Swikombo Swa Mikandziyiso Leyi Nga Eka Xiyimiso Xa Mihlangano Xa Mahanyelo Ni Ntirho Wa Hina Wo Chumayela
MAY 4-10
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | GENESA 36-37
“Yosefa U Xanisekile Hikwalaho Ko Vondzokiwa”
(Genesa 37:3, 4) Israyele a rhandza Yosefa ku tlula vana va yena lavan’wana hinkwavo, hikuva a a ri n’wana wa malembe yakwe ya vudyuhari; kutani a n’wi endlela nguvu yo leha ya mikhwalalati, yo fana ni hembe. 4 Loko vamakwavo va vona leswaku tata wa vona u n’wi rhandza ku va tlula hinkwavo, va sungula ku n’wi venga, naswona a va nga vulavurisani na yena hi ku rhula.
“Ndzi Kombela Mi Yingisa Norho Lowu”
Bibele ya hlamula yi ri: “Loko vamakwavo va vona leswaku tata wa vona u n’wi rhandza ku va tlula hinkwavo, va sungula ku n’wi venga, naswona a va nga vulavurisani na yena hi ku rhula.” (Genesa 37:4) Swi nga ha va swi twisiseka leswaku ha yini va n’wi vondzoka, kambe a ku nga ri vutlhari ku va va pfumelele moya wolowo wo biha leswaku wu va lawula. (Swivuriso 14:30; 27:4) Xana u tshame u vondzoka munhu un’wana leswi a rhandziwaka ku tlula wena kumbe hikwalaho ka leswi a kumeke nchumu wo hlawuleka lowu a wu wu lava? Tsundzuka vamakwavo va Yosefa. Mavondzo ma va endlise swihoxo leswi eku heteleleni va tisoleke swinene hikwalaho ka swona. Xikombiso xa vona i xitsundzuxo eka Vakreste leswaku i swinene ku ‘tsaka ni vanhu lava tsakeke.’—Varhoma 12:15.
Handle ko kanakana, Yosefa u swi xiyile leswaku vabuti wakwe va n’wi venga. Xana a a yi fihla nguvu yoleyo loko vabuti wakwe va ri kona? Swi nga ha endleka a ringekile ku endla tano. Kambe, tsundzuka leswaku Yakobe a a lava leswaku nguvu yoleyo yi kombisa ndlela leyi a n’wi rhandzaka ha yona. Leswi Yosefa a a lava ku tshama a tshembekile eka tata wakwe, a a tshama a yi ambarile nguvu yoleyo. Xikombiso xakwe i xa nkoka ni le ka hina. Hambileswi Tata wa hina wa le tilweni a nga riki na xihlawuhlawu, mikarhi yin’wana ku va ni malandza ya yena yo tshembaka lawa a ma rhandzaka ngopfu. Ku engetela kwalaho, u ma kombela leswaku ma hanya hi ndlela leyinene emisaveni leyi yo homboloka. Ku fana ni nguvu yo hlawuleka ya Yosefa, mahanyelo ya Vakreste va ntiyiso ma va endla va hambana ni vanhu lava tshamaka na vona. Mahanyelo yo tano ma endla leswaku mikarhi yin’wana va vondzokiwa ni ku vengiwa. (1 Petro 4:4) Xana Mukreste u fanele a chava ku swi kombisa erivaleni leswaku i nandza wa Xikwembu? Nikatsongo, hambi ku ri Yosefa a nga yi fihlanga nguvu yakwe.—Luka 11:33.
(Genesa 37:5-9) Endzhaku Yosefa a lorha norho a wu byela vamakwavo, kutani va kuma swivangelo leswi engetelekeke swa ku n’wi venga. 6 A ku eka vona: “Ndzi kombela mi yingisa norho lowu ndzi wu lorheke. 7 A hi ri karhi hi boha tinyandza enhoveni loko nyandza ya mina yi suka yi yima yi ololoka, kutani tinyandza ta n’wina ti rhendzela nyandza ya mina, ti yi nkhinsamela.” 8 Vamakwavo va ku eka yena: “Xana kunene u ta va hosi ya hina? kumbe, Xana kunene u ta hi fuma?” Hikwalaho va kuma xivangelo lexintshwa xo n’wi venga hikwalaho ka milorho yakwe ni hikwalaho ka marito yakwe. 9 Endzhaku ka sweswo a tlhela a lorha norho wun’wana, kutani a wu rungulela vamakwavo, a ku: “Ndzi tlhele ndzi lorha norho wun’wana, dyambu ni n’weti ni tinyeleti ta 11 a swi ndzi nkhinsamela.”
(Genesa 37:11) Vamakwavo va n’wi vondzoka, kambe tata wa yena a hlayisa marito lawa.
“Ndzi Kombela Mi Yingisa Norho Lowu”
Milorho yoleyo a yi huma eka Yehovha Xikwembu. A ku ri vuprofeta naswona Xikwembu xi tirhise Yosefa leswaku a hundzisa rungula ra byona. Hi ndlela yo karhi, Yosefa a a fanele ku endla leswi vaprofeta hinkwavo va swi endleke loko va hundzisela marungula ya Xikwembu ya vuavanyisi ni man’wana eka vanhu va xona.
Hi vutlhari Yosefa u byele vabuti wakwe a ku: “Ndzi kombela mi yingisa norho lowu ndzi wu lorheke.” Vabuti wakwe va wu twisisile norho wolowo kambe a wu va tsakisanga nikatsongo. Va te: “Xana kunene u ta va hosi ya hina? kumbe, Xana kunene u ta hi fuma?” Rungula ri ya emahlweni ri ku: “Hikwalaho va kuma xivangelo lexintshwa xo n’wi venga hikwalaho ka milorho yakwe ni hikwalaho ka marito yakwe.” Loko Yosefa a hlamusela tata wakwe ni vabuti wakwe norho wa vumbirhi, swi lo nyanyisa xiyimo. Ha hlaya: “Tata wakwe a n’wi tshinya a ku: ‘Xana norho lowu u wu lorheke wu vula yini? Xana kunene mina ni mana wa wena ni vamakwenu hi ta ta hi ta ku nkhinsamela?’” Hambiswiritano, Yakobe a tshama a ri karhi a anakanya hi mhaka leyi. A tivutisa leswaku, xana Yehovha a nga va a vulavula ni mufana loyi?—Genesa 37:6, 8, 10, 11.
