Hayatımız ve Hizmetimiz İbadeti Kitapçığı İçin Kaynaklar

5-11 ŞUBAT

TANRI’NIN SÖZÜNDEKİ HAZİNELER | MATTA 12-13

Ruhi Hazineleri Keşfedin

nwtsty, Mt 12:20’deki inceleme notu

alevi titreyen fitil: Evlerde kullanılan kandil, içine zeytinyağı konan küçük bir toprak kaptı. Keten bir fitil, kaptaki yağı emip yukarı çekerek alevin yanmasını sağlardı. Yunanca “alevi titreyen fitil” ifadesi, alevi sönmüş veya sönmek üzere olan ama hâlâ için için yandığından dumanı tüten bir fitile atfediyor olabilir. İş 42:3’teki sözler İsa’nın şefkatli biri olacağını önceden bildirdi. O, alçakgönüllü ve ezilmiş kişilerin son umut kıvılcımını asla söndürmeyecekti.

12-18 ŞUBAT

TANRI’NIN SÖZÜNDEKİ HAZİNELER | MATTA 14-15

“İsa Kalabalıkları Az Sayıda Kişi Aracılığıyla Besler”

nwtsty, Mt 14:21’deki inceleme notu

yanlarında kadınlar ve küçük çocuklar da bulunuyordu: Sadece Matta bu mucizeyi anlatırken kadınlardan ve küçük çocuklardan bahseder. İsa bu mucizede toplam 15.000’den fazla kişiyi doyurmuş olabilir.

Ruhi Hazineleri Keşfedin

nwtsty, Mt 15:7’deki inceleme notu

ikiyüzlüler: Yunanca hypokrites ifadesi aslında Yunanlı (sonraki yıllarda da Romalı) tiyatro oyuncularına atfediyordu. Bu oyuncular seslerinin daha yüksek çıkmasını sağlayan büyük maskeler takardı. Daha sonraları bu ifade, rol yaparak veya sahte bir tavır takınarak gerçek niyetini ya da kişiliğini saklayan kişiler için kullanılmaya başlandı. İsa burada “ikiyüzlüler” ifadesini Yahudi din adamları için kullandı (Mt 6:5, 16).

nwtsty, Mt 15:26’daki inceleme notu

Çocuklar . . . yavru köpekler: Köpekler Musa Kanununda kirli sayıldığından bu kelime Kutsal Yazılarda genelde aşağılayıcı bir söz olarak kullanılır (Le 11:27; Mt 7:6; Flp 3:2, dipnot; Vh 22:15, dipnot). Fakat hem Markos (7:27) hem de Matta kayıtlarında, bu ifadenin “yavru köpek” ya da “evcil köpek” anlamına gelen küçültme eki almış hali kullanılmıştır. Bu kullanım benzetmeyi yumuşatıyordu. Bu kayıtlara göre İsa, Yahudi olmayanların evde beslediği hayvanlara atfeden sevimli bir ifade kullanmış olabilir. İsa İsraillileri ‘çocuklara’, Yahudi olmayanları da “yavru köpeklere” benzeterek anlaşılan bir öncelik sırası olduğuna dikkat çekmek istedi. Hem çocukların hem de köpeklerin olduğu bir evde önce çocuklar doyurulur.

19-25 ŞUBAT

TANRI’NIN SÖZÜNDEKİ HAZİNELER | MATTA 16-17

Ruhi Hazineleri Keşfedin

nwtsty, Mt 16:18’deki inceleme notu

sen Petrus’sun, . . . . bu kayanın: Eril bir sözcük olan Yunanca petros “kaya parçası, taş” anlamına gelir. Burada özel bir isim (Petrus) olarak kullanılmıştır ve İsa’nın Simun’a verdiği adın Yunanca karşılığıdır (Yhn 1:42). Kelimenin dişil hali olan petra “kaya” olarak çevrilir ve kayalık zemin, sarp kayalık ya da kaya kütlesi anlamına gelebilir. Bu Yunanca sözcük şu ayetlerde de geçer: Mt 7:24, 25; 27:60; Lu 6:48; 8:6; Ro 9:33; 1Ko 10:4; 1Pe 2:8. Petrus’un kendini İsa’nın cemaatini üzerine kuracağı kaya olarak görmediği açıktır, çünkü o 1Pe 2:4-8’de İsa’nın, bizzat Tanrı’nın seçtiği ve geleceği uzun zaman önce bildirilen ‘temel taşı, köşe taşı’ olduğunu yazdı. Benzer şekilde Pavlus da İsa’dan “temel” ve “kaya” olarak söz etti (1Ko 3:11; 10:4). Dolayısıyla İsa anlaşılan kelime oyunu yaparak şöyle demek istedi: “Petrus, yani Kaya Parçası ismini verdiğim sen, Mesih’in, yani cemaatin temeli olacak ‘bu kayanın’ kim olduğunu anladın.”

