SWIVURISO
1 Swivuriso swa Solomoni+ n’wana wa Davhida,+ hosi ya Israyele:+
2 Swivuriso swi pfuna munhu ku dyondza* vutlhari+ ni ndzayo;
Ni ku twisisa marito ya vutlhari;
3 Swi pfuna munhu ku kuma ndzayo+ leyi nyikaka ku twisisa,
Ku tshembeka,+ vuavanyisi lebyinene+ ni vunene;
4 Swi tlharihisa+ loyi a nga riki na ntokoto;
Swi nyika jaha vutivi ni vuswikoti byo ehleketa.+
5 Munhu wo tlhariha u yingisa swiletelo swo tala a tlhela a amukela;+
Munhu loyi a twisisaka u kuma nkongomiso wa vutlhari+
6 Leswaku a twisisa xivuriso ni xifananiso,
7 Ku chava Yehovha i masungulo ya vutivi.+
I swiphukuphuku ntsena leswi byi langutelaka ehansi vutlhari ni ndzayo.+
9 I harhi yo saseka ya nhloko ya wena+
Ni nchumu wa nkoka wo khavisa nhamu ya wena.+
10 N’wananga, u nga pfumeli loko vadyohi va ringeta ku ku kanganyisa.+
11 Loko va ku: “A hi fambe.
A hi tumbele leswaku hi ta halata ngati.
Hi ta tumbela hi rindza vanhu lava nga riki na nandzu, ku nga ri na xivangelo.
12 Hi ta va mita va ri karhi va hanya hilaha Sirha* ri endlaka hakona,
Va helerile, ku fana ni lava rhelelaka emugodini.
13 A hi tekeni swilo swa vona hinkwaswo swa nkoka;
Hi ta tata tiyindlu ta hina hi swilo leswi phangiweke.
Kutani hinkwerhu hi ta avelana swilo leswi ringanaka leswi hi nga ta swi yiva.”
15 N’wananga, u nga fambi na vona.
U nga fambi endleleni ya vona,+
16 Hikuva milenge ya vona yi tsutsumela ku endla swilo swo biha;
Va tsutsumela ku halata ngati.+
17 Entiyisweni a swi pfuni nchumu ku rhiya ntlhamu xinyenyana xi ri karhi xi ku langutile.
18 Hi yona mhaka leyi vanhu lava va tumbelaka leswaku va ta halata ngati;
Va tumbelela leswaku va ta dlaya vanhu van’wana.
19 Leti i tindlela ta lava lavaka ku kuma swilo hi ndlela ya vukanganyisi,
Naswona ti ta dlaya vini va tona.+
20 Vutlhari bya ntiyiso+ bya huwelela exitarateni.+
Byi ya emahlweni byi tlakusa rito ra byona erivaleni leri nga exikarhi ka muti.+
21 Byi huwelela ekhonweni ya switarata leswi nga ni huwa.
Byi vula leswi etigedeni ta muti:+
22 “Xana n’wina lava nga riki na ntokoto mi ta rhandza ku pfumala ntokoto ku fikela rini?
Xana n’wina lava hlekulaka mi ta tsakisa hi ku hlekula ku fikela rini?
Xana n’wina swiphukuphuku mi ta venga vutivi ku fikela rini?+
23 Yingisani loko ndzi mi tshinya.*+
Kutani ndzi ta mi chululela moya wa mina;
Ndzi ta mi tivisa marito ya mina.+
24 Hikuva ndzi huwelerile kambe mi ye emahlweni mi ala ku hlamula,
Ndzi tlakuse voko ra mina kambe a nga kona loyi a yingiseke,+
25 Mi tshamela ku honisa switsundzuxo swa mina hinkwaswo
A mi ku amukelanga ku tshinya ka mina,
26 Na mina ndzi ta hleka loko mi hlaseriwa hi khombo;
Ndzi ta mi hlekula loko ku ta swilo leswi mi swi chavaka,+
27 Loko leswi mi swi chavaka swi ta ku fana ni xidzedze,
Niloko khombo ra n’wina ri fika ku fana ni moya wa matimba,
Loko mi weriwa hi maxangu ni swiphiqo.
28 Hi nkarhi wolowo va ta tshamela ku ndzi vitana, kambe a ndzi nge hlamuli;
Va ta ndzi lava hi mbilu hinkwayo, kambe a va nge ndzi kumi,+
A va hlawulanga ku chava Yehovha.+
30 Va ale xitsundzuxo xa mina;
A va ku xiximanga ku tshinya ka mina hinkwako.
32 Hikuva ku xandzuka ka lava nga riki na ntokoto ku ta va dlaya,
Ni ku nga vi na mhaka ka swihunguki ku ta swi lovisa.
2 N’wananga, loko u amukela marito ya mina
Naswona u teka swileriso swa mina swi ri swa nkoka,+
2 Hi ku yingisa vutlhari hi ndleve ya wena+
U voyamisela mbilu ya wena eku twisiseni;+
3 Ku tlula kwalaho, loko u vitana ku twisisa+
U tlhela u ku huwelela;+
4 Loko u ya emahlweni u ku lava ku fana ni silivhere,+
U ku lavisisa ku fana ni xuma lexi fihliweke;+
5 Kutani u ta twisisa ku chava Yehovha,+
Naswona u ta va ni vutivi hi Xikwembu.+
6 Hikuva Yehovha u nyika vutlhari;+
Enon’wini wakwe ku huma marito lama nyikaka vutivi ni ku twisisa.
10 Loko vutlhari byi nghena embilwini ya wena+
Ni vutivi byi ku tsakisa,+
11 Vuswikoti byo ehleketa byi ta ku rindza,+
Ni ku twisisa ku ta ku sirhelela,
12 Ku ku ponisa endleleni yo biha,
Eka munhu la vulavulaka swilo leswi humeke endleleni,+
13 Eka lava tshikaka tindlela to lulama
Leswaku va famba etindleleni ta munyama,+
14 Eka lava tsakelaka ku endla swilo swo biha,
Lava tsakisiwaka hi swilo swo biha leswi humeke endleleni,
15 Lava tindlela ta vona ti gombonyokeke
Ni lava ndlela ya vona hinkwayo yi nga ni vukanganyisi.
16 Ku ta ku ponisa eka wansati wa nghwavava,*
Eka marito ya vukanganyisi ya wansati la nga ni mahanyelo yo biha,*+
17 La tshikaka nuna wa vuntshwa byakwe+
A tlhela a rivala ntwanano wa Xikwembu xakwe;
18 Hikuva ku ya endlwini yakwe swi fana ni ku ya eku feni,
Ni ndlela leyi yaka endlwini yakwe yi yisa esirheni.+
20 Hikwalaho famba endleleni ya vanhu lavanene
U tshama etindleleni ta lavo lulama,+
21 Hikuva lavo lulama hi vona ntsena lava nga ta tshama emisaveni,
Lava tshamaka va tshembekile va ta sala eka yona.+
3 N’wananga, u nga yi rivali dyondzo* ya mina,
Onge mbilu ya wena yi nga hlayisa swileriso swa mina,
2 Hikuva swi ta ku engetelela masiku yo tala
Ni malembe ya ku hanya ni ku rhula.+
3 U nga pfumeleli rirhandzu ni ku tshembeka* swi ku sukela.+
Swi tsimbelele enhan’wini ya wena;
Swi tsale embilwini ya wena;+
4 Kutani u ta kuma tintswalo ni ku twisisa lokukulu
Ematihlweni ya Xikwembu ni ya vanhu.+
7 U nga vi la tlhariheke ematihlweni ya wena.+
Chava Yehovha u fularhela leswo biha.
9 Xixima Yehovha hi swilo swa wena swa nkoka,+
Hi swilo hinkwaswo leswi u swi tshoveleke ku sungula;+
10 Kutani switlati* swa wena swi ta tala hi ku helela,+
Ni makhuwana* ya wena ma ta khapakhapa hi vhinyo leyintshwa.
11 N’wananga, u nga ali ku tshinyiwa hi Yehovha,+
U nga ku nyenyi ku tshinya kakwe,+
12 Hikuva lava Yehovha a va rhandzaka wa va tshinya,+
Hilaha tatana a endlaka hakona eka n’wana wakwe la n’wi rhandzaka.+
13 Wa tsaka munhu la kumaka vutlhari+
Ni munhu loyi a kumaka ku twisisa;
14 Ku byi kuma swi antswa ku tlula ku kuma silivhere,
Naswona ku byi kuma swi antswa ku tlula ku va ni nsuku.+
16 Evokweni ra byona ra xinene ku ni vutomi byo leha;
Evokweni ra byona ra ximatsi ku ni rifuwo ni ku vangama.
18 I murhi wa vutomi eka lava khomelelaka eka byona,
Lava khomelelaka swi tiya eka byona va ta vuriwa lava tsakeke.+
19 Yehovha u simeke misava hi vutlhari.+
U simeke matilo ma tiya hi ku twisisa.+
21 N’wananga, u nga swi* rivali.
Hlayisa vutlhari ni vuswikoti byo ehleketa;
22 Swi ta ku nyika vutomi
Naswona swi ta sasekisa nhamu ya wena;
23 Kutani u ta famba u sirhelelekile endleleni ya wena,
Ni nenge wa wena a wu nge khudlunyiwi hi nchumu.+
25 A wu nge wu chavi nchumu lowu chavisaka wa xitshuketa+
Hambi ku ri xidzedze lexi nga ta tela lavo homboloka.+
26 Hikuva Yehovha u ta va xihlovo xa ntshembo wa wena;+
U ta sirhelela nenge wa wena leswaku wu nga phasiwi.+
27 U nga tshuki u ala ku va nyika swilo leswinene lava u faneleke u va nyika swona+
Loko swi ri ematimbeni ya wena ku va pfuna.+
28 U nga byeli munhukuloni u ku, “Famba; u vuya endzhaku ka nkarhi! Ndzi ta ku nyika mundzuku,”
Kasi u nga n’wi nyika sweswi.
29 U nga tshuki u kunguhatela munhukuloni swilo swo biha,+
Loko a titwa a sirhelelekile loko a tshama na wena.
31 U nga n’wi naveli munhu wa madzolonga+
Hambi ku ri ku hlawula yin’wana ya tindlela takwe,
32 Hikuva Yehovha wa n’wi nyenya munhu la kanganyisaka,+
Kambe i munghana lonkulu wa lavo lulama.+
4 Vana va mina, yingisani ndzayo ya tata wa n’wina;+
Yi yingiseni leswaku mi ta va ni ku twisisa,
2 Hikuva ndzi ta mi letela hi ndlela leyinene;
4 Tatana u ndzi dyondzise a ku: “Onge mbilu ya wena yi nga hlayisa marito ya mina.+
Yingisa swileriso swa mina kutani u ya emahlweni u hanya.+
5 Kuma vutlhari, kuma ku twisisa.+
U nga rivali naswona u nga hambuki eka leswi ndzi swi vulaka.
6 U nga byi tshiki, byi ta ku sirhelela.
Byi rhandze, byi ta ku hlayisa.
7 Vutlhari i bya nkoka swinene,+ kutani kuma vutlhari,
Naswona eka hinkwaswo leswi u swi kumaka, kuma ku twisisa.+
8 Byi xixime swinene kutani byi ta ku kurisa.+
Byi ta ku vangamisa hikuva wa byi rhandza.+
9 Byi ta veka harhi ya ku xonga enhlokweni ya wena;
Byi ta ku sasekisa hi harhi ya ku saseka.”
12 Loko u famba, magoza ya wena a ma nge siveriwi;
Loko u tsutsuma, a wu nge khuguleki.
13 Namarhela ndzayo; u nga yi tshiki yi famba.+
Yi hlayise, hikuva i vutomi bya wena.+
16 Hikuva a va nge etleli va nga si endla swo biha.
Vurhongo a byi ti va nga si wisa munhu.
17 Vuhomboloki ni madzolonga
Swi fana ni xinkwa ni vhinyo eka vona.
18 Kambe ndlela ya lavo lulama yi fana ni ku vonakala loku vangamaka ka nimixo
Loku yaka ku vonakala kukondza ri xa.+
19 Ndlela ya lavo homboloka yi fana ni munyama;
A va swi tivi leswi va khugulaka.
20 N’wananga, yingisa marito ya mina;
Rhiya ndleve eka leswi ndzi swi vulaka.
21 U nga swi rivali;
Swi hlayise embilwini ya wena,+
22 Hikuva i vutomi eka lava swi kumaka+
Ni rihanyo emirini wa vona hinkwawo.*
23 Hlayisa mbilu ya wena ku tlula swilo hinkwaswo leswi u swi hlayisaka,+
Hikuva swihlovo swa vutomi swi le ka yona.
27 U nga hambukeli exineneni kumbe eximatsini.+
Nenge wa wena wu nga yi eka leswo biha.
5 N’wananga, yingisa marito ya mina ya vutlhari.
Rhiya ndleve u yingisa ku twisisa ka mina,+
2 Leswaku u rindza vuswikoti bya wena byo ehleketa
U hlayisa vutivi hi milomu ya wena.+
3 Hikuva milomu ya wansati wa nghwavava* yi thona ku fana ni xihlenge xa vulombe,+
Naswona nomu wakwe wu olova ku tlula mafurha.+
4 Kambe eku heteleleni u bava ku fana ni xibaha+
U kariha ku fana ni banga leri tsemaka matlhelo hamambirhi.+
5 Milenge yakwe yi yisa eku feni.
Magoza yakwe ma yisa eSirheni.*
6 A nga anakanyisisi hi ndlela ya vutomi.
U tsendzelekile etindleleni takwe kambe a nga ku tivi lomu ti yaka kona.
7 Vana va mina, ndzi yingiseni
Mi nga swi fularheli leswi ndzi swi vulaka.
8 Fambela ekule na yena;
U nga tshineli ekusuhi ni nyangwa ya yindlu yakwe,+
9 Leswaku u nga tisusi xindzhuti+
Kutani u hanya vutomi bya wena hinkwabyo u ri karhi u xaniseka;+
10 Leswaku vafambi va nga teki rifuwo ra wena+
Ni swilo leswi u swi tirheleke swi ya endlwini ya muluveri.
11 Loko swi nga ri tano, u ta twa ku vava loko u ri kusuhi ni ku fa
Loko nyama ni miri wa wena swi hela matimba+
12 Kutani u ku: “Ndzayo a ndzi yi venga swinene!
A ndzi ku tekela ehansi ku tshinyiwa!
