Makul Bir Başlık Parası Kararlaştırmak

MUKADDES KİTAP devirlerinde olduğu gibi, bugün de bazı kültürlerde bir erkek bir kadınla evlenmeden önce başlık parası ödenmeli. Yakub müstakbel kayınbabası Laban’a şöyle dedi: “Küçük kızın Rahel için sana yedi sene hizmet ederim.” (Tekvin 29:18) Yakub Rahel’e duyduğu sevgi yüzünden yüksek bir bedel —yedi yıllık ücretini— teklif etti! Laban teklifi kabul etti fakat, Yakub’u aldatarak onu önce büyük kızı Lea’yla evlendirdi. Laban’ın Yakub’a karşı dürüst olmayan davranışları daha sonra da devam etti. (Tekvin 31:41) Laban’ın maddi kazanca verdiği önem kızlarının ona olan saygılarını yitirmelerine neden oldu. Şöyle sordular: “Ona yabancı sayılmıyor muyuz? çünkü bizi sattı, ve bedelimizi de tamamile yedi.”—Tekvin 31:15.

Ne yazık ki, bugünkü maddeci dünyada birçok ana-baba Laban gibidir. Hatta bazıları daha da kötü. Afrika’da çıkan bir gazeteye göre, bazen bir evliliğe karar verilmesinin nedeni “sırf açgözlü babanın büyük paralar kazanmak istemesidir.” Ekonomik baskılar da bazı ana-babaları kızlarını mali bir krizi hafifletmek üzere araç olarak görmeye ayartan başka bir faktördür.a

Bazı ana-babalar en fazla verecek kişiyi bekledikleri için kızlarının evlenmesine engel oluyorlar. Bu, ciddi sorunlara yol açabilir. Doğu Afrika’da bulunan bir gazete muhabiri şöyle yazdı: “Gençler ısrarcı akrabaların talep ettikleri aşırı miktardaki başlıklardan kurtulmak için birlikte kaçmayı tercih ediyorlar.” Yüksek miktarda başlık isteminin neden olduğu sorunlardan biri cinsel ahlaksızlıktır. Ayrıca, bazı genç erkekler bir eş satın almayı başarıyorlar, fakat ağır borçlar altına giriyorlar. Güney Afrikalı bir sosyal görevli ısrarla şu tavsiyede bulundu: “Ana-babalar makul olsunlar. Yüksek rakamlar talep etmesinler. Yeni evlenmiş çiftin yaşamını sürdürmesi gerekiyor . . . . Öyleyse genç erkek neden borca batsın?”

İsa’nın takipçisi ana-babalar başlık parası ödenmesi veya alınması konusunda görüşürlerken nasıl makullük açısından örnek olabilirler? Bu ciddi bir meseledir, çünkü Mukaddes Kitap şöyle emreder: “Tatlılığınız (makullüğünüz) bütün insanlara malûm olsun.”—Filipililer 4:5.

Makul Mukaddes Kitap İlkeleri

İsa’nın takipçisi ana-babaların başlık parası üzerinde konuşup konuşmamaları kişisel bir karardır. Eğer böyle bir şey yapmaya karar verirlerse, bu tür görüşmeler Mukaddes Kitap ilkeleriyle uyumlu olarak yürütülmeli. Tanrı’nın Sözü, “gidişiniz para sevgisinden beri olsun,” der. (İbraniler 13:5) Evlilik görüşmelerinde bu ilke açıkça görülmüyorsa, İsa’nın takipçisi olan anne ya da babanın iyi bir örnek olmadığı ortaya çıkabilir. İsa’nın takipçilerinin cemaatinde sorumlu konumlardaki erkekler ‘makul,’ “para sevmiyen” olmalı ve “yakışıksız kazanca haris” olmamalıdır. (I. Timoteos 3:3, 8) Açgözlülükle, zorla yüksek bir başlık alan ve tövbe etmeyen İsa’nın bir takipçisinin cemaatle müşareketi bile kesilebilir.—I. Korintoslular 5:11, 13; 6:9, 10.

