Ana-babalar, Çocuklarınızın Özel Dikkate İhtiyaçları Var
“Oğulların sofranın çevresinde zeytin fidanları gibi olur.”—MEZMUR 128:3.
1. Çocuk büyütmek ile bitki yetiştirmek nasıl karşılaştırılabilir?
ÇOCUKLARIN büyüyüp gelişmesi birçok yönden bitkilerinkine benzer. Bu nedenle, Mukaddes Kitabın, bir erkeğin karısının “meyvalı asma gibi” olduğunu söylemesine ve çocuklarını da “sofra[sı]nın çevresinde zeytin fidanları”na benzetmesine şaşmamalıyız. (Mezmur 128:3) Bir çiftçi, özellikle iklim ve toprak şartları elverişli olmadığında, körpe bitkilerden ürün yetiştirmenin kolay olmadığını doğrulayacaktır. Benzer biçimde, bu kritik “son günlerde,” çocukları dengeli, Tanrı’dan korkar erişkinler olmak üzere yetiştirmek çok zordur.—II. Timoteos 3:1-5.
2. İyi bir hasat elde etmek için genellikle neye ihtiyaç var?
2 Bir çiftçinin iyi ürün biçmesi için, verimli toprağa, sıcak güneş ışığına ve suya ihtiyacı vardır. Tarlayı sürüp ekmenin ve yabani otları ayıklamanın yanı sıra, bitkilere zarar veren böcekler ve hastalıklar için tedbir almalı ve koruyucu bakım sağlamalıdır. Büyüme sürecinde, hasat zamanına kadar zorluklar başgösterebilir. Eğer ürün kötü olursa, bu ne kadar üzücüdür! Oysa, çok emek verdikten sonra iyi bir ürün biçtiğinde yetiştirici ne denli hoşnut olabilir!—İşaya 60:20-22; 61:3.
3. Bitkiler ve çocuklar önem açısından nasıl karşılaştırılabilir ve çocuklara ne tür bir dikkat gösterilmeli?
3 Başarılı, verimli bir insan yaşamı, bir çiftçinin hasadından muhakkak daha değerlidir. Bu nedenle, bir çocuğu başarılı bir şekilde büyütmenin, bol ürün veren bitkiler yetiştirmekten çok daha fazla vakit ve çaba gerektirebileceğine şaşmamalı. (Tesniye 11:18-21) Yaşam bahçesine dikilmiş küçük bir çocuk, eğer sevgi ile sulanır ve beslenirse ve sağlıklı bir büyüme alanının sınırları belirlenirse, bozuk ahlak değerleriyle dolu bir dünyada bile ruhen büyüyüp gelişebilir. Fakat ona kötü davranılıp baskı yapıldığı takdirde, çocuk içten içe solacak, belki de ruhen ölecektir. (Koloseliler 3:21; Yeremya 2:21; 12:2 ile karşılaştırın.) Gerçekten, bütün çocukların özel bir dikkate ihtiyaçları var!
Bebeklikten İtibaren Her Gün Gösterilen Dikkat
4. Çocukların ‘bebeklikten itibaren’ ne tür bir dikkate ihtiyaçları var?
4 Ana-babalar, yeni doğmuş bir bebeğe hemen hemen sürekli dikkat etmelidir. Bununla beraber, acaba bebeğin dikkat gerektiren günlük ihtiyaçları sadece fiziksel veya maddi şeyler midir? Resul Pavlus, Tanrı’nın hizmetçisi olan Timoteos’a şunları yazdı: “Kurtuluş için seni hikmetli kılmağa muktedir olan mukaddes yazıları da çocukluğundan (bebekliğinden) beri bilirsin.” (II. Timoteos 3:15) Böylece, annesinin Timoteos’a bebekliğinden itibaren gösterdiği dikkat aynı zamanda ruhi türdendi. Fakat bebeklik devresi ne zaman başlar?
5, 6. (a) Mukaddes Kitap, doğmamış bir çocukla ilgili ne der? (b) Ana-babanın, doğmamış çocuğun refahıyla ilgilenmesi gerektiğini gösteren nedir?
