Doğru Telaffuz

İSA’NIN TAKİPÇİLERİNİN hepsi uzun süreli bir okul eğitimi görmemiştir. Resul Petrus ve Yuhanna bile “eğitim görmemiş, sıradan kişiler” olarak adlandırıldılar. (Res. İşl. 4:13, YÇ) Yine de, sözcükleri iyi telaffuz etmeyerek Mukaddes Kitap hakikatini sunuşunuza gölge düşürmekten kaçınmanız önemlidir.

Düşünülmesi Gereken Etkenler. Tüm dillere uygulanacak telaffuz kuralları yoktur. Birçok dil alfabetik yazı sistemlerine göre yazılır. Latin alfabesinin yanı sıra, Arap, İbrani, Kiril ve Yunan alfabeleri gibi alfabeler de vardır. Çin yazı sisteminde, alfabe yerine birkaç öğeden oluşabilen karakterler kullanılır. Bu karakterler genellikle bir sözcüğü ya da sözcüğün bir kısmını gösterir. Japon ve Kore dillerinde karakterler Çinceden alınmışlarsa da, çok farklı sesler için kullanılır ve taşıdıkları anlamlar da farklı olabilir.

Alfabetik dillerde doğru telaffuz tek tek harflerin ya da harf bileşimlerinin her biri için doğru sesi çıkarmayı gerektirir. Böyle bir dilde tutarlı olarak uyulan kurallar varsa telaffuz zor değildir; Türkçe gibi İspanyolca, Yunanca ve Zulu dili de bu tür dillerdir. Ancak, yabancı etkiler sonucu dile giren sözcüklerin orijinal söylenişlerini yansıtan telaffuzlar da olabilir. Böylece, belirli bir harf ya da harf grubu birden fazla şekilde telaffuz edilebilir veya bazen hiç telaffuz edilmeyebilir. İstisnaları ezberleyip konuşmanızda sık sık kullanabilirsiniz. Çincede sözcükleri doğru telaffuz etmek için binlerce karakterin ezberlenmesi gerekir. Bazı dillerde bir sözcük farklı bir tonda söylendiğinde anlamı değişir. Dilin bu özelliğine yeterince dikkat edilmediğinde düşünceler yanlış aktarılabilir.

Heceye dayalı sözcük yapısının olduğu dillerde, asıl vurguyu doğru heceye yapmak önemlidir. Bu tür birçok dil nispeten düzenli bir ses vurgusu kalıbına sahiptir. Türkçe de böyle bir dildir ve vurgu genellikle son hecededir. Bu dillerde bazen istisna olan durumlarda yazılı sözcüğün üzerinde bir işaret olabilir. Bu doğru telaffuzu nispeten kolaylaştırır. Ancak, bir dilde tutarlı bir kalıp yoksa sorun daha da büyüktür. Doğru telaffuzu başarmak için daha fazla ezber gerekir.

Bazı dillerde ayırıcı işaretler göz önünde bulundurulması gereken önemli bir etkendir. Bunlar arasında, alfabenin bazı harflerinin altında ve üstünde bulunan birtakım işaretler vardır; örneğin, â, è, é, ô, ñ, ō, ŭ, č, ü, û, ö, ç, ğ ve ş’de olduğu gibi. Ayırıcı işaretler yazıda belirtilebilir; bazen de kişinin, sözcüğü bulunduğu bağlama bakarak bu işaretler varmış gibi telaffuz etmesi gerekebilir. Bu durumda, topluluk önünde okuma görevi aldığınız zaman dikkatli bir hazırlık yapmanız gerekebilir.

Telaffuz konusunda kaçınılması gereken bazı tuzaklar var. Fazla belirgin bir telaffuz yapaylık, hatta ukalalık izlenimi yaratabilir. Artık genel olarak kullanılmayan telaffuzlar için de aynı şey söylenebilir. Bunun, dikkati konuşmacıya çekmekten başka bir etkisi olmaz. Öte yandan, özensiz bir konuşma ve telaffuzla diğer aşırı uca da kaymamak gerekir. Bu konulardan bazıları “Sözcüklerin Net Söylenmesi” başlığı altında ele alınmıştır.