cemaat: Yunanca ekklesia ifadesinin geçtiği ilk yer. Bu ifade iki Yunanca sözcükten türetilmiştir: “dışarı” anlamına gelen ek ve “çağırmak” anlamına gelen kaleo. Söz konusu ifade, belirli bir amaç ya da faaliyet için toplanmış ya da çağrılmış bir grup insana atfeder. Bu ayette İsa Hıristiyan cemaatinin kurulacağını bildiriyordu; bu cemaati, “canlı taşlar” olarak ‘ruhi bir yapı oluşturan’ meshedilmiş Hıristiyanlar meydana getirecekti (1Pe 2:4, 5). Septuagint’te bu Yunanca sözcük çoğunlukla, “cemaat” anlamına gelen ve genelde Tanrı’nın halkının tümüne atfeden İbranice ifadenin karşılığı olarak kullanılır (Tkr 23:3; 31:30). Elç 7:38’de Mısır’dan çağrılan İsrailoğullarından “cemaat” olarak söz edilir. Benzer şekilde ‘karanlıktan çağrılan’ ve ‘dünyadan seçilip alınan’ Hıristiyanlar da ‘Tanrı’nın cemaatini’ oluşturur (1Pe 2:9; Yhn 15:19; 1Ko 1:2).

nwtsty, Mt 16:19’daki inceleme notu

Göklerin krallığının anahtarları: Kutsal Kitapta gerçek ya da mecazi anlamda anahtar verilen kişiler bir ölçüde yetki verilen kişilerdir (1Ta 9:26, 27; İş 22:20-22). Dolayısıyla “anahtar” sözcüğü yetki ve sorumluluğu simgeler. Petrus kendisine emanet edilen “anahtarları” kullanarak Yahudilere (Elç 2:22-41), Samiriyelilere (Elç 8:14-17) ve diğer milletlerden olanlara (Elç 10:34-38) Tanrı’nın ruhunu alarak gökteki Krallığa girme yolunu açtı.

26 ŞUBAT–4 MART

TANRI’NIN SÖZÜNDEKİ HAZİNELER | MATTA 18-19

“Tökezlememeye ve Başkalarını Tökezletmemeye Dikkat Edin”

nwtsty, Mt 18:6, 7’deki inceleme notları

büyük bir değirmen taşı: Ya da “bir eşeğin çevirdiği değirmen taşı.” Sözcük anlamıyla “bir eşeğin değirmen taşı.” Böyle bir değirmen taşı 1,2-1,5 m çapında olabilirdi ve çok ağır olduğundan bir eşek tarafından çevrilmesi gerekirdi.

günaha sokan şeyler: Sözcük anlamıyla “tökezleten engeller.” Burada kullanılan Yunanca skandalon sözcüğünün asıl anlamının “kapan” olduğu düşünülüyor. Bazılarına göre bu ifade kapanda yemin takılı olduğu çubuğa atfeder. Bu sözcük zamanla daha geniş bir anlam kazanarak birinin tökezlemesine ya da düşmesine yol açabilecek her tür engel için kullanılmaya başlandı. Mecazi anlamda ise, bir kişinin yanlış bir yol izlemesine, ahlaksal açıdan tökezlemesine ya da günaha düşmesine neden olan bir davranış veya duruma atfeder. Bununla bağlantılı skandalizo fiili de Mt 18:8, 9’da “günaha sokmak” olarak çevrilmiştir ve “tökezletmek” ya da “tuzak olmak” olarak da tercüme edilebilir.

nwtsty görsel malzeme

Değirmen Taşı

Değirmen taşları tahıl öğütmek ya da zeytinin yağını çıkarmak için kullanılırdı. Bazıları elle çevrilebilecek kadar küçüktü, bazılarıysa o kadar büyüktü ki ancak bir hayvan tarafından çevrilebilirdi. Filistîlerin Şimşon’u çevirmeye zorladığı değirmen taşı buna benzer büyük bir değirmen taşı olabilir (Hk 16:21). Hayvan gücüyle çalışan değirmenler sadece İsrail’de değil, Roma İmparatorluğu’nun pek çok yerinde de yaygındı.