Yosefa a a nga ri nandza wa Yehovha wo sungula kumbe wo hetelela loyi a komberiweke ku hundzisa rungula ra vuprofeta leri vanhu a va nga ta ri tsakela naswona a ri ta endla leswaku a xanisiwa. Yesu a a ri un’wana wa vanhu lava hundziseke marungula yo tano naswona u byele valandzeri vakwe a ku: “Loko va ndzi xanisile, na n’wina va ta mi xanisa.” (Yohane 15:20) Vakreste hinkwavo va nga dyondza eka ripfumelo ni xivindzi xa Yosefa.
(Genesa 37:23, 24) Kutani loko Yosefa a fika eka vamakwavo, va hluvula Yosefa nguvu yakwe yo leha, ni nguvu yo leha ya mikhwalalati leyi a yi ri emirini wa yena; 24 endzhaku ka sweswo va n’wi teka va n’wi hoxa ekheleni ra mati. Hi nkarhi wolowo khele a ri nga ri na nchumu; a ri nga ri na mati.
(Genesa 37:28) Hiloko vanhu lava a va ri vabindzuri va Vamidiyani va hundza kwalaho. Hikwalaho va koka Yosefa va n’wi humesa ekheleni ra mati, kutani va xavisa Yosefa eka Vaiximayele hi swiphemu swa silivhere swa 20. Vona va hetelela va fikise Yosefa aEgipta.
Endla Ndzavisiso
(Genesa 36:1) Lawa i matimu ya Esawu, leswi vulaka, Edomu.
it-1-E 678
Edomu
(Edomu) [Wo Tshuka], Vaedomu.
Edomu i vito rin’wana leri nga thyiwa Esawu, hahlwa ra Yakobe. (Gn 36:1) U thyiwe rona endzhaku ka loko a xavise mfanelo yakwe ya ku va mativula leswaku a kuma xiculu xo tshwuka. (Gn 25:30-34) Sweswo swi kotlane ni leswaku Esawu hi ntumbuluko a a tshwukile (Gn 25:25), naswona vanhu va muvala wolowo va ye va andza etikweni leri yena ni vatukulu vakwe hi ku famba ka nkarhi va nga ya tshama eka rona.
(Genesa 37:29-32) Endzhakunyana Ruveni a tlhelela ekheleni ra mati kambe Yosefa a a nga ri kona ekheleni ra mati. Hikwalaho a handzula tinguvu takwe hi le xikarhi. 30 Loko a tlhelela eka vamakwavo lavan’wana a huwelela a ku: “N’wana u fambile! Kutani mina—kahle-kahle ndzi ta ya kwihi?” 31 Hambiswiritano, va teka nguvu yo leha ya Yosefa kutani va tlhava xiphongo, va peta nguvu yoleyo yo leha engatini hi ku phindha-phindha. 32 Endzhaku ka sweswo va rhumela nguvu yo leha ya mikhwalalati kutani yi yisiwa eka tata wa vona, va ku: “Hi kume leswi. Hi kombela u kambela loko ku ri nguvu yo leha ya n’wana wa wena kumbe ku nga ri yona.”
it-1-E 561-562
Ku Byarha Vutihlamuleri
Loko murisi a vula leswaku u ta risa ntlhambi a a vula leswaku u ta byarha vutihlamuleri byo khathalela swifuwo sweswo. A tiyisekisa n’wini wa ntlhambi leswaku u ta swi yisa emadyelweni a swi sirhelela naswona a swi nge yiviwi, kambe loko ko endleka swin’wana u ta humesa ndziho. Hambiswiritano, vutihlamuleri bya yena a byi pimiwile, hi yona mhaka nawu lowu hlamuseriweke laha henhla a wu vula leswaku murisi a a nga ta voniwa nandzu loko ntlhambi wo humeleriwa hi khombo ro karhi leri a nga kotiki ku wu ponisa eka rona ro tanihi ku hlaseriwa hi swivandzana swa nhova. Kambe leswaku a nga voniwi nandzu a a fanele a yisa vumbhoni eka n’wini wa ntlhambi, ku nga ntsumbu wa xifuwo lowu phatluleriweke. Vuxokoxoko lebyi n’wini wa ntlhambi a nyikiweke byona a byi ta tirha tanihi vumbhoni bya leswaku murisi a nga na nandzu u fanele a ya emahlweni a khathalela ntlhambi.
Nawu lowu wu tirha ni le ka lava va nga nyikiwa vutihlamuleri byo khathalela nhundzu yo karhi hambi ku ri emindyangwini, jaha ra mativula endyangwini a ri nyikiwa vutihlamuleri byo hlayisa vamakwavo. Hikokwalaho, leswi swi endla hi xiya leswaku hikwalaho ka yini Ruveni a karhateke hi Yosefa hilaha swi hlamuseriweke ha kona eka Genesa 37:18-30 loko vamakwavo lavan’wana va Yosefa va vulavula hi ku n’wi dlaya, yena u te: “‘Hi nga bi moya-xiviri wa yena hi wu dlaya.’ . . . ‘“Mi nga halati ngati. . . . mi nga n’wi tlhandleki voko leri kariheke.’ Xikongomelo xa yena a ku ri ku n’wi kutsula evokweni ra vona leswaku a n’wi tlherisela eka tata wa yena.” Loko Ruveni a kuma leswaku Yosefa a nga kona, u karhateke ngopfu lerova “u handzule tinguvu takwe hi le xikarhi a huwelela a ku: “N’wana u fambile! Kutani mina—kahle-kahle ndzi ta ya kwihi?” A a swi tiva leswaku a ta va ni nandzu wa ku tlhakisiwa ka Yosefa. Leswaku va balekela vutihlamuleri, vamakwavo va endle onge Yosefa u dlayiwe hi swivandzana swa nhova. Va tote nguvu ya Yosefa hi ngati ya mbuti. Va yi teke va ya yi komba Yakobe tata wa vona tlhelo muavanyisi wa vona, loyi a nga n’wi solangiki Ruveni hikwalaho ka leswi a voneke nguvu ya Yosefa leyi a yi ri ni ngati leyi vamakwavo va nga yi tisa eka yena tanihi vumbhoni bya leswaku hakunene Yosefa u dlayiwe hi swivandzana swa nhova.—Gn 37:31-33.