Bazı hükümetler açgözlülükten kaynaklanan sorunlar yüzünden başlık parasına sınır koyan yasalar çıkardı. Örneğin, Batı Afrika ülkelerinden Togo’da bir yasa, başlığın “mal veya nakit olarak veya her iki şekilde” ödenebileceğini belirtiyor. Yasa devamen şöyle diyor: “Hiçbir suretle miktar 10.000 F CFA tutarını (20 Amerikan Doları) aşmamalı.” Mukaddes Kitap İsa’nın takipçilerine yasalara itaat eden vatandaşlar olmalarını tekrar tekrar emreder. (Titus 3:1) Hükümet böyle bir yasanın uygulanmasını denetlemese de, İsa’nın hakiki bir takipçisi itaat etmek isteyecektir. Böylece Tanrı’nın önünde iyi vicdanını koruyup başkalarının sürçmesine neden olmayacak.—Romalılar 13:1, 5; I. Korintoslular 10:32, 33.

Görüşmelerden Kim Sorumludur?

Bazı kültürlerde, başlığı görüşme şekli diğer önemli bir ilkeyle çatışabilir. Mukaddes Kitaba göre, ailesini ilgilendiren durumlardan baba sorumludur. (I. Korintoslular 11:3; Koloseliler 3:18, 20) Dolayısıyla, cemaatte sorumlu konumlardaki kişiler “çocuklarına ve kendi evlerine iyi reislik eden adamlar” olmalı.—I. Timoteos 3:12.

Bununla birlikte, bazı toplumlarda aile reisinin evlilikle ilgili önemli görüşmeleri akrabalarına bırakması âdet olabilir. Akrabalar da başlıktan pay talep ederler. Böyle durumlar İsa’nın takipçisi aileler için bir deneme oluşturuyor. Bazı aile reisleri gelenekler uğruna imanda olmayan akrabaların zorla yüksek bir başlık almalarına izin veriyor. Bu bazen, İsa’nın takipçisi bir kızın iman etmeyen biriyle evlendirilmesine yol açtı. Bu davranış, İsa’nın takipçilerinin “ancak Rabde” evlenmelerini söyleyen tembihe aykırıdır. (I. Korintoslular 7:39) İman etmeyen akrabalarının, çocuklarının ruhi sağlığı için zararlı kararlar almasına izin veren bir aile reisinin “kendi evine iyi reislik” ettiği söylenemez.—I. Timoteos 3:4.

Tanrı’dan korkar İbrahim’in durumunda olduğu gibi, İsa’nın takipçisi bir baba çocuklarından birinin evliliğiyle ilgili görüşmelere doğrudan katılmazsa ne olacak? (Tekvin 24:2-4) Bunu yapmak için bir başkası görevlendirilirse, İsa’nın takipçisi olan baba, bu kişinin Mukaddes Kitabın makul ilkeleriyle uyumlu talimatları izleyeceğinden emin olmalı. Ayrıca, başlık pazarlığı için herhangi bir girişimde bulunmadan önce, İsa’nın takipçisi ana-babalar meseleleri dikkatle tartmalı ve makul olmayan gelenekler veya istemlerin etkisinde kalmamalılar.—Süleymanın Meselleri 22:3.

İsa’nın Takipçilerine Yakışmayan Kişilik Özelliklerinden Kaçınmak

Mukaddes Kitap, gururu ve ‘yaşamın gösterişçiliğini’ kınar. (I. Yuhanna 2:16, İncil—Çağdaş Türkçe Çeviri; Süleymanın Meselleri 21:4) Oysa, cemaatle ilişkide olan bazıları evlilik görüşmelerinde bu özellikleri göstermişlerdir. Bazıları yüklü bir başlık ödeyerek veya alarak, gösteriş yapmakla dünyayı örnek alıyor. Diğer yandan, Yehova’nın Şahitlerinin Afrika’daki bürolarından biri şunu bildiriyor: “Aile makul taleplerde bulunduğunda, bazı kocalar karılarına saygı göstermeyip onlara bir ‘keçi’ fiyatına satın alınmış mal gözüyle bakmışlardır.”

Yüksek bir başlık alma hırsı, İsa’nın bazı takipçilerini etkisine alıp trajik sonuçlara neden olmuştur. Örneğin, Yehova’nın Şahitlerinin başka bir ülkede bulunan bürosundan gelen şu habere bir bakın: “Bekâr biraderlerin evlenmesi veya hemşirelerin eş bulması genellikle zordur. Sonuç olarak, cinsel ahlaksızlık yüzünden müşareketten kesilenlerin sayısı artıyor. Bazı biraderler evlenmek için maddi olanaklara sahip olabilmek üzere, satabilecekleri altın veya elmaslar bulmak amacıyla madenlere giderler. Bu bir iki yıl veya daha uzun sürebilir ve genellikle kardeşlerden ve cemaatten uzaklaşınca ruhen zayıflarlar.”