Üst ve Alt Değirmen Taşları

Bu resimdeki gibi büyük bir değirmen taşı, eşek gibi bir yük hayvanı tarafından çevrilirdi ve tahıl öğütmek ya da zeytin ezmek için kullanılırdı. Üst değirmen taşının çapı 1,5 m’yi bulabilirdi ve çok daha büyük bir taşın üzerinde çevrilirdi.

nwtsty, Mt 18:9’daki inceleme notu

Hinnom Vadisi: Ya da “Gehenna.” İbranicesi ge hinnom’dur. Bu vadi eski Yeruşalim’in güneybatısındadır. (Sgd’nin 16. bölümündeki “Yeruşalim ve Çevresi” başlıklı haritaya bakın.) İsa’nın zamanında bu vadi çöplerin yakıldığı bir yer haline gelmişti. Dolayısıyla “Hinnom Vadisi” ifadesi tamamen yok olmanın uygun bir simgesiydi.

nwtstg Sözlük

Hinnom Vadisi

Yunanca ismi Gehenna olan bu vadi eski Yeruşalim’in güneybatısındadır (Yr 7:31). Bir peygamberlik sözünde bu vadinin cesetlerle dolu bir yer olacağı söylenir (Yr 7:32; 19:6). Hayvanların ya da insanların azap çekmeleri ya da diri diri yanmaları için Hinnom Vadisi’ne atıldığına dair herhangi bir kanıt yok. Dolayısıyla bu vadi, insanların öldükten sonra yanarak sonsuza dek işkence çektiği görünmez bir yeri simgeliyor olamaz. İsa ve öğrencileri bu ifadeyi sonsuz ceza olan ‘ikinci ölümün’, yani ebedi yok oluşun simgesi olarak kullanmıştı (Vh 20:14; Mt 5:22; 10:28).

nwtsty, Mt 18:10’daki inceleme notu

Babamın yüzünü görürler: Ya da “Babama ulaşabilirler.” Sadece ruhi varlıklar bizzat Tanrı’nın huzuruna çıkabilir, bu yüzden yalnızca onlar Tanrı’nın yüzünü görebilir (Çk 33:20).

Ruhi Hazineleri Keşfedin

nwtsty, Mt 18:22’deki inceleme notu

yetmiş yedi defa: Sözcük anlamıyla “yetmiş defa yedi.” Bu Yunanca ifade “70 ve 7” (77 defa) ya da “70 çarpı 7” (490 defa) anlamına gelebilir. Aynı ifadeye Yunanca Septuagint çevirisinde Ba 4:24’te de rastlanır ve bu ifadenin İbranicesi “yetmiş yedi kez”dir. Bu da Yunanca Kutsal Yazılardaki “yetmiş yedi defa” ifadesiyle uyum içindedir. Bu ifade hangi anlama gelirse gelsin, yedi rakamını tekrar etmek “sonsuz” ya da “sınırsız” demekle aynı şeydi. İsa Petrus’a 7 değil, 77 defa bağışlaması gerektiğini söyleyerek takipçilerine bağışlamanın bir sınırı olmadığını anlattı. Bunun aksine Babil Talmudu’nda (Yoma 86b) şöyle yazıyor: “Bir adam bir suç işlerse, birinci, ikinci ve üçüncü defa bağışlanır, fakat dördüncü defa bağışlanmaz.”

nwtsty, Mt 19:7’deki inceleme notu

boşanma belgesi: Kanun boşanmayı düşünen bir adamın yasal bir belge hazırlamasını ve muhtemelen ihtiyarlara danışmasını talep ederek, ona böyle ciddi bir karar almadan önce yeniden düşünmesi için zaman tanıyordu. Anlaşılan Kanunun amacı birinin aceleyle boşanma kararı almasını önlemek ve kadınlara bir ölçüde yasal korunma sağlamaktı (Tkr 24:1). Fakat İsa’nın zamanında din adamları boşanmayı kolaylaştırmıştı. Birinci yüzyılda yaşamış bir tarihçi ve boşanmış bir Ferisi olan Josephus, “herhangi bir nedenle (ki, erkeklerin ileri sürdüğü pek çok neden var)” boşanılabileceğini söyledi.

nwtsty görsel malzeme

Boşanma Belgesi

MS 71 ila 72 yıllarına ait bu boşanma belgesi Aramca yazılmıştır. Yahudiye Çölü’ndeki kurumuş bir ırmak yatağı olan Vadiü’l-Murabbaa’nın kuzeyinde bulunmuştur. Bu belgede, Yahudi isyanının altıncı yılında Naksan’ın Masada’da yaşayan oğlu Yusuf’un, Yonatan kızı Miryam’ı boşadığı yazıyor.