Ku Hlayiwa Ka Bibele
(Genesa 36:1-19) Lawa i matimu ya Esawu, leswi vulaka, Edomu. 2 Esawu u teke vasati vakwe eka vana va Kanana: I Ada n’wana wa Elone lowa Muheti na Oholibama n’wana wa Anna, ntukulu wa Zibiyoni wa Muhivhi, 3 na Basemata, n’wana wa Iximayele, makwavo waxisati wa Nebayoto. 4 Ada a tswalela Esawu Elifazi, Basemata a tswala Rhuwele, 5 Oholibama a tswala Yewuxi na Yalamu na Kora. Lava i vana va Esawu lava a nga velekeriwa vona etikweni ra Kanana. 6 Endzhaku ka sweswo Esawu a teka vasati vakwe ni vana vakwe va majaha ni va vanhwanyana ni mimoya-xiviri hinkwayo ya yindlu ya yena ni ntlhambi wakwe ni swiharhi hinkwaswo ni rifuwo hinkwaro, leri a ri hlengeleteke etikweni ra Kanana, a ya etikweni leri nga ekule na Yakobe makwavo, 7 hikuva nhundzu ya vona a yi tele ngopfu lerova a va nga ta tshama swin’we, ni tiko leri va luveleke eka rona a ri nga ha swi koti ku va nyika swilo swo tihanyisa hikwalaho ka mintlhambi ya vona. 8 Kutani Esawu a ya tshama endhawini ya tintshava ya Seyiri. Esawu i Edomu. 9 Lawa hi wona matimu ya Esawu tata wa Edomu endhawini ya tintshava ya Seyiri. 10 Lawa i mavito ya vana va Esawu: Elifazi n’wana wa Ada, nsati wa Esawu; Rhuwele n’wana wa Basemata, nsati wa Esawu. 11 Vana va Elifazi ku va Temani, Omara, Sefo, Gatamu na Kenazi. 12 Timina a va nsati lontsongo wa Elifazi, n’wana wa Esawu. Hi ku famba ka nkarhi a tswalela Elifazi, Amaleke. Lava hi vona vana va Ada nsati wa Esawu. 13 Lava i vana va Rhuwele: I Nahati na Zara, Xamaha na Miza. Lava a va ri vana va Basemata, nsati wa Esawu. 14 Lava a va ri vana va Oholibama n’wana waxisati wa Anna, ntukulu waxisati wa Zibiyoni, nsati wa Esawu, hikuva u tswalele Esawu Yewuxi na Yalamu na Kora. 15 Leti i tindhuna ta vana va Esawu: N’wana wa Elifazi, mativula ya Esawu: I ndhuna Temani, ndhuna Omara, ndhuna Sefo, ndhuna Kenazi, 16 ndhuna Kora, ndhuna Gatamu na ndhuna Amaleke. Leti hi tona tindhuna ta Elifazi etikweni ra Edomu. Lava i vana va Ada. 17 Lava i vana va Rhuwele, n’wana wa Esawu: I ndhuna Nahati, ndhuna Zara, ndhuna Xamaha, ndhuna Miza. Leti i tindhuna ta Rhuwele etikweni ra Edomu. Lava i vana va Basemata, nsati wa Esawu. 18 Eku heteleleni lava i vana va Oholibama, nsati wa Esawu: I ndhuna Yewuxi, ndhuna Yalamu, ndhuna Kora. Leti hi tona tindhuna ta Oholibama n’wana wa Anna, nsati wa Esawu. 19 Lava i vana va Esawu, hi tona tindhuna ta vona. Yena i Edomu.
MAY 11-17
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | GENESA 38-39
“Yehovha A Nga N’wi Fularhelanga Yosefa”
(Genesa 39:1) Loko ku ri Yosefa, u rhelerisiwe aEgipta, kutani Potifaro, mutirhi wa le hubyeni ya Faro, murhangeri wa varindzi wa Muegipta, a n’wi xava evokweni ra Vaiximayele lava nga n’wi rhelerisela kwalaho.
“Ndzi Nga Byi Endlisa Ku Yini Vubihi Lebyi Lebyikulu?”
“Loko ku ri Yosefa, u rhelerisiwe aEgipta, kutani Potifaro, mutirhi wa le hubyeni ya Faro, murhangeri wa varindzi wa Muegipta, a n’wi xava evokweni ra Vaiximayele lava nga n’wi rhelerisela kwalaho.” (Genesa 39:1) Marito lawa ya rungula ra le Bibeleni ma hi pfuna leswaku hi ehleketa hi ndlela leyi Yosefa a khomisiweke tingana ha yona hi ku va a tlhela a xavisiwa. A a nga tekiwi a ri wa nkoka. Hi nga ha anakanya hi Yosefa a ri karhi a landzela n’wini wakwe la nga ndhuna ya le hubyeni ya Muegipta emutini lowu magondzo ya kona ma nga lo hontlo hi vanhu ni swilo leswi xavisiwaka, va ya ekaya ra Yosefa lerintshwa.
Yosefa a a ri ekule swinene ni le kaya ka vona. U kulele endyangwini lowu a wu ri vatsendzeleki, wu tshama emintsongeni naswona wu tshamela ku rhurha ni swifuwo swa wona. Kambe laha a yisiweke kona a ku ri emutini lowu fuweke wa xiyimo xa le henhla swinene wa Vaegipta laha a ku tshama Potifaro. Vayimburi va vula leswaku Vaegipta va khale a va rhandza switirhisiwa swo hambana-hambana leswi vuriwaka ti-lush, swifaniso swa mintanga leswi vekiwaka ekhumbini, swidziva swa mati swo byala majekejeke, ti-lotus ni swimilana swin’wana swa le matini. Tiyindlu tin’wana a ti rhendzeriwe hi ntanga ku tlhela ku va ni ndhawu leyi pfulekeke leswaku va beriwa hi moya, mafasitere yo leha, ni makamara yo tala ku katsa ni lerikulu ro dyela ni ya malandza ya kwalaho.
