Ku Vhumbha Vumundzuku

Xana u tshame u tivutisa leswaku vumundzuku bya wena ni ndyangu wa wena byi ta va njhani? Xana u vona u ta va xifumi kumbe xisiwana, u ta rhandziwa kumbe u va ni xivundza? Xana u vona onge u ta hanya nkarhi wo leha kumbe wo koma? Se swi ni malembe ya magidi vanhu va ri karhi va tivutisa swivutiso leswi.

Swidyondzeki namuntlha, swi xiyisisa leswi endlekaka emisaveni hinkwayo kutani swi vhumbha swo karhi hi vumundzuku. Hambileswi swin’wana swa swona swi endlekaka kambe swin’wana a swi endleki. Hi xikombiso, hi 1912 Guglielmo Marconi, musunguri wa thelegrafu u te: “Loko thekinoloji yi ya yi antswisiwa, a ku nge he vi na tinyimpi.” Murhangeri wa Khampani yo Rhekhoda ya Decca, loyi a tshikeke ntlawa wa Beatles hi 1962, u vule leswaku ntlawa wolowo wo tlanga katara a wu ri ekusuhi ni ku wa.

Vanhu vo tala va ya eka vangoma leswaku va ta tiva hi vumundzuku. Van’wana va ya eka vavhumbhi lava tirhisaka swilo swa le mpfhukeni naswona tihoroskopu ti tate timagazini ni maphephahungu. Van’wana va ya eka vanhu lava vulaka leswaku va swi kota ku vhumbha vumundzuku hi ku tirhisa makhadi, tinomboro ni milayeni leyi nga exandleni xa munhu.

Van’wana lava enkarhini wa khale a va lava ku tiva hi ta vumundzuku, a va ya eka vaprofeta va xinuna ni va xisati, lava a va va byela rungula leri a va vula leswaku ri huma eka xikwembu xa vona. Hi xikombiso, Hosi Croesus wa le Lidiya u rhumele tinyiko to durha eka muprofeta wa le Delphi eGrikiya, a lava ku tiva loko a ta hlula loko a lwa na Korexe wa le Peresiya. Muprofeta loyi, u vule leswaku ku va Croesus a lwa na Korexe a ta endla leswaku Mfumo lowukulu wu hluriwa. Leswi Croesus, a tiyiseka leswaku u ta hlula, u ye enyimpini hi nkhinkhi kambe mfumo lowukulu lowu hluriweke ku ve wa yena!

Leswi muprofeta yoloye a swi vuleke a swi nga ri erivaleni, leswi a swi vuleke a swi ta va ntiyiso ku nga khathariseki leswaku i mani a hluleke. Croesus u lahlekeriwe hi swilo hinkwaswo hikwalaho ka rungula leri hoxeke leri a ri kumeke. Vanhu lava yaka eka vavhumbhi lava tirhisaka tindlela leti tivekaka namuntlha to vhumbha ha tona, xana swi va fambela kahle?