Ku Chumayela Hi Ku Tiyisela eTikweni Ra Ayisi Ni Ndzilo

ICELAND ri le Atlantic N’walungu, exikarhi ka Amerika N’walungu na Yuropa. Hambi leswi ri nga le hansinyana ka Nsongo wa N’walungu, mahiselo ya rona ma hole ku tlula ndlela leyi ma nga languteriwaka ha yona, hikwalaho ka nkufumelo lowu vangiwaka hi Nsonga-nkulu. Iceland ri vitaniwa tiko ra ayisi ni ndzilo hikuva ri ni ayisi leyi nga tamba lerikulu eYuropa naswona hi rin’wana ra mimbangu leyi nga ni tintshava leti tshamelaka ku buluka ndzilo ngopfu emisaveni. Lexi tivekaka ngopfu i swivilavila swa rona swo tala ni mincele ya tintshava to hlanta ndzilo ni tindhawu ta tona leti humesaka nkahelo wo hisa, ni moya lowu vavulaka.

Vaaki va 260 000 va xihlala xa vumbirhi lexikulu xa Yuropa i vatukulu va Maviking, lawa ma tshameke laha ku tlula malembe ya 1 100 lama hundzeke. Xiiceland xi fana ngopfu ni Xinorse xa Khale, ririmi ra Mascandinavia ya le nkarhini wa Maviking. A ri hundzukanga ngopfu hikwalaho ka leswi Vaaki va xihlala lexi a va rhandza ngopfu ku hlaya swihlayahlaya swa vona swa khale, leswi a swi tsariwe kwalomu ka lembe xidzana ra vu-13.

Hi lembe xidzana ra vu-16, Bibele yi sungule ku hundzuluxeriwa yi ya eka Xiiceland. “Testamente Leyintshwa” yi hume hi 1540 ivi Bibele leyi heleleke yi huma hi 1584. Vanhu vo tlula tiphesente to 90 va nghena Evangelical Lutheran Church, vukhongeri bya Tiko lebyi nga enawini. Hambi leswi Bibele yi kumekaka emindyangwini yo tala, i vatsongo lava kholwaka leswaku i Rito ra Xikwembu. Vaaki va lomu xihlaleni va ni mavonelo lamanene hi vukhongeri naswona vo tala, i tintlharhi leti titshembeke.

Mahungu Lamanene Ma Fika eIceland

Vaaki va le Iceland lava nga rhanga ku twa mahungu lamanene ya Mfumo a va tshama eCanada hi nkarhi wolowo. Un’wana wa vona i Georg Fjölnir Lindal. Vatswari vakwe a va huma eIceland, naswona a vulavula Xiiceland. Endzhakunyana ko nyiketela vutomi byakwe eka Yehovha Xikwembu, u hundzuke muchumayeri wa nkarhi hinkwawo wa mahungu lamanene. Hi 1929, loko a ri ni malembe ya 40 hi vukhale, u yise mahungu lamanene evanhwini va tiko rero ra ayisi ni ndzilo.

Kunene i ntirho lowukulu eka munhu un’we! Iceland ri ni tikhilomitara ta kwalomu ka 320 ku suka en’walungwini ku ya edzongeni ni tikhilomitara ta 500 ku suka evuxeni u ya evupela-dyambu. Maava ya lwandle, ku katsa ni minxongololo (fjords) ni swinsongwana, ma lehe tikhilomitara ta kwalomu ka 6 400. Hi nkarhi wolowo, a ku nga ri na magondzo ya xiviri naswona a ku nga ri na mimovha kumbe xo famba xihi ni xihi xa ximanguva lawa lexi munhu a nga yaka ekule ha xona. Kambe, Makwerhu Lindal u hlanganise xihlala hinkwaxo hi malembe ya khume ivi a fambisa magidi ya tibuku. U lulame ni ribuwa hi swikwekwetsu, naswona loko a endzela mapurasi lama nge ndzeni ka tiko, a a tirhisa tihanci timbirhi, yin’wana a famba ha yona, leyin’wana yi rhwala tibuku ni nhundzu yakwe.

