Leswi Endlaka Leswaku Swi Tika Ku Kuma Rirhandzu Ra Ntiyiso

Ku ni switsundzuxo swo tala malunghana ni rirhandzu leswi nyikiwaka vavanuna ni vavasati. Madokodela ni vatsundzuxi va nyikela nkongomiso. Minongonoko ya thelevhixini yi tala ku vulavula hi mhaka leyi.

EKA Internet ti-Website to hlayanyana ti vula leswaku ti ni swiletelo swo pfuna vanhu leswaku va rhandzana. U nga ha byeriwa leswaku u ta kuma “swihundla leswi tsakisaka ni leswi hlamarisaka” naswona u ta dyondza eka “lava nga ni vuswikoti byo hlanganisa vanhu leswaku va rhandzana,” “vatshila etimhakeni ta vanhu lava rhandzanaka” ni “vativi va ta rirhandzu” ku katsa ni vativi va mianakanyo ni vangoma va swilo swa le mpfhukeni.

Nhloko-mhaka ya rirhandzu yi tlhela yi endla leswaku vanhu va xava tibuku ni timagazini, tin’wana ta tona ti ni switshembiso swa hava. Hi xikombiso, buku yin’wana yi vula leswaku yi nga ku komba “ndlela yo endla leswaku munhu un’wana a ku rhandza.” Yin’wana yi vula leswaku yi nga ku komba ndlela yo kuma “munghana wa vukati la fanelekaka kahle hi n’hweti yin’we ntsena.” Eka lava ehleketaka leswaku n’hweti yi lehile, ku ni buku leyi hlamuselaka ndlela leyi u nga endlaka leswaku munhu a ku rhandza hilaha ku nga heriki hi “timinete leti nga ehansi ka 90.”

Hakanyingi wa hakela loko u lava switsundzuxo. Naswona vanhu vo tala va hakela kambirhi. Va hakela mali leswaku va kuma switsundzuxo. Kutani, loko switsundzuxo swa kona swi nga tirhi, hilaha swi talaka ku va hakona, va hakela hi mintlhaveko loko swilo swi famba ximatsi.

Hambiswiritano, ku ni buku leyi nga ni switsundzuxo leswi pfunaka loko swi tirhisiwa. Tlhandlakambirhi, yi hlamusela ntiyiso malunghana ni rirhandzu, handle ko hundzeleta ni ku nyikela switshembiso leswi nga riki swa xiviri. Hambileswi yi tsariweke khale, switsundzuxo swa yona a swi hundzeriwi hi nkarhi. Mutsari wa yona u ni vutlhari ni rirhandzu leri nga pimekiki. Kumbexana u na yona nyiko leyi yo hlawuleka—ku nga Bibele. Ku nga khathariseki swiyimo swa hina kumbe ndhavuko wa hina, Bibele yi hi dyondzisa leswi hi faneleke hi swi tiva malunghana ni rirhandzu. Naswona switsundzuxo swa yona swi kumeka mahala.

Xana Bibele yi nga endla leswaku hi va ni vuxaka lebyinene ni vanhu hinkwavo? Doo! Vanhu van’wana a va nge hi tsakeli, ku nga khathariseki matshalatshala lama hi ma endlaka. Rirhandzu ra xiviri a ri sindzisiwi. (Risimu Ra Solomoni 8:4) Hambiswiritano, loko hi tirhisa nkongomiso wa Bibele, hi ta lwa hi matimba leswaku hi hlakulela vuxaka lebyinene ni van’wana, hambileswi swi nga ha lavaka nkarhi ni matshalatshala. Rirhandzu ra muxaka lowu ri ta hlamuseriwa exihlokweni lexi landzelaka, kambe hi ta rhanga hi kambisisa leswi endlaka leswaku swi tika ku kuma rirhandzu ra ntiyiso masiku lawa.

Rirhandzu “Ri Ta Hola”

Eka vuprofeta byakwe byo hlawuleka lebyi vulavulaka hi “makumu ya mafambiselo ya swilo,” Yesu u swi profete hi ku kongoma swiyimo ni mimboyamelo ya le minkarhini ya hina. U vule leswaku misava yi ta tala vuhomboloki ni tinyimpi—ku nga nchumu lowu hambaneke swinene ni rirhandzu! U tlhele a vula leswaku “vo tala . . . va ta xengana va tlhela va vengana” naswona “rirhandzu ra vo tala ri ta hola.” (Matewu 24:3-12) Xana a wu pfumeli leswaku emisaveni a ka ha ri na rirhandzu, naswona rirhandzu ra xiviri a ra ha ri kona, hambi ku ri emindyangwini?

