Yaşamınızı Kader mi Yönlendiriyor?
“ALA NÒ DON.” Mali’de (Batı Afrika) konuşulan Bambara dilindeki bu ifade, “Bu, Tanrı’nın işi” anlamına gelir. Buna benzer ifadeler dünyanın bu kısmında oldukça yaygındır. Volof dilinde, “Yallah mo ko def” (bunu Tanrı yaptı) deniyor. Dogon dilinin taşrada konuşulan bir lehçesinde, “Ama biray” (buna Tanrı neden oldu) diyorlar.
Bu ifadelerin diğer ülkelerde de benzerleri vardır. Ne zaman bir ölüm ya da bir felaket olsa, “Vadesi gelmiş,” “Allah böyle istedi” gibi sözler sık sık duyulur. “Tedbir insandan takdir Allahtan” gibi atasözlerinin, toplu taşıma araçlarının üstüne yazılması ve dükkânlara asılması Batı Afrika’da yaygındır. Birçoklarına göre bu ifadeler sadece mecaz niteliğindedir. Yine de, bu sözler genellikle kökleşmiş bir kader inancını yansıtırlar.
Kadercilik nedir? The World Book Encyclopedia, kaderi “olayların, insanların yönlendiremeyeceği kuvvetler tarafından belirlendiği inancı” olarak tanımlar. Bu “kuvvetler” nelerdir? Binlerce yıl önce Babilliler, kişinin doğumu sırasında yıldızların diziliş şeklinin onun kaderi üzerinde güçlü bir etkisi olduğuna inandılar. (İşaya 47:13 ile karşılaştırın.) Yunanlılar kaderin, yaşam ipini eğiren, ölçen ve kesen üç güçlü tanrıçanın elinde olduğuna inandılar. Fakat, insanın kaderini bizzat Tanrı’nın belirlediği fikrini ortaya atanlar Hıristiyan âleminin teologlarıydı!
Örneğin, “Aziz” Augustinus astrologların “yanlış ve muzır fikirlerini” reddetti. Diğer taraftan o, “Tanrı’nın var olduğunu ikrar edip de O’nun gelecekteki şeyleri önceden bilme yeteneğini inkâr etmenin en aşikâr aptallık” olduğunu ileri sürdü. O, Tanrı’nın tam anlamıyla Her Şeye Kâdir olabilmesi için, “önceden belirlenmemiş hiçbir şey” bırakmayacak şekilde, “olmadan önce her şeyi bilmesi” gerektiğini iddia etti. Fakat Augustinus, Tanrı’nın olacakları önceden bilmesine rağmen, insanların yine de özgür iradeye sahip olduğunu ateşli bir şekilde savundu.—The City of God, V. Kitap, 7-9 Bölümler.
Yüzyıllar sonra, Protestan teolog Jean Calvin, bazılarının “gökteki krallığın çocukları ve varisleri olarak,” bazılarının “O’nun gazabına uğrayacaklar” olarak “[Tanrı tarafından] ezelden belirlendiğini” söyleyerek bu görüşü daha da geliştirdi!
Günümüzde, kader inancı dünyanın birçok kısmında kabul edilmektedir. Batı Afrikalı genç bir adam olan Osman’ın deneyimini ele alalım. O, okulunun en iyi öğrencilerinden biriydi, fakat final sınavlarında başarısız oldu! Bu, onun için aynı sınıfı bir daha tekrarlamanın yanı sıra ailesinin ve arkadaşlarının önünde mahcup duruma düşmek anlamına da geliyordu. Bir arkadaşı bunun Tanrı’nın isteği olduğunu söyleyerek onu teselli etmeye çalıştı. Osman’ın annesi de benzer şekilde onun sınıfta kalış nedenini kadere bağladı.
Başlangıçta Osman, onların duygudaşlık gösterme girişimlerini memnuniyetle kabul etti. Ne de olsa sınıfta kalışı Tanrı’nın isteğiydi, bunu önlemek için yapabileceği hiçbir şey yoktu. Fakat babası durumu farklı değerlendiriyordu. O, Osman’a sınıfta kalışının Tanrı’nın değil, kendi hatası olduğunu söyledi. Osman, sadece ders çalışmayı ihmal ettiğinden sınıfta kalmıştı.
Kader inancı sarsılan Osman, konuyu kendi kendine araştırmaya karar verdi. Biz de sizi sonraki makaleyi ele alarak aynı şeyi yapmaya davet ediyoruz.