5 Pavlus’un burada kullandığı Yunanca sözcük (breʹfos), henüz doğmamış bir çocuğa da uygulanabilir. Vaftizci Yahya’nın annesi Elizabet, akrabası Meryem’e şöyle dedi: “Senin selâmın sesi kulağıma erdiği anda, çocuk (bebek) [breʹfos] karnımda sevinçten sıçradı.” (Luka 1:44) Böylece, doğmamış bir çocuk bile bebek olarak adlandırılabilir ve Mukaddes Kitabın gösterdiği gibi, rahmin dışındaki faaliyetlere tepki gösterebilir. Öyleyse, bugün sık sık teşvik edilen doğum öncesi bakım, doğmamış bebeğin ruhi refahına gösterilen dikkati de kapsamalı mıdır?
6 Bu, üzerinde düşünülmesi gereken bir noktadır; çünkü kanıtların gösterdiği gibi, doğmamış bebekler duydukları şeylerden ya yararlanabilir ya da olumsuz yönde etkilenebilirler. Bir müzik yönetmeni, farklı partisyonları prova ettiğinde, özellikle viyolonsel kısmının kendisine şaşılacak derecede tanıdık geldiğini keşfetti. Profesyonel bir viyolonselci olan annesine parçaların isimlerinden söz ettiğinde, annesi bunların, ona hamile kaldığı zaman provasını yaptığı besteler olduğunu söyledi. Benzer şekilde, annenin sürekli olarak TV dizileri seyretmesi, henüz doğmamış olan çocuğu olumsuz yönde etkileyebilir. Bu yüzden, bir tıp dergisinde “TV dizisi düşkünü cenin”den söz edildi.
7. (a) Birçok ana-baba doğmamış çocuklarının ruhi refahına nasıl dikkat etti? (b) Bir çocuk ne tür yeteneklere sahiptir?
7 Olumlu uyarıcıların bebekler üzerindeki yararını kavrayan birçok ana-baba, çocuk doğmadan önce bile onunla konuşmaya, ona okumaya ve şarkı söylemeye başlar. Siz de aynını yapabilirsiniz. Çocuğunuz sözleri anlayacak durumda değilse de, büyük olasılıkla yatıştırıcı sesinizden ve sevgi dolu ses tonunuzdan yararlanacaktır. Doğumdan sonra, belki düşündüğünüzden çok daha önce çocuğunuz sözlerinizi anlamaya başlayacaktır. Çocuk karmaşık bir lisanı sadece dinleyerek, iki veya üç yıl içinde öğrenir. Bir bebek, aynı şekilde Mukaddes Kitap hakikatinin “temiz lisanı”nı da öğrenmeye başlayabilir.—Tsefanya 3:9.
8. (a) Timoteos’un mukaddes yazıları “bebekliğinden beri” bildiğini söylediğinde Mukaddes Kitabın neyi kastettiği anlaşılıyor? (b) Timoteos ile ilgili hangi şeyin doğru olduğu görüldü?
8 Pavlus, Timoteos’un ‘Mukaddes Yazıları bebekliğinden beri bildiğini’ söylediğinde ne demek istedi? Anlaşıldığı gibi o, Timoteos’un sadece çocukluğundan değil, bebekliğinden beri de ruhi eğitim almış olduğunu kastetti. Bu, genellikle yeni doğmuş bebeğe işaret eden Yunanca breʹfos sözcüğünün anlamıyla uyum içindedir. (Luka 2:12, 16; Resullerin İşleri 7:19) Timoteos, kendisini bildi bileli annesi Evniki ve büyükannesi Lois’ten ruhi eğitim almıştı. (II. Timoteos 1:5) Kuşkusuz, “Ağaç yaşken eğilir” atasözü Timoteos için de geçerliydi. O, ‘gideceği yola göre yetiştirildi’ ve sonuç olarak Tanrı’nın mükemmel bir hizmetçisi oldu.—Süleymanın Meselleri 22:6; Filipililer 2:19-22.
