Xihlala Lexitsongo Lexi Nga Xoxe
MAHLAWURI lawa hi xitalo ma tirhisiwaka ku hlamusela xihlala xa St. Helena hi lama nge “xa le tlhelo” na “lexitsongo.” Sweswo swi fanerile, hikuva xihlala lexi, lexi leheke tikhilomitara ta 17 ni ku anama tikhilomitara ta khume, xi le kule ni tiko leri nga ekusuhi hi tikhilomitara ta 1 950, ku nga ribuwa ra dzonga-vupela-dyambu bya Afrika. Napoléon Bonaparte u rhumeriwe laha hi 1815 leswaku a ta hanya malembe yo hetelela ya vutomi byakwe a ri mutumberi la hluriweke.
Loko u ri elwandle xihlala lexi xi languteka tanihi khokholo ro tiya. Kahle-kahle xi ve kona hikwalaho ka vholkheno leyi nga tshama yi buluka, leyi tlakukeke swinene ku suka elwandle ra Atlantic, leyi a yi ri ni magiyagiya lamakulu ya timitara ta 500 ku ya eka 700. Exikarhi ka xona, Ntshava ya Actaeon ya vutlakuko bya timitara ta 818, yi tlakuke ku tlula hinkwaswo exihlaleni. Hikwalaho ka moya wo titimela lowu hi xitalo wu hungelaka tlhelo rin’we wa lwandle ra Atlantic Dzonga ni magandlati ya lwandle, hi ntolovelo xihlala lexi xi na maxelo lamanene. Kambe ku suka endzilakanini wa ribuwa leri nga ehansi ku ya exikarhi ka tintshava, ku ni maxelo ni swimilana swo hambana-hambana.
Xihlala xa St. Helena a xi ri ehansi ka vulawuri bya Britain ku sukela eku heleni ka lembe-xidzana ra vu-17. Vaaki va xona lavatsongo va kwalomu ka 5 000 i vanhu va tinxaka to hambana vo huma le Yuropa, Asia ni le Afrika. Ku vulavuriwa Xinghezi exihlaleni lexi hinkwaxo, kambe xi vulavuriwa hi tindlela leti hambaneke. A ku na rivala ra swihaha-mpfhuka laha; ndlela ya ku hlangana ni matiko ya le handle i ku tirhisa xikepe ntsena, lexi hakanyingi xi yaka eAfrika Dzonga ni le Nghilandhi. Entiyisweni, ku haxiwa ka minongonoko ya thelevhixini ku sungule exikarhi ka va-1990, hi mpfuno wa ku hlanganisiwa hi sataliti.
Eku sunguleni ka va-1930, mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu ma fikelele ndhawu leyi ro sungula. (Matewu 24:14) Emalembeni lama landzeleke, vanhu vo tala va xihlala lexi va khomelele eka xuma lexi, lexi endlaka rifuwo ra swilo leswi vonakaka ri nga vi ra nkoka. (Matewu 6:19, 20) Namuntlha, eXihlaleni xa St. Helena Mbhoni yin’we yi langutane ni vaaki va 31, ku nga xiringaniso xo antswa ku tlula hinkwaswo emisaveni!
[Mimepe leyi nga eka tluka 24]
(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)
St. Helena
JAMESTOWN
Levelwood
AFRIKA
LWANDLE RA ATLANTIC
St. Helena