Ku lava ku ringana malembe ya 18, Makwerhu Lindal a ri Mbhoni ya Iceland a ri swakwe. Ku nga khathariseki ku tirha kakwe hi matimba, a nga n’wi vonanga ni un’we a teka goza ro amukela Mfumo hi nkarhi wolowo. Ku tirha kakwe a ri yexe nkarhi wo leha ku hele hi March 25, 1947, loko ku fika mathwasana yo rhanga ya Xikolo xa Bibele xa Giliyadi xa Watchtower. U nga ehleketa leswi a tsakiseke xiswona loko Yehovha a hetelela a hlamule swikhongelo swakwe swa vatirhi lava engetelekeke vo tshovela. (Matewu 9:37, 38) Makwerhu Lindal u ye emahlweni a tirha eIceland ku kondza a tlhelela eCanada hi 1953.

Vatirhi Lava Engetelekeke Vo Tshovela

Varhumiwa lava teke hi 1947 a ku ri vamakwerhu vambirhi va Madanish. Endzhaku ka malembe mambirhi ku fike varhumiwa van’wana. Loko va ya emahlweni va chumayela swin’we ni vanghana va nga ri vangani lava rhurheleke eIceland, va fambise magidi ya tibuku. Vaaki vo tala va laha Iceland va rhandza ku hlaya, kambe a hi vangani lava amukeleke mahungu lamanene. Endzhaku ka malembe ya 27 yo byala ni ku cheleta, vamakwerhu lavo lehisa mbilu va sungule ku vona mihandzu ya ntirho wa vona. Hi 1956 vanhu lavantshwa va nkombo va teke goza ro yimela Mfumo ivi va nyiketela vutomi bya vona eka Yehovha.

Emalembeni layo hetelela ya khume, ntsengo wa vahuweleri va Mfumo wu andze ku tlula kambirhi. Sweswi, ku ni mavandlha ya nkombo ni ntlawa wun’we lowu nga woxe, laha ku nga ni vahuweleri va mahungu lamanene va 280. A hi tekeni riendzo hi famba-famba laha xihlaleni lexi hi endzela mavandlha lawa.

ENtsindza

Vamakwerhu lava tiyiseleke malembe lawa hinkwawo va katekisiwe hi laha ku fuweke. Sweswi ku ni mavandlha lama tswalaka mihandzu swinene eReykjavík, ntsindza wa tiko. Va hlengeletana eHolweni ya Mfumo leyi nge muakweni wun’we ni hofisi ya rhavi, leyi nyiketeriweke hi 1975.

Friðrik na Ada a va ri exikarhi ka lava nkombo lava khuvuriweke le ndzhaku hi 1956. Friðrik u ri: “Ndzi tsundzuka leswaku a hi tala ku va ni minhlangano exikamaranini lexi nge henhla ka leri a ku tshama varhumiwa. A xi kota ku nghenisa switshamo swa 12, kambe nkarhi wun’wana, loko ku ri na vo tlula nhlayo leyi tolovelekeke leyi nga vuriwa, a hi pfula nyangwa hi tshama ni le ka xikamarana lexin’wana. Vona ku hambana konghasi namuntlha leswi mavandlha mambirhi ma tataka Holo ya Mfumo!”

Friðrik a ri mulanguteri wa Ndzawulo ya Swakudya hi nkarhi lowu ku nga va ni nhlengeletano yo sungula. “Ndzi endle ntirho wo tala ndzi ri swanga, naswona hi nkarhi lowu fanaka, a swi tolovelekile eka mina ku va ni swiyenge swinharhu kumbe mune eka nongonoko hi siku. Loko ndzi tirha ekhixini, a ndzi ambala fasikoti. Loko ku ri nkarhi wo nyikela nkulumo, a ndzi ambala baji ra mina ndzi tsutsumela eholweni. Minkarhi yo hlayanyana vamakwerhu va boheke ku ndzi tsundzuxa ku susa fasikoti. Sweswi hi na 400 ku ya ka 500 lava taka etinhlengeletanweni, ku katsa ni vakulu lava fanelekaka lava hlanganyelaka eku tameleni ka swiyenge swa nongonoko. Nakambe ku ni vo tala lava pfunetaka hi mbilu yo basa eka Ndzawulo ya Swakudya.”

