Ku “Vulavurisana” Hi Makhwela I Vutshila Byo Hlamarisa

HI MUTSARI WA XALAMUKA! LE MEXICO

◼ Le tintshaveni ta Oaxaca le Mexico, vanhu va kwalaho lava vuriwaka Vamazatec a va na tinqingho, tiselfoni kumbe swilo swin’wana swo vulavurisana ha swona. Kambe va swi kota ku vulavurisana un’wana a ri eka mpfhuka lowu ringanaka tikhilomitara timbirhi kumbe ku tlula—hi xikombiso loko va ri eku tirheni emasin’wini ya kofi lama nga le xintshabyanini. Xana va swi kotisa ku yini? Vamazatec va sungule ku vulavurisana hi makhwela khale swinene. Pedro, jaha leri nga Mumazatec, u ri: “Ximazatec i ririmi leri vanhu va kona va vulavulaka hi rito leri tlakukeke kumbe ra le hansi. Kutani loko hi ba khwela, hi kopa mpfumawulo ni nkhuluko wa ririmi leri vulavuriwaka. Naswona hi ri ba hi milomu ntsena, a hi tirhisi ni tintiho.”a

Fidencio munghana wa Pedro u hlamusela ndlela leyi ku ba khwela hi ririmi ra vona swi pfunaka ha yona, a ku: “Hi tirhisa ndlela leyi yo vulavurisana loko hi ri ekule na le kule swinene naswona sweswo hi swi endla eka mabulo yo koma. Hi xikombiso, tatana a nga ha va a rhume n’wana wa yena exitolo leswaku a ya xava xinkwa lexi vuriwaka ti-tortilla, kambe a rivala ku n’wi byela leswaku a xava ni matamatisi. Loko n’wana yoloye a ri ekule swinene lerova a nga ta swi kota ku swi twa leswi a byeriwaka swona loko a huweleriwa, tata wakwe a nga vulavula na yena hi ku n’wi bela khwela.”

Minkarhi yin’wana Timbhoni ta Yehovha na tona ti vulavurisana hi ku belana makhwela. Pedro wa hlamusela a ku: “Loko ndzi ya ensin’wini leyi nga ekule swinene naswona ndzi lava ku rhamba Mbhoni yin’wana leswaku yi famba na mina, a ndzi boheki ku ya ekaya ra yona. Ndzo yi bela khwela.”

Pedro u ri: “Hinkwerhu hi na ndlela leyi hi baka ha yona makhwela leswaku hi tiva leswaku i mani la baka khwela. Hi ntolovelo, i vavanuna va Vamazatec ntsena lava vulavurisanaka hi ku belana makhwela. Wansati a nga ha ri twisisa ririmi leri va ri tirhisaka a tlhela a ri tirhisa endyangwini, kambe a nge ri tirhisi ku vulavula ni wanuna un’wana ni un’wana. Sweswo swi nga ha tekiwa swi nga fanelanga.”

Ku vulavurisana hi ku ba khwela a ku tirhisiwi hi Vamazatec ntsena; vanhu van’wana lava vulavurisanaka hi ku tirhisa khwela va kumekile le Swihlaleni swa Canary, eChayina ni le Papua New Guinea. Hakanyingi vanhu va kona va tshama etintshaveni ni le makhwatini yo tlhuma. Entiyisweni, swi nga ha endleka ku ri ni tindzimi to tlula 70 leti ku vulavurisaniwaka hi ku tirhisa makhwela, naswona se ku kambisisiwe 12 wa tona.

Hakunene ya hlamarisa ndlela leyi vanhu va nga na vutshila byo endla swilo ha yona. Ina, loko vutshila lebyi byi fambisana ni ku navela ku kota ku vulavula ni van’wana, munhu a nge tsandzeki ku tshubula tindlela to vulavula ni vanhu, handle ka loko yena a nga swi tsakeli.

[Nhlamuselo ya le hansi]