Yehova Ahitler Yapan Bir Tanrıdır

“İsrail evi ile, ve Yahuda evi ile yeni bir ahit keseceğim.”—YEREMYA 31:31.

1, 2. (a) İsa, MS 33 yılının 14 Nisan gecesi hangi kutlamayı başlattı? (b) İsa ölümüyle bağlantısı olan hangi ahde değindi?

İSA, MS 33 yılının 14 Nisan gecesi 12 resulüyle birlikte Fıshı kutladı. Bunun onlarla son yemeği olacağını ve çok geçmeden düşmanları tarafından öldürüleceğini bildiğinden, en yakın öğrencilerine birçok önemli konuyu açıklamak üzere bu fırsattan yararlandı.—Yuhanna 13:1-17:26.

² İşte bu sırada, İsa, Yahuda İskariyot’u dışarı çıkardıktan sonra, takipçilerine her yıl tutmalarını emrettiği tek dinsel kutlamayı —ölümünün Anılmasını— başlattı. Kayıt şunları der: “Onlar yemek yerlerken, İsa ekmek aldı, şükran duası edip parçaladı, ve şakirtlere verdi ve dedi: Alın, yiyin, bu benim bedenimdir. Ve bir kâse alıp şükretti, ve onlara vererek dedi: Bundan hepiniz için. Çünkü bu benim kanım, günahların bağışlanması için bir çokları uğrunda dökülen ahdin kanıdır.” (Matta 26:26-28) Takipçileri İsa’nın ölümünü sade ve onurlu tarzda anmalıydılar. İsa ayrıca ölümüyle bağlantısı olan bir ahde de değindi. Bu, Luka’nın kaydında “yeni ahit” diye adlandırılır.—Luka 22:20.

3. Yeni ahit hakkında hangi sorular soruluyor?

³ Yeni ahit nedir? Yeni bir ahit söz konusuysa, bu, eski bir ahdin de olduğu anlamına mı gelir? Acaba onunla bağlantılı olan başka ahitler var mıdır? İsa ahit kanının “günahların bağışlanması için” döküleceğini söylediğinden, bunlar önemli sorulardır. Hepimizin bu gibi bir bağışlanmaya şiddetle ihtiyacı var.—Romalılar 3:23.

İbrahim ile Ahit

4. Hangi eski vaat, yeni ahdi anlamamıza yardımcı olur?

⁴ Yeni ahdi anlayabilmek için, İsa’nın yeryüzünde hizmet ettiği zamandan yaklaşık 2.000 yıl geriye dönmemiz gerekir; o zaman, Terah ve ailesi —Abram (sonraki adı İbrahim) ve Abram’ın karısı Saray (sonraki adı Sara) da dahil— Kildanilerin zengin Ur şehrinden yola çıkıp Mezopotamya’nın kuzeyindeki Haran’a gelmişti. Terah’ın ölümüne kadar orada kaldılar. Sonra, Yehova’nın emri üzerine, 75 yaşındaki İbrahim Fırat Nehrinden geçerek güneybatıya, Kenân diyarına gidip orada çadırlarda göçebe olarak yaşadı. (Tekvin 11:31–12:1, 4, 5; Resullerin İşleri 7:2-5) Bu olay MÖ 1943’te oldu. İbrahim henüz Haran’da iken, Yehova ona, “seni büyük millet edeceğim, ve seni mubarek kılacağım, ve senin adını büyük edeceğim; ve bereket ol; ve seni mubarek kılanları mubarek kılacağım, ve sana lânet edene lânet edeceğim; ve yeryüzünün bütün kabileleri sende mubarek olacaktır” demişti. Daha sonra, İbrahim’in Kenân diyarına girmesinin ardından, Yehova “bu memleketi senin zürriyetine vereceğim” diye ekledi.—Tekvin 12:2, 3, 7.

5. Yehova’nın İbrahim’e olan vaadi hangi tarihsel peygamberlikle bağlantılıdır?

⁵ İbrahim’e verilen vaat Yehova’nın başka bir vaadiyle bağlantılıydı. Gerçekten, bu vaat İbrahim’i insan tarihinde kilit noktadaki bir kişi durumuna getirdi; kendisi kaydedilen ilk peygamberliğin gerçekleşmesine ilişkin olaylar zincirinde bir halka oldu. Âdem ve Havva Aden bahçesinde günah işledikten sonra, Yehova onların her ikisine de hükmünü bildirdi ve yine aynı olayda Havva’yı aldatan Şeytan’a hitaben, “seninle kadın arasına, ve senin zürriyetinle onun zürriyeti arasına düşmanlık koyacağım; o senin başına saldıracak, ve sen onun topuğuna saldıracaksın” dedi. (Tekvin 3:15) Yehova’nın İbrahim ile yaptığı ahit, Şeytan’ın işlerine son verecek olan Zürriyetin bu atanın soyundan ortaya çıkacağını gösterdi.