Vandlha leri nga ekusuhi swinene na Reykjavík i Keflavík, leri nga kwalomu ka tikhilomitara ta 50 ku ya evuxeni. Riendzo leri ri hi yisa etindhawini leti nga ni maribye lama humesiwaka hi tintshava to hlanta ndzilo. Khume ra tiphesente ta Iceland ri funengetiwe hi maribye lawa. Swimilana swo rhanga ku mila etindhawini leti i ti-lichen ni nkuxe, kambe etindhawini ta khale leti nga ni maribye lawa, ku kumeka swidzungela ni swimidyana swo koma swinene.

Vandlha leri nga le Keflavík ri ni vahuweleri va 19 naswona ri simekiwe hi 1965. Kusuhi na rona ku ni rivala ra swihaha-mpfhuka ra matiko hinkwawo, naswona ndhawu ya masocha ya U.S. na yona yi kwalaho. Hambi leswi Timbhoni ti nga siki tshamaka ti swi kota ku tirha hi yindlu ni yindlu entsindza hi xiviri, tidyondzo to tala ta Bibele ti fambisiwile kwale, naswona vanhu vo hlayanyana va dyondze ntiyiso.

Vandlha rin’wana ri le Selfoss, laha ku nga tikhilomita ta 55 ku ya evuxeni bya Reykjavík. Laha hi vona tiko ra rihlaza ra vurimi, leri nga ni tihomu ni tinyimpfu, ku katsa ni deri leyikulu eka hinkwato ta le Iceland. Loko hi famba, hi hundza eHveragerði, xidorabana lexi nge nkoveni wo saseka. Loko hi ri ekule, hi vona ku mbuluka ka musi wu ya ehenhla wu huma eka swivilavila enkoveni hinkwawo. Leyi hi yin’wana ya tindhawu leti nga ni mati yo hisa swinene lama humaka ehansi etikweni leri, naswona varimi vo tala va biyela swimilana swa vona leswaku va tirhisa swivilavila leswi ni ku aka tindlu ta matamatisi, marhakarhaka ni swiluva swo hambana-hambana.

Endhawini leyi ku ni vandlha leritsongo ra vahuweleri va Mfumo va 19, kambe ra hiseka swinene. Sigurður na Guðrún Svava va rhurhe eReykjavík va ya pfuneta ntlawanyana lowu hi nkarhi lowu a ku simekiwa vandlha leri hi 1988. Sigurður wo va yena nkulu wa laha a ri swakwe. Loko a nga si va un’wana wa Timbhoni ta Yehovha emalembeni ya khume lama hundzeke, a ri xiyimbeleri xa ndhuma, a ba swigubu ni mintlawa yo hambana-hambana. Namuntlha, u tirha ku basisa mafasitere, naswona u dyondzisa ni vuyimbeleri. Hanyelo rakwe ro hungasa vanhu ri n’wi tisele swirhalanganya swo tala, tanihi ku tirhisa swidzidzirisi hi ndlela yo biha, ku nwa ngopfu, ni ku onhakeriwa hi vukati. Vona ndlela leyi a enerisekaka ha yona sweswi, hi ku va ni xikongomelo evuton’wini ni ku tirhela Yehovha!

Ku Ya Le Makun’wini Ya Le Vuxeni

Loko hi suka eSelfoss, hi teke riendzo ra tikhilomitara ta 680, ngopfu-ngopfu a hi famba emagondzweni yo khuma ni ya rikhwarha lero nonon’hwa. Hi kongome evandlheni leri landzelaka, edorobeni ra Reyðarfjörður, eribuweni ra le vuxeni. Hi nga si heta hafu ya awara, hi humelele eHekla, ndhawu leyi dumeke ngopfu hi ntshava yo hlanta ndzilo eIceland. Yi buluke ka mune eka lembe xidzana leri.

Hi 1973 ku buluka ko hlamarisa ka ntshava yo hlanta ndzilo ku humelerile eVestmannaeyjar (Swihlala swa Westmann). Vaaki hinkwavo va kwalomu ka 5 300 va rhurhiseriwe khwatsi etikweni leri lerikulu hi tiawara ti nga ri tingani. Endzhaku ka ku pfuxetiwa ka doroba, vaaki vo tala va vuyerile hakatsongo-tsongo. Sweswi Timbhoni timbirhi ti tshama kona naswona ti chumayela mahungu lamanene evanhwini lava nga emugangeninyana lowu. Loko hi famba tiawara timbirhi nakambe, hi nyanyuriwa hi ku vona nsaseko wa Vatnajökull leyikulu swinene, leyi nga ni maribye lamakulu ku tlula hinkwato ta ayisi le Iceland, leyi leheke swikwere khilomitara swa 8 300. Endleleni, hi tlhela hi hundza maboboma ni milambu yo xonga.