İhtiyaç Duyulan Özel Bakım
9. (a) Ana-babalar hangi şeyi yapmaktan sakınmalı, neden? (b) Çocuk büyürken ana-babalar ne yapmalı ve hangi örneği izlemelidirler?
9 Çocukların bitkilere benzeyen başka bir yönü de, hepsinin aynı karaktere sahip olmaması ve aynı bakım yöntemlerine cevap vermemesidir. Hikmetli ana-babalar farklılıkları gözönünde tutup, bir çocuğu diğeriyle karşılaştırmaktan sakınacaktır. (Galatyalılar 6:4 ile karşılaştırın.) Çocuklarınızın sağlıklı yetişkinler olarak gelişmelerini istiyorsanız, onların farklı kişilik özelliklerini gözleyerek, iyi olanları büyütmeli ve kötü olanları ayıklamalısınız. Eğer dürüst olmamak, maddiyatçılık, bencilliğe yönelik bir zayıflık ya da uygun olmayan bir eğilim fark ederseniz, ne yapmalısınız? İsa’nın, resullerinin zayıflıklarını düzelttiği gibi, onu nezaketle düzeltin. (Markos 9:33-37) Her çocuğu özel olarak, güçlü yönleri ve iyi özellikleri yüzünden devamlı övün.
10. Çocukların özellikle neye ihtiyaçları var ve bu nasıl sağlanabilir?
10 Çocukların özellikle ihtiyaç duydukları şey, sevgi dolu kişisel dikkattir. İsa, hizmetiyle çok meşgul olduğu son günlerinde bile küçüklere böyle özel bir dikkat göstermek üzere vakit ayırdı. (Markos 10:13-16, 32) Ana-babalar olarak bu örneği takip edin! Bencil olmayarak, çocuklarınızla beraber olmak için vakit ayırın. Ve onlara gerçek sevgi göstermekten çekinmeyin. İsa’nın yaptığı gibi, onlara sarılın. Onları sıcak, şefkat dolu şekilde kucaklayın ve öpün. İyi eğitilmiş genç yetişkinlerin ana-babalarına, diğer ana-babalara ne gibi öğütler verebilecekleri sorulduğunda, en sık verilen cevaplar arasında şunlar vardı: ‘Bol bol sevin,’ ‘beraberce vakit geçirin,’ ‘karşılıklı saygı geliştirin,’ ‘onları gerçekten dinleyin,’ ‘nutuk çekmek yerine rehberlik sağlayın’ ve ‘gerçekçi olun.’
11. (a) Ana-babalar çocuklarına özel dikkat göstermeye ne gözle bakmalıdırlar? (b) Ana-babalar çocuklarıyla değerli fikir alışverişini ne zaman yapabilirler?
11 Böyle özel bir dikkat göstermek bir sevinç olabilir. Başarılı bir baba şunları yazdı: “İki oğlumuz küçükken, onları yatmaya hazırlamak, onlara kitap okumak, üstlerini örtmek ve onlarla birlikte dua etmek bir zevkti.” Beraberce geçirilen bu gibi anlar, hem ana-babayı hem de çocuğu teşvik edebilen fikir alışverişine fırsat yaratır. (Romalılar 1:11, 12 ile karşılaştırın.) Bir çift, üç yaşındaki çocuklarının, duasında Tanrı’nın “Valli”yi bereketlemesini rica ettiğini işitti. Çocuk sonraki akşamlarda da “Valli” için dua etti ve ana-babası, onun, zulüm altında bulunan Malavi’deki kardeşleri kastetmiş olduğunun farkına vardıkları zaman çok etkilendi. Bir kadın şöyle söyledi: “Henüz dört yaşındayken, annem bulaşık yıkadığı zaman, ben bir sandalyenin üzerine çıkıp tabakları kurulardım; bu sırada annem ayetler ezberlememe ve ilahiler söylememe yardım ederdi.” Siz, çocuklarınızla aranızda değerli fikir alışverişini sağlamak için hangi fırsatlardan yararlanabilirsiniz?