(Genesa 39:12-14) Kutani nsati wa n’wini wa yena a n’wi khoma hi nguvu ya yena, a ku: “Etlela na mina!” Kambe yena a siya nguvu ya yena evokweni rakwe a baleka a humela ehandle. 13 Loko a vona leswaku u siye nguvu yakwe evokweni ra yena a balekela ehandle, 14 a huwelela vanhu va yindlu a ku eka vona: “Vonani! U hi tisele munhu, Muheveru, leswaku a ta hi endla xihlekiso. U tile a lava ku etlela na mina, kambe ndzi huwelela hi rito lerikulu.
(Genesa 39:20) Kutani n’wini wa Yosefa a n’wi teka a n’wi nyiketa endlwini ya khotso, endhawini leyi vakhotsiwa va hosi a va pfaleriwa eka yona, a tshama kwalaho, endlwini ya khotso.
w14 11/1 13 ¶5-tl. 15
“Ndzi Nga Byi Endlisa Ku Yini Vubihi Lebyi Lebyikulu?”
A hi tivi swo tala hi makhotso ya le Egipta ya le nkarhini wolowo. Vayimburi va kume marhumbi ya tindhawu toleto—makhumbi lama tiyeke ni makhotso ya munyama. Hi ku famba ka nkarhi Yosefa u hlamusele ndhawu yoleyo a ku i “khele” ku nga ndhawu leyi a yi nga ri na ku vonakala ni ntshembo. (Genesa 40:15) Eka buku ya Tipisalema hi dyondza leswaku Yosefa u xanisiwile: ‘Va manye milenge yakwe hi tinsimbi, moya-xiviri wakwe wu nghene etinsimbini.’ (Pisalema 105:17, 18) Minkarhi yin’wana Vaegipta a va boha vakhotsiwa hi tinsimbi eka swikokola mavoko ma ri endzhaku; van’wana a va bohiwa sindza ra nsimbi enhan’wini. Yosefa u khomiwe hi ndlela yo vava a nga ri na nandzu.
Kambe sweswo hinkwaswo a swi n’wi tlheriselanga endzhaku. Rungula ri kombisa leswaku Yosefa ‘u tshame kwalaho, endlwini ya khotso.’ U hete malembe yo tala endhawini yoleyo yo chavisa. Nakambe Yosefa a a nga swi tivi leswaku siku rin’wana a nga tshuka a ntshunxiwa kwalaho. Loko a tshame masiku, mavhiki ni tin’hweti, xana u swi kotise ku yini ku tshama a tiyile a ri ni ntshembo a nga vi na gome?
Rungula leri ri hi nyika nhlamulo leyi enerisaka ri ku: ‘Yehovha u hambete a va na Yosefa naswona a n’wi engetela musa wa rirhandzu.’ (Genesa 39:21) Ku rhendzeriwa hi makhumbi ya khotso, ku bohiwa hi tinsimbhi ni xinyama, a swi ri siveli rirhandzu ra Yehovha leswaku ri nga fiki eka malandza ya yena. (Varhoma 8:38, 39) Anakanya hi Yosefa a ri karhi a tiphofula eka Tata wa yena wa le tilweni hi xikhongelo naswona a kuma ku rhula loku tisiwaka ntsena hi “Xikwembu xa nchavelelo hinkwawo.” (2 Vakorinto 1:3, 4; Vafilipiya 4:6, 7) I yini xin’wana lexi Yehovha a xi endleleke Yosefa? Hi dyondza leswaku Yehovha u hambete a endla leswaku Yosefa a kuma “ku tsakeriwa ematihlweni ya mulanguteri lonkulu wa yindlu ya khotso.”
(Genesa 39:21-23) Hambiswiritano, Yehovha a hambeta a va na Yosefa naswona a n’wi engetela musa wa rirhandzu ni ku endla leswaku a kuma ku tsakeriwa ematihlweni ya mulanguteri lonkulu wa yindlu ya khotso. 22 Kutani mulanguteri lonkulu wa yindlu ya khotso a nyikela vakhotsiwa hinkwavo lava a va ri endlwini ya khotso evokweni ra Yosefa; hinkwaswo leswi a va swi endla hi yena loyi a a lerisa leswaku swi endliwa. 23 Mulanguteri wa yindlu ya khotso a a nga ha languteli nchumu, hikuva Yehovha a a ri na Yosefa ni leswi a a swi endla, Yehovha a a endla leswaku swi humelela.
“Ndzi Nga Byi Endlisa Ku Yini Vubihi Lebyi Lebyikulu?”
Rungula leri ri hi nyika nhlamulo leyi enerisaka ri ku: ‘Yehovha u hambete a va na Yosefa naswona a n’wi engetela musa wa rirhandzu.’ (Genesa 39:21) Ku rhendzeriwa hi makhumbi ya khotso, ku bohiwa hi tinsimbhi ni xinyama, a swi ri siveli rirhandzu ra Yehovha leswaku ri nga fiki eka malandza ya yena. (Varhoma 8:38, 39) Anakanya hi Yosefa a ri karhi a tiphofula eka Tata wa yena wa le tilweni hi xikhongelo naswona a kuma ku rhula loku tisiwaka ntsena hi “Xikwembu xa nchavelelo hinkwawo.” (2 Vakorinto 1:3, 4; Vafilipiya 4:6, 7) I yini xin’wana lexi Yehovha a xi endleleke Yosefa? Hi dyondza leswaku Yehovha u hambete a endla leswaku Yosefa a kuma “ku tsakeriwa ematihlweni ya mulanguteri lonkulu wa yindlu ya khotso.”
