33. BÖLÜM

Sigara Söylendiği Kadar Zararlı mı?

Yandaki ifadelere bak ve sigarayı cazip bulma nedenlerine ✔ koy.

□ Merak ediyorum

□ Stresliyim

□ Ortama ayak uydurmak istiyorum

□ Kilo almaktan korkuyorum

ÖNCEKİ sayfadaki seçeneklerden herhangi birini işaretlediysen, sigara içen ya da içmeyi düşünen yaşıtlarınla ortak yönlerin var demektir.a Örneğin:

Merak. “Sigara içmenin nasıl bir şey olduğunu merak ediyordum ve okuldaki bir kızdan sigara aldım, sonra da okuldan kaçıp içtim” (Tracy).

Stresle başa çıkmak ve ortama uymak. “Okuldaki çocuklar ‘Bir sigara içmeliyim’ diyor, bir tane yaktıktan sonra da ‘Oh be, rahatladım!’ diyordu. Stresli olduğum anlarda ben de sigara içmek istedim” (Nikki).

Kilo vermek. “Bazı kızlar zayıf kalmak için sigara içiyor, bu diyet yapmaktan çok daha kolay!” (Samantha).

Ancak, ilk –ya da bir sonraki– sigaranı yakmadan önce dur ve düşün. Oltadaki yeme atlayan bir balık gibi olma! Balık küçük bir ödül alabilir fakat bunun bedelini hayatıyla öder! Böyle yapmaktansa, Tanrı’nın Sözündeki öğütleri dinle ve ‘net düşünebilmek için’ zihnini kullan (2. Petrus 3:1). Şimdi aşağıdaki düşünceleri gözden geçir.

Sigara Hakkında Neler Biliyorsun?

Her cümleyi doğru ya da yanlış olarak değerlendir.

a. Sigara stresimi azaltacak.

□ Doğru □ Yanlış

b. İçime çektiğim dumanı tümüyle geri verirsem bir şey olmaz.

□ Doğru □ Yanlış

c. Sigara yaşlanana kadar sağlığımı etkilemez.

□ Doğru □ Yanlış

d. Sigara içersem daha çekici olurum.

□ Doğru □ Yanlış

e. Sigara içmemin benden başka kimseye zararı yok.

□ Doğru □ Yanlış

f. Tanrı sigara içip içmediğimle ilgilenmez.

□ Doğru □ Yanlış

Cevaplar

a. Yanlış. Sigara içmek, yoksunluk belirtilerinin yarattığı stresi geçici olarak azaltsa da, bilim insanları nikotinin stres hormonlarının seviyesini artırdığını gözlemledi.

b. Yanlış. Bazı araştırmalar insanın içine çektiği sigara dumanındaki parçacıkların yüzde 80’den fazlasının vücutta kaldığını gösteriyor.

c. Yanlış. İçilen her bir sigara ileriye yönelik riskleri artırsa da, bazı etkileri hemen görülür. Bazıları yalnızca bir sigara yüzünden bağımlı olurlar. Ayrıca akciğer kapasitesi azalır ve muhtemelen kişi sürekli öksürür. Cilt daha çok ve daha erken kırışır. Sigara içmek aynı zamanda cinsel işlev bozukluğu, panik atak ve depresyon riskini artırır.

d. Yanlış. Araştırmacı Lloyd Johnston, sigara içen gençlerin “karşı cinsin büyük çoğunluğuna daha az çekici” geldiğini söylüyor.

e. Yanlış. Pasif içicilik her yıl binlerce kişinin ölümüne neden oluyor. Sigara ailene, arkadaşlarına hatta beslediğin hayvanlara bile zarar verir.

f. Yanlış. Kutsal Kitap, Tanrı’yı memnun etmek isteyen kişilerin kendilerini ‘bedeni kirleten her şeyden’ arındırması gerektiğini söyler (2. Korintoslular 7:1). Kuşkusuz sigara da bedeni kirletir. Bile bile bunu yapar, tütün kullanarak kendine ve başkalarına zarar verirsen Tanrı’yla dost olamazsın (Matta 22:39; Galatyalılar 5:19-21).

Nasıl Karşı Koyabilirsin?

O halde biri sana sigara uzatırsa ne yapacaksın? “Teşekkürler, kullanmıyorum” gibi basit, ancak kararlı bir cevap genelde işe yarar. Eğer karşındaki ısrar eder, hatta seninle dalga geçerse, bunun senin tercihin olduğunu ve herkesin buna saygı duyması gerektiğini hatırla. Şöyle diyebilirsin:

● “Sigaranın zararlarını araştırdım ve bana göre olmadığına karar verdim.”

