Ku Endzela Nsimu Ya Ka Hina Ya Vurhumiwa

NTLAWA wa mavandlha ya Vukreste lowu ndzi wu endzelaka wu ndzi susa ePortugal wu ndzi yisa eChina—kumbe yo va ndlela leyi swi vonakaka ha yona. Kambe, mina na nsati wa mina Olive a hi sukanga eBritain.

Hi endzela nhlayo leyi andzaka ya mavandla ya tindzimi timbe ya Timbhoni ta Yehovha lama hangalakeke etikweni hinkwaro. Ku suka le xihlaleni xa Jersey, ku nga tikhilomitara ta kwalomu ka 20 ku suka eribuweni ra Normandy le Furwa, laha hi nga ni ntlawa wa Xiputukezi, ku ya edorobeni ra Sunderland en’walungwini wa Nghilandhi, laha hi endzelaka vanhu lava tsakelaka lava vulavulaka Xichayina, hi hlanganyela ensin’wini leyi vanhu va kona va vulavulaka tindzimi to tala lava andzaka hi xihatla, leyi humesaka mihandzu ya moya. Xana swi tise ku yini leswaku hi va eka xiavelo lexi lexi nga tolovelekangiki? Naswona ku humelela yini ensin’wini ya ka hina ya vurhumiwa? Mi nge ndzi hlamusela.

Mina na Olive hi tirhe malembe ya kwalomu ka 20 entirhweni wo famba-famba, hi endzela mavandlha yo hambana-hambana vhiki rin’wana ni rin’wana. Ku famba-famba ka hina ku hi suse en’walungwini ku hi yisa edzongeni, evuxeni ku ya evupela-dyambu, eBritain hinkwaro, naswona sweswinyana hi ye eka vamakwerhu va hina va Vakreste exihlaleni xa Mediterranean le Malta, laha hi amukeriweke hi malwandla yo hlamarisa ya Vukreste. (Ringanisa Mintirho 28:1, 2.) Endzhaku ka malembe manharhu hi ri eMalta, hi sungule ku tivutisa leswaku xiavelo xa hina lexi nga ta landzela xi ta va xa le kwihi. Hi ehlekete leswaku kumbexana hi ta endzela ndhawu ya Valungu ya le makaya, kutani hi sungule ku lulamisa mianakanyo ya hina leswaku yi pfumelelana ni swiyimo loko sweswo swo koteka. Wa nga vona ndlela leyi hi hlamaleke ha yona loko hi amukele xiavelo xa hina xo ya tirha exifundzheni lexintshwa lexi vumbiweke hi mintlawa ni mavandlha lama vulavulaka tindzimi to hambana-hambana ta 23!

Hi tivutisile leswaku hi ta humelerisa ku yini. Handle ka ntokoto wa hina wa le Malta, a hi nga si tshama hi hlangana ngopfu ni vanhu va mindhavuko yo hambana-hambana. Xana a hi ta swi kota hakunene ku khutaza lava nga xi twisisiki ngopfu Xinghezi? Xana a hi ta vulavurisa ku yini loko hi nga ti tivi tindzimi letin’wana? Ku vuriwa yini hi swakudya ni mindhavuko leyi hambaneke ya van’wana? Xana a hi ta swi kota ku pfumelelana ni swiyimo hilaha ku ringaneke? Swivutiso swo kota leswi a swi ri emiehleketweni ya hina loko hi ri karhi hi anakanyisisa hi vuenti hi ku hlamula xirhambo lexi xa le Makedoniya.—Mintirho 16:9, 10; 1 Vakorinto 9:19-22.

Ku Hlula Xihinga Xa Ririmi

Olive wa hlamusela: “Ro sungula a ndzi titwa ndzi nga faneleki hikuva a ndzi nga ti tivi tindzimi letin’wana. A ndzi nga yi voni ndlela leyi ndzi nga pfunaka vamakwerhu va xisati ha yona. Kutani ndzi tsundzuka ndlela leyi mpatswa lowu wu dyondzeke Bibele na hina ro sungula wu hi khutazeke ha yona leswaku hi nga ali xiavelo. Wu hi dyondzise leswaku Yehovha a nga hi kombeli ku endla nchumu lowu hi nga ta ka hi nga wu koti ku wu endla.” Kutani havambirhi ka hina hi amukele xiavelo hi ku swi rhandza.