12. İsa’nın takipçisi olan ana-babalar, hikmetli davranarak çocuklarına ne sağlarlar ve hangi yöntemler kullanılabilir?
12 İsa’nın takipçisi olan hikmetli ana-babalar düzenli bir tetkik programı sağlarlar. Bilinen şekliyle sorulu-cevaplı bir yöntem kullanabilirseniz de, tetkiki özellikle küçük çocuklarınızın durumuna göre uyarlayarak, zevkli bir fikir alışverişine katkıda bulunabilir misiniz? Buna, Mukaddes Kitapta geçen olaylarla ilgili resimler çizmeyi, Mukaddes Kitap öyküleri anlatmayı veya çocuklardan birinden daha önce hazırlamasını istediğiniz konuyu dinlemeyi dahil edebilirsiniz. Çocuklarınızın Tanrı’nın Sözüne karşı özlem geliştirmeleri için onu elinizden geldiğince zevkli kılın. (I. Petrus 2:2, 3) Bir baba şunları söyledi: ‘Çocuklarımız küçükken, onlarla beraber yerde dizlerimizin üzerinde dururduk ve tanınmış Mukaddes Kitap karakterlerini içeren tarihsel olayları canlandırırdık. Çocuklar buna bayılırdı.’
13. Alıştırma vakitlerinin değeri nedir ve bu sırada neleri prova edebilirsiniz?
13 Alıştırma vakitleri de değerli fikir alışverişini teşvik eder, çünkü gençlerin gerçek hayattaki durumlara hazırlanmasına yardım eder. Kusserow ailesinin—Nazi zulmü sırasında 11’i de Tanrı’ya sadık kalan—çocuklarından biri ana-babası hakkında şunları söyledi: “Onlar bize nasıl hareket etmemiz ve kendimizi Mukaddes Kitap ile nasıl savunmamız gerektiğini gösterdiler. [I. Petrus 3:15] Sık sık alıştırma vakitleri düzenledik ve sorular sorup cevaplar verdik.” Siz, aynı şeyi neden yapmayasınız? Anne ya da babanın ev sahibi rolünü üstlenmesiyle, hizmet için sunuş alıştırmaları yapılabilir. Veya alıştırma vakitlerinde gerçek yaşamda karşılaşılan ayartmalar canlandırılabilir. (Süleymanın Meselleri 1:10-15) Bir kişi şunu açıkladı: “Zor durumlara prova yaparak hazırlanmak, çocuğun becerisini ve güvenini artırır. Örneğin, alıştırmada, çocuğunuza sigara, içki ya da uyuşturucu sunan bir arkadaş rolünü oynamanız mümkündür.” Bu gibi alıştırmalar, çocuğunuzun böyle durumlarda nasıl tepki göstereceğini anlamanıza yardım edebilir.
14. Çocuklarınızla sevgi ve şefkat dolu müzakereler yapmak neden bu denli önemlidir?
14 Çocuğunuzla fikir alışverişini sürdürürken, ona şefkatle hitap edin, tıpkı şu sözlerin yazarının yaptığı gibi: “Oğlum, öğrettiğimi unutma; ve yüreğin emirlerimi tutsun; çünkü onlar sana ömür uzunluğunu, ve yaşama yıllarını, ve selâmeti artırırlar.” (Süleymanın Meselleri 3:1, 2) Çocuğunuza, barış ve ömür uzunluğuyla, evet, Tanrı’nın barış dolu yeni dünyasında ebedi hayata sahip olmasıyla sonuçlanacağı için itaat etmesini istediğinizi sevgi dolu bir şekilde açıklarsanız, yüreğini etkilemez mi? Tanrı’nın Sözüne dayanarak muhakeme yürütürken çocuğunuzun kişiliğini hesaba katın. Bunu dua ederek yapın; Yehova çabalarınızı bereketleyecektir. Mukaddes Kitaba dayanan böyle sevgi ve şefkat dolu müzakereler, büyük olasılıkla mükemmel sonuçlara yol açacak ve kalıcı nimetler getirecektir.—Süleymanın Meselleri 22:6.
