Ku Ndlandlamuxa Muako Loku Katekisiwaka Hi Yehovha

NONGONOKO wo nyiketela hi madyambu ya September 18, 1995, wu kandziyise leswaku Yehovha Xikwembu hakunene u ku katekisile ku ndlandlamuxiwa ka muako hi Timbhoni ta yena laha yindlu-nkulu ya misava hinkwayo yi nga kona, le Brooklyn, New York.

Vanhu vo tlula 6 000 a a va yingisele nongonoko wo nyiketela. A a va hlengeletane le Brooklyn, laha nongonoko a a wu fambisiwa kona, swin’we ni le tindhawini tin’wana, ku katsa ni le miakweni leyikulu ya Timbhoni ta Yehovha leyi nga ekusuhi na Patterson na Wallkill, eNew York, ni le rhavini ra vona leri nga ekusuhi na Toronto, le Canada. Lava a va ri etindhawini leti nga ehandle ka le Brooklyn a va yingisele nongonoko lowu hi ku tirhisa tilayini ta rinqingho.

Nongonoko Lowu Tsakisaka

Vatirhi va ku tirhandzela va le Bethele lava a a va yingisele nongonoko lowu, i xiphemu lexikulu xa ndyangu wa Bethele wa misava hinkwayo, lowu nga ni swirho leswi tlulaka 16 400. Swirho leswi swi tirha ematikweni ya kwalomu ka dzana, swi kandziyisa tibuku ta Bibele ni ku endla mintirho yin’wana yo pfuneta mavandlha lama tlulaka 78 600 ya Timbhoni ta Yehovha emisaveni hinkwayo.

A va tsakile loko nongonoko wo nyiketela wu sungula hi risimu hi 6:30 p.m., ivi ku landzela xikhongelo hi Karl Klein. Mutshami wa xitulu wa nongonoko, Lloyd Barry, u hoyozele hinkwavo lava a va ri kona ni ku vula marito yo koma malunghana ni xiendlakalo lexi xa nkoka. Albert Schroeder u pfuxete dyondzo ya vhiki ya Xihondzo xo Rindza, u landzeriwe hi Daniel Sydlik, loyi a vulavuleke hi nhloko-mhaka leyi nge “Vutirheli Bya Hina Byo Kwetsima eBethele.” Swivulavuri swo sungula enongonokweni lowu, hinkwaswo a swi ri swirho swa Huvo leyi Fumaka ya Timbhoni ta Yehovha.

Tinkulumo timbirhi ta nongonoko leti landzeleke—leyi nge “Ku Fikelela Swilaveko Swa Ku Ndlandlamuxa Muako Wa Hina, 1974-1995,” ni leyi nge “Nkatsakanyo Wa Ku Pfuxetiwa Ka Bethele Ni Ntirho Wo Aka eBrooklyn”—ti nyikele nkatsakanyo wa ku akiwa kumbe ku kumiwa ka miako leyi nyiketeriweke. Marito a ma kongomisiwe eka muako lowu wa ha ku hetiwaka ku akiwa, lowu sweswi ku tshamaka vatirhi va le Bethele va kwalomu ka gidi eka wona. Muti lowu wa 115 wa timitara hi ku tlakuka, lowu nga le 90 Sands Street, wu hlangana ni muako wa fektri, wo kandziyisela eka wona.

Nongonoko lowu a wu ri ni nkulumo yo nyiketela leyi nyikeriweke hi Milton Henschel, muungameri wa Watch Tower Bible and Tract Society. U kandziyise swisekelo swa nkoka swa Bibele ku nyiketeriwa ka miako leswaku yi tirhisiwa entirwheni wa Yehovha. Endzhaku ka risimu nongonoko wu gimetiwe hi xikhongelo hi Carey Barber, loyi na yena a nga xirho xa Huvo leyi Fumaka. Xana hi tihi tinhla tin’wana ta nongonoko lowu?

Miako Yi Nyiketeriwa

Mulanguteri wa Kaya ra Bethele, George Couch, u hlamusele leswaku miako ya 17 yi engeteriwile ku sukela loko ku nyiketeriwa ko hetelela ka muako wa Bethele eBrooklyn ku endliwile hi May 2, 1969.a Lawa i makaya lama ha ku akiwaka kumbe lama xaviweke ivi ma pfuxetiwa. Kahle-kahle a ku nyiketeriwa miako leyi ya 17 yo tshama eka yona, miako leyitsongo mimbirhi—leyi xaviweke hi va 1940, kambe yi cinciwe yi va miako ya Bethele yo tshama eka yona—swin’we ni fektri ni tihofisi, leswi akiweke kumbe leswi xaviweke ku sukela loko ku nyiketeriwe miako ya tihofisi letikulu ta Timbhoni ta Yehovha hi March 15, 1982.b

Miako leyikulu ku tlula hinkwayo, leyi nyiketeriweke, hi leyi yi nga le 360 Furman Street. Leyi akiweke ro sungula hi 1928, yi xaviwe hi Timbhoni ta Yehovha hi March 15, 1983, kutani yi pfuxetiwa hi ku helela. Yi ni ndhawu yo ringana 93 000 wa swikwere-mitara kumbe kwalomu ka 9 wa tihekitara. Miako yin’wana leyi katsiweke eku nyiketeriweni a a ku ri fektri leyi nga e175 Pearl Street ni tigaraji letikulu leti akiweke emalembeni ya sweswinyana.