Endla Ndzavisiso
(Genesa 38:9, 10) Kambe Onani a a swi tiva leswaku vana a va nge vi va yena; kuteloko a tivana ni nsati wa makwavo a chululela mbewu ya yena ya vununa emisaveni leswaku a nga nyiki makwavo vana. 10 Leswi a swi endleke a swi bihile ematihlweni ya Yehovha; hikwalaho a n’wi dlaya na yena.
it-2-E 555
Onani
(Oʹnani) [vito leri ri huma eka rito leri vulaka “matimba lamakulu”].
I n’wana wa vumbirhi wa Yuda loyi a nga n’wi tswala ni n’wana wa Xuwa wa nhwanyana wa Mukanana. (Gn 38:2-4; 1Tk 2:3) Endzhaku ka loko Yehovha a dlaye buti wa Onani ku nga Ere a dlawela swiendlo swakwe swo biha a nga si va ni n’wana, Yuda u byele Onani leswaku a teka Tamari loyi a ri nsati wa Ere a ta tswalela buti wakwe vana. Loko Onani a lo tswala n’wana wa jaha na Tamari, a nga ta vitaniwa hi vito ra Onani, kasi ndzhaka ya n’wana wa mativula a yi ta va ya yena tanihi ndzhaka leyi humaka eka Ere; kambe loko va nga vi na n’wana Onani a ta tikumela ndzhaka ya yena n’wini. Loko Onani a etlela na Tamari u ‘chululele mbewu ya yena ya vununa emisaveni’ ematshan’weni yo n’wi nyika yona. Leswi a ku nga ri ku tikhomakhoma swirho swa rimbewu hikuva rungula ra Bibele ri ri “kuteloko a tivana ni nsati wa makwavo” a chululela mbewu ya yena ya vununa emisaveni. Swi le rivaleni leswaku loko Onani a ri karhi a endla swa masangu na Tamari, hi vomu a a chululela mbewu yakwe emisaveni ematshan’weni yo yi chela eka xirho xa rimbewu xa Tamari. Hikwalaho, Onani na yena u dlayiwe hi Yehovha a nga si va ni n’wana hikwalaho ko tlula xileriso xa tata wakwe, makwanga ni hikwalaho ko lwisana ni milawu ya Xikwembu ya vukati.—Gn 38:6-10; 46:12; Tin 26:19.
(Genesa 38:15-18) Loko Yuda a n’wi vona, xikan’we-kan’we a ehleketa le-swaku i nghwavava, hikuva a a tifunengete xikandza. 16 Kutani a hambukela eka yena etlhelo ka gondzo a ku: “Ndzi kombela u ndzi pfumelela leswaku ndzi tivana na wena.” Hikuva a a nga swi tivi leswaku i nhlomi ya n’wana wakwe. Kambe yena a ku: “Xana u ta ndzi nyika yini leswaku u tivana na mina?” 17 Hiloko a ku: “Mina ndzi ta rhumela ximbutana lexi humaka entlhambini.” Kambe yena a ku: “Xana u ta nyika xitiyisekiso u kala u xi rhumela?” 18 A ya emahlweni a ku: “Hi xihi xitiyisekiso lexi ndzi nga ta ku nyika xona?” yena a ku: “Xingwavila xa wena xa mfungho ni ntambhu ya wena ni nhonga ya wena leyi nga evokweni ra wena.” Kutani a n’wi nyika swona a tlhela a tivana na yena, kutani a n’wi tikisa.
Swivutiso Swa Vahlayi
Yuda u dyohile hileswi a nga tekangiki Tamari a n’wi nyika n’wana wa yena Xela hilaha a a tshembise hakona. U tlhele a tivana ni wansati loyi a a anakanya leswaku a a ri nghwavava ya le tempeleni. Sweswo a swi lwisana ni xikongomelo xa Xikwembu xa leswaku wanuna a va ni vuxaka bya rimbewu ni wansati loyi a tekaneke na yena ntsena. (Genesa 2:24) Kambe, entiyisweni Yuda a nga vanga ni vuxaka bya rimbewu ni nghwavava. Ku ri na sweswo, handle ko swi xiya u hetisise lunghiselelo ra ku teka nsati wa makwavo, ku nga nchumu lowu a wu fanele wu endliwe hi Xela, xisweswo a va ni vana lava nga enawini.
Loko ku ri Tamari a a nga tiviwi a ri wansati loyi a a tikhoma hi ndlela yo biha. Vana va yena va majaha va mahahlwa a va nga tekiwi va ri vana va vumbhisa. Loko Bowasi wa le Betlehema a teke Rhuti wa Mumowabu hi ku ya hi lunghiselelo ra ku teka nsati wa makwenu, vakulukumba va le Betlehema va vulavule kahle hi Faresi n’wana wa Tamari, va byela Bowasi va ku: “Onge yindlu ya wena yi nga fana ni yindlu ya Faresi, loyi Tamari a n’wi tswaleleke Yuda, hi vana lava Yehovha a nga ta ku nyika vona hi nhwanyana loyi.” (Rhuti 4:12) Nakambe Faresi u xaxametiwe exikarhi ka vakokwa wa Yesu Kreste.—Matewu 1:1-3; Luka 3:23-33.