6. (a) Yehova’nın İbrahim’e olan vaadi kimin aracılığıyla gerçekleşecekti? (b) İbrahim ahdi nedir?

⁶ Yehova’nın vaadi bir zürriyetle ilgili olduğundan, Zürriyet’in gelmesi için İbrahim’in soyunu sürdürecek bir oğla ihtiyacı vardı. Fakat hem kendisi hem de Sara yaşlanmıştı ve hâlâ çocukları olmamıştı. Sonunda, Yehova üreme güçlerini mucize yoluyla canlandırıp onları bereketledi ve Sara İbrahim’e bir oğul, İshak’ı doğurdu; böylece zürriyetle ilgili vaat geçerliliğini korudu. (Tekvin 17:15-17; 21:1-7) Yıllar sonra Yehova, İbrahim’in imanını, sevgili oğlu İshak’ı kurban etmeye hazır olduğunu görene dek denedikten sonra ona vaadini tekrarladı: “Seni ziyadesile mubarek kılacağım, ve senin zürriyetini, göklerin yıldızları gibi, deniz kenarında olan kum gibi ziyadesile çoğaltacağım; senin zürriyetin düşmanlarının kapısına hâkim olacaktır; ve zürriyetinde yerin bütün milletleri mubarek kılınacak; çünkü sözümü dinledin.” (Tekvin 22:15-18) Kapsamı genişletilen bu vaat çoğu kez İbrahim ahdi diye adlandırıldı; daha sonraki yeni ahit de bununla yakından bağlantılı olacaktı.

7. İbrahim’in zürriyeti sayıca nasıl çoğalmaya başladı ve hangi koşullar onları Mısır’da oturmaya yöneltti?

⁷ Zamanla, İshak’ın Esav ve Yakub adındaki ikiz oğulları dünyaya geldi. Yehova, Vaat Edilen Zürriyetin atası olarak Yakub’u seçti. (Tekvin 28:10-15; Romalılar 9:10-13) Yakub’un 12 oğlu vardı. Artık İbrahim’in zürriyetinin çoğalmaya başlama zamanının geldiği açıktı. Yakub’un oğulları yetişkin çağa gelip çoğu aile sahibi olduğunda, bir kıtlık yüzünden hepsi Mısır’a inmek zorunda kaldı; onlara bu yolu Tanrısal yönlendirme sayesinde Yakub’un oğlu Yusuf açmıştı. (Tekvin 45:5-13; 46:26, 27) Birkaç yıl sonra Kenân’daki kıtlık hafifledi. Fakat Yakub’un ailesi Mısır’da kaldı; orada önce konuktular, sonradan köle oldular. Ancak İbrahim’in Fırat Nehrini geçmesinden 430 yıl sonra, MÖ 1513’te Musa Yakub’un soyunu Mısır’dan çıkarıp özgürlüğe kavuşturdu. (Çıkış 1:8-14; 12:40, 41; Galatyalılar 3:16, 17) Yehova İbrahim ile yaptığı ahde artık özel bir dikkat verecekti.—Çıkış 2:24; 6:2-5.

‘Eski Ahit’

8. Yehova Sina’da Yakub’un soyuyla hangi ahdi yaptı ve bunun İbrahim ahdiyle ne ilişkisi vardı?

⁸ Yakub ve oğulları Mısır’a göç ettiklerinde geniş bir aileydiler, soyları ise Mısır’ı terk ettiğinde kalabalık sıptlardan oluşan büyük bir topluluk olmuştu. (Çıkış 1:5-7; 12:37, 38) Yehova onları Kenân’a getirmeden önce güneye doğru, Arabistan’daki Horeb (ya da Sina) adlı dağın eteğine götürdü. Orada onlarla bir ahit yaptı. Bu ahit, ‘yeni ahde’ göre ‘eski ahit’ diye adlandırılır oldu. (II. Korintoslular 3:14) Yehova, eski ahit aracılığıyla İbrahim ile yaptığı ahdin temsili bir gerçekleşmesini sağlamış oldu.

9. (a) Yehova İbrahim ahdi aracılığıyla hangi dört şeyi vaat etmişti? (b) Yehova’nın İsrail’le yaptığı ahit başka hangi beklentilere de yol açtı, hangi koşulla?