Ku engetela eka marito ya Yesu, muapostola Pawulo u yi hlamusele hi vuenti ndlela leyi vanhu va nga ta hanya ha yona “emasikwini yo hetelela.” U tsale leswaku vanhu va ta va “lava tirhandzaka, varhandzi va mali, lava titivaka, lava titlakusaka, vasandzi, lava nga yingisiki vatswari, lava nga nkhensiki, lava nga tshembekiki, lava nga riki na xinakulobye xa ntumbuluko, lava nga laviki ntwanano hambi wu ri wihi, valumbeti, lava nga tikhomiki, lava nga ni tihanyi, lava nga rhandziki vunene, vaxengi, lava omeke tinhloko, lava tikukumuxaka hi ku tinyungubyisa, lava rhandzaka mintsako ku ri ni ku rhandza Xikwembu.” (2 Timotiya 3:1-4) Ematikweni yo tala mikhuva yo tano yi tolovelekile swinene.

Tivutise: Xana u tolovelane ni vanhu lava tikukumuxaka, lava nga nkhensiki, lava nga tshembekiki, lava nga ta ku lumbeta kumbe va ku xenga? Xana u tsakela vanhu lava tirhandzaka, varhandzi va mali ni mintsako? Vanhu lava nga ni vutianakanyi va pfumelela mavondzo ni ku navela ka vona vini swi lawula vuxaka bya vona, rirhandzu leri va ri kombisaka eka van’wana ri ni vutianakanyi. Matsalwa ma nyikela xitsundzuxo xa vutlhari: “Lava u va fularhela.”—2 Timotiya 3:5.

Nakambe, xiya marito lama vulaka leswaku vanhu va le minkarhini yo hetelela va ta va “lava nga riki na xinakulobye xa ntumbuluko,” kumbe, hilaha vuhundzuluxeri byin’wana byi swi vekaka hakona, va ta va “lava pfumalaka xinakulobye lexi tolovelekeke eka mindyangu ya vona.” Lexi vavisaka, vana vo tala va kulela emindyangwini yo tano. Hakanyingi, leswi vana lava va swi dyondzaka hi rirhandzu va swi kuma eka swihaxa-mahungu. Kambe, xana lava mahungu va ri hlamusela kahle rirhandzu, rirhandzu leri nga ta aka vuxaka lebyinene?

Xana I Rirhandzu Ra Xiviri Kumbe E-e?

Vo tala va hina hi kuceteriwa hi swihaxa-mahungu hi ndlela yo karhi. Mulavisisi un’wana u tsarile: “Ku sukela loko ha ha ri vana, hi byeriwa switori leswi hoxeke ni mavunwa malunghana ni rimbewu ni rirhandzu eka swihaxa-mahungu—tifilimi ni thelevhixini, tibuku ni timagazini, xiya-ni-moya ni vuyimbeleri, eka swinavetisi hambi ku ri emahungwini.” U tlhela a hlamusela a ku: “Vuhaxi byo tala bya mahungu byi kombisa timhaka ta rimbewu ni rirhandzu kumbe ku kandziyisa langutelo leri hoxeke hi timhaka leti, kambe langutelo ra kona a ri suki hi ku helela emianakanyweni ya vo tala va hina. Va endla leswaku hi nga eneriseki hi vanghana va hina va vukati ku katsa na hi hina vini.”

Entiyisweni, tibuku, tifilimi ni tinsimu a hi ko tala laha swi hlamuselaka rirhandzu hi ndlela leyi faneleke. Phela, xikongomelo lexikulu xa swona i ku tsakisa vanhu ku nga ri ku va dyondzisa. Hikwalaho, vatsari va tsala switori swo tala leswi vulavulaka hi rirhandzu leswi va ngheniselaka mali yo tala. Kambe lexi vavisaka, swa olova ku teka xitori onge i ntiyiso. Hikwalaho, vanhu va tala ku hela matimba loko vuxaka bya vona byi nga fani ni bya vanhu va le switorini. Xana hi nga swi kotisa ku yini ku hambanisa exikarhi ka rirhandzu ra xiviri ni leri nga riki ra xiviri, rirhandzu leri kombisiwaka eka swihaxa-mahungu ni rirhandzu ra xiviri? Anakanya hi swikombiso leswi landzelaka.

