyi konuşmanıza katkıda bulunabilir. Yüz kaslarındaki ya da solunumu yöneten kaslardaki gerginliğin konuşma mekanizmasına olumsuz etkisi olduğu iyi bilinir. Bu gerginlik, zihniniz, ses çıkarmayı sağlayan organlarınız ve soluk kontrolünüz arasında doğal şekilde, pürüzsüz yürümesi gereken eşgüdümü engeller.

Çene kaslarınızın zihninizin yönlendirmesine hemen karşılık verebilmesi için gevşemesi gerekir. Dudaklar da gevşemeli. Dudaklar ağızdan ve gırtlaktan gelecek sesleri çıkarabilmek için hızla yayılıp toplanmaya hazır olmalı. Çene ve dudaklar gerginse, ağız yeterince açılmayacak ve ses dişlerin arasından çıkmaya zorlanacak. Bunun sonucunda kişinin konuşması kısık, boğuk ve anlaşılmaz tarzda olacak. Ancak, çeneyi ve dudakları gevşetmek sözcükleri yayvan bir şekilde telaffuz etmek anlamına gelmez. Sesleri, tane tane konuşacak şekilde çıkararak dengeyi kurmak gerekir.

Ne durumda olduğunuzu görmek için yüksek sesle okumayı yararlı bulabilirsiniz. Mükemmel konuşma organlarınızı nasıl kullandığınızı iyice gözleyin. Ağzınızı seslerin engelsiz çıkabileceği kadar açıyor musunuz? Dilin, konuşma açısından en işlevsel organ olmakla birlikte tek organ olmadığını unutmamalısınız. Boyun, alt çene, dudaklar, yüz ve gırtlak kaslarının tümü konuşmada rol oynar. Konuşurken yüzünüz adeta hareketsiz mi kalıyor? Öyleyse, büyük olasılıkla sözleriniz anlaşılmıyordur.

Eğer bir ses kayıt cihazınız varsa, tarla hizmetinde biriyle konuşuyormuş gibi, doğal haliyle sesinizi kaydedin. Birkaç dakika sohbet eder gibi konuşun ve sözlerinizi banda alın. Bu kaydı dinlemeniz, belirli sözcükleri net olarak söylemekle ilgili sorunlarınız varsa bunları saptamanıza yardım edebilir. Sözcükleri yuvarladığınız, yarım bıraktığınız, boğuk şekilde ya da harfleri yutarak söylediğiniz durumları gözleyin ve nedenleri belirlemeye çalışın. Genellikle yukarıda ele alınan noktalar üzerinde çalışıldığında bu zayıflık giderilebilir.

Bir konuşma kusurunuz var mı? Ağzınızı eskisinden biraz daha fazla açmak için alıştırma yapın ve daha dikkatli telaffuz etmeye çalışın. Soluk alırken ciğerlerinizi iyice havayla doldurun ve ağır ağır konuşun. Konuşma kusurları olan birçok kişi böyle yaparak daha net konuşabildi. Eğer sizde ıslıklama denen konuşma kusuru varsa, s ve z seslerini çıkarırken dilinizi ön dişlerinizden uzaklaştırın. Sorununuz tam olarak çözülmese de umutsuzluğa kapılmayın. Unutmayın, Yehova İsrail kavmine ve Mısır Firavunu’na yaşamsal bir mesaj iletmek için belki de konuşma kusuru olan bir adamı, Musa’yı seçmişti. (Çık. 4:10-12) İstiyorsanız, sizi de kullanır ve hizmetinizi başarılı kılarak destekler.