Ku Kurisa Vana Lava Nga Ni Mahanyelo—Xana Swa Ha Koteka?

“SWESWI hi hanya exikarhi ka vandla ra vanhu leri rharhanganeke, ndhavuko lowu hlanga-hlanganeke swinene, laha ku nga riki na milawu leyi fanaka ya mahanyelo,” ku vula Robert Glossop wa Vumbiwa ra Vanier ra Ndyangu le Ottawa, eCanada. Ku va ni vuyelo byihi? Xiviko xa phepha-hungu ra The Toronto Star xi ri: “Ku tika ka vana va kondlo-a-ndzi-dyi, madzolonga ya vantshwa ni ku tisunga ka vana va kondlo-a-ndzi-dyi swa engeteleka.”

Xiphiqo lexi a xi le Amerika N’walungu ntsena. Bill Damon, mukongomisi wa Center for Human Development eYunivhesiti ya Brown le Xihlaleni xa Rhode, eU.S.A., u kambisise swiphiqo leswi eBritain ni le matikweni man’wana ya Yuropa, swin’we ni le Australia, Israyele, na Japani. U vula leswaku leswi swi vangiwa hi ku tsandzeka ka tikereke, swikolo ni minhlangano yin’wana ku nyikela ndzetelo eka vantshwa. U anakanya leswaku ndhavuko wa hina “a wu swi xiyi leswi vana va swi lavaka leswaku va hlakulela mahanyelo ni timfanelo letinene.” Loko a tshaha vatswari lava nga ni vutshila, lava dyondzisaka leswaku “ndzayo yi ni khombo eka rihanyo ra vana ni vuhlayiseki bya vona,” Damon u vula leswaku leyi i “ndlela yo kurisa vana lava nga lawulekiki ni lava nga yingisiki.”

Xana i yini lexi vantshwa va namuntlha va xi lavaka? Va lava ndzetelo wa rirhandzu lowu lulamisaka mianakanyo ni mbilu nkarhi hinkwawo. Vantshwa vo hambana-hambana va lava mixaka yo hambana-hambana ya ndzayo. Loko yi susumetiwa hi rirhandzu, ndzayo hakanyingi yi nga hundzisiwa hi ku anakanyela. Hi yona mhaka hi byeriwaka ku ‘yingisa ndzayo’ eka Swivuriso 8:33. Kambe, van’wana a va “layiwi hi marito [ntsena].” Eka vona, ku xupuriwa loku faneleke hikwalaho ka ku nga yingisi, loku nyikeriwaka hi mpimo lowu faneleke, ku nga ha laveka. (Swivuriso 17:10; 23:13, 14; 29:19) Loko yi endla swibumabumelo leswi, Bibele a yi ku pfumeleli ku ba u hlundzukile kumbe ku ba ka tihanyi, loku nga ha vangaka mafidzula kumbe ku vavisa n’wana. (Swivuriso 16:32) Ematshan’weni ya sweswo, n’wana u fanele a swi twisisa leswaku ha yini a layiwa ivi a swi vona leswaku mutswari wa khathala hi vuhlayiseki bya n’wana.—Ringanisa Vaheveru 12:6, 11.

Xitsundzuxo xo tano lexi tirhaka ni lexi twalaka xa le Bibeleni xi andlariwe ebukwini leyi nge Xihundla Xa Ntsako eNdyangwini.