15. Ana-babalar çocuklarının sorunlarını çözmelerine nasıl yardım edebilirler?
15 Böyle bir fikir alışverişi planlı bir tetkik sırasında olmazsa bile, başka bir zaman bunu yapmak üzere dikkatinizin diğer meselelerle dağılmasına izin vermeyin. Çocuğunuzun sadece ne söylediğini değil, düşüncelerini nasıl ifade ettiğini de dikkatle dinleyin. Bir uzman, “Çocuğunuza bakın” dedi: “Tüm dikkatinizi ona verin. Yalnızca işitmeye değil, anlamaya ihtiyacınız var. Bu ek çabayı gösteren ana-babalar çocuklarının yaşamında büyük bir fark yaratabilir.” Çocuklar bugün okulda ve başka yerlerde ciddi sorunlarla karşılaşıyorlar. Bir anne veya baba olarak, çocuğunuzun çekinmeden konuşmasını sağlayın ve meseleleri Tanrı’nın bakış açısından görmesine yardım edin. Sorunu nasıl çözebileceğinizden emin değilseniz, Mukaddes Yazıları ve “sadık ve basiretli köle” tarafından sağlanan yayınları araştırın. (Matta 24:45) Ne olursa olsun, sorunu çözmek üzere çocuğunuza gerekli olan özel dikkati verin.
Birlikte Geçirdiğiniz Vakti Değerli Sayın
16, 17. (a) Özellikle bu zamanda gençlerin neden özel dikkate ve eğitime ihtiyaçları var? (b) Ana-babaları tarafından disiplin edildiklerinde çocuklar neyi bilmelidir?
16 “Son günlerde” yaşadığımızdan ve bunlar “çetin anlar” olduğundan gençlerin bugün her zamandan çok özel dikkate ihtiyaçları var. (II. Timoteos 3:1-5; Matta 24:3-14) Hem ana-babalar hem de çocuklar, “kendi sahibini yaşat”an hakiki hikmetin sağladığı korunmaya muhtaçtırlar. (Vaiz 7:12) Tanrısal hikmet, Mukaddes Kitaba dayanan bilginin uygun tarzda uygulanışını kapsadığına göre, çocuklar Tanrı’nın Sözüyle devamlı olarak eğitilmelidir. Bu nedenle, Kutsal Yazıları çocuklarınızla tetkik edin. Onlarla Yehova hakkında konuşun, O’nun taleplerini ayrıntılı şekilde açıklayın ve görkemli vaatlerinin gerçekleşmesiyle ilgili sevinçli bir bekleyiş yaratın. Evde olduğunuz, çocuklarınızla beraber yürüdüğünüz zaman—aslında her uygun fırsatta—bu şeyler hakkında konuşun.—Tesniye 6:4-7.
17 Çiftçiler, her bitkinin aynı şartlar altında gelişmediğini bilir. Bitkilerin özel dikkate ihtiyaçları vardır. Benzer biçimde, her çocuk farklıdır ve özel dikkate, eğitime ve disipline ihtiyacı vardır. Örneğin, bir anne veya babanın tasvip etmeyen bakışı bir çocuğun yanlış davranışını doğrultmak için yeterli olurken, başka bir çocuğun daha kuvvetli bir disipline ihtiyacı olabilir. Fakat bütün çocuklarınız, belirli sözlerden ve davranışlardan neden hoşlanmadığınızı bilmelidir ve disiplinin tutarlı olması için hem anne hem de baba işbirliği yapmalıdır. (Efesoslular 6:4) İsa’nın takipçisi olan ana-babaların, Mukaddes Yazılarla uyum içinde olan açık bir yönlendirme sağlamaları özellikle önemlidir.
18, 19. İsa’nın takipçisi olan ana-babaların çocuklarına karşı hangi sorumluluğu var ve bunu iyi bir şekilde üstlenirlerse, büyük olasılıkla sonuç ne olacak?