13 A ndzi va yingisanga valeteri va mina
Kumbe ku rhiya ndleve eka vadyondzisi va mina.
16 Hikwalaho ka yini u lava leswaku mati ya swihlovo swa wena ma khulukela ehandle,
Ni swinambyana swa wena swa mati swi khulukela erivaleni leri nga exikarhi ka muti?+
18 Xihlovo xa wena a xi katekisiwe,
Tsaka hi nsati wa vuntshwa bya wena,+
19 Mhunti leyi nga ni rirhandzu, mbuti yo saseka ya le ntshaveni.+
Mavele yakwe a ma ku tsakise nkarhi hinkwawo.
Onge u nga nyanyuriwa hi rirhandzu rakwe nkarhi hinkwawo.+
20 Kutani n’wananga, hikwalaho ka yini u fanele u nyanyuriwa hi wansati wa nghwavava*
Kumbe u angarha mavele ya wansati la nga ni mahanyelo yo biha?*+
21 Hikuva Yehovha wa yi vona ndlela leyi munhu a hanyaka ha yona;
U kambisisa tindlela takwe hinkwato.+
22 Lowo homboloka u phasiwa hi swihoxo swakwe,
Swidyoho swakwe swi ta fana ni tintambu leti n’wi boheke.+
23 U ta fa hikwalaho ka leswi a aleke ndzayo
A tlhela a hambuka hikwalaho ka vuphukuphuku byakwe lebyikulu.
6 N’wananga, loko u endle xitiyisekiso ni munhukuloni,+
Loko u qhavulane* ni mufambi,+
2 Loko u yengiwe hi xitshembiso xa wena,
U phasiwe hi marito ya nomu wa wena,+
3 N’wananga endla leswi, u titshunxa,
Hikuva u wele evokweni ra munhukuloni:
Famba u ya titsongahata naswona u tshamela ku kombela ku kombiwa tintswalo eka munhukuloni.+
4 U nga etleli,
Kumbe u pfala matihlo ya wena kukondza u endla leswi.
5 Baleka ku fana ni mhala evokweni ra muhloti,
Ku fana ni xinyenyana evokweni ra muphasi wa swinyenyana.
7 Hambileswi byi nga riki na ndhuna, murhangeri kumbe mufumi,
8 Byi hlengeleta swakudya swa byona hi ximumu,+
Naswona byi hlengeleta swakudya swa byona hi nkarhi wa ntshovelo.
9 Wena lolo u ta etlela kwalaho ku fikela rini?
U ta pfuka rini evurhongweni?
10 Ku etlelanyana, ku khudzehelanyana,
Ku khondlanyana mavoko leswaku u wisa,+
11 Kutani vusiwana bya wena byi ta ta ku fana ni khamba,
Ni ku navela ka wena ku fana ni munhu la hlomeke.+
12 Munhu la nga pfuniki nchumu, wo biha, u rhendzeleka a ri karhi a vulavula mavunwa;+
13 U tsopetela munhu tihlo,+ a tlangatlangisa nenge, a kombetela hi tintiho.
16 Ku ni swilo swa tsevu leswi Yehovha a swi vengaka;
Ina, swilo swa nkombo leswi a swi nyenyaka:
17 Ku tikukumuxa,+ ku hemba+ ni ku halata ngati leyi nga riki na nandzu,+
18 Ku kunguhata ku endla swilo swo biha+ ni ku tsutsumela ku endla swilo swo homboloka,
19 Mbhoni leyi tshamelaka ku vulavula mavunwa,+
Ni la vangaka timholovo exikarhi ka vamakwavo.+
21 Swi tsimbelele embilwini ya wena nkarhi hinkwawo;
Swi bohelele enhan’wini ya wena.
22 Swi ta ku kongomisa loko u ri eku fambeni;
Swi ta tshama swi ku rindzile loko u etlele;
Naswona swi ta vulavula* na wena loko u pfuka.
24 Swi ta ku rindza eka wansati wo biha,+
Eka marito ya vukanganyisi ya wansati loyi a nga ni mahanyelo yo biha.*+
25 U nga ku naveli ku saseka kakwe embilwini ya wena+
Kumbe u pfumela ku kokiwa hi mahlo yakwe lama navelekaka,
26 Hikuva wanuna u sala ni xinkwa ntsena hikwalaho ka wansati wa nghwavava,+
Kambe nsati wa wanuna un’wana u ta endla leswaku u lahlekeriwa hi vutomi bya wena bya risima.
27 Xana munhu a nga hlengeleta ndzilo exifuveni xakwe kambe swiambalo swakwe swi nga tshwi?+
28 Kumbe, xana munhu a nga famba ehenhla ka makala yo hisa kambe milenge yakwe yi nga tshwi?
29 Swi tano hi munhu la etlelaka ni nsati wa wanuna un’wana;
A nga kona loyi a n’wi khumbaka la nga ta ka a nga xupuriwi.+
30 Vanhu a va ri soli khamba
Loko ri yiva hikwalaho ko twa ndlala.
31 Kambe loko ro kumeka, ri fanele ri hakela ka nkombo;
Ri humesa swilo swa rona hinkwaswo swa nkoka leswi nga endlwini ya rona.+
32 Un’wana ni un’wana loyi a endlaka vuoswi ni wansati i xihunguki;
Loyi a endlaka sweswo wa tilovisa.+
34 Hikuva vukwele bya wanuna byi endla leswaku a kariha swinene;
A nge vi na ntwelavusiwana loko a tirihisela.+
35 A nge wu amukeli ndziho;
Vukarhi byakwe a byi nge vohli, hambiloko wo n’wi nyika nyiko leyikulu.
2 Hlayisa swileriso swa mina kutani u hanya;+
Teka xileriso* xa mina xi ri xa nkoka ku fana ni ndzololo ya tihlo ra wena.
4 Byela vutlhari u ku, “U makwerhu wa xisati,”
U vula ku twisisa u ku, “u xaka ra mina,”
5 Leswaku swi ku sirhelela eka wansati wa nghwavava,*+
Eka wansati wa mahanyelo yo biha* ni marito yakwe ya vukanganyisi.+
6 Ndzi yime efasitereni ra yindlu ya mina,
Ndzi languta ehansi hi le khethenini ra mina,
7 Loko ndzi ri karhi ndzi languta lava nga riki na ntokoto,
Exikarhi ka vantshwa ndzi vone jaha leri nga xihunguki.+
8 Ri hundza ekusuhi ni xitarata xakwe,
Ri famba ri kongoma endlwini yakwe
Loko ku sungula ku dzwihala ni ku va vusiku.
10 Hiloko ndzi vona wansati a ri hlanganisa,
A ambale ku fana ni* nghwavava,+ a ri ni mbilu leyi kanganyisaka.
11 U ni pongo naswona a nga yingisi.+
A nga tshami* ekaya.
13 Hiloko a ri khoma, a ri tswontswa;
A vulavula na rona a nga ri na tingana a ku:
14 “A ndzi boheka ku nyikela magandzelo ya ku kombela ku rhula.+
Namuntlha ndzi hetisise swihlambanyo swa mina.
15 Hi yona mhaka leyi ndzi humeke ndzi ta hlangana na wena,
Leswaku ndzi ku lava naswona ndzi ku kumile!
17 Ndzi n’wan’wasele mubedo wa mina hi mira, timhangani ni sinamoni.+
18 Tana, a hi tiphine hi rirhandzu ra hina ku fikela nimixo;
A hi tikhorise hi ku etlela swin’we,
19 Hikuva nuna wa mina a nga kona ekaya;
U teke riendzo, u ye ekule swinene.
20 U fambe ni nkwama wa mali,
A nge vuyi ku fikela siku leri n’weti wu nga ta va wu helerile.”
21 U hambukisa jaha leri hi ku ri kucetela swinene.+
Wa ri kanganyisa hi marito yo kanganyisa.
22 Hi xitshuketa ra n’wi landzelela, ku fana ni nkuzi leyi yaka eku tlhaviweni,
Ku fana ni xiphukuphuku lexi yaka eku xupuriweni etingoleni,*+
23 Ku fikela loko nseve wu tlhava xivindzi xa rona;
Ku fana ni xinyenyana lexi tsutsumelaka exirimbaneni, a ri swi tivi leswaku ri ta fa hikwalaho ka sweswo.+
24 Vana va mina, ndzi yingiseni;
Yingisani leswi ndzi mi byelaka swona.
25 Mi nga pfumeleli mbilu ya n’wina yi hambukela etindleleni takwe.
Mi nga yi etindleleni takwe,+
26 Hikuva u endle leswaku ku dlayiwa vanhu vo tala,+
Naswona va tele ngopfu lava dlayiweke hi yena.+
8 Xana vutlhari a byi huweleli?
Xana ku twisisa a ku tlakusi rito ra kona?+
3 Byi ya emahlweni byi huwelela swinene, ekusuhi ni tigede to nghena emutini,
Etindhawini to nghena ha tona byi ku:+
5 N’wina lava nga riki na ntokoto, vanani ni vutlhari;+
N’wina swihunguki, vanani ni mbilu leyi twisisaka.
6 Yingisani, hikuva leswi ndzi swi vulaka i swa nkoka,
Milomu ya mina yi vulavula leswi lulameke;
7 Hikuva nomu wa mina wu hlevetela ntiyiso,
Milomu ya mina ya swi nyenya leswi hombolokeke.
8 Marito ya mina hinkwawo ma lulamile.
A ri kona leri gombonyokeke kumbe leri humeke endleleni.
9 Hinkwawo ma twisiseka eka loyi a twisisaka,
Naswona ma lulamile eka lava kumeke vutivi.
10 Tekani ndzayo ya mina ematshan’weni ya silivhere,
Ni vutivi ematshan’weni ya nsuku lowunene,+
11 Hikuva vutlhari bya antswa ku tlula tikorala;*
Byi tlula swilo hinkwaswo leswi munhu a nga swi navelaka.
13 Ku chava Yehovha swi vula ku venga swilo swo biha.+
Ndzi venga ku titlakusa, ku tidzunisa,+ ndlela yo biha ni ku vulavula swilo leswi humeke endleleni.+
15 Tihosi ti ya emahlweni ti fuma hi ku pfuniwa hi mina,
Ni tindhuna leti tlakukeke ti humesa xileriso xo lulama.+
16 Tihosana ti ya emahlweni ti fuma hi ku pfuniwa hi mina,
Ni tindhuna ti avanyisa hi ndlela leyi lulameke.
18 Rifuwo ni ku xiximeka swi le ka mina,
Xuma lexi nga heriki ni ku lulama.
19 Swilo leswi u swi kumaka eka mina swa antswa ku tlula nsuku, hambi ku ri nsuku wa xiyimo xa le henhla,
Swilo leswi ndzi ku nyikaka swona swa antswa ku tlula silivhere leyinene.+
20 Ndzi famba hi ndlela ya ku lulama,
Exikarhi ka tindlela ta vululami;
21 Lava ndzi rhandzaka ndzi va nyika ndzhaka yo tala,
Naswona ndzi tata switlati* swa vona.
22 Yehovha u ndzi endle ndzi va masungulo ya ndlela yakwe,+
Masungulo ya mitirho yakwe ya khale swinene.+
24 Ndzi ve kona swidziva swa mati swi nga si va kona,+
Swihlovo leswi pfelelaka mati yo tala swi nga si va kona.
25 Tintshava ti nga si va kona,
Ni swintshabyana swi nga si va kona, a ndzi ri kona,
26 A nga si endla misava ni nhova ya yona
Kumbe mabuwa yo sungula ya misava.
27 Loko a lulamisa matilo,+ a ndzi ri kona;
Loko a fungha vugimamusi* bya mati,+
28 Loko a endla* mapapa ehenhla,
Loko a endla swidziva swa mati,
29 Loko a vekela lwandle ndzilakano
Leswaku mati ya rona ma nga hundzi xileriso xakwe,+
Loko a endla masungulo ya misava,
30 Hi nkarhi wolowo a ndzi ri etlhelo ka yena ndzi ri mutirhi la nga ni vuswikoti.+
A ndzi ri la rhandzekaka swinene eka yena+ siku ni siku;
A ndzi tsakile emahlweni ka yena nkarhi hinkwawo;+
31 A ndzi tsakile hikwalaho ka misava yakwe leyi a ku ta tshama vanhu eka yona,
Naswona a ndzi va rhandza swinene vanhu.
32 Kutani sweswi vana va mina, ndzi yingiseni;
Ina, va tsaka lava landzelaka tindlela ta mina.
34 Wa tsaka munhu la ndzi yingisaka
Hi ku ta nimixo* etinyangweni ta yindlu ya mina siku ni siku,
Hi ku rindza ekusuhi ni nyangwa ya yindlu ya mina;
35 Hikuva la ndzi kumaka u ta kuma vutomi,+
Naswona Yehovha wa n’wi amukela.
9 Vutlhari bya ntiyiso byi ake yindlu ya byona;
Byi kovotle tiphuphu ta byona ta nkombo.
2 Byi tlhave xifuwo xa byona;
Byi pfanganise vhinyo ya byona;
Byi tlhele byi phamela swakudya etafuleni ra byona.
4 “Loyi a nga riki na ntokoto, a a te haleno.”
U byela loyi a nga tlharihangiki a ku:
5 “Tana u ta dya xinkwa xa mina
U nwa vhinyo leyi ndzi yi pfanganiseke.
7 Loyi a tsundzuxaka muhlekuri u tivangela tingana,+
Naswona loyi a tshinyaka munhu wo homboloka u ta vaviseka.
8 U nga n’wi tshinyi muhlekuri hikuva u ta ku venga.+
Tshinya munhu wo tlhariha kutani u ta ku rhandza.+
9 Letela munhu wo tlhariha, u ta ya a tlhariha ngopfu.+
Dyondzisa munhu wo lulama, yena u ta engetela vutivi byakwe.
11 Hikuva masiku ya wena ma ta tala hikwalaho ka vutlhari,+
Naswona u ta engeteleriwa malembe ya ku hanya.
12 Loko wo tlhariha, swi ta pfuna wena,
Kambe loko u ri muhlekuri, u ta langutana ni vuyelo bya kona u ri wexe.
