Rab İçin Seçilmiş Bir Araç Saul

TARSUSLU Saul, Mesih’in izleyicilerinin can düşmanıydı. Fakat Rab, onun için farklı bir gelecek düşünmüştü. Saul, şiddetle karşı koyduğu davanın önde gelen bir temsilcisi olacaktı. İsa şöyle dedi: “İsmimi Milletler, kırallar, ve İsrail oğulları önüne götürmek üzre o [Saul] benim için seçilmiş bir âlettir (aracımdır, Müjde).”—Resullerin İşleri 9:15.

Merhamet gördüğünde ve Rab İsa Mesih’in “seçilmiş bir aracı” olduğunda, “zalim biri” olan Saul’un yaşamı tamamen değişti. (I. Timoteos 1:12, 13, Müjde) Saul İsa’nın takipçilerinden biri, yani resul Pavlus olduğunda, İstefanos’un taşlanmasına ve İsa’nın takipçilerine yapılan başka saldırıları desteklemesine sebep olan gücü tamamen farklı tarafa yönlendirildi. İsa’nın Saul’da olumlu kişisel özellikler gördüğü açıktır. Ne tür özellikler? Saul kimdi? Geçmişi, hakiki tapınmayı ilerletmekte kullanılmak için onu nasıl uygun kıldı? Onun deneyiminden bir şey öğrenebilir miyiz?

Saul’un Ailesi

İstefanos MS 33’te Pentikost’tan sonra öldürüldüğünde, Saul ‘gençti’. MS 60-61 yılları civarında Filimon’a yazarken “ihtiyar” bir adamdı. (Resullerin İşleri 7:58; Filimon 9) Bilginler, eski zamanlarda yaşlarla ilgili yapılan hesaplamalara göre, yaklaşık 24-40 yaşları arasındakilere “genç”, 50-56 yaşlarındakilere de “yaşlı” dendiğini ileri sürüyorlar. Dolayısıyla, Saul büyük ihtimalle İsa’dan sadece birkaç yıl sonra doğdu.

O zamanlar Yahudiler dünyanın birçok yerinde yaşamaktaydı. Fetihler, kölelik, sınırdışı edilmek, ticaret ve gönüllü göç, onların Yahuda’dan başka yerlere dağılmalarının sebepleri arasındaydı. Her ne kadar Saul’un ailesi de başka yerlere dağılan Yahudilerdendiyse de, kendisiyle ilgili şunları söylerken Kanuna olan bağlılıklarını vurgulamaktaydı: “Sekizinci günü sünnetli, İsrail cinsinden, Benyamin sıptından, İbranîlerden bir İbranî, şeriate göre Ferisi.” Saul, sıptının seçkin bir üyesiyle, yani İsrail’in ilk kralıyla aynı İbranice adı taşıyordu. Doğuştan Romalı olan Tarsuslu Saul’un ayrıca Latince bir ismi vardı: Pavlus (Paulus).—Filipililer 3:5; Resullerin İşleri 13:21; 22:25-29.

Saul’un doğuştan Roma vatandaşı olması, atalarından birinin vatandaşlık ayrıcalığını elde etmiş olduğunu gösterir. Nasıl? Birkaç olasılık var. Vatandaşlık hakkı miras olarak alınabilirdi ve bunun dışında, kişilere veya gruplara, ya belirli bir iyi nitelik sonucu, ya sadece politik çıkarlar için, ya da Devlete sunulan göze çarpar bir hizmet sonucu verilebilirdi. Romalı birinden özgürlüğünü satın alan veya Romalı bir vatandaş tarafından özgür bırakılan bir köle, Roma vatandaşı oluyordu. Silahlı kuvvetlerde görev yapmış bir asker de, Roma lejyonlarından terhis edildikten sonra Roma vatandaşı oluyordu. Roma kolonilerinde yaşayan yerliler de zaman içinde vatandaş olabilirlerdi. Ayrıca, belirli dönemlerde vatandaşlık hakkının büyük paralar karşılığında elde edilebildiği söyleniyor. Saul’un ailesinin vatandaşlık hakkını nasıl elde ettiği hâlâ bilinmemektedir.

