Derin Düşünüyor Musun Yoksa Hayal mi Kuruyorsun?
NEGEBİN dayanılmaz sıcaklığı yerini akşamın serinliğine terk ederken, İshak adlı bir genç, çadırını terk edip “düşünceye varmak için tarlaya çıktı.” Mukaddes Kitap, onun düşüncelerinin neler olduğunu söylemiyor. Bununla birlikte bu düşüncelerin boş, romantik hayaller olmadığından emin olabiliriz. İshak’ın gelecekteki evliliği kendisine yeni ve ağır sorumluluklar yükleyecekti. Bu evlilikten doğacak çocuklardan birinin soy hattından vaat edilen “zürriyet” veya Mesih gelecekti. Bu nedenle durumu iyi değerlendirebilmek için İshak’ın zamana gerek duyması doğaldı. Fakat yaklaşan bir kervanla düşünceleri kesilince, yüreği en kadar hoplamış olmalıydı! Çünkü işte müstakbel eşi Rebeka, develerden biri üzerinde oturuyordu.—Tekvin 24:62-67; 22:17, 18.
Bu metin, İsa’nın her takipçisinin dikkatini, alışmış olması gereken bir şeye çeker: DERİN DÜŞÜNMEK. ‘Derin düşünmek’ sözcüklerinin Mukaddes Kitapta ancak birkaç kez geçtikleri doğrudur. Bununla birlikte Tanrı’nın Sözü, sık sık derin düşünmenin gereğini vurgular. Pavlus şöyle öğüt verdi: ‘Bu şeylerde gayretli ol [Bu şeyleri derin düşün, Authorized Version] senin terakkin cümlesine zahir olmak için bunlara kendini ver.”—I. Timoteos 4:15.
ZİHNİN “DALMASIN”
Derin düşünmek muhakkak yararlı ise de çoğumuza zor gelir. Kişilerin çoğu herhalde hayal kurmayı, akıntının doğrultusunda yol alan bir kayık gibi, çaba ve amaç olmadan zihinlerinin sürüklenmesini tercih eder. Bu iş, dinlenme anında yapılırsa, çok rahatlatıcı olabilir. Fakat ibadet için bir araya gelindiğinde, inceleme veya iş sırasında hayal kurmak, bir araba motorunu boşuna çalıştırmak, hareket edip bir yere varmadan yakıtı boşa harcamak gibidir.
Zihnin dalması acaba nasıl mümkündür? İbadet için bir araya gelmeden önce hafif yemek yardımcı olabilir, çünkü ağır yemekler uyku getirebilir. Not almak da düşünceleri toplamağa yardımcı olabilir. Fakat belki bunda en önemli etken zihinsel disiplindir. Biz, konuşanın sözlerinden çok daha hızlı düşünürüz. Bu yüzden sen, sözlerin bir kulaktan girip diğerinden çıkmasına izin vermektense, konuşmacının daha sonra ne söyleyeceğini tahmin etmeğe çalış. Onun muhakeme tarzını izle. Mukaddes Kitaba dayandırılan kanıtlara dikkat et. Sonra söylenenleri gelecekte kullanmak üzere ruhi hazinende tutmak için, üzerinde derin düşün. Bununla ilgili İsa Şöyle dedi: “İyi adam yüreğinin iyi hazinesinden iyi şey çıkarır . . . . ağız yüreğin taşmasından söyler.”—Luka 6:45.
Sen okurken zihnin konudan sapmaya eğilimli olabilir. Öyle ise inceleme sürelerini daha kısa, fakat daha sık tutmayı dene. Tabii, öğrendiğin şeyleri takdir etmelisin. Takdir noksanlığı nedeniyle zihnin dalıp giderse, gökteki Babamızın Süleymanın Meselleri 4:20-22’de söylediklerini hatırla: “Oğlum, sözlerime dikkat et; dediklerime kulağını iğ. . . . . Onları yüreğinin içinde sakla. Çünkü onları bulanlar için hayat, ve bütün bedenleri için şifadırlar.”
Yehova’nın söylediklerini dikkatle dinlemek, bir ölüm kalım meselesidir. Söylenenlerin, bizi doğruyu yapmağa sevk etmeleri için, onların yüreğimizin derinliklerine inmesi gerekir. Bu nedenle derin düşünmek gereklidir. Derin düşünmeden Mukaddes Kitabı okumak, hızla yağan, çok çabuk geçip toprağa işlemeyen yağmur gibidir. O, bir an için canlandırıcıdır, fakat kalıcı yararı yoktur. Derin düşünmek, toprağın derinliğine işleyip, bitkileri büyüten sürekli bir yağmur gibidir. Öyle ise, derin düşünme nasıl öğrenilebilir?