Ku Hlayiwa Ka Bibele
(Genesa 38:1-19) Hi nkarhi wolowo Yuda a rhelela a suka eka vamakwavo a ya dzima ntsonga wa yena ekusuhi ni munhu wa Muadulamu, vito ra yena a ku ri Hira. 2 Kwalaho Yuda a vona n’wana wa nhwanyana wa Mukanana un’wana, vito ra yena a ku ri Xuwa. Kutani a n’wi teka naswona a tivana na yena. 3 A tika. Endzhakunyana a tswala n’wana kutani a n’wi thya vito ra Ere. 4 A tlhela a tika. Hi ku famba ka nkarhi a tswala n’wana a n’wi thya vito ra Onani. 5 Hi nkarhi wun’wana a tlhela a tswala n’wana a n’wi thya vito ra Xela. Kutani yena a a ri eAkizibi loko a n’wi tswala. 6 Hi ku famba ka nkarhi Yuda a tekela Ere mativula yakwe nsati, vito ra yena a ku ri Tamari. 7 Kambe Ere mativula ya Yuda a va lowo biha ematihlweni ya Yehovha; kutani Yehovha a n’wi dlaya. 8 Hikwalaho ka sweswo Yuda a ku eka Onani: “Tivana ni nsati wa makwenu, u teka nsati wa makwenu a va nsati wa wena, u kurisela makwenu vana.” 9 Kambe Onani a a swi tiva leswaku vana a va nge vi va yena; kuteloko a tivana ni nsati wa makwavo a chululela mbewu ya yena ya vununa emisaveni leswaku a nga nyiki makwavo vana. 10 Leswi a swi endleke a swi bihile ematihlweni ya Yehovha; hikwalaho a n’wi dlaya na yena. 11 Kutani Yuda a ku eka Tamari nhlomi yakwe: “Tshama endlwini ya tata wa wena u ri noni kukondza Xela n’wana wa mina a kula.” Hikuva a a tibyele leswi: “Na yena a nga ha fa ku fana ni vamakwavo.” Hikwalaho Tamari a famba a ya tshama endlwini ya tata wakwe. 12 Hikwalaho masiku ma ya ma tala kutani n’wana wa Xuwa, nsati wa Yuda a fa; hiloko Yuda a n’wi rila hi nkarhi wa kona. Endzhaku ka sweswo a ya eka vatsemeti va tinyimpfu takwe eTimna, yena na Hira nakulobye wa Muadulamu. 13 Kutani va byela Tamari va ku: “Mukon’wana wa wena u tlhandlukela eTimna ku ya tsemeta tinyimpfu takwe.” 14 Hiloko a hluvula tinguvu ta vunoni byakwe a tifunengeta hi xoli naswona a tipfala hi nturhu, a tshama ehansi enyangweni ya Enayima, leyi nga egondzweni leri yaka eTimna. Hikuva a a swi vonile leswaku Xela u kurile kambe a va n’wi nyikanga leswaku a va nsati wakwe. 15 Loko Yuda a n’wi vona, xikan’we-kan’we a ehleketa le-swaku i nghwavava, hikuva a a tifunengete xikandza. 16 Kutani a hambukela eka yena etlhelo ka gondzo a ku: “Ndzi kombela u ndzi pfumelela leswaku ndzi tivana na wena.” Hikuva a a nga swi tivi leswaku i nhlomi ya n’wana wakwe. Kambe yena a ku: “Xana u ta ndzi nyika yini leswaku u tivana na mina?” 17 Hiloko a ku: “Mina ndzi ta rhumela ximbutana lexi humaka entlhambini.” Kambe yena a ku: “Xana u ta nyika xitiyisekiso u kala u xi rhumela?” 18 A ya emahlweni a ku: “Hi xihi xitiyisekiso lexi ndzi nga ta ku nyika xona?” yena a ku: “Xingwavila xa wena xa mfungho ni ntambhu ya wena ni nhonga ya wena leyi nga evokweni ra wena.” Kutani a n’wi nyika swona a tlhela a tivana na yena, kutani a n’wi tikisa. 19 Endzhaku ka sweswo a suka a famba a ya susa xoli ya yena a tiambexa tinguvu ta vunoni byakwe.
MAY 18-24
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | GENESA 40-41
“Yehovha U Ponise Yosefa”
(Genesa 41:9-13) Kutani murhangeri wa vacheri va vhinyo a vulavula na Faro a ku: “Namuntlha ndzi boxa swidyoho swa mina. 10 Faro a a hlundzukele malandza ya yena. Kutani a ndzi nghenisa ekhotsweni ra yindlu ya murhangeri wa varindzi, mina ni murhangeri wa vabaki. 11 Endzhaku ka sweswo hi lorhe norho hi vusiku byin’we, mina na yena. Ha un’we wa hina u lorhe norho lowu nga ni nhlamuselo ya wona. 12 Kwalaho a hi ri ni jaha ra Muheveru, nandza wa murhangeri wa varindzi. Loko hi n’wi rungulele milorho, u hi hlamusele yona. U hlamusele ha un’we wa hina hi ku ya hi norho wakwe. 13 Kutani swi endleka hilaha a hlamuseleke hakona. Mina a ndzi tlherisela exikhundlheni xa mina, kambe yena a n’wi hayeka.”
“Xana Tinhlamuselo A Ti Humi Eka Xikwembu?”
Mucheri wa vhinyo a nga va a n’wi rivarile Yosefa, kambe Yehovha a a nga n’wi rivalanga. Hi vusiku byin’wana, u endle leswaku Faro a lorha milorho leyi nga rivalekiki. Eku sunguleni, hosi yi vone tihomu ta nkombo to nona leti a ti humelela eNambyeni wa Nayili, ti landzeriwa hi tin’wana ta nkombo leti a ti bihile ti tlhela ti ondza. Leto ondza ti mite leto nona. Endzhaku, Faro u lorhe min’oko ya nkombo erihlangeni rin’we yi veke kahle naswona yi ri yinene. Kambe u tlhele a vona min’oko ya nkombo, yi larile naswona yi vavuriwe hi mheho, yi kula endzhaku ka yona kutani yi mita min’oko leyinene. Nimixo, Faro u pfuke a karhatekile swinene hikwalaho ka milorho ya yena, kutani a vitana vavanuna hinkwavo vo tlhariha ni vaprista va masalamusi leswaku va ta n’wi byela tinhlamuselo ta yona. Kambe hinkwavo a va swi kotanga. (Genesa 41:1-8) A hi swi tivi leswaku sweswo swi vangiwe hi ku hlamala kumbe hi ku va va nyikele tinhlamuselo leti nga riki tona. Kambe hambileswi Faro a a hele matimba—a a swi lava hi mbilu hinkwayo ku kuma nhlamulo.