Loko hi anakanya, ha swi vona leswaku ku ka hi nga tivi ririmi rin’wana swi hi pfune ku khoma munhu un’wana ni un’wana hi ndlela leyi fanaka. Hi xikombiso, ku va kona eminhlanganweni leyi fambisiwaka hi ririmi leri hambaneke vhiki rin’wana ni rin’wana swi hi endle hi tlangela ndlela leyi vamakwerhu va titweke ha yona loko va boheka ku tshama eminhlanganweni ya ririmi ra Xinghezi va twisisa switsongo swa leswi a hi swi vula. A hi boheka ku lunghiselela kahle loko hi ya eminhlanganweni leswaku hi ta twisisa mongo wa leswi nyikeriwaka. Minkarhi hinkwayo Olive a a hlamula xin’wana xa swivutiso enhlanganweni. A a lunghiselela nhlamulo hi Xinghezi ivi a kombela makwerhu wa xisati a n’wi hundzuluxelela yona, a tsala vuhundzuluxeri bya yona hi xifonetiki. Wa pfumela leswaku a a kanakana ku tlakusa voko ra yena leswaku a hlamula. Minkarhi yin’wana matshalatshala ya yena a ma hlekisa. Kambe leswi a swi n’wi hetanga matimba. U ri: “Ndza swi tiva leswaku vamakwerhu va ma tlangela matshalatshala ya mina. Entiyisweni, ku hlamula ka mina ku khutaza lava tivaka ririmi leswaku va hlanganyela enhlanganweni.”

Eka mina, ku nyikela tinkulumo i mhaka yin’wana, hikuva ndzi boheka ku yimela muhundzuluxeri nkarhinyana endzhaku ka xivulwa xin’wana ni xin’wana. Swa olova ku lahlekeriwa hi ku veka rungula ra mina hi nxaxamelo. A ndzi boheka ku nyikela nyingiso swinene ivi ndzi hunguta timhaka ta mina swinene. Kambe a ndzi tiphina hi swona.

Vutirheli Bya Hina Lebyi Hambaneke

Etindhawini to tala ta le madorobeni ta le Britain, vanhu lava vulavulaka tindzimi timbe va hangalakile, kumbexana vambirhi va tshama exitarateni xin’we, kutani u boheka ku famba mpfhukanyana leswaku u ta kuma van’wana. Kambe, loko u va xeweta hi ririmi ra ka vona ivi u vona n’wangulo wa kona, wa swi vona leswaku i swa nkoka. Loko makwerhu loyi ndzi fambaka na yena a nyikela rungula ra Mfumo hi ririmi ra n’wini wa muti, n’wangulo wa kona hakanyingi wu tsakisa ngopfu.

Hakunene, vutirheli bya le nsin’wini ya ririmi rimbe i byin’wana bya lebyi tsakisaka swinene lebyi hi tshameke hi tiphina hi byona hi nkarhi wa malembe ya hina ya 40 ya ntirho wa Mfumo. Ku andza ku tikomba ka ha ri kukulu. A swi kanakanisi leswaku vanhu vo tala va dyondza ntiyiso hi ku hatlisa swinene naswona hi ku tlangela loku enteke loko va dyondzisiwa hi ririmi ra ka vona. (Mintirho 2:8, 14, 41) Swi susumeta mintlhaveko hakunene ku vona vamakwerhu va khapa-khapa mihloti ya ntsako emakumu ka nhlangano, minkarhi yin’wana ku ri ro sungula va kota ku yingisela ni ku twisisa nongonoko hinkwawo hi ririmi ra vona.