13 Wansati wa xiphukuphuku u ni pongo.+
A nga na mhaka na nchumu naswona a nga tivi nchumu.
14 U tshama enyangweni ya yindlu yakwe
Exitulwini lexi nga etindhawini leti tlakukeke ta muti,+
15 U huwelela lava hundzaka hi ndlela,
Lava tifambelaka a ku:
16 “Loyi a nga riki na ntokoto, a a te haleno.”
U byela lava nga tlharihangiki a ku:+
N’wana wo tlhariha u tsakisa tata wakwe,+
Kambe n’wana wo hunguka i gome eka mana wakwe.
2 Rifuwo leri kumiweke hi ndlela yo homboloka a ri pfuni nchumu,
Kambe ku lulama hi kona ku ponisaka munhu eku feni.+
3 Yehovha a nge endli leswaku lowo lulama a khomiwa hi ndlala,+
Kambe u ta tsona lowo homboloka leswi a swi navelaka.
5 N’wana loyi a nga ni ku twisisa u hlengeleta ntshovelo hi ximumu,
Kambe n’wana loyi a nyumisaka wa etlela hi nkarhi wa ntshovelo.+
8 Loyi a nga ni mbilu yo tlhariha u ta amukela switsundzuxo,*+
Kambe loyi a vulavulaka leswi humeke endleleni u ta kandziyeriwa.+
9 Loyi a fambaka hi ku tshembeka u ta famba a sirhelelekile,+
Kambe loyi a nga tshembekiki u ta kumeka.+
10 Loyi a tsopetaka tihlo exihundleni u vanga gome,+
Ni loyi a vulavulaka leswi humeke endleleni u ta kandziyeriwa.+
11 Nomu wa munhu wo lulama i xihlovo xa vutomi,+
Kambe nomu wa lowo homboloka wu tumbeta madzolonga.+
13 Vutlhari byi kumeka enon’wini wa munhu la twisisaka,+
Kambe nhonga yi ba nhlana wa munhu loyi a nga tlharihangiki.+
15 Xuma* xa munhu loyi a fuweke i muti wakwe lowu biyeriweke.
Ku lovisiwa ka swisiwana i vusiwana bya swona.+
16 Swiendlo swa munhu wo lulama swi yisa evuton’wini;
Kambe ntshovelo wa munhu wo homboloka wu yisa exidyohweni.+
18 Loyi a tumbetaka rivengo rakwe u vulavula mavunwa,+
Kasi loyi a hangalasaka mhaka* yo biha i xiphukuphuku.
19 Loko marito ma tele, swihoxo a swi nge papalateki,+
Kambe loyi a lawulaka milomu yakwe u tlharihile.+
20 Ririmi ra lowo lulama ri fana ni silivhere ya xiyimo xa le henhla,+
Kambe mbilu ya lowo homboloka a yi pfuni nchumu.
21 Marito ya lowo lulama ma pfuna* vo tala,+
Kambe xiphukuphuku xa fa hikwalaho ko pfumala vutlhari.+
23 Ku tikhoma loko biha ku fana ni ntlangu eka xihunguki,
Kambe vutlhari i bya munhu loyi a twisisaka.+
24 Lowo homboloka u ta weriwa hi leswi a swi chavaka;
Kambe lowo lulama u ta nyikiwa leswi a swi navelaka.+
25 Loko xidzedze xi hundza, lowo homboloka a nge he vi kona,+
Kambe lowo lulama i masungulo hilaha ku nga heriki.+
26 Munhu wo loloha u karhata muthori wakwe,
Ku fana ni vhiniga* leyi zazamerisaka* matino ni musi lowu tlunyaka matihlo.
29 Ndlela ya Yehovha i khokholo eka loyi a nga riki na xisolo,+
Kambe i khombo eka lava endlaka swilo swo biha.+
31 Nomu wa lowo lulama wu tswala muhandzu wa vutlhari,
Kambe ririmi leri vulavulaka leswi humeke endleleni ri ta tsemiwa.
32 Milomu ya lowo lulama yi tiva leswi tsakisaka,
Kambe nomu wa lowo homboloka wu vulavula leswi humeke endleleni.
3 Ku tshembeka ka lavo lulama hi kona ku va kongomisaka,+
Kambe vukanganyisi bya lava kanganyisaka van’wana byi ta va lovisa.+
4 Rifuwo* a ri nge pfuni nchumu hi siku ra ku hlundzuka ka Xikwembu,+
Kambe ku lulama hi kona ku nga ponisaka munhu eku feni.+
5 Ku lulama ka loyi a nga riki na xisolo ku endla ndlela yakwe yi lulama,
Kambe lowo homboloka u ta wa hikwalaho ka ku homboloka kakwe.+
6 Ku tshembeka ka lavo lulama ku ta va ponisa,+
Kambe lava kanganyisaka va ta phasiwa hi ku navela ka vona.+
7 Loko munhu wo homboloka a fa, ntshembo wakwe wa hela;
Hambi ku ri ku langutela loku nga le matimbeni yakwe na kona ka hela.+
9 Mugwinehi* u lovisa munhukulobye hi nomu wakwe,
Kambe lavo lulama va ponisiwa hikwalaho ka vutivi.+
10 Vunene bya lavo lulama byi endla leswaku muti wu tsaka,
Naswona loko lavo homboloka va fa vanhu va huwelela hi ku tsaka.+
12 Loyi a nga xihunguki u n’wi langutela ehansi nakulobye,
Kambe munhu loyi a nga ni ku twisisa u tshama a miyerile.+
14 Laha ku nga riki na nkongomiso wa vutlhari, vanhu va xaniseka,
Kambe laha ku nga ni vatsundzuxi vo tala swilo swi famba kahle.+
15 Loyi a endlaka xitiyisekiso xo lomba mufambi mali a swi nge n’wi fambeli kahle,+
Kambe loyi a papalataka* ku endla xitshembiso lexikulu hi ku qhavulana u ta sirheleleka.
16 Wansati loyi a nga ni mahanyelo lamanene wa xiximeka,+
Kambe vavanuna lava nga ni tihanyi va teka rifuwo.
18 Lowo homboloka u kuma muholo wa vukanganyisi,+
Kambe loyi a byalaka leswi lulameke, u ta kuma hakelo leyinene.+
19 Loyi a endlaka swilo leswi lulameke u ta kuma vutomi,+
Kambe loyi a endlaka swilo swo biha u ta fa.
20 Lava hombolokeke embilwini va n’wi nyenyetsa Yehovha,+
Kambe lava nga riki na xisolo va n’wi tsakisa.+
21 Tiyiseka hi leswi: A nga kona munhu wo biha loyi a nga ta ka a nga xupuriwi,+
Kambe vana va lavo lulama va ta baleka.
22 Wansati wo saseka kambe a fularhela leswinene
U fana ni xingwavila xa nsuku enhompfini ya nguluve.
23 Ku navela ka lavo lulama ku yisa eku lulameni,+
Kambe ntshembo wa lavo homboloka wu yisa eku hlundzukeni.
25 Loyi a hananaka u ta humelela,*+
Ni loyi a nyikaka van’wana mati va nwa na yena u ta nyikiwa mati a nwa.+
26 Loyi a alaka ni mavele vanhu va ta n’wi rhukana,
Kambe loyi a ma xavisaka va ta n’wi katekisa.
27 Loyi a tikarhatelaka ku endla swilo leswinene u ta kombiwa tintswalo,+
Kambe loyi a lavisisaka swilo swo biha, sweswo hi swona leswi nga ta n’wi wela.+
29 Loyi a tisaka khombo endyangwini wakwe u ta kuma moya,+
Naswona xiphukuphuku xi ta va nandza wa munhu wo tlhariha.
31 Loko lowo lulama a kuma hakelo yakwe emisaveni,
Lowo homboloka ni mudyohi va ta kuma hakelo ya vona hilaha ku engetelekeke!+
3 Munhu loyi a endlaka swilo swo homboloka a nge sirheleleki,+
Kambe lowo lulama u ta fana ni murhi lowu nga ta ka wu nga simuriwi.
4 Nsati la nga ni vuswikoti i harhi eka nuna wakwe,+
Kambe nsati loyi a endlaka swilo leswi khomisaka tingana u fana ni ku bola emarhambyini ya nuna wakwe.+
5 Miehleketo ya lavo lulama i yinene,
Kambe nkongomiso wa lavo homboloka wa kanganyisa.
6 Marito ya lavo homboloka ma fana ni nala loyi a rindzeleke ku hlasela ni ku dlaya,+
Kambe nomu wa lavo lulama wa va ponisa.+
8 Munhu u dzunisiwa hikwalaho ka nomu wakwe wa vutlhari,+
Kambe loyi a nga ni mbilu leyi hombolokeke u ta hlekuriwa.+
9 Swa antswa ku languteriwa ehansi kambe u ri ni nandza
10 Lowo lulama wa swi hlayisa swifuwo swakwe,+
Kambe lowo homboloka u ehleketa leswaku u ni tintswalo kasi u ni tihanyi.
11 Loyi a rimaka nsimu yakwe u ta dya a xurha,+
Kambe loyi a hlongorisaka swilo leswi nga pfuniki nchumu a nga tlharihanga.
12 Munhu wo homboloka u navela xilo lexi phasiweke hi vanhu van’wana vo biha,
Kambe rimitsu ra lavo lulama ri tswala mihandzu.
14 Mihandzu ya milomu ya munhu yi nga endla leswaku swilo swi n’wi fambela kahle,+
Ni ntirho wa mavoko yakwe wu ta n’wi vuyerisa.
16 Xiphukuphuku xi kombisa ku nyangatseka ka xona hi ku hatlisa,*+
Kambe lowo tlhariha u honisa* ku rhukaniwa.
17 Loyi a nyikelaka vumbhoni hi ku tshembeka u ta vulavula ntiyiso,*
Kambe mbhoni ya vunwa ya kanganyisa.
18 Marito lama vuriwaka handle ko anakanyisisa ma tlhava ku fana ni banga,
Kambe ririmi ra lavo tlhariha ra horisa.+
19 Milomu leyi vulavulaka ntiyiso yi ta tshama hilaha ku nga heriki,+
Kambe ririmi leri hembaka a ri nge tlhaveriwi hi dyambu.+
20 Vukanganyisi byi le timbilwini ta lava kunguhataka swilo swo biha,
Kambe lava kondletelaka ku rhula va tsaka.+
23 Munhu wo tlhariha u funengeta vutivi byakwe,
Kambe mbilu ya xihunguki yi huwelela vuphukuphuku bya xona.+
26 Lowo lulama u kambisisa madyelo yakwe,
Kambe ndlela ya lavo homboloka ya va hambukisa.
2 Munhu loyi mihandzu ya milomu yakwe yi nga yinene u dya leswinene,+
Kambe lava kanganyisaka va navela madzolonga.
3 Loyi a nga vulavuriki ngopfu u sirhelela vutomi byakwe,+
Kambe loyi a nga wu pfaliki nomu wakwe u ta lovisiwa.+
7 Ku ni loyi a tiendlaka onge u fuwile kasi a nga na nchumu;+
Ku ni un’wana loyi a tiendlaka xisiwana kambe a fuwile.
11 Rifuwo leri kumiweke hi ku hatlisa ri ta hunguteka,+
Kambe rifuwo ra loyi a ri hlengeletaka hakatsongotsongo* ri ta andza.
12 Loko munhu a nga xi kumi lexi a xi languteleke, mbilu yakwe ya vava,+
Kambe loko leswi a swi navelaka swi endleka, swi fana ni murhi lowu nyikaka vutomi.+
13 Loyi a xi langutelaka ehansi xitsundzuxo* u ta xupuriwa,+
Kambe loyi a yingisaka xileriso u ta kuma hakelo.+
14 Dyondzo* ya lowo tlhariha i xihlovo xa vutomi,+
Yi pfuna munhu leswaku a nga weli emitlhan’wini ya rifu.
15 Loyi a nga ni ku twisisa wa tsakeriwa,
Kambe ndlela ya lava kanganyisaka ya tika.
18 Loyi a alaka ndzayo u tivangela vusiwana ni tingana,
19 Wa tsaka munhu loko a kuma leswi a swi navelaka,+
Kambe xihunguki xi venga ku tshika swilo swo biha.+
20 Loyi a fambaka ni lavo tlhariha u ta tlhariha,+
Kambe loyi a tirhisanaka ni swiphukuphuku swilo a swi nge n’wi fambeli kahle.+
22 Munhu lonene u siyela vatukulu vakwe ndzhaka,
Kambe rifuwo ra mudyohi ri ta hlengeletiwa leswaku ri va ra lowo lulama.+
23 Nsimu leyi rimiweke ya xisiwana yi humesa swakudya swo tala,
Kambe xi nga ha tekeriwa yona hikwalaho ka leswi ku nga riki na vululami.
24 Loyi a nga xupuriki n’wana wakwe, wa n’wi venga,*+
Kambe loyi a n’wi rhandzaka u tikarhatela* ku n’wi tshinya.+
14 Wansati loyi a tlhariheke hakunene u aka yindlu yakwe,+
Kambe loyi a nga xiphukuphuku wa yi hirimuxa hi mavoko yakwe.
2 Loyi a fambaka hi vululami u chava Yehovha,
Kambe loyi tindlela takwe ti hombolokeke wa N’wi venga.
3 Mavulavulelo ya ku titlakusa ya xiphukuphuku ma fana ni nhonga,
Kambe milomu ya lavo tlhariha yi ta va sirhelela.
4 Laha ku nga riki na tihomu xidyelo xi basile,
Kambe ntshovelo wo tala wu tisa hi matimba ya nkuzi.
6 Muhlekuri u lava vutlhari kambe a nga byi kumi,
Kambe munhu loyi a nga ni ku twisisa u kuma vutivi hi ku olova.+
8 Vutlhari byi endla loyi a tlhariheke a twisisa ndlela leyi a fambaka ha yona,
9 Swiphukuphuku swi endla xihlekiso hi swidyoho swa swona,+
Kambe lavo lulama va tiyimisele ku lulamisa timhaka.
10 Mbilu yi tiva leswi yi karhataka,
Naswona a ku na munhu un’wana loyi a nga twaka ntsako wa yona.
13 Munhu a nga ha hleka kasi mbilu yakwe ya vava,
Naswona ku tsaka ku nga ha hetelela hi gome.