DERİN DÜŞÜNMEYİ ÖĞREN!
Küçük yabani bir çiçeği inceleyip simetrisini görüp hiç güzelliğine hayran kaldın mı? Veya yıldızlara bakıp görkemleri karşısında hiç coştun mu? İşte bunlar, Yaratıcımız olan Yehova için senin saygını artırıp, gözlerini şükran ve takdirle parlatabilen derin düşünme yöntemleridir. (Mezmur 8:3, 4) Fırsat oldukça zihnini böyle yararlı düşüncelerle neden doldurmayasın?
Fakat derin düşünmek, daha yüksek bir düzeyde de yapılabilir. Geviş getiren bir ineği hiç seyrettin mi? “Geviş getirmek” aynı zamanda derin düşünmek anlamına da gelebilir. İnek, midesi boşken geviş getiremediği gibi, biz de boş bir zihinle derin düşünemeyiz. Bu nedenle, Mukaddes Kitabı incelemek önemlidir, çünkü ne kadar malzemeyi incelersen, o oranda ‘sindirecek’ ruhi düşüncelerin olur. Kendini beceriksiz bir öğrenci gibi görsen bile zihnini bir işe vermeye çalışırsan, incelemelerinin gittikçe daha kolaylaştığını ve daha hoş olduklarını göreceksin. Yeni düşünceler, eski düşüncelerle bağlantı kurar. Daha önce bağlantıları belli olmayan düşünceler, ahenkli bir şekilde birleşirler. Süleyman’ın dediği gibi olur: “Anlayışlı adam için bilgi kolaydır.” (Süleymanın Meselleri 14:6) Bunu yapmak için vakit gereklidir. Tanrı’nın Sözünü incelemek, hayatında şimdilik en hoşlandığın şeylerden biri değilse, neden sebebini hemen derin düşünmeğe başlamayasın?
Kendine: ‘Ruhi iştahım neden bu kadar azdır? Acaba, romantik romanlar ve radyo ile televizyon dizileri gibi zihnimin en çok besin değeri az gıdalarla besliyor muyum? diye sor. Bu soruları değin düşünmen, gerekli düzeltmeleri yapmana yardımcı olabilir.
İlk Hıristiyanlar, bizler gibi kolayca Mukaddes kitabın kopyalarını başvuramazlardı. Buna rağmen Tanrı’nın Sözünü kullanmakta yetenekliydiler. (Örneğin Resullerin İşleri 7:2-53’te kayda geçen İstefanos’un, Mukaddes Kitapla ilgili kesin bilgisine dikkat edelim.) Onlar, herhalde ibadetlerde Mukaddes Kitap okumasını dinleyip arasıra onu şahsen okuduktan sonra, öğrendiklerini mümkün olduğu kadar ezberlemeğe çalışmışlardı. Sen de, aynı şekilde, en azından bazı kilit ayetleri ezberlemeğe çalıştın mı? Düşüncelerini topladığın takdirde bu iş esasen pek zor değildir. Basit bir deneme yap ve şu tanınmış ayetleri hatırlamağa çalış: Matta 24:14; Tekvin 3:15; Vahiy 21:3, 4; İşaya 42:8; Yuhanna 17:3 ve II. Timoteos 3:1-5.
“GECE NÖBETLERİNDE”
Mezmur yazarı, Mukaddes Kitabın ayetlerini ezberlemenin hiç değilse bir yararını gösterir: “Yatağımda seni andığım gece nöbetlerinde seni derin düşündüğüm zaman, ilik ve yağla doyar gibi canım doyacak?” (Mezmur 63:5, 6) Uykusu kaçtığı zaman insan, arasıra hayal kurmağa başlar. Davud gibi dua etmek, ne kadar daha iyidir: “Ağzımın sözleri ve yüreğimin düşüncesi senin önünde makbul olsunlar, RAB.” (Mezmur 19:14) Mukaddes Kitap ayetlerini ezberlemiş olan kimse, bu duaya göre daha kolay hareket eder.
Ayrıca biri gece yarısı büyük bir sıkıntı içinde uyanabilir. Fakat Çıkış 34:6 gibi, Mukaddes Kitabın insanı duygulandıran bazı ayetlerini yavaşça tekrarlamak, yararlı olabilir: “Yehova, Yehova, çok acıyan ve lûtfeden, geç öfkelenen, ve inayeti ve hakikati çok olan.” Büyük bir kaygı seni uykusuz bırakırsa, rahatlatıcı sözleri aramaya çalış: “Hiç bir şeyde kaygı çekmeyin, fakat her şeyde istekleriniz, Allah dua ve yalvarışla, şükranla bildirilsin. Ve Allahın her anlayışın çok üstünde olan barışı Mesih İsada yüreklerinizi ve düşüncelerinizi muhafaza edecektir.”—Filipililer 4:6, 7.