Bir dilde sözcüklerin kabul edilen telaffuzu ülkeden ülkeye, hatta aynı ülkenin bir kısmından diğerine değişiklik gösterebilir. Başka ülkeden biri yöresel dili belirgin bir aksanla konuşabilir. Sözlükler bir sözcük için birden fazla kabul edilir telaffuz sıralayabilirler. Kişi, özellikle okul eğitimi görmek üzere fazla fırsatı olmamışsa ya da anadili dışında bir dil konuşuyorsa, yöresinde dili iyi konuşanları dikkatle dinlemekten, sonra da onların telaffuzunu örnek almaktan çok yarar görür. Yehova’nın Şahitleri olarak, vaaz ettiğimiz mesajı yüceltecek ve yöremizdeki insanların kolay anlamasını sağlayacak şekilde konuşmak istiyoruz.

Günlük konuşmalar sırasında, iyi bildiğiniz sözcükleri kullanmanız en iyisidir. Genel bir sohbette çoğu kez telaffuz sorunu olmaz. Ancak, yüksek sesle okurken günlük konuşmanızda kullanmadığınız bazı sözcüklerle karşılaşabilirsiniz. Ve Yehova’nın Şahitleri olarak sık sık sesli okuruz. İnsanlara şahitlikte bulunurken Mukaddes Kitabı okuruz. Bazı biraderler Gözcü Kulesi Tetkiki ve Cemaat Kitap Tetkiki’nde paragrafları okumaya davet edilirler. Doğru okumamız önemlidir, çünkü sözcükleri yanlış telaffuz edersek dikkati mesajdan uzaklaştırmamız söz konusu olabilir.

Mukaddes Kitaptaki bazı isimleri ve yabancı sözcükleri telaffuz etmekte zorlanıyor musunuz? Sözcükleri hecelere bölmekle işe başlayın ve sonra her bir heceyi doğru okumaya çalışın. Sonra sözcüğü bütün halinde, daha hızlı olarak doğru okuyun. Okumanız akıcılık kazanana dek bunu tekrarlayabilirsiniz.

İlerleme Yolları. Telaffuz sorunu olanların birçoğu bunun farkında değildir. Eğitim ibadeti nazırı telaffuzunuzda dikkat etmeniz gereken yönleri size gösterir; onun düşünceli davranışını takdir edin. Sorununuzun ne olduğunu öğrendikten sonra bu konuda nasıl ilerleyebilirsiniz?

Her şeyden önce, yüksek sesle okuma görevi aldığınızda, bir sözlüğe bakmak üzere vakit ayırın. Özellikle, bilmediğiniz sözcüklere bakın. Sözlük kullanma deneyiminiz yoksa ilk sayfaları açarak, kullanılan simgelere ilişkin açıklamalara bakın ya da gerekiyorsa birinden size bunları açıklamasını isteyin. Sözlükler, çok heceli bir sözcükte başlıca vurgunun hangi hecede olduğunu ve daha uzun sözcüklerde ikinci vurgunun yerini gösterir. Bunun yanı sıra, verilen bir sözcükte sesli ve sessiz harfler için kullanılacak sesleri gösterir. Türkçe Sözlüklerde bir sözcükteki “k” ve “l” harflerinin kalın mı yoksa ince mi telaffuz edileceği bir işaretle belirtilir. Ayrıca bazı Türkçe sözlüklerde okuyucuyu hangi seslilerin uzun, hangilerinin kısa telaffuz edileceği konusunda bilgilendirmek için üst üste iki nokta (:) kullanılır. Bazı durumlarda yazılışı aynı, anlamları farklı sözcükler düzeltme işaretiyle ayrılarak farklı telaffuz edilir. Hangi sözcüğe baktıysanız, sözlüğü kapamadan önce onu birkaç kez yüksek sesle tekrarlayın.

Telaffuzu iyileştirmenin ikinci yolu, sözcükleri iyi telaffuz eden birine okumak ve ondan yanlışlarınızı düzeltmesini istemektir.

Üçüncü bir yol ise iyi konuşmacıları dikkatle dinlemektir. Eğer Mukaddes Kitabın ya da dergilerin ses kasetlerini elde etmeniz mümkünse bunlardan yararlanın. Kasetleri dinlerken, sizin düşündüğünüzden farklı telaffuz edilen sözcüklere dikkat edin. Bunları bir yere not edin ve üzerinde çalışın. Zamanla konuşmanız telaffuz kusurlarından arınacak ve büyük ölçüde zenginleşecektir.