14 Loyi a nga ni mbilu yo sihalala u ta kuma vuyelo bya tindlela takwe,+
Kambe munhu lonene u kuma vuyelo bya swiendlo swakwe.+
15 Munhu loyi a nga riki na ntokoto u tshemba rito rin’wana ni rin’wana,
Kambe lowo tlhariha u anakanyisisa hi leswi a nga ta swi endla.+
16 Lowo tlhariha u ni vuxiyaxiya naswona u fularhela leswo biha,
Kambe xihunguki a xi na mhaka* naswona xi titshemba ku tlula mpimo.
17 Loyi a hatliselaka ku hlundzuka u endla swilo hi ndlela ya vuphukuphuku,+
Kambe munhu loyi a anakanyisisaka* wa vengiwa.
18 Lava nga riki na ntokoto va ta kuma vuphukuphuku,
Kambe lavo tlhariha va tlhandlekiwa harhi ya vutivi.+
19 Vanhu lavo biha va ta boheka ku khinsama emahlweni ka lavanene,
Kasi lavo homboloka va ta khinsama etigedeni ta lavo lulama.
21 Loyi a n’wi langutelaka ehansi munhukulobye wa dyoha,
Kambe wa tsaka loyi a kombaka xisiwana tintswalo.+
22 Xana lava kunguhataka swilo swo biha a va nge hambuki?
Kambe lava tiyimiseleke ku endla leswinene va ta kombiwa rirhandzu ni ku tshembeka.+
23 Swa vuyerisa ku endla ntirho wun’wana ni wun’wana wo tika,
Kambe ku vulavula ntsena swi vanga vusiwana.+
24 Harhi ya lavo tlhariha i rifuwo ra vona;
Kambe vuphukuphuku bya swihunguki i vuphukuphuku ntsena.+
25 Mbhoni ya ntiyiso yi ponisa vutomi,
Kambe mbhoni ya mavunwa yi vulavula mavunwa ntsena.
26 Munhu loyi a chavaka Yehovha u n’wi tshemba eka swilo hinkwaswo,+
Naswona vana va yena va ta kuma vutumbelo.+
27 Ku chava Yehovha i xihlovo xa vutomi,
Ku pfuna munhu ku balekela mitlhamu ya rifu.
28 Ku saseka ka hosi i ku tala ka vanhu,+
Kambe mufumi loyi a nga riki na vanhu vo va fuma a hi nchumu.
29 Loyi a hlwelaka ku hlundzuka u ni ku twisisa lokukulu,+
Kambe loyi a helaka mbilu u kombisa vuphukuphuku bya yena.+
31 Loyi a dyelelaka xisiwana u rhukana Muendli wa xona,+
Kambe loyi a kombisaka xisiwana tintswalo wa N’wi vangamisa.+
32 Lowo homboloka u ta wisiwa hi vubihi byakwe,
Kambe lowo lulama u ta kuma vutumbelo eku tshembekeni kakwe.+
35 Hosi yi tsakisiwa hi nandza loyi a endlaka swilo hi ku twisisa,+
Kambe yi hlundzukisiwa hi loyi a endlaka swilo leswi khomisaka tingana.+
2 Ririmi ra lavo tlhariha ri byi tirhisa kahle vutivi,+
Kambe nomu wa lavo hunguka wu vulavula vuphukuphuku ntsena.
6 Endlwini ya lowo lulama ku ni rifuwo ro tala,
8 Gandzelo ra lavo homboloka ra n’wi nyenyetsa Yehovha,+
Kambe xikhongelo xa lavo lulama xa N’wi tsakisa.+
11 Loko Yehovha a kota ku vona lava nga le Sirheni* ni le ndhawini ya ku lovisiwa,*+
A nge tsandzeki ku vona leswi nga etimbilwini ta vanhu!+
12 Muhlekuri a nga n’wi rhandzi la n’wi tshinyaka.+
A nge yi a ya vutisa lavo tlhariha.+
13 Mbilu leyi tsakeke yi endla leswaku xikandza xi tsaka,
15 Masiku hinkwawo ya munhu la xanisekaka a ma tsakisi,+
Kambe la nga ni mbilu leyi tsakeke* u tshama a ri ni nkhuvo.+
17 Swa antswa ku dya matsavu laha ku nga ni rirhandzu+
Ku ri ni ku dya nyama ya nkuzi leyi noneke* laha ku nga ni rivengo.+
19 Ndlela ya lolo yi fana ni rihlampfu ra mitwa,+
Kambe ndlela ya lavo lulama yi fana ni ndlela leyi lunghisiweke.+
20 N’wana wo tlhariha u tsakisa tata wakwe,+
Kambe munhu wo hunguka u n’wi tekela ehansi mana wakwe.+
21 Vuphukuphuku byi tsakisa xihunguki,+
Kambe munhu la nga ni ku twisisa u famba a langute emahlweni.+
22 Laha ku nga riki na ku tsundzuxana makungu a ma humeleli,
Kambe laha ku nga ni vatsundzuxi vo tala swilo swa humelela.+
23 Wa tsaka munhu loko a hlamula hi ndlela leyi faneleke,+
Naswona rito leri vuriweke hi nkarhi lowu faneleke i rinene ngopfu!+
27 La kumaka swilo hi ndlela ya vukanganyisi u vangela ndyangu wakwe khombo,*+
Kambe la vengaka ku xaviwa u ta ya emahlweni a hanya.+
28 Mbilu ya lowo lulama ya anakanyisisa a nga si hlamula,+
Kambe nomu wa lowo homboloka wu vulavula swilo swo biha.
33 Ku chava Yehovha swi dyondzisa munhu ku endla swilo hi vutlhari,+
Ku titsongahata swi endla leswaku munhu a xiximiwa.+
16 Munhu u hlela mianakanyo ya mbilu yakwe leswaku a vulavula,
2 Tindlela hinkwato ta munhu ti vonaka ti lulamile* eka yena,+
Kambe Yehovha u kambisisa swikongomelo swa munhu.+
3 Titshege hi Yehovha eka swilo hinkwaswo leswi u swi endlaka,*+
Kutani makungu ya wena ma ta humelela.
4 Yehovha u endle swilo hinkwaswo hikwalaho ka xikongomelo xakwe,
Hambi ku ri lavo homboloka u va vekele siku ra khombo.+
5 Un’wana ni un’wana loyi a tikurisaka embilwini wa n’wi nyenyetsa Yehovha.+
Tiyiseka leswaku a nge tshikiwi a nga xupuriwi.
6 Xihoxo xa rivaleriwa hikwalaho ko kombisa rirhandzu ni ku tshembeka,+
Munhu u fularhela leswo biha hikwalaho ko chava Yehovha.+
7 Loko Yehovha a tsakisiwa hi tindlela ta munhu,
U endla nileswaku valala vakwe va va ni ku rhula na yena.+
8 Swa antswa ku va ni swilo switsongo kambe u tshembeka+
Ku ri ni ku va ni muholo wo tala kambe u nga tshembeki.+
10 Xiboho lexi humaka eka Xikwembu xi fanele xi va emilon’wini ya hosi;+
Yi nga tshuki yi avanyisa hi ndlela yo homboloka.+
11 Swipimo ni swikalo swo tshembeka swi huma eka Yehovha;
Swilo hinkwaswo swo pima leswi nga enkwameni swi endliwe hi yena.+
13 Mavulavulelo lamanene ma tsakisa tihosi.
Ti rhandza munhu loyi a vulavulaka ntiyiso.+
15 Loko hosi yi kombisa munhu tintswalo, munhu yoloye u ta va ni vutomi byo tsakisa;
Tintswalo ta yona ti fana ni papa ra mpfula hi ximun’wana.+
16 Swa antswa ku kuma vutlhari ku ri ni nsuku!+
Ku fanele ku hlawuriwa ku kuma ku twisisa ku ri ni silivhere.+
17 Lavo lulama va papalata ndlela yo biha.
Loyi a sirhelelaka ndlela yakwe u ponisa vutomi byakwe.+
19 Swa antswa ku titsongahata* exikarhi ka vanhu vo rhula+
Ku ri ni ku avelana leswi phangiweke ni lava tikurisaka.
20 Loyi a twisisaka mhaka swi ta n’wi fambela kahle,
Naswona wa tsaka loyi a tshembaka Yehovha.
21 Loyi a nga ni mbilu yo tlhariha u ta vuriwa loyi a nga ni ku twisisa,+
Loyi a nga ni mavulavulelo lamanene* u engetela ku khorwiseka.+
22 Ku twisisa i xihlovo xa vutomi eka lava va nga na kona,
Kambe swiphukuphuku swi tshinyiwa hi vuphukuphuku bya swona.
23 Mbilu ya lowo tlhariha yi endla leswaku nomu wakwe wu va ni ku twisisa+
Naswona yi endla leswaku leswi a swi vulaka swi khorwisa.
27 Munhu loyi a nga pfuniki nchumu u cela swilo swo biha;+
Leswi a swi vulaka swi fana ni ndzilo lowu vavulaka.+
29 Munhu wa madzolonga u kucetela munhukulobye
Naswona u n’wi yisa endleleni leyi hoxeke.
30 U tsopeta tihlo loko a kunguhata khombo.
U luma milomu yakwe loko a ri karhi a endla swilo swo biha.
17 Xa antswa xiphemu xa xinkwa lexi omeke laha ku nga ni ku rhula*+
Ku ri ni yindlu leyi ku nga ni nkhuvo* kambe ku ri ni timholovo.+
2 Nandza wo tlhariha u ta fuma n’wana loyi a nyumisaka;
U ta averiwa ndzhaka tanihi un’wana wa vamakwavo.
3 Mbita ya ku tengisa i ya silivhere ni xitiko xa ndzilo i xa nsuku,+
Kambe Yehovha i mukambisisi wa timbilu.+
4 Munhu wo homboloka u yingisela mavulavulelo lama tlhavaka,
Munhu loyi a kanganyisaka u yingisela ririmi leri hlevaka.+
5 Loyi a hlekaka xisiwana u rhukana Muendli wa xona,+
Loyi a tsakaka loko un’wana a weriwa hi khombo u ta xupuriwa.+
7 Mavulavulelo lamanene a ma xi faneli xiphukuphuku.+
Kasi ni mavunwa a ma n’wi faneli mufumi!+
8 Nyiko yi fana ni ribye ra nkoka* eka n’wini wa rona;+
Kun’wana ni kun’wana laha a yaka kona yi endla a humelela.+
9 Loyi a rivalelaka* xihoxo u hlakulela rirhandzu,+
Kambe loyi a tshamelaka ku vulavula hi xihoxo u hambanisa vanghana lavakulu.+
10 Munhu loyi a nga ni ku twisisa u vuyeriwa swinene loko a tshinyiwa+
Ku tlula ku ba xiphukuphuku ka dzana.+
11 Munhu wo biha u lava ku xandzuka ntsena,
Kambe u ta rhumeriwa murhumiwa wa tihanyi leswaku a ta n’wi xupula.+
12 Swa antswa ku hlangana ni bere leyi tekeriweke vana va yona
Ku ri ni ku hlangana ni xiphukuphuku evuphukuphukwini bya xona.+
13 Loyi a va endlelaka swilo swo biha lava n’wi endleleke leswinene,
Leswo biha a swi nge suki endlwini yakwe.+
15 Loyi a nga n’wi voniki nandzu lowo homboloka ni la gwevaka lowo lulama+
Havambirhi ka vona va n’wi nyenyetsa Yehovha.
16 Swi pfuna yini ku va xiphukuphuku xi ri ni tindlela to kuma vutlhari
17 Munghana wa ntiyiso u kombisa rirhandzu mikarhi hinkwayo,+
I makwenu wa ntiyiso loko u ri emaxangwini.+
18 Munhu la nga tlharihangiki u qhavula mavoko kutani a pfumela
Ku humesa xitiyisekiso emahlweni ka muakelani wa yena.+
19 La rhandzaka ku holova u rhandza ku dyoha.+
La tlakusaka ndlela yakwe yo nghena ha yona u tivitanela ku wa.+
20 La hombolokeke embilwini swilo a swi nge n’wi fambeli kahle,+
Naswona la vulavulaka mavunwa u ta wela ekhombyeni.
21 Tata wa n’wana la nga xihunguki u ta va ni gome;
Ni tata wa n’wana loyi a nga xiphunta a nga tsaki.+
24 Vutlhari byi le mahlweni ka munhu la twisisaka,
Kambe matihlo ya xihunguki ma tsendzeleka ku ya fika emakumu ka misava.+
25 N’wana la nga xiphukuphuku u vangela tata wakwe gome
Naswona u dyisa loyi a n’wi velekeke mbitsi.+
28 Hambi ku ri xiphukuphuku lexi tshamaka xi miyerile xi ta tekiwa xi tlharihile,
Ni la pfalaka milomu yakwe u ta tekiwa a ri ni ku twisisa.
2 Xiphukuphuku a xi swi tsakeli ku va ni ku twisisa;
Swi nga antswa xi paluxa leswi nga embilwini ya xona.+
3 Loko munhu wo homboloka a fika, ku hlekula na kona ka ta,
Naswona laha ku nga riki na xindzhuti ku ni ndzhukano.+
4 Marito ya nomu wa munhu i mati lama enteke.+
Xihlovo xa vutlhari i xinambyana lexi khapakhapaka.
8 Marito ya munhu la hlevaka ma fana ni swakudya leswitsongo swo nandziha;*+
Ma mitiwa hi ku hatlisa ma nghena ekhwirini.+
10 Vito ra Yehovha i xihondzo xo tiya.+
Lowo lulama u tsutsumela eka xona naswona u kuma nsirhelelo.*+
11 Rifuwo ra xifumi i muti wa xona lowu biyeriweke;
Ri fana ni khumbi leri sirhelelaka emiehleketweni ya xona.+
14 Munhu loyi a tsakeke a nga swi kota ku tiyisela vuvabyi,+
Kambe i mani loyi a nga tiyiselaka gome lerikulu?+
16 Nyiko ya munhu yi n’wi pfulela ndlela;+
Yi endla leswaku a hlangana ni vanhu va xiyimo xa le henhla.