● “Gelecekle ilgili önemli planlarım var; mesela nefes almak gibi.”

● “Bu benim tercihim, senden de buna saygı duymanı bekliyorum.”

Fakat bölümün başında bahsedilen gençler gibi, en büyük baskının kendi içinden geldiğini fark edebilirsin. Durum böyleyse ‘içindeki sese’ aşağıdaki şu sorular üzerinde düşünerek cevap ver:

● ‘Sigara içmemin bana gerçekten bir yararı olacak mı? Örneğin, sırf kendimi başkalarına kabul ettirmek için sigara içersem, onlarla neredeyse başka hiç ortak noktam olmasa da beni kabul edecekler mi? Dahası, sağlığıma zarar verdiğimi görmekten mutlu olan kişilerle arkadaşlık yapmak ister miyim?’

● ‘Sigara içmek bütçemi, sağlığımı ve başkalarının bana karşı saygısını nasıl etkileyecek?’

● ‘Sigara içmek uğruna Tanrı’yla dostluğumdan vazgeçecek miyim?’

Peki zaten oltaya takıldıysan ne olacak? Kurtulmak için ne yapabilirsin?

Nasıl Bırakabilirsin?

1. Kendini ikna et. Sigarayı neden bırakmak istiyorsun? Kendi nedenlerini bir kâğıda yaz ve yazdıklarını sık sık gözden geçir. Tanrı’nın önünde temiz bir durumda olmayı arzu etmek, seni harekete geçirebilecek güçlü bir neden olabilir (Romalılar 12:1; Efesoslular 4:17-19).

2. Yardım al. Gizlice sigara içiyorsan artık bunu saklama. Sakladığın kişilere sigara içtiğini ama bırakacağını söyle ve sana destek olmalarını rica et. Tanrı’yı memnun etmek istiyorsan, dua ederek yardım dile (1. Yuhanna 5:14).

3. Bırakacağın tarihi belirle. Kendine iki hafta ya da daha az bir zaman ver ve sigarayı bırakacağın günü takvimine işaretle. Ailene ve arkadaşlarına o tarihte sigarayı bırakacağını söyle.

4. Ara ve yok et. Bırakacağın gün gelmeden odanı, arabanı ve giysilerinin ceplerini iyice kontrol et ve bulduğun sigaraları hemen yok et. Ayrıca çakmak, kibrit ve kül tablalarını da at.

5. Yoksunluk belirtileriyle mücadele et. Bol bol meyve suyu ya da su iç ve daha fazla uyumaya çalış. Sigara içmemenin yarattığı rahatsızlığın geçici, yararlarının ise kalıcı olduğunu hiç aklından çıkarma!

6. Tetikleyici etkenlerden uzak dur. Sigara içme arzunu tetikleyecek ortamlardan ve yerlerden uzak dur. Ayrıca sigara içen kişilerle görüşmeyi kesmen de gerekebilir (Özdeyişler 13:20).

Aldanma!

Tütün firmaları her yıl reklamlara milyarlarca dolar harcıyor. Özellikle kimleri hedef alıyorlar? Bir tütün firmasının şirket içi yazışmasında şu sözler yer alıyordu: “Bugünün gençleri yarının müşterileridir.”

Tütün üreticilerinin ellerini senin cebine atmasına izin verme! Neden onların oltasına takılasın ki? Üreticiler de, sigara içen arkadaşların da senin iyiliğini düşünmüyor. Onları dinlemektense Kutsal Kitaptaki öğütleri dinle ve “kendi yararına olanı” yapmayı öğren (İşaya 48:17).

[Dipnot]

KİLİT AYET

‘Kendimizi bedeni kirleten her şeyden arındıralım’ (2. Korintoslular 7:1).

BİR ÖNERİ

“Sadece bir nefes çekeceğim” gibi sözlerle kendini kandırma. Böyle bahaneler yeniden sigaraya başlamana yol açabilir (Yeremya 17:9).

BİLİYOR MUSUN . . . ?

Dumansız tütün kullanan, örneğin tütün çiğneyen biri sigara içen birine göre daha fazla nikotin alır. Dumansız tütün yaklaşık 25 kanserojen madde içerir. Bu da kişinin gırtlak ve ağız kanserine yakalanma riskini artırır.

HAREKET PLANI!

Bir sınıf arkadaşım sigara içmem için baskı yaparsa: ․․․․․

Bu konuda anneme ya da babama sormak istediklerim: ․․․․․

NE DERSİN?