İsa’nın takipçisi ana-babaların böyle üzücü sonuçlardan kaçınmak için cemaatteki olgun kişilerin örneğini izlemeleri iyi olur. Bir baba olmamasına rağmen, resul Pavlus iman kardeşleriyle olan ilişkilerinde makuldü. Hiçbirini külfete sokmamaya dikkat etti. (Resullerin İşleri 20:33) Kuşkusuz, İsa’nın takipçisi ana-babaların başlıkla ilgili görüşmelerde onun bencil olmayan örneğini göz önünde bulundurmaları iyi olur. Hatta, resul Pavlus Tanrısal ilhamla şöyle yazdı: “Ey kardeşler, bana uyun, ve bizim size örnek olduğumuz gibi, böyle yürüyenlere dikkatle bakın.”—Filipililer 3:17.

Makullük Örnekleri

İsa’nın takipçisi birçok ana-baba evlilikle ilgili görüşmeler konusunda makullük açısından iyi bir örnek bıraktı. Örneğin, dolgun vakitli vaiz olarak hizmet eden Joseph ve karısı Mae’yi ele alalım.b Başlık görüşmelerinin bazen sorun olduğu Solomon Adalarından birinde yaşıyorlar. Böyle zorluklardan kaçınmak için, Joseph ve Mae kızları Helen’in komşu adalardan birinde evlenmesini sağladılar. Öbür kızları Esther için de aynısını yaptılar. Joseph ayrıca, damadı Peter’in makul olarak kabul edilebilen miktarın oldukça altında bir başlık ödemesine razı oldu. Bunu neden yaptığı sorulduğunda, Joseph şöyle açıkladı: “Öncü olan damadımı yük altına sokmak istemedim.”

Yehova’nın Afrika’daki birçok Şahidi de makullük açısından iyi bir örnek oldu. Bazı yörelerde kız tarafından bazıları genellikle asıl başlık görüşmesi başlamadan önce yüklü miktarda para almayı beklerler. Damattan, evlenebilmesi için nişanlısının erkek kardeşlerinden birinin ilerde ödeyeceği başlığı üstlenmeye söz vermesi beklenebilir.

Buna bir tezat oluşturan Kossi ve karısı Mara’nın örneğini ele alalım. Kızları Beboko geçenlerde Yehova’nın Şahitlerinin seyahat eden bir nazırıyla evlendi. Evlenmeden önce, yüklü bir başlıktan pay almak isteyen akrabalar ana-babaya çok baskı yaptılar. Ancak, bu çift kararlı davranıp böyle talepleri yerine getirmedi. Bunun yerine, doğrudan müstakbel damatlarıyla görüşüp kızları için asgari bir miktar istediler ve bu miktarın yarısını düğün hazırlığında kullanılmak üzere genç çifte iade ettiler.

Aynı ülkeden başka bir örnek Itongo adlı genç bir Şahitle ilgilidir. İlk başta ailesi makul bir başlık istedi. Fakat akrabalar bu rakamın artırılmasını istediler. Ortam gergindi ve akrabalar istediklerini elde edebilecek gibi görünüyordu. Çekingen bir yapıya sahip olmasına rağmen, Itongo ayağa kalkıp saygılı bir şekilde, önceden planlandığı gibi İsa’nın gayretli bir takipçisi olan Sanze ile evlenmekte kararlı olduğunu söyledi. Sonra cesaretle, “Mbi ke” (“Mesele kapandı”) deyip oturdu. İsa’nın bir takipçisi olan annesi Sambeko onu destekledi. Tartışma bitti ve çift önceden planlandığı gibi evlendi.

İsa’nın takipçisi sevgi dolu ana-babaları başlık parasının getirdiği kişisel yarardan çok daha fazla ilgilendiren şeyler var. Kamerun’da bir koca şöyle açıklıyor: “Kaynanam bana her fırsatta başlık olarak kendisine vermek istediğim şeyleri kızının ihtiyaçları için kullanmamı söylüyor.” Sevgi dolu ana-babalar çocuklarının ruhi refahıyla da ilgilenirler. Örneğin, Zimbabve’de yaşayan, Tanrı’nın Gökteki Krallığının iyi haberini vaaz etme işinde çok zaman harcayan Farai ve Rudo’yu ele alalım. Düzenli bir kazançları olmamasına rağmen, kızlarının ikisini de sık sık talep edilen bedelin çok altında bir başlık alarak evlendirdiler. Gerekçeleri neydi? Kızlarının, Yehova’yı gerçekten seven erkeklerle evlenmenin avantajlarından yararlanmasını istediler. Şöyle açıkladılar: “Hem kızlarımızın hem de damatlarımızın ruhi düşünüşlü olmaları bizce daha önemliydi.” Ne kadar güzel! Evli çocuklarının ruhi ve maddi refahıyla sevgi dolu şekilde ilgilenen ana-babalar çok övgüye değer.