17 Munhu wo sungula ku hlamusela mhaka yakwe u vonaka a lulamile,+
Ku fikela loko munhu un’wana a n’wi vutisisa* leswaku a kuma ntiyiso.+
18 Ku hoxa vuhlolotwana* swi herisa timholovo+
Naswona swi lulamisa timhaka exikarhi ka valala lavakulu.
19 Ku tsakisa makwavo la khunguvanyekeke swi tika ngopfu ku tlula ku teka muti lowu biyeriweke,+
Naswona ku ni timholovo to fana ni swilo swo goga ha swona swa xihondzo.+
20 Khwiri ra munhu ri ta tala hi mihandzu ya nomu wakwe;+
U ta xurha hi leswi humaka emilon’wini yakwe.
21 Rifu ni vutomi swi le matimbeni ya ririmi;+
Lava rhandzaka ku ri tirhisa va ta dya mihandzu ya rona.+
23 Xisiwana xi kombela hi ku titsongahata loko xi vulavula,
Kambe xifumi xi hlamula hi ndlela ya tihanyi.
24 Ku ni vanghana lava lunghekeleke ku tshovelelana,+
Kambe ku ni munghana loyi a tshembekaka ku tlula makwenu.+
19 Swa antswa ku va xisiwana kambe u tshembekile+
Ku tlula ku va xiphukuphuku ni ku vulavula mavunwa.+
3 Vuphukuphuku bya munhu hi byona byi onhaka ndlela yakwe,
Kutani mbilu yakwe yi karihela Yehovha.
4 Rifuwo ri endla leswaku munhu a va ni vanghana vo tala,
Kambe xisiwana xi fularheriwa ni hi munghana wa xona.+
6 Va tele lava lavaka ku kombiwa tintswalo hi munhu loyi a hananaka,
Naswona un’wana ni un’wana i munghana wa munhu loyi a nyikaka tinyiko.
Xa va kombela kambe a va xi hlamuli.
8 Loyi a kumaka vutlhari wa tirhandza.+
Loyi a tekaka ku twisisa ku ri ka nkoka swi ta n’wi fambela kahle.+
11 Ku twisisa ka munhu ku vohlisa ku hlundzuka kakwe,+
Naswona swi sasekile eka yena loko a bakanya xihoxo.+
12 Ku kariha ka hosi ku fana ni ku bonga* ka nghala,+
Kambe ku tsakeriwa hi yona swi fana ni mberha ehenhla ka byanyi.
13 N’wana la nga xiphukuphuku u vangela tata wakwe maxangu,+
Ni nsati wa timholovo u fana ni lwangu leri tshamelaka ku pfuta.+
17 Loyi a kombaka xisiwana tintswalo u lomba Yehovha,+
Naswona U ta n’wi hakela hikwalaho ka leswi a swi endlaka.+
19 Munhu wa ximbilwambilwana u ta langutana ni vuyelo bya swiendlo swakwe;
Loko wo ringeta ku n’wi ponisa, u ta boheka ku swi endla hi ku phindhaphindha.+
22 Nchumu lowu tsakisaka eka munhu i rirhandzu rakwe;+
Naswona swa antswa ku va xisiwana ku tlula ku va muhembi.
23 Ku chava Yehovha swi endla leswaku munhu a kuma vutomi;+
Loyi a n’wi chavaka u ta wisa a tsakile, a nge vavisiwi hi nchumu.+
24 Lolo ri nghenisa voko ra rona enkambaneni,
Kambe a ri tikarhati hi ku ri tlherisela enon’wini wa rona.+
25 Bana muhlekuri+ leswaku loyi a nga riki na ntokoto a ta tlhariha,+
Naswona tshinya loyi a twisisaka leswaku a ta engetela vutivi byakwe.+
26 N’wana loyi a xanisaka tata wakwe ni loyi a hlongolaka mana wakwe
U khomisa tingana naswona wa nyumisa.+
27 N’wananga, loko wo tshika ku yingisa ndzayo,
U ta hambana ni marito lama nga ni vutivi.
28 Mbhoni leyi nga pfuniki nchumu yi hlekula vululami,+
Naswona nomu wa vanhu vo homboloka wu mita swo biha.+
20 Vhinyo yi endla munhu xihlekiso,+ swakunwa leswi nga ni xihoko swi endla munhu a nga lawuleki;+
Loyi a hambukisiwaka hi swona a nga tlharihanga.+
2 Ku chaviwa ka hosi ku fana ni ku bonga* ka nghala;+
Un’wana ni un’wana la yi hlundzukisaka u hoxa vutomi byakwe ekhombyeni.+
5 Makungu ya mbilu ya munhu ma fana ni mati yo enta,
Kambe munhu loyi a twisisaka wa ma humesa.
6 Vanhu vo tala va vula leswaku va ni rirhandzu,
Kambe i mani loyi a nga kumaka munhu wo tshembeka?
7 Munhu wo lulama u famba hi ku tshembeka.+
Va tsaka vana vakwe lava taka endzhaku ka yena.+
10 Swikalo swa mavunwa ni swipimo leswi nga riki swa ntiyiso*
Haswimbirhi swa n’wi nyenyetsa Yehovha.+
11 Hambi ku ri n’wana* u tiveka hi mitirho yakwe,
Loko ndlela leyi a tikhomaka ha yona yi tengile ni ku lulama.+
13 U nga rhandzi vurhongo hikuva u ta va xisiwana.+
Pfula matihlo kutani u ta xurha hi xinkwa.+
16 Teka xiambalo xa wanuna loko a humese xitiyisekiso hikwalaho ka mufambi;+
Teka xitiyisekiso eka yena loko a xi humesile hikwalaho ka wansati wo huma etikweni rin’wana.+
17 Xinkwa lexi kumiweke hi vukanganyisi xa n’wi nandzihela munhu,
Kambe endzhaku ka sweswo nomu wakwe wu ta tala hi sava.+
22 U nga vuli u ku: “Ndzi ta rihisela!”+
Tshemba Yehovha+ kutani u ta ku ponisa.+
25 Swi ni khombo ku va munhu a hatlisela ku huwelela a ku, “Xa kwetsima!”+
Kutani endzhaku a anakanyisisa hi leswi a swi hlambanyeke.+
27 Ku hefemula ka munhu i rivoni ra Yehovha,
Leri lavisisaka endzenindzeni ka yena.
29 Majaha ma dzunisiwa hikwalaho ka matimba ya wona,+
Kasi vakhalabye va sasekisiwa hi misisi ya vona yo basa.+
21 Mbilu ya hosi yi fana ni swinambyana swa mati evokweni ra Yehovha.+
U yi kongomisa laha A lavaka yi ya kona.+
4 Matihlo lama tikurisaka ni mbilu leyi titlakusaka
Swi fana ni rivoni leri kongomisaka lavo homboloka kambe i xidyoho.+
5 Makungu ya lava gingiritekaka ma pfuna hakunene,+
Kambe hinkwavo lava nga ni magugu entiyisweni va ta va swisiwana.+
8 Ndlela ya munhu loyi a nga ni nandzu yi hombolokile,
Kambe swiendlo swa munhu loyi a nga riki na nandzu swi lulamile.+
9 Swa antswa ku tshama ekhonweni ya lwangu
Ku tlula ku tshama ni nsati wa timholovo endlwini yin’we.+
11 Loko munhu loyi a hlekulaka a xupuriwa, loyi a nga riki na ntokoto wa tlhariha,
12 Lowo Lulama u languta yindlu ya lowo homboloka;
U endla leswaku lavo homboloka va weriwa hi khombo ra vona.+
14 Nyiko ya le xihundleni yi hunguta ku hlundzuka,+
Ni ku xaviwa swi nga tiviwi swi hunguta ku kariha lokukulu.
15 Swa n’wi tsakisa loyi a lulameke ku endla leswi lulameke,+
Kambe swi bihile eka lava endlaka swo biha.
18 Lowo homboloka i nkutsulo wa loyi a lulameke,
Ni loyi a kanganyisaka u ta tekiwa ematshan’weni ya lowo lulama.+
20 Xuma xa nkoka ni mafurha swi kumeka endlwini ya lowo tlhariha,+
Kambe xiphukuphuku xi ta tlanga hi leswi xi nga na swona.+
22 Munhu wo tlhariha a nga khandziya* muti wa vanhu va matimba
Kutani a hlasela ndhawu yo tumbela eka yona leyi va yi tshembaka.+
24 Munhu loyi a tikukumuxaka ni loyi a nga riki na mhaka ni vuyelo bya swiendlo swakwe
Hi loyi u n’wi vitanaka loyi a tikurisaka, la rhandzaka ku voniwa a tlhela a va ni manyunyu.+
27 Gandzelo ra lowo homboloka ra nyenyetsa.+
Ngopfungopfu loko munhu a ri nyikela hi xikongomelo xo biha.*
28 Mbhoni ya mavunwa yi ta lova,+
Kambe vumbhoni bya munhu loyi a yingiselaka hi vukheta byi ta humelela.
29 Munhu wo homboloka u endla van’wana va ehleketa leswaku u ni xivindzi,+
Kambe i ndlela ya lowo lulama leyi sirhelelekeke.+
30 A ku na vutlhari, kumbe ku twisisa kumbe ndzayo leswi nga lwaka na Yehovha.+
22 Ku fanele ku hlawuriwa vito lerinene* ematshan’weni ya rifuwo ro tala;+
Ku xiximiwa* ku tlula silivhere ni nsuku.
2 Xifumi ni xisiwana va fana hi leswi:
Hinkwavo ka vona va endliwe hi Yehovha.+
3 Lowo tlhariha u vona khombo kutani a tumbela,
Kambe loyi a nga riki na ntokoto u ya emahlweni a famba kutani a langutana ni vuyelo bya swiendlo swakwe.*
5 Mitwa ni mintlhamu swi le ndleleni ya lowo homboloka,
Kambe loyi a tekaka vutomi byakwe byi ri bya nkoka u fambela ekule na swona.+
8 Loyi a byalaka leswi nga lulamangiki u ta tshovela maxangu,+
Ni nhonga ya ku hlundzuka kakwe yi ta fika emakumu ka yona.+
10 Hlongola munhu loyi a hlekulaka,
Kutani a ku nge he vi na ku holova;
Tinyimpi* ni ku rhuketelana swi ta hela.
11 Loyi a rhandzaka mbilu yo tenga ni loyi mavulavulelo yakwe ma nga ni musa
U ta va munghana wa hosi.+
13 Lolo ri ri: “Ku ni nghala ehandle!
Ndzi ta dlayiwa exikarhi ka rivala ra muti!”+
14 Nomu wa wansati wa nghwavava* i mugodi wo enta.+
Loyi Yehovha a nga n’wi amukeliki u ta wela eka wona.
15 Vuphukuphuku byi boheleriwe embilwini ya mufana,*+
Kambe nhonga ya ndzayo yi ta byi susa byi ya ekule na yena.+
16 Loyi a dyelelaka xisiwana leswaku a engetela rifuwo rakwe+
Ni loyi a nyikaka xifumi tinyiko
U ta va xisiwana.
17 Rhiya ndleve u yingisa marito ya lavo tlhariha,+
Leswaku u amukela vutivi bya mina hi mbilu hinkwayo,+
18 Hikuva swa tsakisa ku ma hlayisa embilwini ya wena,+
Leswaku hinkwawo ka wona ma tshama ma ri emilon’wini ya wena.+
19 Ndzi ku nyika vutivi namuntlha,
Leswaku u tshemba Yehovha.
20 Xana a ndzi ku tsalelanga khale,
Ndzi ku nyika xitsundzuxo ni vutivi,
21 Leswaku ndzi ku dyondzisa marito ya ntiyiso ni lama tshembekaka,
Leswaku u ta tlhela ni xiviko xa ntiyiso eka loyi a ku rhumeke?
22 U nga kanganyisi xisiwana hileswi xi nga xisiwana,+
Naswona u nga tshikileli munhu loyi a pfumalaka egedeni ya muti,+
23 Hikuva Yehovha u ta tiyiseka leswaku va kombisiwa vululami loko ku tengiwa nandzu wa vona,+
Naswona u ta dlaya lava va dyelelaka.
24 U nga vi munghana wa munhu wa ximbilwambilwana
Kumbe u tolovelana ni munhu loyi a tshamelaka ku kariha,
25 Leswaku u nga tshuki u dyondza mikhuva yakwe
Kutani u wela entlhan’wini.+
26 U nga vi exikarhi ka lava qhavulanaka va endla ntwanano
Wo humesela van’wana xitiyisekiso xo va hakelela swikweleti.+
27 Loko u nga ri na nchumu wo hakela ha wona,
U ta tekeriwa sangu leri u etlelaka eka rona!
29 Xana u tshame u n’wi vona munhu la nga ni vuswikoti entirhweni wakwe?
U ta yima emahlweni ka tihosi;+
A nge yimi emahlweni ka vanhu ntsena.
23 Loko u tshama ehansi leswaku u dya ni hosi,
Xiyisisa leswi nga emahlweni ka wena;
2 Veka mukwana enkolweni wa wena*
Loko u swi navela ngopfu swakudya.
3 U nga swi naveli swakudya swa yona swo nandziha,
Hikuva i swakudya swa vukanganyisi.
4 U nga tikarhateli ku kuma rifuwo.+
Tshika kutani u kombisa ku twisisa.
6 U nga dyi swakudya swa munhu loyi a tsonanaka;*
U nga swi naveli swakudya swa yena swo nandziha,
7 Hikuva u fana ni munhu loyi a hlayelelaka.
U ri, “Dyana u tlhela u nwa,” kambe a nga swi vuli hi mbilu hinkwayo.*
8 Swakudya leswitsongo leswi u swi dyeke u ta swi hlanta
Naswona u ta va u tlange hi marito ya wena yo khensa.
10 U nga xi susi xipingwana* lexi nga xa khale swinene+
Kumbe u teka nsimu ya vana lava nga riki na tatana.
12 Mbilu ya wena a yi amukele ndzayo
Ni ndleve ya wena a yi yingise marito ya vutivi.
13 U nga tshiki ku tshinya mufana.*+
Loko u n’wi ba hi nkhavi, a nge fi.
16 Tinso ta mina ti ta tsaka
Loko nomu wa wena wu vulavula leswi lulameke.
17 Mbilu ya wena yi nga va naveli vadyohi,+
Kambe chava Yehovha siku hinkwaro,+
18 Hikuva u ta va ni vumundzuku+
Ntshembo wa wena a wu nge herisiwi.