● Zararlarını bildiğin halde neden sigara içme arzusu duyabilirsin?

● Seni sigara içmenin yanlış olduğuna ikna eden nedir?

[Sayfa 240’daki pasaj]

“Biri bana sigara uzattığında gülümseyip ‘Hayır teşekkürler, kanser olmak istemiyorum’ diyorum” (Alana).

[Sayfa 241’deki çerçeve/​resim]

Esrar Gerçekten Zararlı mı?

İrlanda’da yaşayan Ellen şöyle diyor: “Bazıları esrar kullanmanın, sorunlardan kaçmanın bir yolu olduğunu ve hiçbir yan etkisi olmadığını söylüyor.” Sen de esrar hakkında böyle iddialar duydun mu? Bu konudaki bazı yanılgıları ele alalım.

Yanılgı: Esrar zararlı değildir.

Gerçek: Esrarın bilinen ya da tahmin edilen kalıcı etkileri şunlardır: hafızanın zarar görmesi, öğrenme güçlüğü, bağışıklık sisteminde zayıflama ve hem erkeklerde hem de kadınlarda görülen cinsel sorunlar. Esrar kaygı ataklarına, ruhsal bozukluğa ve paranoyaya neden olabilir. Esrar kullanan kadınların dünyaya getirdiği çocuklarda davranış bozukluğu, dikkat eksikliği ve karar verme güçlüğü daha çok görülüyor.

Yanılgı: Esrarın dumanı sigaranınki kadar zararlı değil.

Gerçek: Esrar dumanı sigara dumanına kıyasla solunum yollarında dört kat daha fazla katran bırakır ve kana beş kat daha fazla zehirli karbon monoksit girmesine neden olur. Beş tane esrarlı sigara içen biri bir paket sigara içen biriyle aynı miktarda kanserojen madde alır.

Yanılgı: Esrar bağımlılık yapmaz.

Gerçek: Zihinsel ya da duygusal sorunları olan gençler kolayca esrar bağımlısı olabilir. Bazıları da uzun süre kullandıktan sonra bağımlı olabilir. Ayrıca araştırmalar, esrar içen gençlerin kokain gibi bağımlılık yapan diğer uyuşturucuları kullanma ihtimalinin çok daha yüksek olduğunu gösteriyor.

[Sayfa 244, 245’deki çerçeve/​resimler]

Sigara Sana Neler Yapar?

Televizyonda sigara içtiği halde sağlıklı görünen insanlar olabilir. Ama sigara içen birinin vücudu aslında ne hale geliyor?

Ağız ve gırtlak Kansere neden olabilir

[Resim]

Kanserli dil

Kalp Atardamarları sertleştirir ve daraltır, kalbi oksijensiz bırakır ve kalp hastalığı riskini dört kata kadar artırır

[Resim]

Tıkanmış bir atardamar

Akciğerler Hava keseciklerini tahrip eder, solunum yolu iltihaplanmasına neden olur ve akciğer kanseri riskini 23 kata kadar artırır

[Resim]

Sigara içen birinin akciğeri

Beyin Felç riskini dört kata kadar artırır

Cilt Erken yaşlanmaya neden olabilir

Dişler Sararmaya neden olur

Mide Kansere neden olur

Pankreas Kansere neden olur

İdrar kesesi Kansere neden olur

Böbrekler Kansere neden olur

[Sayfa 239’deki resim]

Oltadaki yeme atlayan balık gibi, sigara içen biri de belki bir ödül alır, fakat bedelini çok ağır öder!

34. BÖLÜM

Ara Sıra Fazla İçmenin Kime Ne Zararı Var?

Aşağıdaki sorulara ne cevap verirdin? Cevabının yanındaki kutuya ✔ koy.

Yaşı tutmadığı halde veya ara sıra aşırı içki içen arkadaşların var mı?

□ Evet □ Hayır

Arkadaşların içki içmen için sana hiç baskı yaptı mı?

□ Evet □ Hayır

Hiç çok içtiğin oldu mu?

□ Evet □ Hayır

SINIRSIZCA veya yaşın tutmadığı halde içki içmeye özeniyorsan yalnız değilsin. Bunları yapan pek çok genç var.a Bazıları fazla içki içiyor. Fazla derken tam olarak ne kastediyoruz? Bazıları bununla sarhoş olma amacıyla içki içmeyi kastediyor. Amerikan Ulusal Alkol Bağımlılığı ve Alkolizm Enstitüsü tarafından yayımlanan bir raporda daha belirgin bir tanım verilmeye çalışılıyor. “Erkekler için beş ya da daha fazla bardak, bayanlar için dört ya da daha fazla bardak içkiyi ardı ardına içmek” fazla içmek olarak tanımlanıyor.