Loko se hi hete tiawara ta kwalomu ka khume endleleni, hi fika laha hi yaka kona. EReyðarfjörður hi kuma vahuweleri va 12 va vandlha leritsongo swinene eka mavandlha ya le Iceland. A yi kona Mbhoni leyi nga tshama laha loko ku nga si akiwa kaya ra varhumiwa eku heleni ka 1988. Kjell na Iiris, mpatswa wa varhumiwa va Maswedish lowu tirheke eIceland ku sukela hi 1963, va averiwe ku tirha eka vanhu va 15 000 lava nge ndhawini leyi ya le makaya. Vo tala va tshama eswimitanini swo phasela tinhlampfi etlhelo ka lwandle, swi lulama na rona ku ringana tikhilomitara ta 500.

Kjell wa rungula: “A swi kanakanisi leswaku Yehovha u katekise swinene ntirho wa Mfumo exiphen’wini lexi xa Iceland. Hi January 1, 1993, vandlha ri simekiwile, naswona hi fambisa tidyondzo ta Bibele to tala letinene ni vanhu lava endlaka nhluvuko lowunene. Hambi leswi swo famba swi nga cinca hi mpfhuka Makwerhu Lindal a famba hi hanci, hi tin’hweti ta vuxika a swi olovi ku chayela u tsemakanya tintshava ta magondzo ya ayisi, swi tsandza ni loko u famba hi jeep leyi kokaka emahlweni ni le ndzhaku. Yi tshame yi pewuriwa egondzweni ra ayisi yi vumbuluka ku tlula kambirhi kumbe kanharhu eriweni. A hi tsakile swinene loko hi kote ku pona hi nga vavisekanga!”

Endzhaku ka malembe ya 30 eIceland, Iiris u ri: “Hi malembe layo tala vo tala va tile hi le matikweni man’wana va ta pfuneta. Hambi leswi van’wana va bohekeke ku famba hikwalaho ka swivangelo swo hambana-hambana, va hoxe xandla swinene entirhweni wo byala ni wo cheleta. Ha tsaka leswi hi kotaka ku tshama, hikuva sweswi hi ni lunghelo ro vona ntshovelo wu humelela. Yehovha u hatlisisa ntirho wakwe ni laha.”

Ku andza lokukulu ku vangiwe hi leswi vanhu lavantshwa va nyikelaka vumbhoni eka vatirhi-kulobye. Atli u dyondze ntiyiso eka varhumiwa ivi a sungula ku wu byela van’wana eka khampani yo aka leyi a tirha eka yona. Vambirhi eka vatirhi-kulobye sweswi va hlanganyela entirhweni wo chumayela, un’wana u khuvuriwe swin’we ni nsati wakwe hi November 1992. Mutirhi-kulobye wa vunharhu u dyondza Bibele ni Timbhoni.

Ku Kongoma eN’walungwini

Loko hi suka eReyðarfjörður, hi kongoma evupela-dyambu. Vandlha leri landzelaka ri le kule hi tikhilomitara ta 300, edorobeni ra Akureyri. Hi va-1950 vachumayeri vo hlawuleka va nkarhi hinkwawo va averiwe ku ya tirha kwalaho. Ku sukela eku sunguleni, ntirho wu hlangavetane ni nkaneto lowukulu wa vafundhisi van’wana. Ku humesiwe swihloko eka maphepha-hungu ya kwalaho, ku tsundzuxiwa vanhu leswaku va tivonela eka Timbhoni ta Yehovha. Vanhu vo tala va muti lowu a va tirhisa vungoma. Kambe hikwalaho ka ku tiyisela ni ku lehisa mbilu ka maphayona ni varhumiwa vo hambana-hambana, namuntlha ku ni vandlha leri chivirikaka ni leri tsakisaka ra vahuweleri va Mfumo va 35.