Loko hi chumayela hi yindlu na yindlu, hi lwela ku endla xingheniso hi ririmi ra n’wini wa muti, hambileswi minkarhi yin’wana hi vaka ni xiphiqo. Hi xikombiso, maxewetelo lama tolovelekeke endyangwini wa Magujarati i Kemcho, leswi vulaka ku “Xewani.” Handle ko kanakana leswi ndzi swi vuleke nkarhi wun’wana hi xihoxo swi twale onge a ndzi navetisa vito ra kofi leyi tivekaka swinene. Hambiswiritano, ekaya rin’wana nuna na nsati va n’wayiterile loko hi va xewete hi Xigujarati. Hi ku hatlisa va te hi nghena ivi hi ku titsongahata va hi nyika kofi—hayi hikwalaho ka ku nga vitani kahle marito. Ku kumeke leswaku a va ri maxaka ya Timbhoni tin’wana ta Yehovha eka ntlawa lowu a hi wu endzela, kutani va kombise ku tsakela ntiyiso ka xiviri.

Makwerhu un’wana wa xisati wa Munghezi hakanyingi a a siyela wansati la vulavulaka Xichayina timagazini hi malembe yo tala. Minkarhi yin’wana u hlamusele wansati loyi dyondzo ya le kaya ya Bibele ya mahala, kambe u yi arile. Siku rin’wana makwerhu wa xisati loyi a a dyondza Xichayina u fambe na yena ivi a n’wi fambisela buku leyi nge U Nga Hanya Hi Masiku aParadeyisini eMisaveni hi ririmi ra yena, ivi n’wini wa muti la tsakelaka a yi teka hi ku hatlisa.a Sweswi tanihi leswi a a ri na buku leyi hi ririmi ra yena, u pfumerile ku va ni dyondzo ya Bibele. Marito ma nga ri mangani lama vulavuriweke hi ririmi ra wansati loyi ma ve ni vuyelo lebyinene.

Mindhavuko Leyi Hambaneke

A hi nga swi tivi leswaku eka mindhavuko yin’wana vavanuna a va swi tsakeli leswaku vavasati va vona va famba voxe ni vusiku. Leswi swi tikisele vamakwerhu va xisati vo tala leswaku va va kona eminhlanganweni leyi khomiwaka nimadyambu. Vanhu van’wana va le Asia va anakanya leswaku tinhlangwana leti nga tekiwiki ivi ti tama ti tshama ekaya ti rhukana ndyangu. Tata wa makwerhu un’wana wa xisati lontshwa u lave ku dya chefu loko a arile ku tekana ni wanuna loyi ndyangu wa ka vona wu n’wi hlawuleleke yena. Ina, leswi vamakwerhu volavo va faneleke va langutana na swona a swi tolovelekangi! Hambiswiritano, loko u vona vuyelo lebyi ntiyiso wu nga na byona evuton’wini bya ndyangu ni ndlela leyi vutshembeki bya vamakwerhu volavo eka Yehovha byi khumbaka vatswari va vona ha yona, swa hlamarisa hakunene.

Leswaku hi amukela xiavelo lexi, a hi boheka ku endla mindzulamiso yo karhi. Emahlweni ka ku va hi sungula ntirho wo famba-famba, swakudya swa mina a swi fanele swi va swakudya swa maswekelo ya Xilungu, kambe sweswi swakudya leswi lungiweke swi antswa ngopfu. Ha tisola hi malembe lawa hi ma tshikeke ma hundza emahlweni ka ku va hi sungule ku tiphina hi maswekelo wolawo lama hambana-hambaneke—ku suka eka nhlampfi leyi nga swekiwangiki ku ya eka swakudya leswi cheriweke kheri.

Mintshembo Leyi Vangamaka

Swi tikomba swinene leswaku lowu i nkarhi wa leswaku nsimu ya tindzimi timbe yi kula etindhawini to tala. Tibuku to tala swinene sweswi ti kona hi tindzimi to hambana-hambana. U nga yi vona mikateko ya Yehovha tanihi leswi ku hleriwaka mavandlha lamantshwa. Vamakwerhu lava tivaka tindzimi tin’wana va suka emavandlheni ya le kule leswaku va ta pfuna.