Eku heteleleni, mucheri wa vhinyo u tsundzuke Yosefa. Ripfalo ra yena ri n’wi kingindzile naswona u byele Faro hi jaha leri a ri ri ekhotsweni leri eka malembe mambirhi lama nga hundza ri nga n’wi hlamusela norho wa yena ni wa mubaki. Hi xihatla, Faro u lerise leswaku ku vitaniwa Yosefa ekhotsweni.—Genesa 41:9-13.
(Genesa 41:16) Yosefa a hlamula Faro a ku: “A ku fanelanga ku langutiwa mina! Xikwembu xi ta tivisa Faro leswinene.”
(Genesa 41:29-32) “Ku ta malembe ya nkombo ya ndzalo leyikulu etikweni hinkwaro ra Egipta. 30 Kambe endzhaku ka wona ku ta humelela malembe ya nkombo ya ndlala, kunene ndzalo hinkwayo etikweni ra Egipta yi ta rivariwa kutani ndlala yi ta hlasela tiko. 31 Ndzalo leyi nga tshama yi va kona etikweni a yi nge he tiviwi hikwalaho ka ndlala leyi nga ta va kona endzhaku ka sweswo, hikuva entiyisweni yi ta va leyikulu ngopfu. 32 Leswi norho wu phindhiweke kambirhi eka Faro swi vula leswaku nchumu lowu wu simekiwe hilaha ku tiyeke hi Xikwembu xa ntiyiso, naswona Xikwembu xa ntiyiso xi ta swi endla hi ku hatlisa.
“Xana Tinhlamuselo A Ti Humi Eka Xikwembu?”
Yehovha u rhandza vanhu lava titsongahataka ni lava nga ni ripfumelo, hi yona mhaka a hlavuteleke Yosefa norho lowu tsandzeke vavanuna vo tlhariha ni vaprista. Yosefa u vule leswaku milorho ya Faro yi vula nchumu wun’we. Ku va rungula leri ri phindhiwile, Yehovha a a tiyisekisa leswaku mhaka ya kona yi “simekiwe hilaha ku tiyeke” naswona yi ta hetiseka hakunene. Tihomu to nona ni min’oko leyinene a swi yimela malembe ya nkombo ya ndzalo aEgipta, kasi loko ku ri tihomu leto ondza ni min’oko yo vavuka a swi yimela malembe ya nkombo ya dyandza lawa a ma ta landzela. Dyandza rero a ri ta kukula hinkwaswo leswi a swi ri kona etikweni.—Genesa 41:25-32.
(Genesa 41:38-40) Kutani Faro a ku eka malandza yakwe: “Xana a nga kumiwa munhu un’wana la fanaka ni loyi, loyi a nga ni moya wa Xikwembu?” 39 Endzhaku ka sweswo Faro a ku eka Yosefa: “Leswi Xikwembu xi ku vangeleke leswaku u tiva swilo leswi hinkwaswo, a ku na un’wana la fanelekaka ni la tlhariheke ku fana na wena. 40 Wena u ta va ehenhla ka yindlu ya mina, naswona vanhu va mina hinkwavo va ta ku yingisa hi ku helela. Ntsena ndzi ta va lonkulu eka wena exiluvelweni.”
“Xana Tinhlamuselo A Ti Humi Eka Xikwembu?”
Faro u xi hetisisile xitshembiso xa yena. Hi xihatla, Yosefa u ambexiwe nguvu ya ntsembyana. Faro u n’wi vehele sindza ra nsuku, xingwavila xa mfungho ni ku n’wi khandziyisa ekalichini yo xiximeka kutani va n’wi rhendzelekisa emutini hinkwawo ni leswaku a endla leswi a nga swi vula. (Genesa 41:42-44) Ku nga si hela ni siku, Yosefa se a a humile ekhotsweni. Loko rixa siku rero a a ri mubohiwa kambe loko ri pela u etlele a ri mufumi wa vumbirhi eka Faro. Swi le rivaleni leswaku ripfumelo leri Yosefa a a ri na rona eka Yehovha Xikwembu ri n’wi vuyerisile! Yehovha u yi vonile ndlela leyi Yosefa a xanisekeke ha yona malembe yo tala hikwalaho ka ku pfumaleka ka vululami. Mhaka leyi u yi lulamise hi nkarhi lowu faneleke ni hi ndlela leyinene. Yehovha a a nga lavi ntsena ku lulamisa vubihi lebyi endliweke eka Yosefa kambe a a lava ni ku sirhelela tiko ra Israyele. Hi ta swi vona leswaku sweswo u swi endle njhani eka xihloko lexi landzelaka xa ntlhandlamano lowu.
Endla Ndzavisiso
(Genesa 41:14) Kutani Faro a rhumela rito leswaku ku ya vitaniwa Yosefa a huma ekhotsweni leri nga khele a tisiwa eka yena hi ku hatlisa. Hikwalaho a byevula naswona a cinca mikhancu ya yena, a ya nghena eka Faro.
Xana A Wu Swi Tiva?
Ha yini Yosefa a tsemete misisi a nga si ya vona Faro?
Hi ku ya hi rungula leri kumekaka eka buku ya Genesa, Faro u rhumele rito leswaku ku ya vitaniwa Yosefa lowa Muheveru, leswaku a ta emahlweni ka yena ku ta n’wi hlamusela norho wakwe. Hi nkarhi wolowo Yosefa se a khotsiwe malembe yo tala. Hambileswi xirhambo xa Faro a ku ri xa xihatla, Yosefa u rhange hi ku tsemeta misisi. (Genesa 39:20-23; 41:1, 14) Swi le rivaleni leswaku mutsari wa mhaka leyi a a tiva mindhavuko ya Vaegipta, hikuva u tsale ni vuxokoxoko lebyi nga ha vonakaka byi nga ri bya nkoka.
Ku tshika malepfu ya kula, a swi tolovelekile eka vanhu va khale, ku katsa ni Vaheveru. Eka buku leyi nge Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature McClintock na Strong yi ri: “Vanhu va khale va le Egipta a ku ri vona ntsena lava a va tsemeta malepfu.”