Saul’un, Roma eyaleti olan Kilikya’nın (Türkiye’nin güneyinde) başlıca şehri ve başkenti olan Tarsus’tan geldiğini biliyoruz. Bu bölgede oldukça büyük bir Yahudi topluluğu yaşadığı halde Saul orada Yahudi olmayan kültürle de karşılaşıyordu. Tarsus, Helenistik veya Yunan eğitiminin merkezi olarak tanınan büyük ve zengin bir şehirdi. İlk yüzyıldaki nüfusunun 300.000 ile 500.000 arasında olduğu tahmin ediliyor. Küçük Asya, Suriye ve Mezopotamya arasındaki anayol üzerinde bir ticaret merkeziydi. Tarsus, zenginliğini ticarete ve etrafındaki ovanın verimliliğine borçluydu; burada en çok tahıl, üzüm ve keten yetiştirilirdi. Oranın gelişen tekstil endüstrisinde, çadır yapımında kullanmak için keçi kılından kumaş üretiliyordu.

Saul’un Eğitimi

Saul ya da Pavlus, dürüst şekilde para kazandı ve vaaz etme faaliyetini sürdürürken geçimini çadırcılık yaparak sağladı. (Resullerin İşleri 18:2, 3; 20:34) Saul, memleketi Tarsus’ta oldukça yaygın olan çadırcılık mesleğini, muhtemelen gençliğinde babasından öğrenmişti.

Ayrıca, Saul’un birkaç dil bilmesinin, özellikle Roma İmparatorluğu’nun ortak dili Yunanca’ya hâkim olmasının, vaaz etme işinde paha biçilmez değeri vardı. (Resullerin İşleri 21:37–22:2) Onun yazılarını analiz edenler, Yunancasının mükemmel olduğunu söylüyorlar. Kelime dağarcığı klasik veya edebî değildi, fakat sık sık alıntı yaptığı İbranice Kutsal Yazıların Yunanca tercümesi olan Septuagint’in dilini yansıtıyordu. Farklı uzmanlar bu kanıta dayanarak Saul’un büyük ihtimalle bir Yahudi okulunda, en azından, iyi bir Yunanca temel eğitimi aldığını tahmin ediyorlar. Uzman Martin Hengel şöyle diyor: “Eski zamanlarda daha iyi bir eğitim almak, üstelik Yunanca eğitim almak, ücretsiz yapılabilecek bir şey değildi; genel olarak maddi destek gerektirirdi.” Böylece, Saul’un eğitimi onun seçkin bir aileden geldiğini gösteriyor.

Saul, henüz 13 yaşında veya daha küçükken, evinden yaklaşık 840 kilometre uzakta kalan Yeruşalim’de eğitimine devam etti. O, Ferisi gelenekleri konusunda tanınmış ve saygın bir öğretmen olan Gamaliel tarafından yetiştirildi. (Resullerin İşleri 22:3; 23:6) Bugünkü üniversite eğitimiyle karşılaştırılabilen bu eğitim, onun Yahudilikte önemli bir kişi olması için fırsat kapısını ardına kadar açmıştı.a

Yeteneklerinden Yararlanıldı

Helenistik dönemin özelliklerini taşıyan bir Roma şehrinde, Yahudi olarak doğmuş olan Saul, üç ayrı dünyaya aitti. Kozmopolit ve çok dilin konuşulduğu bir ortamda yetişmiş olması hiç şüphesiz Pavlus’un “herkese her şey” olmasına yardım etti. (I. Korintoslular 9:19-23) Daha sonra, Roma vatandaşlığı, onun Tanrısal hizmetini yasal olarak savunmasını ve iyi haberi Roma İmparatorluğu’ndaki en yüksek mercie kadar götürmesini sağladı. (Resullerin İşleri 16:37-40; 25:11, 12) Tabii ki, diriltilmiş olan İsa, Saul’un geçmişini, aldığı eğitimi ve kişiliğini biliyordu ve Hananya’ya şunları söyledi: “Git, çünkü ismimi Milletler, kırallar, ve İsrail oğulları önüne götürmek üzre o benim için seçilmiş bir âlettir. Çünkü benim ismim uğrunda onun ne kadar şeyler çekmesi gerek idiğini kendisine ben göstereceğim.” (Resullerin İşleri 9:13-16) Saul’daki şevk, doğru tarafa yönlendirildiği zaman, Krallık haberini uzak sahalara yaymakta yardımcı oldu.