Xikombiso lexi hlamarisaka xi ve xa n’wangulo lowunene eku chumayeleni ka mahungu lamanene ya Mfumo hi Xifurwa. Vahlapfa vo tala lava vulavulaka Xifurwa lava humaka eZaire ni le matikweni man’wana ya Afrika va ye eBritain emalembeni ya sweswinyana. Loko vandlha ro sungula ra Xifurwa ri vumbiwile le London, vahuweleri va Mfumo va kwalomu ka 65 va hlanganyerile. Endzhakunyana ka lembe, nhlayo yoleyo yi ye eka 117, naswona eka yona, 48 wa vona va tirhe tanihi maphayona ya nkarhi hinkwawo. Hi nkarhinyana ku simekiwe vandlha ra vumbirhi leswaku ku ta khathaleriwa ku tsakela loku kulaka. Sweswi nyingiso wo tala wu nga nyikeriwa eka lava tsakelaka, lava 345 wa vona va veke kona eku tlangeleni ka Xitsundzuxo xa 1995. Khale ka mathwasana ya Gilead lama tirheke eBenin, Côte d’Ivoire, Morocco ni le Zaire sweswi ma tirhisa ntokoto wa wona leswaku ma khathalela nsimu leyi yi kulaka, naswona n’wangulo wa kona wa hlamarisa.

Loko ndzi endzele vandlha ra lava vulavulaka Xifurwa nkarhi wun’wana, ndzi ye exidyondzweni xa Bibele xa nhlangwana ya Muntima. Loko hi fanele hi famba, nhlangwana leyi yi komberile: “Ndzi kombela mi nga fambi. Tshamani nkarhi wo lehanyana.” A a lava ku tiva leswi engetelekeke. A ndzi tsundzuxa Lidiya wa lembe-xidzana ro sungula.—Mintirho 16:14, 15.

Ntirho wa hina wo sungula a ku ri ku pfuna mintlawa leyitsongo ya vanhu lava vulavulaka ririmi rimbe leswaku yi va mavandlha. Laha vamakwerhu a va khoma Dyondzo ya Buku ya Vandlha vhiki na vhiki, hi sungule Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni lexi komisiweke, kan’we hi n’hweti. Leswi swi va pfuna ku tiphofula kahle evutirhelini bya nsimu. Kutani hakatsongo-tsongo va tirhele ku khoma minhlangano hinkwayo ya vandlha ya ntlhanu vhiki na vhiki. Ana se hi na mavandlha lamantshwa ya vanhu lava vulavulaka Xichayina (Xicanton), Xifurwa, Xigujarati, Xijapani, Xipunjabi, Xiputukezi, Xitamil ni Xiwelsh.

Hi tlhele hi tiphina hi lunghelo ra ku va kona eminhlanganweni ya vamakwerhu lava feke tindleve. Ku hlalela vamakwerhu lava loko va yimbelela hi mavoko ya vona swa nyanyula swinene. Hi ku xiya leswaku evutirhelini bya vona va vulavula hi swikoweto, ndzi tlangele matshalatshala ya vona ya risima yo hlanganyela eku chumayeleni hi Mfumo. Nakambe ku ni lava vahundzuluxelelaka lava feke tindleve va tlhela va nga voni. Swa tikomba leswaku Yehovha wa tiyiseka leswaku a ku siyiwi munhu.

Loko hi ta fanela ku endla xikombelo xo karhi, xi ta fana ni lexiya ya Yesu lexi nge: “Khongelani N’wini wa ntshovelo, leswaku a rhuma vatirhi eku tshoveleni ka yena.” (Matewu 9:38) Vo tala va vamakwerhu va hina va amukela ntlhontlho wo dyondza ririmi ra mintlawa ya rixaka leri nga ensin’wini ya vandlha ra ka vona. Hambileswi hi nga nyikiwangiki hi hlori vuswikoti byo vulavula tindzimi to hambana-hambana, Yehovha hakunene u pfula vutirheli ensin’wini ya ka hina ya vurhumiwa—nsimu leyi vupfeleke ku tshoveriwa. (Yohane 4:35, 36)—Hi ku vula ka Colin Seymour.

[Nhlamuselo ya le hansi]