Sen de kendine şöyle sorabilirsin: ‘Acaba içki içmek istememin gerçek nedeni ne? Alkolün üzerimdeki etkisi hakkında ne biliyorum?’ Örneğin aşağıdaki sorulara ne cevap verirdin? Cevabının yanına ✔ koy, sonra da gerçekler üzerinde biraz düşün.

a. Gençler sırf tadını sevdikleri için içki içiyorlar.

□ Doğru □ Yanlış

b. Ergenlik çağındakiler daha genç ve daha sağlıklı oldukları için, aşırı alkolün yan etkilerini yetişkinlerden daha az yaşıyor.

□ Doğru □ Yanlış

c. Ara sıra fazla içmek seni öldürmez.

□ Doğru □ Yanlış

d. Kutsal Kitap alkolü yasaklar.

□ Doğru □ Yanlış

e. Aşırı içki içmenin tek zararı sağlığının bozulmasıdır.

□ Doğru □ Yanlış

a. Gençler sırf tadını sevdikleri için içki içiyorlar. Cevap: Yanlış. Avustralya’da gençlerin alkol hakkında ne kadar bilinçli olduğunu araştırmak için bir anket yapıldı. Bu ankete katılan gençlerin yüzde 36’sı, başlıca içki içme nedenlerinin sosyal faaliyetlerde arkadaşlarına ayak uydurmak olduğunu söyledi. ABD’de yapılan bir ankete katılanların yüzde 66’sı da içki içme nedenlerinin arkadaş baskısı olduğunu söyledi. Ancak katılanların yarıdan fazlası içmelerinin bir nedeninin de sorunlarını unutmak olduğunu belirtti.

b. Ergenlik çağındakiler daha genç ve daha sağlıklı oldukları için, aşırı alkolün yan etkilerini yetişkinlerden daha az yaşıyor. Cevap: Yanlış. Discover dergisindeki bir makalede şöyle deniyor: “Yeni araştırmalar içki içen gençlerin kendilerini tehlikeye attığını gösteriyor.” Neden? “Aşırı içki içen ergenlik çağındaki gençler zihinsel kapasitelerini önemli ölçüde yok ediyor olabilirler.”

Sürekli bir alkol tüketimi ile aknelerin çoğalması, ciltte erken kırışma, kilo artışı, alkol ve uyuşturucu bağımlılığı arasında da bir bağlantı var. Ayrıca bu alışkanlık sinir sistemi, karaciğer ve kalbe çok ciddi zarar verebilir.

c. Ara sıra fazla içmek seni öldürmez. Cevap: Yanlış. Aşırı miktarda alkol beyni oksijensiz bırakır, yaşamsal vücut işlevleri durmaya başlar. Bunun belirtileri arasında kusma, bilinç kaybı, yavaş veya düzensiz soluk alma görülebilir. Bazı vakalar ölümle sonuçlanabilir.

d. Kutsal Kitap alkolü yasaklar. Cevap: Yanlış. Kutsal Kitap ne içki içmeyi yasaklar, ne de gençlerin eğlenmesine karşıdır (Mezmur 104:15; Vaiz 10:19). Tabii, içki içebilmek için yasaların izin verdiği yaşta olmalısın (Romalılar 13:1).

Ancak, Kutsal Kitap bizi aşırı içki içmeye karşı uyarır. Özdeyişler 20:1 şöyle der: “Şarap alaycıdır, içki gürültücüdür, onunla yoldan çıkan akıllı değildir.” Evet, alkol insanı alay edilecek hale düşürebilir! Gerçekten de alkol anlık bir zevk verebilir, ama fazla kaçırırsan seni “yılan gibi ısırır” ve kendini bir sürü sorunun içinde bulursun (Özdeyişler 23:32).

e. Aşırı içki içmenin tek zararı sağlığının bozulmasıdır. Cevap: Yanlış. Sarhoş olursan kendini her tür saldırıya, hatta tecavüze karşı bile savunmasız hale getirirsin. Aynı zamanda, ayıkken asla yapmayacağın şeyler yaparak sen de başkaları için bir tehlike oluşturabilirsin. Sarhoş olursan Kutsal Kitabın uyardığı gibi “gözlerin garip şeyler görür, yüreğinden sapıkça sözler dökülür” (Özdeyişler 23:33). Kısacası, kendini gülünç duruma düşürürsün! Bozulan arkadaşlıklar, okulda ve işte performans kaybı, bir suça karışmak ve yoksulluk aşırı içki içmenin başka acı sonuçlarındandır (Özdeyişler 23:21).