İsa’nın özel bir görev için Saul’u seçmesi, Hristiyanlık tarihinde eşsiz bir olaydı. Bununla birlikte, İsa’nın günümüzdeki tüm takipçileri de iyi haberi etkili şekilde yaymakta kullanılabilecek kişisel yeteneklere ve özelliklere sahiptirler. Saul, İsa’nın kendisinden ne istediğini anladığında geri durmadı. Gökteki Krallık menfaatlerini desteklemek üzere yapabileceklerinin hepsini yaptı. Siz de böyle yapıyor musunuz?

[Dipnot]

[Sayfa 30’daki çerçeve/resim]

Roma Vatandaşlığının Kütüğe Geçirilmesi ve Belgelenmesi

Avgustus’un MS 4 ve 9 yıllarında çıkardığı iki yasa sonucu Roma vatandaşlarının meşru çocukları kütüğe geçirilmeye başlandı. Çocuk, doğumunu izleyen 30 gün içinde kütüğe geçirilmeliydi. Taşradaki bir aile, ilgili nüfus kayıt idaresinin hâkimi önünde, çocuğun meşru ve Roma vatandaşı olduğuna dair bir bildiride bulunmalıydı. Ana-babanın ismiyle birlikte, çocuğun cinsiyeti, ismi ve doğum tarihi kaydedilirdi. Bu yasaların çıkmasından önce bile, vatandaşların kütük işlemleri tüm Roma kasabalarında, kolonilerinde ve illerinde nüfus sayımı yoluyla beş yılda bir yenilenirdi.

Böylece, uygun şekilde korunmuş arşivler sayesinde kişinin yasal durumu ispat edilebilirdi. Bu tür kayıtların onaylanmış suretleri taşınabilir iki kanatlı tahta tablo (katlanır levha) şeklinde elde edilebilirdi. Bazı bilginlere göre, Pavlus Roma vatandaşı olduğunu iddia ettiği zaman bunu doğrulamak için bir belge çıkarttırmış olabilir. (Resullerin İşleri 16:37; 22:25-29; 25:11) Roma vatandaşlığı neredeyse “kutsal nitelik” olarak kabul edildiğinden ve kişiye birçok ayrıcalık tanıdığından, bu tür belgelerde sahtecilik çok ciddi bir suçtu. Kişinin yasal durumuyla ilgili yalan bildirimde bulunması ölümle cezalandırılabilirdi.

[Tanıtım notu]

Historic Costume in Pictures/Dover Publications, Inc., New York

[Sayfa 31’deki çerçeve/resim]

Saul’un Latince Adı

Tüm Romalı erkeklerin isimleri en azından üç kısımdan oluşurdu. Kendisine verilen ad, aile adı (kabile ya da klan ile bağlantılı) ve soyadı vardı. Buna ünlü bir örnek Gaius Julius Caesar’dır. Mukaddes Kitap Latince isimleri tam olarak vermiyor, fakat dindışı kaynaklar Agrippa’nın, Marcus Julius Agrippa olduğunu gösteriyor. Gallio da, Lucius Junius Gallio idi. (Resullerin İşleri 18:12; 25:13) Mukaddes Kitapta, kişilerin üç adından ikisinin verildiği örnekler şöyle: Pontius Pilatus (aşağıdaki yazıt), Sercius Pavlus, Klavdius Lisias ve Porkius Festus.—Resullerin İşleri 4:27; 13:7; 23:26; 24:27.

Pavlus isminin Saul’un ilk adı ya da soyadı olup olmadığını kesin olarak saptamak mümkün değildir. Kişiye, yakın çevresinin resmi isminin dışında bir isimle seslenmesi alışılmamış bir durum değildi. Diğer yandan, Saul gibi Latince olmayan bir isim, ikinci bir isim olabilirdi. Bir uzman, “[Saul ismi] Latince bir isim olamaz, fakat bir Roma vatandaşı ikinci isim (signum) olarak kullanabilir,” diyor. Çok dil konuşulan bölgelerde, bir kişi duruma göre istediği ismi kullanmayı seçebilirdi.

[Tanıtım notu]

Fotoğraf İsrail Müzesi, ©Israel Antiquities Authority