18 Bir çiftçi, dikme ve yetiştirme işini doğru zamanda yapmalıdır. Eğer hasadı geciktirir veya ihmal ederse, çok az ürün elde edecek ya da hiç elde edemeyecektir. Evet, küçük çocuklarınız da gelişmekte olan “bitkiler”dir ve onların gelecek ay veya gelecek yıl değil, şu anda özel dikkate ihtiyaçları var. Onların, ruhen Tanrı’nın Sözü ile uyum içinde büyümelerini teşvik etmek ve bu anlamda solmalarına hatta ölmelerine neden olabilecek dünyevi düşünceleri ayıklamak için elinizde bulunan değerli fırsatları kaçırmayın. Çocuklarınızla birlikte geçirme imtiyazına sahip olduğunuz saatleri ve günleri değerli sayın, çünkü bu dönem hızla geçip gider. Çocuklarınızda, Yehova’nın sadık hizmetçileri olup mutlu bir yaşam için gerekli olan Tanrısal nitelikleri geliştirmek için canla başla çalışın. (Galatyalılar 5:22, 23; Koloseliler 3:12-14) Bu, başka birinin işi değildir; sizin görevinizdir ve bunu yerine getirmek üzere Tanrı size yardım edebilir.
19 Çocuklarınıza zengin ruhi bir miras verin. Onlarla Tanrı’nın Sözünü tetkik edin ve birlikte sağlıklı eğlenceler düzenleyin. Çocuklarınızı cemaat ibadetlerine götürün ve Gökteki Krallığı vaaz etme işinde onları yanınıza alın. Sevgili çocuklarınızda Yehova’nın tasvibini alacak türden bir kişilik bina edin; büyük olasılıkla, yaşamlarının sonraki yıllarında size büyük sevinç kaynağı olacaklar. Gerçekten, “salihin babası çok sevinir; ve hikmetli adamın babası onunla mesrur olur. Baban ve anan sevinsinler, ve seni doğuran mesrur olsun.”—Süleymanın Meselleri 23:24, 25.
Zengin Bir Ödül
20. Erinlik çağındaki gençlere başarılı şekilde ana-babalık yapmanın anahtarı nedir?
20 Çocuk büyütmek karmaşık, uzun vadeli bir görevdir. Bu ‘sofranızın çevresindeki zeytin fidanlarını’ Tanrı’dan korkan, Gökteki Krallığın meyvelerini oluşturan erişkinler olmak üzere yetiştirmek, 20 yıllık bir proje olarak adlandırılmıştır. (Mezmur 128:3; Yuhanna 15:8) Çocukların üzerlerindeki baskıların çoğu kez arttığı ve ana-babaların çabalarını yoğunlaştırmaları gerektiğini fark ettikleri erinlik çağına gelindiğinde, bu proje genellikle daha zorlaşıyor. Fakat başarının anahtarı aynıdır—dikkatli, sıcak ve anlayışlı olmak. Çocuklarınızın kişisel dikkate gerçekten ihtiyaçları olduğunu unutmayın. Refahları için sevgi dolu gerçek bir ilgi göstermekle bu tür dikkati verebileceksiniz. Onlara yardım etmek için, gerçekten ihtiyaç duydukları vakti, sevgiyi ve ilgiyi sağlayarak kendinizden vermelisiniz.
21. Çocuklara özel dikkat göstermenin ödülü ne olabilir?
21 Yehova’nın size emanet ettiği değerli meyvelere bakmak için harcadığınız çabaların ödülü, bir çiftçinin elde edeceği bol hasattan çok daha fazla tatmin edici olabilir. (Mezmur 127:3-5) O halde siz ana-babalar, çocuklarınıza özel dikkat göstermeye devam edin. Bunu onların iyiliği ve semavi Babamız Yehova’nın izzeti için yapın.
Nasıl Cevap Verirdiniz?
◻ Çocuk büyütmek bitki yetiştirmekle nasıl karşılaştırılabilir?
◻ Çocuğa, bebeklikten başlayarak her gün ne tür bir dikkat gösterilmeli?
◻ Çocukların hangi özel bakıma ihtiyaçları var ve bu nasıl sağlanabilir?
◻ Çocuklarınıza neden özel dikkat göstermelisiniz?