⁹ Yehova İsrail’e bu ahdin koşullarını açıkladı: “Eğer gerçekten sözümü dinliyecek ve ahdimi tutacaksanız, bana bütün kavmlardan has kavm olacaksınız; çünkü bütün dünya benimdir; ve siz bana kâhinler melekûtu, ve mukaddes millet olacaksınız.” (Çıkış 19:5, 6) Yehova, İbrahim’in zürriyetinin (1) büyük bir millet olacağını, (2) kendisine düşmanları karşısında zafer verileceğini, (3) Kenân diyarını miras alacağını ve (4) milletlerin mübareklenmesi için bir kanal olacağını vaat etmişti. Şimdiyse, İsrail’e, emirlerini tuttukları takdirde Kendisinin has kavmi, ‘kâhinler krallığı ve mukaddes millet’ olarak bizzat mübareklenebileceklerini açıkladı. İsrailliler bu ahde girmeyi kabul ettiler mi? Hep bir ağızdan, “RABBİN bütün söylediklerini yapacağız” cevabını verdiler.—Çıkış 19:8.

10. Yehova İsraillileri bir millet olarak nasıl teşkilatlandırdı ve onlardan ne bekledi?

¹⁰ Böylece, Yehova İsraillileri bir millet olarak teşkilatlandırdı. Onlara tapınmalarını ve toplum yaşamını düzenleyen yasalar verdi. Ayrıca bir toplanma çadırı (daha sonra, Yeruşalim’de bir mabet) ve toplanma çadırında kutsal hizmette bulunan bir kâhin sınıfı da sağladı. Ahdi tutmak, Yehova’nın yasalarına itaat etmek ve özellikle yalnızca O’na tapınmak demekti. Bu yasaların çekirdeği olan On Emrin birincisi şuydu: “Seni Mısır diyarından, esirlik evinden çıkaran Allahın Yehova ben im. Karşımda başka ilâhların olmıyacaktır.”—Çıkış 20:2, 3.

Kanun Ahdi Aracılığıyla Nimetler

11, 12 Eski ahitteki vaatlerin İsrail’e yönelik gerçekleşmeleri ne şekillerde oldu?

¹¹ Kanun ahdindeki vaatler İsrail’e yönelik olarak gerçekleşti mi? Acaba İsrail “mukaddes millet” oldu mu? İsrailliler Âdem’in soyundan geldiklerinden günahkârdılar. (Romalılar 5:12) Yine de, Kanun altında, günahlarını örtmek için kurbanlar sunuyorlardı. Yehova yıllık Kefaret Gününde sunulan kurbanlarla ilgili “o günde, sizi tathir etmek üzre sizin için kefaret edilecektir; RABBİN önünde bütün suçlarınızdan tahir olacaksınız” dedi. (Levililer 16:30) Bu nedenle, İsrail sadıkken, Yehova’ya hizmet etmek için temizlenmiş mukaddes bir milletti. Fakat bu temiz durum onların Kanuna itaatlerine ve devamlı kurbanlar sunmalarına bağlıydı.

¹² İsrail ‘kâhinler krallığı’ oldu mu? Semavi Kralı Yehova olduğundan İsrail, ta başlangıçtan itibaren bir krallıktı. (İşaya 33:22) Ayrıca Kanun ahdi, Yehova’nın daha sonra Yeruşalim’de hüküm süren krallarla temsil edilebilmesi için insani bir krallıkla ilgili düzenlemeler içeriyordu. (Tesniye 17:14-18) Fakat acaba İsrail kâhinler krallığı mıydı? Toplanma çadırında kutsal hizmette bulunan bir kâhin sınıfı vardı. Toplanma çadırı (sonraları mabet) hem İsrailliler hem de İsrailli olmayanlar için pak tapınmanın merkeziydi. Ayrıca İsrail milleti açıklanmış hakikatin insanlığa ulaşması için biricik kanaldı. (II. Tarihler 6:32, 33; Romalılar 3:1, 2) Sadece Levili kâhinler değil diğer sadık İsrailliler de Yehova’nın ‘şahitleriydi.’ İsrail, Yehova’nın, ‘hamdini beyan etmeleri’ için oluşturduğu “kulu” yani ‘hizmetçisiydi.’ (İşaya 43:10, 21) Birçok alçakgönüllü yabancı, Yehova’nın kavmi uğruna gücünü göstermesine tanık oldu ve pak tapınmayı çekici buldu. Onlar Yahudiliği benimsediler. (Yeşu 2:9-13) Fakat yalnızca tek bir sıpt gerçekten meshedilmiş kâhinler olarak hizmet etti.