Tibuku Leti Vulavulaka Hi Switori Swa Rirhandzu Ti Pimanisiwa Ni Rirhandzu Ra Xiviri

Ku nga khathariseki leswaku hi le ka tibuku kumbe eka mintlango ya le xitejini, switori swa rirhandzu swi nga ha hambana, kambe ndlela leyi tirhisiwaka yo cincanyana. Magazini wa Writer wu ri: “Switori swo tala leswi vulavulaka hi rirhandzu swi tala ku landzela ndlela yin’we. Ku ni xivangelo xa sweswo. Swilo swi tala ku endleka hi ndlela leyi, jaha ri rhandzana ni nhwanyana, kutani nhwanyana loyi a ri tshika, ivi nhwanyana loyi a vuyelana ni jaha leri, hi swona leswi vahlayi va tshamelaka ku swi hlaya, ku nga khathariseki leswaku swi cinca-cinca kangani ebukwini yoleyo.” A hi yi kambisiseni kahle ndlela leyi, leyi dumeke.

Jaha ri rhandzana ni nhwanyana: Hosana yo saseka yi hlangana ni nhwanyana wo saseka ivi va sungula ku rhandzana. Mutsari la nga ni vutshila u tsundzuxa lava lavaka ku tsala tibuku ta rirhandzu leswaku “swi fanele swi va erivaleni eka vahlayi va wena leswaku loko [mpatswa lowu] wu hlangana ro sungula, havambirhi vo vhela va rhandzana.”

Ku rhandzana ka vanhu va ha ku sungula ku vonana swi nga ha ku endla u ehleketa leswaku rirhandzu ra ntiyiso ko va mintlhaveko ntsena—nchumu lowu ku lawulaka loko u hlangana ni munhu loyi a fanelekaka—leswaku rirhandzu ro tano ro tiendlekela naswona a ri lavi matshalatshala kumbe a swi lavi leswaku u tiva nchumu hi munhu yoloye. Hambiswiritano, rirhandzu ra xiviri a ri katsi mintlhaveko ntsena. Ina, munhu a nga ha va na yona mintlhaveko yo tano, kambe rirhandzu i xiboho lexikulu xa vanhu lexi katsaka misinya ya milawu naswona ri ya ri kula, ntsena loko ri hlakuleriwa ni ku hlayisiwa hi mfanelo.—Vakolosa 3:14.

Tlhandlakambirhi, swi lava nkarhi ku tiva munhu un’wana kahle. Ku vona munhu ro sungula kutani u ehleketa leswaku u kume munghana wa vukati la fanelekaka i ku tixisa naswona hakanyingi u ta tisola. Ku engetela kwalaho, ku hatlisela ku vula leswaku u kume munhu loyi u n’wi rhandzaka hakunene, swi nga ku pfala mahlo. Ku hlawula munghana wa vukati la fanelekaka a swo lava ntsena rirhandzu ra ku tekeka. Hikwalaho, tinyike nkarhi. Entiyisweni, minkambisiso yo tala yi kombise leswaku loko u nga n’wi hlawulanga kahle munghana wa wena wa vukati, u nga ha kavanyeteka entirhweni, emiehleketweni ni le mirini hambi ku ri rihanyo ra wena.

Jaha ri lahlekeriwa hi nhwana: Munhu un’wana wa mbilu yo biha u tlhakisa nhwanyana wo saseka kutani tihomu ti tlhelela ekaya. Hosana yi teka magoza lama nga ni khombo leswaku yi n’wi lava. Muvulavuleri wa vavasati lava nga Vatsari va Tibuku ta Rirhandzu ta le Amerika u ri: “Xikongomelo-nkulu xa tibuku leti vulavulaka hi rirhandzu xi fanele xi katsa vanhu vambirhi lava rhandzanaka naswona va lwaka hi matimba leswaku vuxaka bya vona byi humelela.” Etibukwini to tala, vuxaka bya kona byi ta humelela—vahlayi va swi tiva sweswo. Hakanyingi swiphiqo leswi vangiwaka hi vanhu van’wana swa hluriwa.

