Byala Bya Le Mexico Lebyi Nwiwaka Ni Le Matikweni Man’wana
● Loko vahluri va le Spain va fika eMexico eku sunguleni ka lembe-xidzana ra vu-16, va ringete byala bya kwalaho lebyi vuriwaka pulque lebyi endliwaka hi mati ya xikwenga lama tshikiwaka ma vila. Ku hambana ni byala lebyi tolovelekeke, lebyi a byi na mpimo wa le henhla wa xihoko. Hi hala tlhelo byi ni tiphrotheyini leti kumekaka eka matsavu, tikhabohaydreti, tivhithamini ni timinerali naswona etindhawini to tala byi tekiwa tanihi swakunwa leswi nga ni rihanyo.
Leswi vanhu va le Spain va toloveleke ku rhelerisa hi swakunwa swa xihoko loko va ri eku dyeni, se va sungule ku hlanganisa mati ya xikwenga ni swakunwa leswi vuriwaka mescal leswi nga ni mpimo wa le henhla wa xihoko. Swilo sweswo namuntlha swi tiviwa hi vito ra tequila. Namuntlha le Mexico ku ni tikhampani to tala leti endlaka byala bya tequila naswona hi lembe ti endla ku tlula 189 wa timiliyoni ta tilitara, laha 40 wa tiphesente ta tona ti rhumeriwaka ematikweni man’wana.
Swimilana swa swikwenga leswi nga ni muvala wa wasi leswi welaka eka muxaka wa makhon’wa swi byariwa etintshaveni leti nga makwandzasi le vupela-dyambu bya Mexico, ngopfu-ngopfu le xifundzheni xa Jalisco lexi nga ekusuhi ni doroba ra Tequila, leri vito ra byala lebyi ri humaka eka rona.a Swimilana swa swikwenga swi teka malembe ya 12 ku va swi kula kahle leswaku swi ta tshoveriwa naswona nkarhi lowu wu endla leswaku swi va ni timinerali to tala. Loko swi tshoveriwa, makamba ya swona yo tlhava ma cukumetiwa kutani ku sala xihenge xa kona lexi vuriwaka piña. Hi xiringaniso, xi tika tikhilogiramu ta 50 naswona mati ya xona ma fuwile swinene. Ku tirhisiwa kwalomu ka tikhilogiramu ta nkombo ta piña leswaku ku endliwa litara yin’we ya tequila.
Vanhu vo tala va le Mixico va rhandza wayeni ya tequila leyi pfanganisiweke ni munyu ni xilayi xa xidzungela. Vanhu va le matikweni mambe va yi toloverile margarita, ku nga tequila leyi pfanganisiweke ni xidzungela swin’we ni byala byin’wana byo nandziha lebyi nga ni muvala wa xilamula, naswona loko yi nwiwa ku cheriwa tiayisi eka nghilazi leyi nga ni munyu.b Leswi byala bya tequila byi xavisiwaka ematikweni ya kwalomu ka 90, byi vitaniwa byala bya le Mexico lebyi nwiwaka ni le matikweni man’wana.
[Tinhlamuselo ta le hansi]
a Eka mixaka ya 136 ya swimilana swa swikwenga leswi nga eMexico, yo tala ya yona yi tirhisiwa ku endla byala lebyi vuriwaka pulque ni swakunwa swin’wana swa xihoko. Kambe loko ku endliwa tequila, ku tirhisiwa ntsena xikwenga lexi nga ni muvala wa wasi.
b Bibele a yi swi yirisi ku nwa byala hi ku ringanisela. (Pisalema 104:15; 1 Timotiya 5:23) Kambe yi yirisa ku nwa ku tlula mpimo ni vudakwa.—1 Vakorinto 6:9, 10; Tito 2:3.