PROBLEMLERİ ÇÖZMEK İÇİN YARDIM
Günümüzde her yerde sorun vardır. Örneğin ana-babalar, sürekli olarak önemli kararlar almakla karşılaşırlar. Çocuğun eğitimi, sağlığı, giyecekleri, cemaatteki ilerlemesi ve seçtiği arkadaşlar, hep dikkat isteyen sorunlardır. İnsan, binlerce seçenek arasından en iyisini acaba nasıl seçebilir? Hızla verilen kararlar sık sık pişmanlık getirir. Bu nedenle Mukaddes Kitap şöyle der: “Salihin (doğru olanın) yüreği cevap vermek için derin düşünür.”—Süleymanın Meselleri 15:28.
Derin düşünebilmek için, bazı verilere sahip olmak gerekir; Yehova’nın Şahitlerinin yayınları, bu verilerin zengin dağarcığını oluşturur. İsa’nın tecrübeli takipçileri olan ana-babaların veya cemaatteki ihtiyarların öğütlerini düşünmek, olayların gerçek yüzünü görebilmene yardımcı olabilir.
Derin düşünmek, imanın denendiğinde de sana yardımcı olabilir. Örneğin, arasıra Mukaddes Kitabın bazı ayetleri veya peygamberlikleri hakkında yeni bir anlayış kazanmaktayız. Mukaddes Kitap, Süleymanın Meselleri 4:18’de: “Salihlerin (doğru olanların) yolu ise, doğan ışık gibidir, tam gün oluncaya kadar git gide parlar” der. Bununla birlikte bazıları bu tavsiyelerden rahatsız olmaktadır. Fakat “doğru olanlar” hemen “sadık ve basiretli köle”nin yanıldığını düşünmektense, Mukaddes Kitabın hakikatlerinin bu yeni anlayışını benimseyip, derin düşünmek için vakit ayırırlar.
DAYANABİLMEK İÇİN YARDIM
İsa: “İblis tecrübe olunasınız diye, sizden bazılarını zindana atacak” diye uyardı. (Vahiy 2:10) Ansızın Mukaddes Kitabın veya konuşabileceğin bir kardeşin bulunmadığı pis bir hapishaneye atılmak gerçekten bizi sarsan bir deneme olabilir.
Birçok yıl önce Güney Afrika’da bir grup genç Şahit, tarafsızlıkları dolayısıyla birkaç ay tek kişilik hücre cezasına çarptırıldı. Sevindiricidir ki, yanlarında Mukaddes Kitabın bulunmasın izin verildi ve onlardan biri: “Mukaddes Kitap olmasaydı ‘batardım’, çünkü ayetlerin çok azını ezberlemiştim” diye itiraf etti. Mukaddes Kitabı okumağa alışmış olan başka bir müjdeci, Mukaddes Kitapta okudukları üzerinde derin düşünmüş olmadığı için ruhen zayıf durumda olduğunun bilincine vardı. Bu nedenle okuduğu konuları derin düşünmeğe başladı. Yehova’ya dua ettikten sonra, Mukaddes Kitap ayetlerini okuyup, ‘bunu nasıl uygulayabilirim? Bu tehlikelerden nasıl sakınabilirim? Yehova’yı daha iyi tanımak bakımından bu ayetler bana nasıl yardım ederler? Diğer hangi ayetler buna bağlıdır’ gibi soruları düşünmenin ne kadar canlandırıcı olabildiğini öğrendi. Hangi sonuçla? Bulunduğu acı duruma rağmen şöyle dedi: “Bu hayatımın en iman verici tecrübesiydi.”
“BÜTÜN GÜN”
Bir iman denemesinde veya günlük çekişmelerde olsun, Yehova’nın sadık hizmetçilerinin tutumu, Mezmur yazarınınki gibi olsun: “Şeriatini [Tanrı’nın kanununu] ne kadar severim! Bütün gün düşüncem odur.” (Mezmur 119:97) Bazen durum, “bütün gün” derin düşünmeye engel olabilir. Bununla birlikte, her zaman Tanrı’nın Sözüne uymağa önem vermeliyiz.
Dua edip derin düşünmek için fırsatlar arayan İsa Mesih’ten örnek al. (Matta 14:13) O, böyle bir ihtiyacı duyup ona vakit ayırdıysa, bugün bizler de aynısını yapmayalım mı?
[Sayfa 27’deki resim]
Hayal kurmaktansa, söylenenlere dikkat etmek üzere zihnimizi disiplin etmek ne kadar daha iyidir.