Mbhandzu Wa Le Armenia
● Se swi endla magidi ya malembe ma-apirikoto ma ri karhi ma byariwa le Asiya ni le Yuropa. Vanhu va le Yuropa va tshemba leswaku apirikoto yi huma eArmenia naswona va yi vitana apula ra le Armenia.
Namuntlha ku ni mixaka ya 50 ya ma-apirikoto lama byariwaka le Armenia. Ma sungula ku dyiwa exikarhi ka June ku ya eku heleni ka August. Misava yo nona ni dyambu leri hisaka ra le Armenia swi endla leswaku ma tsokombela ku tlula ya le tindhawini tin’wana, leswi endlaka leswaku vanhu vo tala va vula leswaku ma-apirikoto ya le Armenia i man’wana ya lama nandzihaka ngopfu emisaveni hinkwayo.
Mixaka ya ma-apirikoto lama tolovelekeke ma nga ringana ni pulamu leritsongo naswona ma ni mivala yo hambana, man’wana ma ni muvala wa nsuku, man’wana ma ni muvala wa xilamula. Ma ni makamba yo olova, ma tsindziyerile, a ma talanga mati naswona a ma tsokombeli hi ndlela leyi fanaka, kasi man’wana ma dzunga. Van’wana va vula leswaku nantswo wa mixaka ya ma-apirikoto lama tolovelekeke swinene wu lava ku fana ni pencisi ni pulamu.
Vanhu lava byalaka ma-apirikoto va humese apirikoto ra ntima, kambe a hi ra xiviri, ku hlanganisiwe apirikoto ni pulamu. Ri ni muvala wa xivunguvungu—lowu langutekaka onge i wa ntima—makamba ya voya naswona endzeni i ra xitshopana. Mbhandzu lowu wu ni mavito yo tala, wu vuriwa pluot, plumcot kumbe aprium.
Mirhi ya ma-apirikoto yi rhumbuka ku nga si huma matluka naswona yi va ni nun’hwelo wa swiluva swo basa leswi tirhumbukelaka. Swiluva swa kona swi fana ni swa murhi wa pencisi, pulamu ni wa cheri. Mirhi ya kona yi tala ku kula kahle etindhawini leti titimelaka naswona ku nga hisiki ngopfu hikuva yi lava nkarhi wo rhumbuka yi tlhela yi humesa mihandzu. Kutani maxelo ya le Armenia i manene eka mirhi leyi!
Ma-apirikoto lama ha riki manene ma pfuna swinene eka rihanyo. Hi xikombiso, ma ni rihanyo naswona ma ni vhithamini C. Vanhu vo tala va ma toloverile ma-apirikoto lama omisiweke. Leswi swi vangiwa hileswi lama ha riki manene ma olovaka. Kutani ematikweni man’wana, vanhu va rhandza ma-apirikoto lama omisiweke ku ri ni lama nga omisiwangiki. Lexi tsakisaka hileswaku hambi ku ri lama omisiweke ma ni rihanyo naswona ma aka miri. Ku engetela kwalaho, ma tirhisiwa ku endla byala byo hisa, jamu ni juzi.
Ku ni swilo swo saseka leswi vatliwaka hi ku tirhisa mirhi ya ma-apirikoto, ku fana ni duduk, ku nga nchumu wo chaya ha wona wa le Armenia, leyi minkarhi yin’wana yi vuriwaka phayiphi ya apirikoto. Eka switolo ni timakete leti nga edorobeni ra Yerevan, leri nga ntsindza wa Armenia, vanhu lava fambaka va vona matiko va kuma swilo swo karhi leswi vatliweke hi murhi wa apirikoto leswi nga ta va tsundzuxa leswaku va tshame va endzela ndhawu yoleyo.
Loko u tshama endhawini leyi ma-apirikoto ma kumekaka eka yona, ma ringete. A swi kanakanisi leswaku u ta tiphina hi mbhandzu lowu.