Evuton’wini bya xiviri ku tala ku va ni swiphiqo leswi nga swa vona vini ni leswi vangiwaka hi van’wana. Swi nga ha katsa mali, ntirho, maxaka ni vanghana. Nakambe ku va ni swiphiqo loko un’wana a nga swi fikeleli leswi un’wana a swi languteleke. Eswitorini, hakanyingi swihoxo i switsongo kambe a swi vi tano evuton’wini bya xiviri. Ku tlula kwalaho, ku va ni rirhandzu ra xiviri a swi vuli leswaku a hi fanelanga hi endla matshalatshala loko ku ri ni miringo kumbe mavonelo lama hambaneke, mindhavuko, leswi hi swi navelaka ni vumunhu bya hina. Ematshan’weni ya sweswo, rirhandzu ri katsa ntirhisano, ku titsongahata, vunene ni ku va ni mbilu yo leha—ku nga timfanelo leti hi nga riki na tona hi ntumbuluko kambe hi faneleke hi ti hlakulela.—1 Vakorinto 13:4-7.

Nhwanyana a vuyelana ni jaha: Hosana yi ponisa nhwanyana wo saseka kutani yi hlongola xifamona. Mpatswa lowu wa tekana kutani wu tshama wu tsakile vutomi bya wona hinkwabyo. Muhleri wa tibuku leti vulavulaka hi rirhandzu u tsundzuxa lava lavaka ku va vatsari, a ku: “U fanele u endla leswaku eku heteleleni va tshama va tsakile. . . . Vahlayi va fanele va eneriseka leswaku mpatswa lowu wu tshama swin’we wu tsakile.” Tibuku ta rirhandzu a ti tali ku kombisa vatlangi va tona endzhaku ka loko ku hele malembe va tekanile. Hi nkarhi wolowo ku nga pfumelelani ni swiphiqo swin’wana swo tala swi nga ha va swi kavanyete vuxaka bya vona. Hilaha tinhlayo ta ku dlaya vukati ti kombisaka hakona, hakanyingi vukati byo tala a byi humeleli.

Entiyisweni, rirhandzu ra le tibukwini a ri lavi matshalatshala; kambe rirhandzu ra xiviri ri lava matshalatshala. Ku twisisa ku hambana loku nga kona exikarhi ka rirhandzu ra xiviri ni ra le switorini swi ta ku pfuna leswaku u nga languteli swilo leswi nga riki swa xiviri. Swi ta tlhela swi endla leswaku u papalata ku hatlisela ku endla swiboho leswi u nga ta tisola ha swona endzhaku ka nkarhi. Xihloko lexi landzelaka xi ta hlamusela ndlela leyi u nga ri hlakulelaka ha yona rirhandzu ra ntiyiso leri nga riki na vutianakanyi ni ndlela leyi u nga endlaka leswaku u va munhu la rhandzekaka ha yona.

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 5]

Vanhu lava nga riki na rirhandzu ngopfu na vona a va rhandziwi

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 7]

Rirhandzu ra le switorini a ri lavi matshalatshala; kambe rirhandzu ra xiviri ri lava matshalatshala

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 6]

Tinghwazi Ni Tinghwazikati Ta Switori Swa Rirhandzu

Le United States, tibuku leti vulavulaka hi rirhandzu ti endla mali leyi tlulaka 6,5 wa magidi ya timiliyoni ta tirhandi. Kwalomu ka hafu ya tibuku leti xavisiwaka etikweni rero ti vulavula hi rirhandzu. Hi ku ya hi tinhlayo leti humesiweke hi Vatsari va Tibuku ta Rirhandzu ta le Amerika, ku ni timfanelo tinharhu letikulu leti langutiwaka hi vahlayi, vahlayi va kwalomu ka 90 i vavasati, leswi va swi langutaka eka tinghwazi i matimba, ku saseka ni vutlhari. Timfanelo tinharhu letikulu eka tinghwazikati i vutlhari, xivindzi ni ku saseka.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 6, 7]

Vuhaxi a byi tali ku hlamusela rirhandzu hi ndlela leyi faneleke