‘Ku Tlula Muti Wa Khokholo’

“HI KU ya hi ndzinganyeto wa sweswinyana, kwalomu ka 40% wa vana va le United States va ta vona ku hahluka ka vukati bya vatswari va vona va nga si fika eka malembe ya 18.” (Science, June 7, 1991) Vona nhlayo leyi chavisaka swonghasi! Ha yini leswi swi humelela?

Muavanyisi Edward M. Ginsburg wa huvo leyi ahlulaka timhaka ta ndyangu ni huvo leyi ahlulaka ndzhaka ya vafi, eku vulavurisaneni na The Boston Globe, u nyike langutelo rakwe. U te: “Hi vanhu va vutianakanyi. Hi lava leswi nga swa ‘mina.’ Ha vutisa, ‘Xana swi nga ndzi pfuna yini sweswi?’ Hi lava leswi nga hi tsakisaka sweswi.”

Vutianakanyi byo tano lebyi kombisaka leswaku munhu a nga wupfanga byi vanga maxangu ni madzolonga evukatini. Muavanyisi Ginsburg u vula leswaku loko mimpatswa eku heteleleni yi fika ehubyeni yo dlaya vukati, nuna ni nsati va lava ku lweriwa. Va lava munhu loyi a nga ta va byela leswaku va lulamile ni leswaku munghana wa vona u hoxile. Va lava un’wana la nga ta ku: “U yi lwile.”

Marito ya yena ma hi tsundzuxa xivuriso lexi huhuteriweke lexi nge: “Makwav̌o wa munhu o tlula hi ku nonon’hwa e muti wa khokholo.” (Swivuriso 18:19) Ina, loko ku va ni timholovo evukatini, vanghana va vukati lava lwaka va nga va lava nga twisisiki naswona va tinonon’hwisa. Hakanyingi va sihalala va ala ku yingisana, ku fana ni “muti wa khokholo” lowu rhendzeriweke.

Xana swa boha leswaku swilo swi va hi ndlela leyi? E-e, ku ni ndlela yin’wana. Vukati bya tiya naswona bya khomelela loko vanghana havambirhi, ku sukela eku sunguleni va yingisa marito ya muapostola Pawulo lama nge: “Twelanani vusiwana, mi tsetselelana, mi rivalelana, tanihi leswi Xikwembu na xona xi mi rivaleleke eka Kriste.” (Vaefesa 4:32) Xana swa olova ku hlakulela timfanelo to tano? A swi olovi minkarhi hinkwayo. Kambe xana ku dlaya vukati swi olova ku fikela kwihi? Xana mintlhaveko ni ndzhwalo wa swa timali swa ndyangu lowu hahlukeke swi nonon’hwa ku fikela kwihi? Naswona ku vuriwa yini hi vana, lava hakanyingi va vonaka maxangu hikwalaho ka ku dlaya ka vatswari va vona vukati hambi loko va kurile?

I swinene eka vanghana havambirhi ku lwela ku hlayisa vukati naswona hayi ku nonon’hwiselana, ku fana ni “muti wa khokholo.” Xitsundzuxo xa Pawulo eka Vakreste xi tirha ngopfu-ngopfu eka mimpatswa leyi tekaneke: “[Ambalani] rirhandzu, ri nga rona leri ri bohaka swilo hinkwaswo swi twanana hi ku hetiseka.”—Vakolosa 3:14.

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 32]

The Complete Encyclopedia of Illustration/J. G. Heck