19 N’wananga, yingisa kutani u tlhariha,
U kongomisa mbilu ya wena endleleni leyinene.
20 U nga vi exikarhi ka lava nwaka ngopfu vhinyo,+
Exikarhi ka lava dyaka nyama hi makolo,+
21 Hikuva xidakwa ni munhu wa makolo va ta va swisiwana,+
Naswona vurhongo byi ta ambexa munhu switlakati.
22 Yingisa tata wa wena la endleke leswaku u velekiwa,
Naswona u nga n’wi tekeli ehansi mana wa wena hileswi a dyuhaleke.+
24 Tata wa loyi a lulameke u ta tsaka hakunene;
Loyi a nga tata wa n’wana loyi a tlhariheke u ta tsaka hi yena.
25 Tata wa wena ni mana wa wena va ta tsaka,
Ni wansati loyi a ku velekeke u ta tsaka swinene.
29 I vamani lava nga ni khombo? I vamani lava karhatekaka?
I vamani lava nga ni timholovo? I vamani lava vilelaka?
I vamani lava nga ni timbanga ku nga ri na xivangelo? I vamani lava nga voniki kahle?
30 Hi lava hetaka nkarhi wo tala va ri karhi va nwa vhinyo;+
Lava lavisisaka* vhinyo leyi pfanganisiweke.
31 U nga yi languti vhinyo yo tshwuka
Loko yi ri karhi yi vangama exinwelweni kutani yi rhelela kahle,
32 Hikuva eku heteleleni yi luma ku fana ni nyoka,
Naswona yi humesa vuxungu ku fana ni mhiri.*
33 Matihlo ya wena ma ta vona swilo leswi nga tolovelekangiki,
Naswona mbilu ya wena yi ta vulavula swilo leswi humeke endleleni.+
34 Kutani u ta fana ni munhu loyi a etleleke exikarhi ka lwandle,
Ku fana ni munhu loyi a etleleke ehenhla ka maseyila ya xikepe.
35 U ta ku: “Va ndzi bile kambe a ndzi twanga nchumu.*
Va ndzi bile kambe a ndza ha swi tsundzuki.
Ndzi ta pfuka rini?+
Ndzi lava yin’wana.”*
24 U nga va naveli vanhu vo biha,
U nga swi naveli ku tolovelana na vona,+
2 Hikuva timbilu ta vona ti anakanyisisa hi madzolonga,
Milomu ya vona yi vulavula hi ku endla swilo swo biha.
8 Un’wana ni un’wana loyi a kunguhataka swilo swo biha
U ta vuriwa mukanganyisi lonkulu.+
12 Loko u ku, “Kambe a hi nga swi tivi leswi,”
Xana Loyi a kambisisaka timbilu* a nga yi tivi miehleketo ya wena?+
Ina, Loyi a ku languteke u ta yi tiva
Naswona u ta hakela un’wana ni un’wana hi ku ya hi ntirho wakwe.+
13 N’wananga, dyana vulombe hikuva i byinene;
Vulombe lebyi humaka exihlengeni bya tsokombela.
14 Hilaha ku fanaka, swi tive leswaku vutlhari i byinene eka wena.+
Loko u byi kuma u ta va ni vumundzuku
Ntshembo wa wena a wu nge herisiwi.+
15 U nga tumbeleli lowo lulama ekusuhi ni kaya rakwe hi xikongomelo xo biha;
U nga lovisi ndhawu yakwe yo wisela eka yona.
16 Hikuva lowo lulama a nga ha wa ka nkombo kambe u ta tlhela a pfuka,+
Kambe lowo homboloka u ta wisiwa hi khombo.+
17 Loko nala wa wena a wa u nga tsaki,
Loko a phijeka, mbilu ya wena yi nga tsaki;+
18 Hikuva Yehovha u ta swi vona naswona a swi nge n’wi tsakisi,
19 U nga hlundzukisiwi hi vanhu lava endlaka swilo swo biha;
U nga va naveli vanhu vo homboloka,
20 Hikuva lavo biha a va na byona vumundzuku;+
Rivoni ra lavo homboloka ri ta timiwa.+
21 N’wananga, chava Yehovha ni hosi.+
I mani loyi a tivaka khombo leri va* nga ta va tisela rona?+
23 Marito lawa na wona i ya lavo tlhariha:
A hi swinene ku va ni xihlawuhlawu loko u avanyisa.+
24 Loyi a byelaka lowo homboloka a ku, “U lulamile,”+
Vanhu va ta n’wi rhukana naswona matiko ma ta n’wi sola.
26 Vanhu va ta n’wi xixima* loyi a hlamulaka hi ku tshembeka.*+
27 Hlela ntirho wa wena naswona u lunghisa swilo leswi lavekaka ensin’wini;
Kutani u aka yindlu* ya wena.
28 U nga vuli mhaka yo karhi leswaku u lwisana ni munhukuloni ku nga ri na xivangelo.+
U nga tirhisi nomu wa wena ku kanganyisa van’wana.+
29 U nga vuli u ku: “Ndzi ta n’wi endla leswi a ndzi endleke swona;
30 Ndzi hundze hi le nsin’wini ya lolo,+
Hi le nsin’wini ya madiriva ya munhu loyi a nga tlharihangiki.
31 Ndzi vone yi tlhumile hi nhova;
Misava ya kona a yi funengetiwe hi mitwa,
Naswona khumbi ra yona ra maribye a ri hirimuxiwile.+
32 Ndzi swi xiyile kutani ndzi anakanyisisa hi swona;
Ndzi swi vonile kutani ndzi dyondze leswi:
33 Ku etlelanyana, ku khudzehelanyana,
Ku khondlanyana mavoko leswaku u wisa,
34 Kutani vusiwana bya wena byi ta ta ku fana ni khamba,
Ni ku navela ka wena ku fana ni munhu loyi a hlomeke.+
25 Leswi na swona i swivuriso swa Solomoni+ leswi vanhu va Hezekiya+ hosi ya le Yuda va swi tsaleke:*
2 Ku vangama ka Xikwembu i ku hlayisa mhaka yi ri xihundla,+
Ku vangama ka tihosi i ku lavisisa mhaka.
3 Leswi matilo ma tlakukeke ni misava yi enteke,
Ni mbilu ya tihosi swa tika ku yi lavisisa.
5 Susa lowo homboloka laha ku nga ni hosi,
Kutani xiluvelo xa yona xi ta simekiwa xi tiya hi ku lulama.+
6 U nga tiendli la xiximekaka emahlweni ka hosi,+
U nga yimi exikarhi ka lava dumeke,+
7 Hikuva swa antswa loko yona yi ku byela yi ku, “Tana haleno,”
Ematshan’weni yo ku tsongahata emahlweni ka munhu wa xiyimo xa le henhla.+
8 U nga hatliseli ku ya mangala nandzu ehubyeni,
Hikuva u ta endla yini loko munhukuloni a kombisa leswaku hi wena la nga ni nandzu?+
9 Lulamisa mhaka ya wena ni munhukuloni,+
Kambe u nga boxi swihundla leswi u byeriweke swona,+
10 Leswaku loyi a yingiseke a nga ku khomisi tingana
Kutani u hangalasa mhaka yo biha* leyi u nga ta tsandzeka ku yi tlherisela endzhaku.
11 Rito leri vuriweke hi nkarhi lowunene+
Ri fana ni maapula ya nsuku lama nga eka swibya swa silivhere.
12 Mutshinyi wo tlhariha eka ndleve leyi yingisaka+
U fana ni xingwavila xa ndleve xa nsuku ni nchumu wo tisasekisa ha wona lowu endliweke hi nsuku lowunene.
13 Murhumiwa wo tshembeka u fana ni ku titimela ka gamboko hi siku ra ntshovelo eka lava n’wi rhumeke,
Hikuva u phyuphyisa n’wini wakwe.+
14 Munhu la tibumaka hi nyiko leyi a nga yi humesangiki*+
U fana ni mapapa ni moya leswi nga tisiki mpfula.
16 Loko u kuma vulombe, dyana lebyi ringaneke,
Hikuva loko wo dya byo tala ngopfu, u nga ha byi hlanta.+
17 U nga tati mikondzo endlwini ya munhukuloni,
Leswaku a nga karhali hi wena kutani a ku venga.
18 Munhu la nyikelaka vumbhoni bya mavunwa hi munhukulobye+
U fana ni nhonga, banga ni nseve wo kariha.
19 Ku tshemba munhu loyi a nga tshembekiki* hi nkarhi wa khombo
Swi fana ni ku tshemba tino leri tshovekeke kumbe nenge lowu rhurhumelaka.
20 Loyi a yimbelelelaka mbilu leyi nga ni gome tinsimu+
U fana ni munhu loyi a hluvulaka xiambalo hi siku ro titimela
21 Loko nala* wa wena a twa ndlala, n’wi nyike xinkwa a dya;
Loko a twa torha, n’wi nyike mati a nwa,+
22 Hikuva u ta va u hlengeleta makala yo hisa enhlokweni yakwe,*+
Kutani Yehovha u ta ku hakela.
24 Swa antswa ku tshama ekhonweni ya lwangu
Ku tlula ku tshama ni nsati wa timholovo endlwini yin’we.+
25 Xiviko lexinene lexi humaka etikweni ra le kule+
Xi fana ni mati yo titimela eka munhu la karhaleke.
26 Munhu wo tshembeka la pfumelaka ku yengiwa hi* munhu wo homboloka
U fana ni xihlovo lexi dungekeke ni lexi thyakisiweke.
27 A hi swinene ku dya vulombe byo tala ngopfu,+
Naswona a hi swinene ku va munhu a tilavela ku dzunisiwa.+
28 Munhu la nga swi kotiki ku lawula ku hlundzuka kakwe,*+
U fana ni muti lowu khumbi ra wona ri mbundzumuxiweke.
26 Ku dzunisiwa a ku xi faneli xiphukuphuku,+
Ku fana ni gamboko hi ximumu ni mpfula hi nkarhi wa ntshovelo.
2 Ndzhukano a wu ti ku nga ri na xivangelo lexi twalaka,
Ku fana nileswi xinyenyana xi nga ni xivangelo xo baleka ni mbewulani* yi nga ni xivangelo xo haha.
4 U nga hlamuli xiphukuphuku hi ku ya hi vuphukuphuku bya xona,
Leswaku na wena u nga fani na xona.
6 Loyi a tamerisaka xiphukuphuku timhaka
U fana ni munhu loyi a titsemaka milenge kutani a tivavisa.*
7 Xivuriso lexi humaka enon’wini wa swiphukuphuku,+
Xi fana ni milenge leyi khwitaka* ya munhu la lamaleke.
9 Xivuriso lexi humaka enon’wini wa swiphukuphuku,
Xi fana ni mitwa leyi kumekaka evokweni ra xidakwa.
10 Loyi a tholaka xiphukuphuku kumbe lava hundzaka hi ndlela,
U fana ni mucopi wa miseve loyi a vavisaka munhu un’wana ni un’wana.
11 Xiphukuphuku xi phindha vuphukuphuku bya xona,+
Ku fana ni mbyana leyi tlhelelaka emahlanteni ya yona.
12 Xana u n’wi vonile munhu la anakanyaka leswaku u tlharihile?+
Swa olova ku pfuna xiphukuphuku ku ri ni ku pfuna yena.
16 Lolo ri anakanya leswaku ri tlharihe
Ku tlula vanhu va nkombo lava hlamulaka leswi twalaka.
17 Munhu la hundzaka hi ndlela kutani a hlundzukisiwa hi* mholovo leyi nga n’wi khumbiki+
U fana ni munhu la khomaka tindleve ta mbyana.
18 Ku fana ni munhu loyi a pengaka loyi a copaka miseve leyi pfurhaka ni leyi dlayaka
19 U tano munhu la kanganyisaka munhukulobye kutani a ku, “A ndzo tlanga!”+
20 Laha ku nga riki na tihunyi, ndzilo wa timeka,
Naswona laha ku nga riki na mulumbeti, mholovo a yi vi kona.+
21 Munhu wa tinyimpi la hlohlotelaka mholovo,+
U fana ni malahla lama cheriwaka ehenhla ka makala ni tihunyi leti pfurhisaka ndzilo.
22 Marito ya munhu wo hleva ma fana ni swakudya leswitsongo swo nandziha;*
Ma mitiwa hi ku hatlisa ma nghena ekhwirini.+
23 Marito ya musa lama vuriwaka hi munhu loyi a nga ni mbilu yo biha+
Ma fana ni silivhere leyi namekiweke ehenhla ka xiphemu xa xibya xa vumba.
24 Loyi a vengaka van’wana u tumbeta rivengo rakwe hi milomu yakwe,
Kambe embilwini yakwe u tele vukanganyisi.
25 Hambiloko a vulavula hi ndlela ya musa, u nga n’wi tshembi,
Hikuva ku ni swilo swa nkombo leswi nyenyetsaka embilwini yakwe.*
26 Hambileswi rivengo rakwe ri tumbetiweke hi vukanganyisi,
Vubihi byakwe byi ta paluxiwa emahlweni ka vanhu.
27 Loyi a celaka mugodi u ta wela eka wona,
Ni loyi a khunguluxaka ribye ri ta tlhelela eka yena ri n’wi pyanya.+
28 Ririmi leri hembaka ri venga lava ri va twiseke ku vava,
Naswona nomu lowu tlhomaka van’wana tinsiva wu vanga ku onhaka.+
2 Loyi a ku dzunisaka a ku ve un’wana, ku nga ri nomu wa wena;
3 Ribye ni sava swa tika,
Kambe ku nyenyetsiwa hi xiphukuphuku swi tika ku tlula swilo sweswo haswimbirhi.+
4 Ku kariha ku ni nsele ni ku hlundzuka ku fana ni ndhambi,
Kambe i mani la nga tiyelaka ku vondzokiwa?+
5 Swa antswa ku tshinyiwa hi ku kongoma ku ri ni rirhandzu leri tumbeleke.+
7 Munhu loyi a xurheke a nga byi lavi vulombe lebyi humaka exihlengeni,
Kambe loyi a twaka ndlala u nandziheriwa ni hi swakudya swo bava.
8 Munhu loyi a balekaka ekaya kakwe
U fana ni xinyenyana lexi balekaka exisakeni xa xona.