Friðrik, un’wana wa vakulu va laha, a ri muphasi wa tinhlampfi. Endzhaku ko ya entsombanweni wa muganga hi 1982, u khorwisekile leswaku leswi a a swi dyondza a ku ri ntiyiso. U vuyele eAkureyri, a tiyimisele ku ya nyikela vumbhoni eka ndyangu wakwe, vanghana ni vatirhi-kulobye. Friðrik u luke mano yo tshika ntirho wakwe wo phasa tinhlampfi leswaku a ta va ni nkarhi lowu engetelekeke wo hlangana ni vandlha. U byele xigangu xakwe, Helga, leswaku a va nge he vi ni vuxaka bya rimbewu ku kondza va tekana, hikuva a a ta va un’wana wa Timbhoni ta Yehovha. Friðrik u lave leswaku na xona xigangu lexi xi dyondza Bibele hikuva a nga ta ‘tekana ni loyi a nga riki mupfumeri.’ (1 Vakorinto 7:39) Lexi nga n’wi hlamarisa, Helga u sungule ku dyondza. Va tekane hi February 1983 naswona endzhakunyana ka sweswo va khuvuriwile. Hi ku famba ka nkarhi, mana wa Friðrik ni makwavo wakwe wa xisati va amukele ntiyiso na vona.

Laha hi nga yima kona ro hetelela hi le Akranes, tikhilomitara ta 350 ku suka eAkureyri, laha ku nga ni minxaxamelo ya tintshava yo tlula minharhu ni minkova yo tala yo saseka. Laha gondzo ra kona ri semendheriwile, ri chayeleka kahle ku tlula magondzo yo khuma ya rikhwarha, lawa hi fambeke ngopfu eka wona. EAkranes hi ni vandlha leritsongo eka hinkwawo ya le Iceland—ri ni vahuweleri va ntlhanu, vambirhi va vona i vakulu. Ri ni mindyangu mimbirhi leyi amukeleke xirhambo xa le Makedoniya, yi siya rin’wana ra mavandlha lamakulu eReykjavík, ivi yi ta tshama exidorobanini lexi, yi tirha laha xilaveko xi nga xikulu kona. (Mintirho 16:9, 10) Ku tlula malembe mambirhi sweswi, va lehise mbilu va chumayela mahungu lamanene ensin’wini leyi, va ri ni ntshembo wa leswaku Yehovha u ta kurisa swilo.—1 Vakorinto 3:6.

Ntshembo Lowu Vangamaka Wa Ku Andza

Hikwalaho ka swiyindlwana swa swimilana leswi nga ni ku hisa ka ntumbuluko ni ku vonakala loku endliwaka hi vanhu, varimi va le Iceland va swi kota ku byala tinxakanxaka to tala ta mihandzu, matsavu, ni swimilana swin’wana. Hi ku fanana, Timbhoni, leti hlomeke hi ntiyiso wa moya, nkufumelo wa nhlohlotelo lowunene, ni nkateko wa moya wo kwetsima wa Yehovha, ti vone vuyelo lebyinene ensin’wini ya Iceland.

Nan’waka ku ve ni vanhu va 542 eXitsundzuxweni xa rifu ra Kreste, naswona sweswi ku fambisiwa tidyondzo ta le kaya ta Bibele ta kwalomu ka 200. Tlhandla-kambirhi, ku amukeriwa ka xikhutazo xo tirha ensin’wini leyi nga aviwangiki ku hi nyika ntshembo wa leswaku vanhu hinkwavo lava fanaka ni tinyimpfu exihlaleni lexi lexikulu va ta ri twa rito ra Murisi Lonene, Yesu Kreste. (Yohane 10:14-16) Mayana ntsako lowu veke kona wa vatwarisi lava vo tshembeka va Mfumo lava kombeke ku lehisa mbilu ni ku tiyisela swinene eku chumayeleni ka mahungu lamanene etikweni ra ayisi ni ndzilo emalembeni lama hundzeke ya 64!

[Mimepe leyi nga eka tluka 24]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

Akureyri

Akranes

Keflavík

Selfoss

Vestmannaeyjar

Reyðarfjörður

Hekla

Geysir

VATNAJÖKULL

REYKJAVÍK

[Xihlovo Xa Kona]

Based on map by Jean-Pierre Biard