Düşünmen gereken en önemli nokta da, aşırı içki içmenin Yehova Tanrı’yla ilişkine verebileceği zarardır. Yehova Tanrı Kendisine “bütün zihninle” hizmet etmeni istiyor, alkole düşkünlüğün yüzünden gereksiz yere zarar görmüş bir zihinle değil! (Matta 22:37). Tanrı’nın Sözü sadece “ölçüsüzce içilen şarabı” değil “içki âlemlerini” de mahkûm eder (1. Petrus 4:3). Dolayısıyla aşırı içki içmek Yaratıcımızın isteğine aykırıdır ve Tanrı’yla sıcak bir dostluk kurmanı engeller.

Tercihin Ne Olacak?

Aşırı içki içen arkadaşlarına uyacak mısın? Kutsal Kitap şöyle der: “Kimin emri altına girerseniz onun kölesi olduğunuzu bilmiyor musunuz? Onun emirlerine uyduğunuzdan onun kölesi olursunuz” (Romalılar 6:16). Arkadaşlarının veya alkolün kölesi olmayı gerçekten istiyor musun?

Alkol seni kıskacına aldıysa ne yapmalısın? Annenle, babanla ya da olgun bir dostunla konuşarak hemen yardım iste. Yehova Tanrı’ya dua et ve O’ndan yardım dile. Çünkü O “sıkıntı zamanında her an yardıma hazırdır” (Mezmur 46:1). Gençlerin küçük yaşta ve aşırı içki içmesinin nedeni çoğu zaman yaşıt baskısı olduğundan, arkadaş seçiminde köklü değişiklikler yapman gerekebilir.b Böyle değişiklikler yapmak kolay değildir, ama Yehova’nın yardımıyla bunu başarabilirsin.

[Dipnotlar]

KİLİT AYET

“İçkici insan yoksulluğa düşer” (Özdeyişler 23:21).

BİR ÖNERİ

İçki içmek istemenin nedenlerini sapta. Sonra eğlenmek veya sakinleşmek için daha sağlıklı başka yollar düşünmeye çalış.

BİLİYOR MUSUN . . . ?

ABD’de yapılan bir araştırmaya göre, “sık sık aşırı içki içenlerin dersi kaçırma, ödevlerini yetiştirememe, yaralanma ve maddi hasar verme olasılıkları, aşırı içki içmeyenlerden sekiz kat daha fazla.”

HAREKET PLANI!

Arkadaşlarım kendileriyle birlikte ölçüsüzce içki içmem için ısrar ettiğinde şöyle diyeceğim: ․․․․․

Bu konuda anneme ya da babama sormak istediklerim: ․․․․․

NE DERSİN?

● Arkadaşların deli gibi içerken neden başkalarının da onlara katılmasını istiyorlar?

● Aşırı içmen karşı cinsin senden hoşlanmasını sağlar mı? Neden böyle düşünüyorsun?

[Sayfa 250’deki pasaj]

“Okul arkadaşlarım içki teklif ettiğinde onlara iyi vakit geçirmek için alkole ihtiyacım olmadığını söylüyorum” (Mark).

[Sayfa 249’daki çerçeve]

Bunu Kimler Yapıyor?

İngiltere, İskoçya ve Galler’deki öğrencilerle yapılan bir ankette 13, 14 yaşlarındaki çocukların neredeyse dörtte biri, “bir oturuşta ardı ardına en az beş bardak içki içtiğini iddia etti.” Ankete katılan 15, 16 yaşındaki öğrencilerin neredeyse yarısı da aynı şeyi yaptığını söyledi. ABD Sağlık Bakanlığı’na göre, “12 ila 20 yaşlarında yaklaşık 10 milyon 400 bin genç içki içiyor. Bunların 5 milyon 100 bini ara sıra sarhoş olana kadar içki içiyor, 2 milyon 300 bini de ayda en az beş kez ölçüsüz içiyor.” Avustralya’da yapılan bir araştırma da, ülkedeki gençler içinde erkeklerden çok kızların aşırı –bir oturuşta 13 ila 30 bardak– içki içtiğini ortaya çıkardı!

[Sayfa 251’deki resim]

Alkol yılan gibi ısırabilir