Makullüğün Yararları

Solomon Adalarında yaşayan Joseph ve Mae kızlarının evlenmesi konusunda cömert ve dikkatli davrandıkları için bereketlendiler. Böylece damatları borç altına girmedi. Bunun yerine, her iki çift Gökteki Krallık mesajını dolgun vakitli olarak ilan etme işinde uzun yıllar çalışabilmişlerdir. Joseph geçmişe bakarak şöyle diyor: “Ailemle birlikte verdiğim kararlar zengin bereketlerle sonuçlandı. Evet, durumu anlamayanlar bazen çok baskı yaptı; fakat çocuklarımı Yehova’nın hizmetinde meşgul ve güçlü görüyorum, bu yüzden vicdanım rahat ve memnunum. Onlar da, karım ve ben de çok mutluyuz.”

Elde edilen bir başka yarar akrabalar arasında oluşan iyi ilişkilerdir. Örneğin, iki kız kardeşle evli olan Zondai ve Sibusiso eşleriyle birlikte Yehova’nın Şahitlerinin Zimbabve’deki bürosunda gönüllü olarak çalışıyorlar. Kayınbabaları Dakarai aylıkla çalışan biri değil, dolgun vakitli bir vaiz. Başlık görüşmesi sırasında, güçlerinin yettiği her neyse kabul edeceğini söylemişti. Zondai ve Sibusiso şöyle diyor: “Kayınbabamızı yürekten seviyoruz; dara düşerse ona yardım etmek için elimizden gelen her şeyi yaparız.”

Evet, başlık görüşmelerinde makul olmak ailenin mutluluğuna katkıda bulunur. Örneğin, borç altına girmeyen yeni evlenmiş çiftin evlilik hayatına alışması kolaylaşır. Bu, birçok genç çiftin acil olan vaaz etme ve öğrenci yapma işinde dolgun vakitli hizmet etmek gibi ruhi hedefler edinmelerini mümkün kılmıştır. Ayrıca, bu tutum evliliğin Kurucusu sevgi dolu Yehova Tanrı’ya izzet verir.—Matta 24:14; 28:19, 20.

[Dipnotlar]

[Sayfa 27’deki çerçeve]

BAŞLIĞI İADE ETTİLER

Bazı toplumlarda, başlık bedeli düşük olan gelin ve ana-babası hor görülür. Böylece, bazen yüksek bir bedel için pazarlık yapmaya iten nedenler gurur ve ailenin konumuyla gösteriş yapma arzusu olabilir. Lagos’taki (Nijerya) bir aile buna hoş bir tezat oluşturur. Damatları Dele şöyle anlatıyor:

“Karımın ailesi beni pahalı giysiler almak gibi, geleneksel başlık parası töreninin beraberinde getirdiği birçok masraftan kurtardı. Ailem onlara başlık parasını teslim ettiğinde bile, sözcüleri şöyle sordu: ‘Bu kızı bir kadın olarak mı, yoksa bir evlat olarak mı almak istiyorsunuz?’ Ailem hep birlikte, ‘bir evlat olarak almak istiyoruz,’ diye cevap verdi. Ondan sonra başlık parası bize aynı zarfta iade edildi.

Eşimin akrabalarının düğünümüz sırasındaki tavırlarını bugün bile takdir ediyorum. Bu onlara çok saygı duymama neden oldu. Mükemmel ruhi bakış açıları onları çok yakınlarım olarak görmemi sağlıyor. Karıma bakış açımı da muazzam ölçüde etkiledi. Ailesinin davranış tarzı sayesinde ona karşı derin bir takdir geliştirdim. Bir anlaşmazlığımız olduğunda, bunun sorun haline gelmesine izin vermiyorum. Nasıl bir aileden geldiğini düşündüğümde, anlaşmazlık önemsizleşiyor.

Benim ailem ve onun ailesi dostluk bağlarıyla birleşti. Şimdi bile, düğünümüzden iki yıl sonra, babam hâlâ karımın ailesine hediyeler ve erzaklar gönderir.”