İsrail’de Yahudiliği Benimseyenler

13, 14. (a) Yahudiliği benimseyen yabancıların Kanun ahdi içinde yer almadıkları neden söylenebilir? (b) Yahudiliği benimseyenler Kanun ahdi altına nasıl girdiler?

¹³ Yahudiliği benimseyen bu yabancıların konumu neydi? Yehova ahdini yaparken, buna sadece İsrail’i dahil etmişti; ‘karışık çok halktan’ olanlar gerçi orada hazır bulundularsa da onlardan ahdin içinde yer alanlar olarak söz edilmedi. (Çıkış 12:38; 19:3, 7, 8) İsrail’in ilkdoğanları için fidye pahası hesaplanırken bu kimselerin ilk doğanları hesaba katılmadı. (Sayılar 3:44-51) Onlarca yıl sonra Kenân diyarı İsrail’in sıptları arasında paylaştırılırken, İsrailli olmayan imanlılara hiç toprak ayrılmadı. (Tekvin 12:7; Yeşu 13:1-14) Neden mi? Çünkü Kanun ahdi Yahudiliği benimseyenlerle yapılmamıştı. Ancak, Yahudiliği benimseyen erkekler Kanun gereğince sünnet ediliyorlardı. Onun hükümlerini tutuyor ve düzenlemelerinden yararlanıyorlardı. İsrailliler gibi Yahudiliği benimseyenler de Kanun ahdi altına girdiler.—Çıkış 12:48, 49; Sayılar 15:14-16; Romalılar 3:19.

¹⁴ Örneğin, Yahudiliği benimsemiş biri kaza sonucu birini öldürürse, o da bir İsrailli gibi sığınak şehre kaçabilirdi. (Sayılar 35:15, 22-25; Yeşu 20:9) Kefaret Gününde “bütün İsrail cemaati için” bir kurban sunulurdu. Cemaatin bir kısmı olduklarından, Yahudiliği benimseyenler de o gün yapılanlardan pay alır ve verilen kurban onların günahlarını da örterdi. (Levililer 16:7-10, 15, 17, 29; Tesniye 23:7, 8) Yahudiliği benimseyenler Kanun düzenlemesi altında İsraillilerle öylesine yakın bir ilişki içindeydiler ki, MS 33 Pentikost’unda ‘krallığın birinci anahtarı’ Yahudiler için kullanıldığında onlar da bundan yararlandılar. Bunun sonucunda, “Antakyalı mühtedi Nikolaos” İsa’nın bir takipçisi oldu ve Yeruşalim cemaatinin ihtiyaçlarına bakmaya tayin edilen ‘yedi kişinin’ arasında yer aldı.—Matta 16:19; Resullerin İşleri 2:5-10; 6:3-6; 8:26-39.

Yehova İbrahim’in Zürriyetini Mübarekliyor

15, 16. Yehova’nın İbrahim’le yaptığı ahit Kanun ahdi altında nasıl gerçekleşti?

¹⁵ İbrahim’in soyunun Kanun çerçevesinde bir millet olarak teşkilatlandırılmasıyla, Yehova bu ataya verdiği vaade göre onları mübarekledi. MÖ 1473’te Musa’nın ardılı Yeşu, İsrail’i Kenan’a götürdü. Bunun peşi sıra ülkenin sıptlar arasında bölünmesiyle, Yehova’nın, diyarı İbrahim’in zürriyetine verme vaadi gerçekleşmiş oldu. İsrail sadıkken, Yehova onlara düşmanlarına karşı zafer vereceği konusundaki vaadini yerine getirdi. Bu özellikle Kral Davud’un yönetimi sırasında gerçekleşti. Davud’un oğlu Süleyman’ın dönemine gelindiğinde, İbrahim ahdinin üçüncü bir yönü gerçekleşti. “Yahuda ve İsrail çoklukça deniz kenarında olan kum gibi çoktu, yiyip içmekte ve sevinçte idiler.”—I. Kırallar 4:20.