Lexi Endlaka Leswaku Ku Laveka Miako Leyi Engetelekeke

Hi 1969, loko muako wa Bethele ya le Brooklyn wu nyiketeriwa, a a ku ri ni nhlonhlorhi ya 1 336 112 ya Timbhoni leti a ti chumayela mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu emisaveni hinkwayo. Kambe hi 1995 a ku ri na 5 199 895, leyi i nhlayo leyi tlulaka liya yi andzisiwe ka nharhu ni hafu! Xisweswo, leswaku ku fikeleriwa xilaveko lexi yaka xi ndlandlamuka xa tibuku ta Bibele, ndyangu wa Bethele wa le Brooklyn wu engetelekile wu suka eka swirho swa nkarhi hinkwawo swa 1 042 hi 1969 wu va ni swirho swa 3 360, leswi sweswi swi tshamaka eka miako ya 22!

George Couch u andlale ndlela leyi xilaveko xa vutshamo lebyi engetelekeke xi fikeleriweke ha yona ku sukela hi 1974 ku ya eka 1995. Eku sunguleni ka malembe ya va-1970, swithezi swo hlayanyana emuakweni lowu nga ekusuhi wa Towers Hotel a a swi hiriwe hi Timbhoni ta Yehovha leswaku swi ta rhurhela swirho swa ndyangu wa Bethele lowu kulaka. Hi December 1973, Nathan Knorr, muungameri wa nkarhi wolowo wa Sosayiti ya Watch Tower, u tsalele Hofisi ya Bethele ni valawuri va Towers, a vula leswaku Sosayiti yi kunguhata ‘ku suka le Towers Hotel hi October 1, 1974.’

Makwerhu Couch u vule leswaku a a hlamarile swinene tanihi leswi a a ku nga ri na ndhawu yo rhurhela vatirhi lava va le Bethele lava a a va tshama le Towers. Na vona valawuri va Towers a a va hlamarile swinene, hikuva a a va titshege hi mali leyi Sosayiti a yi yi hakela, leswaku va kota ku hakela swikweleti. Kambe vuyelo bya kona, valawuri va Towers va khutaze Timbhoni ta Yehovha leswaku ti xava hotela leyi. Va vule leswi: “Ku sukela loko hi akelane na n’wina hi mi vona mi ri karhi mi andza, naswona ma wu lava muako lowu.”

Nhlamulo ya vayimeri va Sosayiti yi te: “Wu ni vanhu vambe vo tala. Loko ho wu xava, hi ta lava ku nghenisa vanhu va hina.”

Valawuri va Towers va tshembisile va ku: “Hi ta mi siyela wona wu nga ri na nchumu.” Xisweswo, endzhakunyana Timbhoni ta Yehovha ti xave muako wa Towers hi nxavo lowu faneleke. Couch u vutise vayingiseri va yena lava a va rhiye ndleve: “Ha yini Makwerhu Knorr a tsale papila leri? Kumbexana na yena hi yexe a nga swi tivi, kambe wolowo hi wona nchumu lowu endleke leswaku Towers Hotel yi xaviseriwa Sosayiti ya Watch Tower.”

Xivulavuri xi tlhele xi andlala ndlela leyi Timbhoni ta Yehovha ti xaveke ha yona muako wa 97 Columbia Heights, ku nga laha khale a ku ri na Margaret Hotel leyi dumeke, ku tlulanyana xitarata lexi langutaneke ni Kaya ra Bethele ro sungula. Ndhawu leyi yi kahle, hikuva swa olova ku yi hlanganisa hi muako wa Bethele hi ku tirhisa muhocho lowu nga ehansi ka gondzo. Hi February 1980, loko muako wa ha ri eku pfuxetiweni, wu tshwile. Kambe hikwalaho ka leswi n’wini wa wona a a swi ta n’wi nonon’hwela ku aka muako wun’wana lowuntshwa endhawini leyi, u yi xavisele Timbhoni ta Yehovha.

Makwerhu Couch u te: “Kahle-kahle, wun’wana ni wun’wana wa miako leyi wu ni matimu lama tsakisaka lama gimetaka hi mhaka yin’we—ku nga leswaku Yehovha Xikwembu hi yena la kongomiseke nhlengeletano yakwe leyi vonakaka leswaku yi kuma muako lowu.”

