Oruç Geçmişte mi Kaldı?

“GENÇLİĞİMDEN bu yana her Pazartesi oruç tutarım.” Bu sözleri Mrudulaben adlı 78 yaşındaki varlıklı bir Hintli kadın söyledi. Bu, tapınmasının bir kısmı olmuştu; iyi bir evlilik yapmanın ve sağlıklı çocuklara sahip olmanın, ayrıca kocasının kötülüklerden korunmasını sağlamanın bir yoluydu. Şimdi bir dul olarak, sağlığı ve çocuklarının refahı için Pazartesi günleri oruç tutmaya devam ediyor. Düzenli olarak oruç tutmak onun gibi çoğu Hindu kadının da yaşamının bir kısmıdır.

Hindistan’da Mumbai’nin (Bombay) bir banliyösünde oturan Prakaş adlı orta yaşlı bir iş adamı her yıl Savan (Şravan) ayında Pazartesi günleri oruç tuttuğunu söylüyor. Bu, Hindu takviminde özel dinsel önemi olan bir aydır. Prakaş şöyle açıklıyor: “Oruç tutmaya dinsel nedenlerle başladım, fakat şimdi ek olarak sağlık için buna devam etme isteği duyuyorum. Savan ayı muson yağmurlarının sonuna denk geldiğinden, oruç bedenime yağmurlu mevsime özgü hastalıklardan arınma fırsatı veriyor.”

Kimileri oruç tutmanın kişiye fiziksel, zihinsel ve ruhsal bakımdan yardım ettiğini düşünüyor. Örneğin, Grolier International Encyclopedia şunları söylüyor: “Son bilimsel araştırmalar orucun sağlığa yararlı olabileceği ve dikkatli şekilde tutulduğunda, bilinçliliği ve duyarlığı artırabileceği fikrini veriyor.” Yunan filozofu Platon’un on gün ya da daha fazla süre oruç tuttuğu ve matematikçi Pythagoras’ın, ders vermeden önce öğrencilerine oruç tutturduğu söylenir.

Bazıları için oruç tutma, belli bir süre yiyecek ve sudan tamamen uzak durma anlamına gelir; başkaları ise oruçları sırasında sıvı maddeler alırlar. Bazı öğünlerin atlatılması ya da belirli bir tür yiyecekten kaçınmak birçokları tarafından oruç tutmak sayılır. Bununla birlikte denetlenmeyen uzun süreli oruç zararlı olabilir. Gazeteci Parul Şeth, bedenin karbonhidrat birikiminden yararlandıktan sonra, kaslardaki proteini glikoza dönüştürüp daha sonra da bedendeki yağ stokunu tükettiğini söylüyor. Yağın glikoza dönüşümü sırasında keton cisimleri diye adlandırılan zehirli bileşikler oluşur. Bunlar biriktiğinde beyne gidip merkezi sinir sistemine zarar verir. Şeth, “İşte o zaman oruç tehlikeli olur. Kişinin zihninin karışmasına, sağlıklı düşünemez hale gelmesine, daha da kötüsü . . . . komaya ve sonunda ölüme [neden olabilir]” diyor.

Bir Araç ve Dinsel Bir Gelenek

Oruç siyasal ve sosyal amaçlarla etkili bir araç olarak kullanıldı. Bu silahı kullananlar arasında göze çarpar bir örnek Hindistan’da Mohandas K. Gandhi idi. Yüz milyonlarca kişinin büyük saygı duyduğu Gandhi, orucu, Hindistan’daki Hindu kitleleri üzerinde güçlü bir etkiye sahip olmak amacıyla kullandı. Gandhi, bir fabrikanın sahipleriyle işçileri arasındaki uyuşmazlığı halletmek amacıyla oruç tutmasının sonucunu şöyle anlatıyor: “Sonuçta herkesin iyi niyetle davrandığı bir ortam oluştu. Fabrika sahipleri olumlu etkilendiler . . . . Oruç tutmamdan yalnızca üç gün sonra grev sona erdi.” Güney Afrika Cumhurbaşkanı Nelson Mandela, siyasi tutuklu olduğu yıllarda beş gün açlık grevine katıldı.

Ancak düzenli oruç tutanların büyük çoğunluğu bunu dinsel nedenlerle yaptılar. Oruç tutmak Hinduizmde önemli bir dinsel gelenektir. Fast and Festivals of India (Hindistan’da Oruç ve Bayramlar) adlı kitap, belirli günlerde “tamamen oruç tutulur . . . . su bile içilmez. Hem erkekler hem de kadınlar mutluluğu, refahı, suç ve günahların bağışlanmasını sağlamak amacıyla . . . . çok sıkı bir oruç tutarlar,” diyor.

Oruç tutmak Cayna dininde de yaygın bir uygulamadır. The Sunday Times of India Review gazetesi şunları bildiriyor: “Bombay’da [Mumbai] bir Cayna muni’si [bilgesi] 201 gün süresince günde yalnızca 2 bardak kaynamış su içti. Otuz üç kilo verdi.” Hatta bazıları, kurtuluşa eriştireceğine inandıklarından ölüm orucuna bile girişirler.

Genel olarak, İslam dinini uygulayan yetişkinler için Ramazan ayında oruç tutmak zorunludur. Gün doğumundan gün batımına kadar ne bir şey yenir ne de içilir. Bu sırada hasta olan ya da yolculuk eden biri, oruç tutmadığı günlerin karşılığı olarak başka bir zaman oruç tutmalıdır. Hıristiyan âlemindeki bazıları için ise Paskalyadan önceki 40 günlük dönem olan Büyük Perhiz oruç tutma vaktidir; birçok mezhep başka belirli günlerde oruç tutar.

Oruç tutma uygulamasının ortadan kalkmadığı kesindir. Bunun birçok dinde yeri olduğundan şunları sorabiliriz: Tanrı oruç tutmayı talep ediyor mu? İsa’nın takipçilerinin oruç tutmaya karar verebileceği durumlar var mı? Bu yararlı olabilir mi? Bir sonraki makale bu soruları ele alacak.

[Sayfa 3’teki resim]

Cayna dini oruç tutmayı ruhun kurtuluşa erişmesinin bir yolu olarak görüyor

[Sayfa 4’teki resim]

Mohandas K. Gandhi, orucu, siyasal ve sosyal amaçlar için etkili bir araç olarak kullandı

[Sayfa 4’teki resim]

İslamiyette Ramazan ayında oruç tutmak zorunludur

[Tanıtım notu]

Garo Nalbandian