9 Mafurha ni murhi wo nun’hwela swi tsakisa mbilu;
Swi tano ni hi vunghana lebyi tsakisaka lebyi vaka kona hikwalaho ka ndzayo leyi humaka embilwini.+
10 U nga n’wi rivali munghana wa wena kumbe wa tata wa wena,
Naswona u nga ngheni endlwini ya makwenu hi siku ra wena ra khombo;
Wa antswa muakelani la nga ekusuhi ku tlula makwenu loyi a nga le kule.+
12 Munhu wo tlhariha u vona khombo kutani a tumbela,+
Kambe la nga riki na ntokoto u ya emahlweni a famba kutani a langutana ni vuyelo bya swiendlo swakwe.*
13 Teka xiambalo xa wanuna loko a humese xitiyisekiso hikwalaho ka mufambi;
Teka xitiyisekiso eka yena loko a xi humesile hikwalaho ka wansati wo huma etikweni rin’wana.+
14 Loko munhu a xeweta munhukulobye hi rito leri tlakukeke a n’wi navelela leswinene ka ha ri mixo swinene,
Swi ta tekiwa ku ri ndzhukano eka yena.
15 Nsati wa timholovo u fana ni lwangu leri tshamelaka ku pfuta loko ku na mpfula.+
16 Loyi a nga n’wi lawulaka a nga lawula ni moya
A nga khoma mafurha hi voko rakwe ra xinene.
18 Loyi a khathalelaka nkuwa u ta dya mihandzu ya wona,+
Ni loyi a khathalelaka n’wini wakwe u ta xiximiwa.+
19 Leswi mati ma kombisaka xikandza xa munhu,
Ni mbilu ya munhu yi kombisa leswi nga embilwini ya munhu un’wana.
21 Leswi mbita ya ku tengisa yi nga ya silivhere ni xitiko xa ndzilo xi nga xa nsuku,+
Ni munhu u kamberiwa hi ku dzunisiwa loku a ku kumaka.*
22 Hambiloko wo kandza xiphukuphuku hi musi
Ku fana ni mavele lama kandziweke etshurini,
Vuphukuphuku bya xona a byi nge suki eka xona.
23 U fanele u wu tiva kahle ntlhambi wa wena.
Ti khathalele kahle* tinyimpfu ta wena,+
24 Hikuva rifuwo a ri tshami hilaha ku nga heriki,+
Ni vatukulu va wena a va nge fumi tanihi tihosi hilaha ku nga heriki.
25 Byanyi bya rihlaza byi herile, ku mile byanyi lebyintshwa,
Swimilana swa le tintshaveni swa hlengeletiwa.
26 Makhuna lamatsongo ma ku nyika swiambalo,
Kasi hi swiphongo u nga xava nsimu.
27 Ku ta va ni ntswamba lowu eneleke wa timbuti lowu u nga ta dya wona,
Wu ta dyiwa ni hi ndyangu wa wena ni malandza ya wena ya xisati.
28 Lavo homboloka va baleka ku nga ri na loyi a va hlongorisaka,
2 Loko ku va ni ku xandzuka* etikweni, ku ta tshama ku ri karhi ku fuma tihosana to hambanahambana,+
Kambe hosana yi ta tshama nkarhi wo leha hikwalaho ko pfuniwa hi munhu la twisisaka a tlhela a va ni vutivi.+
4 Lava tshikaka ku yingisa nawu va dzunisa lowo homboloka,
Kambe va hlundzukela lava yingisaka nawu.+
5 Vanhu vo homboloka a va nge byi twisisi vululami,
Kambe lava lavaka Yehovha va nga swi twisisa hinkwaswo.+
6 Xa antswa xisiwana lexi fambaka hi ku tshembeka
Ematshan’weni ya xifumi lexi tindlela ta xona ti hombolokeke.+
7 N’wana la twisisaka u yingisa nawu,
Kambe munghana wa vanhu va makolo u khomisa tata wakwe tingana.+
8 La engetelaka rifuwo rakwe hi ku lava ntswalo+ wa le henhla
U ri hlengeletela loyi a kombisaka swisiwana tintswalo.+
10 La kanganyisaka lavo lulama leswaku va endla leswo biha u ta wela emugodini wakwe,+
Kambe lava nga riki na nandzu va ta kuma ndzhaka leyinene.+
11 Munhu la fuweke u tlharihile ematihlweni yakwe,+
Kambe xisiwana lexi ehleketaka xa swi vona leswi a nga swona.+
12 Loko lavo lulama va hlula, ku va ni ku tsaka lokukulu,
Kambe loko lavo homboloka va sungula ku fuma, vanhu va tumbela.+
13 La fihlaka swidyoho swakwe a swi nge n’wi fambeli kahle,+
Kambe la swi vulaka kutani a swi tshika, u ta kombiwa musa.+
14 Wa tsaka munhu la tshamaka a rindzile,*
Kambe loyi a nonon’hwisaka mbilu yakwe u ta wela ekhombyeni.+
15 Mufumi wo homboloka la fumaka vanhu lava nga kotiki ku tilwela
U fana ni nghala leyi bongaka ni bere leyi mpfhumpfhaka.+
16 Murhangeri la nga twisisiki u tirhisa matimba yakwe hi ndlela yo biha,+
Kambe la vengaka ku vuyeriwa hi vukanganyisi u ta lehisa vutomi byakwe.+
17 Munhu la tikiwaka hi nandzu wo dlaya munhu un’wana, u ta tshamela ku baleka a kondza a ya nghena esirheni.*+
Ku nga vi na munhu loyi a n’wi pfunaka.
18 La fambaka hi ku tshembeka u ta ponisiwa,+
Kambe loyi tindlela takwe ti hombolokeke u ta wa hi ku hatlisa.+
19 La rimaka misava yakwe u ta va ni xinkwa xo tala,
Kambe loyi a endlaka swilo leswi nga pfuniki nchumu u ta va xisiwana lexikulu.+
20 Munhu wo tshembeka u ta kuma mikateko yo tala,+
Kambe la hatliselaka ku kuma rifuwo a nge tshami a nga ri na nandzu.+
21 A hi swinene ku va ni xihlawuhlawu;+
Kambe munhu a nga ha endla swilo swo biha leswaku a kuma xinkwa.
23 La tshinyaka munhu un’wana+ u ta tsakeriwa swinene endzhaku ka sweswo+
Ku tlula munhu loyi a tlhomaka van’wana tinsiva hi ririmi rakwe.
24 La kanganyisaka tata wakwe ni mana wakwe kutani a ku, “A swi bihanga,”+
U tirhisana ni munhu la onhaka.+
27 La nyikaka swisiwana a nge pfumali nchumu,+
Kambe la tipfalaka matihlo leswaku a nga swi voni u ta rhukaniwa ngopfu.
28 Loko lavo homboloka va sungula ku fuma, vanhu va tumbela,
Kambe loko va lova, lavo lulama va tala.+
29 Munhu la nonon’hwisaka nhamu yakwe* endzhaku ka ku tshinyiwa hi ku phindhaphindha+
U ta lovisiwa hi ku hatlisa.+
3 Munhu la rhandzaka vutlhari u tsakisa tata wakwe,+
Kambe la nga munghana wa tinghwavava u hangalasa rifuwo rakwe.+
4 Hosi yi endla tiko ri tshama ri tiyile hi vululami,+
Kambe munhu la rhandzaka ku diziwa wa ri lovisa.
6 Munhu wo homboloka u phasiwa hi swidyoho swakwe,+
Kambe lowo lulama u huwelela hi ntsako naswona u tsakile.+
9 Loko munhu wo tlhariha a holova ni xiphukuphuku,
Ku ta va ni huwa ni ku hlekula, kambe mhaka ya kona a yi nge heli.+
10 Vanhu lava nga ni torha ra ngati va venga un’wana ni un’wana la nga riki na nandzu,*+
Va lava ku dlaya lavo lulama.*
13 Xisiwana ni munhu loyi a tshikilelaka van’wana va fana hi leswi:
Yehovha u nyika matihlo ya vona havambirhi ku vonakala.*
14 Loko hosi yi avanyisa swisiwana hi ku tshembeka,+
Xiluvelo xa yona xi ta tshama xi sirhelelekile.+
15 Nkhavi* ni ku tshinyiwa swi nyika vutlhari,+
Kambe n’wana la nga tshinyiwiki u khomisa mana wakwe tingana.
20 Xana u tshame u vona munhu la hatliselaka ku vula swo karhi?+
Ku ni ntshembo eka xihunguki ku tlula yena.+
21 Loko nandza a lemiwa ku sukela evuntshweni byakwe,
Eku heteleleni a nge khensi.
24 La tirhisanaka ni khamba wa tivenga.
A nga ha swi twa loko ku laviwa munhu leswaku a ta nyikela vumbhoni, kambe a nga vuli nchumu.+
26 Vanhu vo tala va lava ku vonana ni* mufumi leswaku va kuma mpfuno,
Kambe munhu u kombisiwa vululami hi Yehovha.+
27 Munhu wo homboloka u nyenyetsa lavo lulama,+
Kambe loyi ndlela yakwe yi lulameke wa nyenyetsa eka lowo homboloka.+
30 Rungula ra nkoka leri kumekaka eka marito ya Aguri n’wana wa Yake, lawa a ma byeleke Itiyele na Ukala.
2 Hi mina loyi a nga riki na vutivi eka vanhu hinkwavo,+
Naswona a ndzi na kona ku twisisa loku munhu a faneleke a va na kona.
3 A ndzi byi dyondzanga vutlhari,
A ndzi na byona vutivi bya Lowo Kwetsima Ngopfu.
4 I mani la tlhandlukeleke etilweni a tlhela a xika?+
I mani la hlengeleteke moya emavokweni hamambirhi?
I mani la tsondzeleke mati hi swiambalo swakwe?+
I mani la endleke* makumu hinkwawo ya misava?+
I mani vito rakwe ni vito ra n’wana wakwe, loko u swi tiva?
5 Rito rin’wana ni rin’wana ra Xikwembu ri tengile.+
Xona i xitlhangu xa lava tumbelaka eka xona.+
6 U nga engeteli nchumu emaritweni ya xona,+
Handle ka swona xi ta ku tshinya,
Naswona u ta kumiwa u ri muhembi.
7 Ndzi kombela swilo swimbirhi eka wena.
U nga ndzi tsoni swona ndzi nga si fa.
8 Susa vuxisi ni mavunwa swi ya ekule na mina.+
U nga ndzi nyiki vusiwana kumbe rifuwo.
Ndzi tshike ndzi dya swakudya leswi ndzi ringaneke,+
9 Leswaku ndzi nga xurhi kutani ndzi ku landzula ndzi ku, “Yehovha i mani?”+
Naswona u nga ndzi tshiki ndzi va xisiwana kutani ndzi yiva, ndzi thyakisa vito ra Xikwembu xanga.
10 U nga onhi vito ra nandza eka n’wini wakwe,
Hikuva a nga ha ku rhukana naswona u ta kumeka u ri ni nandzu.+
13 Ku ni xitukulwana lexi matihlo ya xona ma tikurisaka swinene,
Lexi matihlo ya xona ma titlakusaka swinene!+
14 Ku ni xitukulwana lexi matino ya xona ma nga mabanga
Ni tinhlaya ta xona ti nga mikwana yo dlaya ha yona;
Xi mita vanhu lava pfumalaka emisaveni
Ni swisiwana evanhwini.+
15 Swigalana swi ni vana vambirhi vaxisati lava huwelelaka va ku, “Ndzi nyike! Ndzi nyike!”
Ku ni swilo swinharhu leswi nga enerisekiki,
Mune wa swona leswi nga vuliki swi ku, “Swi ringene!”
16 I Sirha*+ ni mbeleko lowu nga velekiki,
Tiko leri nga riki na mati,
Ni ndzilo lowu nga vuliki wu ku, “Swi ringene!”
17 Tihlo leri hlekulaka tatana naswona ri nga swi laviki ku yingisa manana+
Mawukuwuku* ya le nkoveni ma ta ri xokola,
Kutani vana va gama va ta ri dya.+
18 Ku ni swilo swinharhu leswi ndzi hlamarisaka swinene,*
Ni mune wa swona leswi ndzi nga swi twisisiki:
19 Ndlela ya gama ematilweni,
Ndlela ya nyoka eribyeni,
Ndlela ya xikepe exikarhi ka lwandle
Ni ndlela ya jaha loko ri ri ni nhwanyana.
20 Hi leyi ndlela ya wansati la oswaka:
Wa dya, a sula nomu wakwe;
Kutani a ku, “A ndzi endlanga nchumu xo biha.”+
21 Ku ni swilo swinharhu leswi tsekatsekisaka misava
Ni swilo swa mune leswi yi nga kotiki ku swi tiyisela:
22 Loko hlonga ri fuma tanihi hosi,+
Loko xiphukuphuku xi va ni swakudya swo tala,
23 Loko wansati loyi a vengiwaka* a tekiwa a va nsati wa munhu,
Ni loko nandza wa xisati a tekela n’wini wakwe wa xisati nuna.+
29 Ku ni swilo swinharhu leswi fambaka hi ku hatlisa,
Mune wa swona leswi hlamarisaka loko swi famba:
30 I nghala, leyi nga ni matimba exikarhi ka swiharhi,
Naswona a yi chavi munhu;+
31 Mbyana leyi hlotaka; xiphongo;
Ni hosi leyi masocha ya yona ma nga na yona.
32 Loko hi vuphukuphuku u titlakusile+
Kumbe loko u kunguhate ku endla tano,
Veka voko ra wena enon’wini.+
33 Hikuva leswi ku hakasa ntswamba swi humesaka botere
Ni ku kama nhompfu swi humesaka ngati,
Ku hlohlotela ku hlundzuka swi pfuxa timholovo.+
31 Marito ya Hosi Lemuwele, rungula ra nkoka leri mana wakwe a n’wi tshinyeke ha rona:+
2 Xana ndzi fanele ndzi ku yini eka wena n’wananga,
Wena n’wana wa mbeleko wa mina,
Wena n’wana wa switshembiso swa mina?+
4 A hi swa tihosi, wena Lemuwele,
A hi swa tihosi ku nwa vhinyo
Kumbe vafumi ku vula va ku, “Swakunwa swa mina swi kwihi?”+
5 Leswaku va nga nwi kutani va rivala nawu
Va honisa timfanelo ta swisiwana.