¹⁶ Öyleyse, milletler mübareklenmelerini İbrahim’in zürriyeti olan İsrail aracılığıyla nasıl sağlayacaklardı? Daha önce söz edildiği gibi, İsrail Yehova’nın has kavmi, uluslar arasında O’nun temsilcisiydi. İsrail’in Kenân’a girmesinden kısa bir zaman önce, Musa, “ey milletler, onun kavmı ile beraber sevinin” dedi. (Tesniye 32:43) Birçok yabancı buna olumlu karşılık verdi. İsrail’in peşinden Mısır’dan çıkmış olan “karışık çok halk” çölde Yehova’nın gücüne tanık oldu ve Musa’nın sevinmeleri yönünde yaptığı çağrıyı işitti. (Çıkış 12:37, 38) Daha sonra Moabi Rut, İsrailli Boaz ile evlenip Mesih’in geldiği soyda yer aldı. (Rut 4:13-22) Bedeni İsraillilerden birçoğu sadakatsizken, Keni oğullarından Yehonadab ile soyu ve Habeşli Ebed-melek doğru ilkelere sımsıkı bağlı kalmalarıyla tanındılar. (II. Kırallar 10:15-17; Yeremya 35:1-19; 38:7-13) Pers İmparatorluğunun yönetimi altında birçok yabancı Yahudiliği benimsedi ve İsraillilerle birlik olup onların düşmanlarıyla savaştı.—Ester 8:17

Yeni Bir Ahit Gerekliydi

17. (a) Yehova İsrail’in kuzey ve güney krallıklarını neden reddetti? (b) Yahudilerin en son reddedilişine yol açan neydi?

¹⁷ Bununla birlikte, Tanrı’nın vaadinin üzerlerinde tam gerçekleşebilmesi için, O’nun has milletinin sadık olması gerekiyordu. Ama bu millet sadık değildi. Gerçi imanlarıyla göze çarpan İsrailliler vardı. (İbraniler 11:32–12:1) Ne var ki, birçok kez millet maddi yararlar göreceğini umarak put tanrılara döndü. (Yeremya 34:8-16; 44:15-18) Bireyler Kanunu ya yanlış uyguluyor ya da tamamen görmezlikten geliyordu. (Nehemya 5:1-5; İşaya 59:2-8; Malaki 1:12-14) Süleyman’ın ölümünden sonra İsrail kuzey ve güney krallığına bölündü. Kuzey krallığı bütünüyle asi olduğunu ortaya koyunca, Yehova, “mademki sen bilgiyi reddettin, bana kâhinlik etmiyesin diye ben de seni reddedeceğim” diye bildirdi. (Hoşea 4:6) Güney krallığı da ahde sadık kalmadığını gösterdiğinden şiddetle cezalandırıldı. (Yeremya 5:29-31) Yahudiler İsa’yı Mesih olarak reddettiklerinde, Yehova da aynı şekilde onları reddetti. (Resullerin İşleri 3:13-15; Romalılar 9:31–10:4) Sonunda, Yehova İbrahim ahdini tam olarak gerçekleştirmek üzere yeni bir düzenleme yaptı.—Romalılar 3:20.

18, 19. Yehova, İbrahim ahdinin tam anlamıyla gerçekleşebilmesi amacıyla hangi yeni düzenlemeyi yaptı?

¹⁸ Bu yeni düzenleme yeni ahitti. Yehova bunu önceden bildirerek şunları demişti: “İşte, RAB diyor, İsrail evi ile, ve Yahuda evi ile yeni bir ahit keseceğim günler geliyor . . . . o günlerden sonra, RAB diyor, İsrail evile keseceğim ahit şudur: Şeriatimi onların içlerine koyup, yürekleri üzerine onu yazacağım; ve ben onlara Allah olacağım, ve onlar bana kavm olacaklar.”—Yeremya 31:31-33.

¹⁹ İsa’nın MS 33 yılının 14 Nisan günü değindiği ahit bu yeni ahitti. Bu vesilede İsa, vaat edilen ahdin, kendi öğrencileriyle Yehova arasında oluşturulmak üzere olduğunu açıkladı. Bu ahdin aracılığını İsa yapacaktı. (I. Korintoslular 11:25; I. Timoteos 2:5; İbraniler 12:24) Gelecek makalede göreceğimiz gibi, bu yeni ahit aracılığıyla, Yehova’nın İbrahim’e verdiği vaat çok daha parlak ve kalıcı şekilde gerçekleşecekti.

Açıklayabilir misiniz?

◻ Yehova İbrahim ahdinde neler vaat etti?

◻ Yehova, İbrahim ahdinin bedeni İsrail’e yönelik gerçekleşmesini nasıl sağladı?

◻ Yahudiliği benimseyenler eski ahitten nasıl yararlandılar?

◻ Yeni bir ahit neden gerekliydi?

[Sayfa 9’daki resim]

Yehova, İbrahim ahdinin temsili gerçekleşmesini Kanun ahdi aracılığıyla sağladı