Matimu Ya 90 Sands

Muako lowuntshwa eka hinkwayo ni lowu nga wukulu swinene i 90 Sands Street. Loko muako lowu wu xaviwe hi Timbhoni ta Yehovha hi December, 1986, wu nghenise fektri leyikulu le 160 Jay Street.c Fektri yi mbindzimuxiwile, naswona hi August 30, 1990, ndyangu wa Bethele wu byeriwe leswaku ku kumiwe mpfumelelo wo aka swithezi swa 30 eka ndhawu leyi.

Eka mbulavurisano lowu fambisiweke hi xirho xa Huvo leyi Fumaka, Theodore Jaracz, ku nga mulanguteri wa fektri ya Sosayiti le Brooklyn, Max Larson, u hlamusele ndlela leyi mpfumelelo wo aka muako wa 90 Sands Street wu kumekeke ha yona. Leswi humeleleke hi 1965, a swi ri swa nkoka, ku hlamusele Makwerhu Larson.

Enkarhini lowu hundzeke Sosayiti a a yi lava ku aka muako wa swithezi swa khume eka muako lowu nga ekusuhi ni tifektri ta wona letin’wana, kambe eka ndhawu yoleyo a ku pfumeleriwa ku aka swithezi swimbirhi ntsena. Mumpfampfarhuti wa tipulani u pfumerile ku mpfampfarhuta tipulani ta fektri leyintshwa leyi a yi kunguhatiwile, kambe u te: “A ndzi nge tipoyili ndzi ya yi komba huvo.” A a kholwa leswaku Board of Standards and Appeals a yi nge yi cinci milawu ya yona ya maakelo ya miako eka ndhawu leyi. Loko tipulani to aka ti amukeriwile, hi ku hlamala u te: “Swi kotekise ku yini sweswo!”

Larson u ye emahlweni a hlamusela leswaku xivangelo xin’wana a a ku ri leswaku loko ndhawu leyi yi hleriwile nakambe ku ta akiwa muako wa hina wa swithezi swa khume swa fektri, miako leyi nga ekusuhi yi tlhele yi hleriwa hi vuntshwa, ku katsa ni leyi yi nga ni muako wa 160 Jay Street. Naswona lexi hlamarisaka, ndhawu leyi yi hleriwe leswaku ku nga akiwa ni hotela. Kambe, Larson u hlamusele leswaku a a nga ri kona loyi a swi xiyeke leswi—ku kondza ku hela malembe ya 25, endzhaku hi sungule ku lava ndhawu yo aka kaya lerintshwa ra Bethele. Hiloko milawu leyintshwa ya ndhawu leyi yi kumeka!

Makwerhu Larson u hlamusele leswi humeleleke: “Loko hi lulamise tipulani ta muako wa hina wa swithezi swa 30 ivi hi ti yisa eka ndzawulo ya timhaka to aka, hi byeriwe leswi: ‘A mi nge aki ndhawu ya vutshamo kwalaho. Leyi i ndhawu ya vumakelo ntsena, naswona a va nge yi cinci milawu ya ndhawu yoleyo.’

Hi byele vatirhela-mfumo hi ku: “A va boheki ku yi cinca. ‘Ana yi kunguhateriwe hotela.’ Loko va kambisise tirhekhodo ta vona, va hlamarile swinene! Phela, hi yona ndlela leyi hi kumeke muako wa hina wa swithezi swa 30,” ku gimeta Larson.

Mikateko Ya Yehovha Yi Le Rivaleni

Mupisalema wa Bibele u tsarile: “Loko Yehova a nga aki yindlu la’v̌a yi akaka v̌a tikaratela ŝa hav̌a.” (Pisalema 127:1) Swi le rivaleni leswaku mikateko ya Yehovha a a yi ri ehenhla ka ntirho wo aka wa Timbhoni ta Yehovha, leswaku ku olovisiwa ntirho wo chumayela ni ku dyondzisa emisaveni hinkwayo, ku nga lowu Yesu a leriseke valandzeri va yena ku wu endla.—Matewu 24:14; 28:19, 20.

Lava veke ni lunghelo ro yingisela nongonoko lowu hi September 18, 1995, a a va nyanyuriwe hi ku vona mikateko yonghasi malunghana ni ku ndlandlamuxiwa ka yindlu-nkulu ya misava hinkwayo ya malandza ya Yehovha. Vanhu va Yehovha va nga tiyiseka leswaku u ta hambeta a va katekisa loko va ya emahlweni va endla leswi a lavaka swona.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

90 Sands St. • 1995

[Swifaniso leswi nga eka tluka 24, 25]

Miako yin’wana yo tshama eka yona, leyi engetelekeke, leyi nyiketeriweke

97 Columbia Hts. • 1986

Bossert Hotel, 98 Montague St. • 1983

34 Orange St. • 1945

Standish Hotel, 169 Columbia Hts. • 1981

67 Livingston St. • 1989

108 Joralemon St. • 1988

Towers Hotel, 79-99 Willow St. • 1975

[Swifaniso leswi nga eka tluka 26]

175 Pearl St. • 1983

69 adams St. • 1991

360 Furman St. • 1983