7 A va nwe kutani va rivala vusiwana bya vona;
Va nga ha ma tsundzuki maxangu ya vona.
9 Vulavula u tlhela u avanyisa hi ndlela leyi lulameke;
Lwela timfanelo ta loyi a pfumalaka ni xisiwana.+
א [Aleph]
10 I mani la nga kumaka nsati la nga ni vuswikoti?+
I wa nkoka swinene ku tlula tikorala.*
ב [Beth]
11 Nuna wakwe u n’wi tshemba hi mbilu yakwe hinkwayo,
Naswona nuna wakwe a nga pfumali nchumu xa nkoka.
ג [Gimel]
12 U hakela nuna wakwe hi swilo leswinene, ku nga ri leswo biha,
Vutomi byakwe hinkwabyo.
ד [Daleth]
ה [He]
ו [Waw]
15 U pfuka ka ha ri vusiku,
A swekela vandyangu wakwe swakudya,
A nyika ni malandza yakwe ya xisati swakudya.+
ז [Zayin]
ח [Heth]
ט [Teth]
18 Wa swi xiya leswaku bindzu rakwe ra vuyerisa;
Rivoni rakwe a ri timeki nivusiku.
י [Yod]
כ [Kaph]
ל [Lamed]
21 A nga karhateki hi ndyangu wakwe loko ku va ni gamboko,
Hikuva ndyangu wakwe hinkwawo wu ambale swiambalo swo kufumela.
מ [Mem]
22 U tiendlela swo funengeta mubedo wakwe.
Swiambalo swakwe swi endliwe hi malapi ni voya bya phephulu.*
נ [Nun]
ס [Samekh]
24 U endla swiambalo hi malapi a tlhela a swi xavisa
Naswona u xavisela vaxavisi mabandhi.
ע [Ayin]
פ [Pe]
צ [Tsade]
ק [Qoph]
28 Vana vakwe va pfuka kutani va vula leswaku u tsakile;
Nuna wakwe wa pfuka a n’wi dzunisa.
ר [Resh]
29 Ku ni vavasati vo tala lava nga ni vuswikoti,
Kambe wena u va tlula hinkwavo.
ש [Shin]
ת [Taw]
31 N’wi nyikeni vuyelo bya leswi a swi endlaka,*+
Naswona mitirho yakwe a yi n’wi dzunise etigedeni ta muti.+
Hi Xiheveru, “ku tiva.”
Kumbe “mitshayito.”
Hi Xiheveru, “xileriso.”
Kumbe “Sheol.” Vona Tinhlamuselo.
Kumbe “Hoxa vuhlolotwana bya wena na hina.”
Kumbe “Hundzukani loko ndzi mi tshinya.”
Hi Xiheveru, “dya mihandzu ya.”
Swi tikomba ku ri loyi a nga yingisiki milawu ya Xikwembu ya mahanyelo.
Swi tikomba ku ri loyi a nga yingisiki milawu ya Xikwembu ya mahanyelo.
Hi Xiheveru, “yaka eka yena.”
Kumbe “nawu.”
Kumbe “ntiyiso.”
Hi Xiheveru, “nkava.”
Kumbe “madulu.”
Kumbe “swikamelo swa madiriva.”
Vona Tinhlamuselo.
Swi tikomba ku vulavuriwa hi vumunhu bya Xikwembu lebyi ku vulavuriweke ha byona eka tindzimana leti hundzeke.
Kumbe “nawu.”
Hi Xiheveru, “enyameni ya vona hinkwayo.”
Vona Swiv 2:16.
Kumbe “eSheol.” Vona Tinhlamuselo.
Vona Swiv 2:16.
Vona Swiv 2:16.
Ku nga ku endla xitshembiso.
Hi Xiheveru, “xileriso.”
Kumbe “ku dyondzisa.”
Vona Swiv 2:16.
Kumbe “nawu.”
Vona Swiv 2:16.
Vona Swiv 2:16.
Kumbe “nguvu ya.”
Hi Xiheveru, “Milenge yakwe a yi tshami.”
Kumbe “etinketanini.”
Kumbe “eSheol.” Vona Tinhlamuselo.
Hi Xiheveru, “vana va vanhu.”
Vona Tinhlamuselo.
Kumbe “madulu.”
Hi Xiheveru, “xirhendzevutana.”
Hi Xiheveru, “tiyisa.”
Kumbe “Hi ku tshama a xalamukile.”
Kumbe “lava nga riki na ntokoto.”
Kumbe “Sheol.” Vona Tinhlamuselo.
Hi Xiheveru, “swileriso.”
Kumbe “Nchumu wa nkoka.”
Kumbexana “u le ndleleni ya vutomi.”
Kumbe “mavarivari.”
Kumbe “kongomisa.”
Kumbe “gome; ku tikeriwa.”
Kumbe “ntsuvi.”
Kumbe “xaxamerisaka; dzadzamelisaka.”
Kumbe “Ntshembo wa.”
Kumbe “Swilo swa nkoka.”
Kumbe “Munhu la nga chaviki Xikwembu.”
Hi Xiheveru, “vengaka.”
Kumbe “Loyi a nga ni rirhandzu.”
Kumbe “tingana.”
Hi Xiheveru, “hangalasa.”
Hi Xiheveru, “u ta nonisiwa.”
Hi Xiheveru, “xinkwa.”
Kumbe “ndzayo.”
Kumbe “hi siku rero.”
Hi Xiheveru, “funengeta.”
Hi Xiheveru, “leswi lulameke.”
Kumbe “muhlekuri.”
Kumbe “tsundzuxiwa.”
Hi Xiheveru, “u ta nonisiwa.”
Hi Xiheveru, “a swi twi ku tshinyiwa.”
Hi Xiheveru, “tsaka.”
Kumbe “lava kanelaka swin’we.”
Hi Xiheveru, “hlengeletaka hi voko.”
Kumbe “rito.”
Kumbe “Nawu.”
Kumbe “ndzayo.”
Hi Xiheveru, “Loyi a nga tirhisiki nkhavi u venga n’wana wakwe.”
Kumbexana “hatlisela.”
Kumbexana “swiphukuphuku swi kanganyisa van’wana.”
Kumbe “xa hlundzuka.”
Kumbe “munhu loyi a nga ni vuswikoti byo anakanyisisa.”
Kumbe “vavaka.”
Kumbe “Ririmi leri hanyisaka.”
Hi Xiheveru, “tshova moya.”
Kumbe “ndzayo.”
Kumbe “muholo.”
Kumbe “vava.”
Kumbe “Sheol.” Vona Tinhlamuselo.
Kumbe “Abadoni.”
Hi Xiheveru, “tshova moya.”
Kumbe “leyinene.”
Kumbe “pfilunganyekile.”
Hi Xiheveru, “wundleriweke exidyelweni.”
Kumbe “eSheol.” Vona Tinhlamuselo.
Kumbe “tingana.”
Hi Xiheveru, “nonisa marhambu.”
Hi Xiheveru, “mbilu.”
Hi Xiheveru, “nhlamulo ya ririmi.”
Hi Xiheveru, “tengile.”
Hi Xiheveru, “Andlala mitirho ya wena eka Yehovha.”
Kumbe “papalata.”
Hi Xiheveru, “va ni moya wo rhula.”
Kumbe “Mavulavulelo lama tsakisaka ma.” Hi Xiheveru, “Milomu leyi tsokombelaka yi.”
Hi Xiheveru, “nomu.”
Kumbe “dzuneka.”
Hi Xiheveru, “lawulaka moya wakwe.”
Vona Tinhlamuselo.
Kumbe “miyeleke.”
Hi Xiheveru, “magandzelo.”
Kumbe “Vatswari.”
Kumbe “i ribye leri endlaka munhu a tsakeriwa.”
Hi Xiheveru, “funengetaka.”
Kumbe “swi fana ni ku pfulela damu.”
Kumbe “Kasi a xi tlharihanga.”
Kumbe “i yinene naswona ya horisa.”
Kumbe “ku rihisa.”
Hi Xiheveru, “ri ni moya wo rhula.”
Kumbe “nyenya.”
Kumbe “fana ni swilo leswi mitiwaka hi makolo.”
Hi Xiheveru, “u tlakuseriwa ehenhla,” leswi vulaka leswaku a nga fikeleleki, u hlayisekile.
Kumbe “kambisisa.”
Vona Tinhlamuselo.
Kumbe “vunene.”
Kumbe “vomba.”
Kumbe “xikongomelo.”
Kumbe “vomba.”
Kumbexana “Ri ta lava hi nkarhi wa ntshovelo kambe a ri nge kumi nchumu.”
Kumbe “kambisisa.”
Kumbe “Maribye mambirhi lama nga faniki yo pima ha wona ni swibya swimbirhi leswi nga ringaniki swo pima ha swona.”
Kumbe “mufana.”
Vona Tinhlamuselo.
Kumbe “Maribye mambirhi lama nga ringaniki yo pima ha wona.”
Kumbe “ndlela yo famba ha yona?”
Kumbe “swikongomelo.”
Kumbexana “eka lava lavaka ku fa.”
Kumbe “u tiva leswi a faneleke a swi endla.”
Kumbe “rhandzaka ntsako.”
Kumbe “hlula.”
Kumbe “a ri karhi a tikhoma hi ndlela yo biha.”
Kumbe “ndhuma leyinene.” Hi Xiheveru, “vito.”
Hi Xiheveru, “tsakeriwa.”
Kumbe “xupuriwa.”
Kumbe “n’wana; muntshwa.”
Hi Xiheveru, “Loyi a nga ni tihlo lerinene.”
Kumbe “Milandzu.”
Vona Swiv 2:16.
Kumbe “n’wana; muntshwa.”
Kumbe “xikhonkhwana.”
Kumbe “Tikhome.”
Kumbe “un’wana ni un’wana loyi a nga ni tihlo leri hombolokeke.”
Hi Xiheveru, “mbilu yakwe a yi kona eka wena.”
Kumbe “xikhonkhwana.”
Hi Xiheveru, “Mukutsuri.”
Kumbe “n’wana; muntshwa.”
Kumbe “eSheol.” Vona Tinhlamuselo.
Kumbe “Kuma.”
Vona Swiv 2:16.
Kumbe “hlengeletanaka leswaku va ringeta.”
Ku nga muxaka wo karhi wa nyoka.
Kumbe “twanga ku vava.”
Kumbe “Ndzi ta yi lava nakambe.”
Kumbe “Muti.”
Kumbe “swi famba kahle; ponisiwa.”
Kumbe “hi nkarhi wa maxangu.”
Kumbe “swikongomelo.”
Ku nga nala.
Ku nga Yehovha ni hosi.
Hi Xiheveru, “va ta tswontswa milomu ya.”
Kumbexana “Ku hlamula hi ku kongoma swi fana ni ku tswontswa.”
Kumbe “muti.”
Kumbe “Ndzi ta tirihisela eka yena.”
Kumbe “kopeke ni ku swi hlengeleta.”
Kumbe “mavarivari lama onhaka vito.”
Hi Xiheveru, “nyiko ya mavunwa.”
Kumbexana “loyi a kanganyisaka.”
Kumbe “ntsuvi.”
Kumbe “soda; alkali.”
Hi Xiheveru, “loyi a ku vengaka.”
Ku nga ku endla leswaku munhu a cinca langutelo rakwe ro biha.
Hi Xiheveru, “loyi a tshetshelekaka emahlweni ka.”
Kumbe “loyi a nga swi kotiki ku lawula moya wakwe.”
Kumbe “nkonjana; nyenga.”
Hi Xiheveru, “nwa madzolonga.”
Kumbe “lengalengaka.”
Ku nga xinsimbana lexi hlanganisaka rivanti ni fureme.
Kumbexana “loyi a nghenelelaka.”
Kumbe “fana ni swilo leswi mitiwaka hi makolo.”
Kumbe “Hikuva mbilu yakwe yi nyenyetsa swinene.”
Hi Xiheveru, “leswi ri nga ta swi veleka.”
Hi Xiheveru, “muluveri.”
Kumbexana “swi nga humi embilwini.”
Kumbe “xupuriwa.”
Hi Xiheveru, “xikandza xa munghana wakwe.”
Kumbe “Sheol na Abadoni.”
Kumbe “Ni munhu u fambisana ni ku dzunisiwa kakwe.”
Kumbe “Veka mbilu ya wena eka; Ti nyike nkarhi wa wena.”
Kumbe “xinghalana.”
Hi Xiheveru, “tluriwa ka nawu.”
Kumbe “loyi a nga chaviki nchumu.”
Kumbe “emugodini.”
Kumbe “makwanga.”
Hi Xiheveru, “u ta nona.”
Kumbe “loyi a tiomisaka nhloko.”
Kumbe “pfumalaka xisandzu.”
Kumbexana “Kambe lavo lulama va lava ku sirhelela vutomi byakwe.”
Hileswaku U va nyika vutomi.
Kumbe “Ndzayo; Ku xupula.”
Kumbe “xivono xa vuprofeta; nhlavutelo.”
Kumbe “swi veka.”
Kumbexana “lava ku tsakeriwa hi.” Hi Xiheveru, “lava xikandza xa.”
Hi Xiheveru, “tlakuseke.”
Hi Xiheveru, “emahumeni.”
Kumbe “Sheol.” Vona Tinhlamuselo.
Ku nga muxaka wo karhi wa swinyenyana.
Hi Xiheveru, “ndzi nga swi twisisiki.”
Kumbe “loyi a nga rhandziwiki.”
Kumbe “tlharihe swinene.”
Hi Xiheveru, “vanhu lava nga riki na matimba.”
Hi Xiheveru, “vanhu lava nga riki na matimba.”
Kumbe “avanyisiwe hi mitlawa.”
Vona Tinhlamuselo.
Hi Xiheveru, “hi mihandzu ya mavoko yakwe.”
Hi Xiheveru, “U khama masenge yakwe hi matimba.”
Nhonga yo luka ni yo swula a ti tirhisiwa ku phota kumbe ku endla ntambhu.
Kumbe “xivunguvungu.”
Kumbe “hleka siku leri landzelaka.”
Kumbe “Xileriso xa rirhandzu; Nawu wa rirhandzu.”
Hi Xiheveru, “N’wi nyikeni mihandzu ya mavoko yakwe.”