Xana a ku tsemetiwa malepfu ntsena? Magazini lowu vuriwaka Biblical Archaeology Review wu ringanyeta leswaku hi ku ya hi ndhavuko wa Vaegipta loko munhu a nga si ya vona Faro a fanele a ti lunghiselela ku fana ni loko a ya nghena etempeleni. Kutani loko swi ri tano, Yosefa a a fanele a tsemeta misisi hinkwayo enhlokweni ni le mirini.
(Genesa 41:33) “Kutani sweswi Faro a a lave munhu la fanelekaka wo tlhariha a n’wi veka ehenhla ka tiko ra Egipta.
Ku Va Ni Mahanyelo Lamanene Tanihi Vatirheli Va Xikwembu
14 Eminkarhini ya Bibele vatswari lava chavaka Xikwembu a va tiyiseka leswaku vana va vona va dyondzisiwa ku va ni xichavo va ha ri ekaya. Xiya ndlela leyi Abrahama ni n’wana wa yena Isaka va vulavurisaneke ha yona hi xichavo eka Genesa 22:7. Yosefa na yena u swi kombisile leswaku vatswari va yena va n’wi letele hi ndlela leyinene. Loko a ri ekhotsweni, u xixime hambi ku ri vabohiwa-kulobye. (Gen. 40:8, 14) Ndlela leyi a vulavuleke ha yona na Faro yi kombisa leswaku a a dyondze ndlela leyinene yo vulavula ni munhu la nga ni xikhundlha lexi tlakukeke.—Gen. 41:16, 33, 34.
Ku Hlayiwa Ka Bibele
(Genesa 40:1-23) Kutani endzhaku ka swilo leswi mucheri wa vhinyo ya hosi ya Egipta swin’we ni mubaki, va dyohela hosi ya vona, hosi ya Egipta. 2 Faro a hlundzukela valanguteri va yena vambirhi, murhangeri wa vacheri va vhinyo ni murhangeri wa vabaki. 3 Kutani a va nghenisa ekhotsweni ra yindlu ya murhangeri wa varindzi, endlwini ya khotso, endhawini leyi Yosefa a a khotsiwe eka yona. 4 Kutani murhangeri wa varindzi a avela Yosefa leswaku a va na vona a ta va tirhela; va tshama ekhotsweni masikunyana. 5 Kutani mucheri wa vhinyo ni mubaki, va hosi ya Egipta lava a va ri vakhotsiwa endlwini leyi nga khotso, va lorha norho, hi vusiku byin’we ha un’we wa vona a lorha norho wakwe lowu nga ni nhlamuselo ya wona. 6 Loko Yosefa a fika eka vona a va languta nimixo, ina, a va ri ni gome. 7 Kutani a vutisa hi ta valanguteri va Faro lava a va ri na yena ekhotsweni ra yindlu ya n’wini wa vona, a ku: “Hikwalaho ka yini swikandza swa n’wina swi tsanile namuntlha?” 8 Hiloko va ku eka yena: “Hi lorhe norho, naswona a hi na muhlamuseri.” Kutani Yosefa a ku eka vona: “Xana tinhlamuselo a ti humi eka Xikwembu? Ndzi kombela mi ndzi rungulela yona.” 9 Murhangeri wa vacheri va vhinyo a rungulela Yosefa norho wakwe, a ku eka yena: “Phela enorhweni wa mina ndzi vone murhi wa vhinya emahlweni ka mina. 10 Emurhini wa vhinya a ku ri ni swirhabyana swinharhu, naswona a swi tikomba swi hluka swihluke. A wu rhumbuka. Swichocho swa wona swi wupfise madiriva ya swona. 11 Xinwelo xa Faro a xi ri evokweni ra mina, kutani ndzi teka madiriva ndzi ma kamela exinwelweni xa Faro. Endzhaku ka sweswo ndzi nyika Faro xinwelo.” 12 Kutani Yosefa a ku eka yena: “Nhlamuselo ya wona hi leyi: Swirhabyana swinharhu i masiku manharhu. 13 Masiku manharhu ku sukela sweswi Faro u ta tlakusa nhloko ya wena, kunene u ta ku tlherisela exikhundlheni xa wena; kunene u ta nyika Faro xinwelo hi ku ya hilaha a wu endla hakona eku sunguleni loko wa ha ri mucheri wa vhinyo wa yena. 14 Nilokoswiritano, xikan’we-kan’we loko swi ku fambela kahle u hambeta u ndzi tsundzuka, ndzi kombela u ndzi kombisa musa wa rirhandzu u vulavula hi mina eka Faro, u ndzi humesa endlwini leyi. 15 Hikuva entiyisweni ndzi tlhakisiwe etikweni ra Vaheveru; ni kwala a ndzi endlanga nchumu nikatsongo lerova va nga ndzi hoxa ekhotsweni leri nga khele.” 16 Loko murhangeri wa vabaki a vona leswaku u n’wi hlamusele leswinene, na yena a ku eka Yosefa: “Na mina a ndzi lorha, kutani a ku ri ni swirhundzu swinharhu swa xinkwa xo basa ehenhla ka nhloko ya mina, 17 eka xirhundzu lexi nga ehenhla-henhla a ku ri ni mixaka hinkwayo ya swakudya swa Faro leswi endliweke hi mubaki, naswona a ku ri ni tinyenyana leti a ti dya swakudya leswi nga eswirhundzwini ehenhla ka nhloko ya mina.” 18 Kutani Yosefa a hlamula a ku: “Nhlamuselo ya wona hi leyi: Swirhundzu swinharhu i masiku manharhu. 19 Masiku manharhu ku sukela sweswi Faro u ta tlakusa nhloko ya wena a yi susa, kunene u ta ku hayeka emhandzini; kunene tinyenyana ti ta dya nyama ya wena.” 20 Kutani hi siku ra vunharhu ku va siku ra ku velekiwa ka Faro, hiloko a endlela malandza ya yena hinkwawo nkhuvo naswona a tlakusa nhloko ya murhangeri wa vacheri va vhinyo ni nhloko ya murhangeri wa vabaki exikarhi ka malandza yakwe. 21 Hikwalaho a tlherisela murhangeri wa vacheri va vhinyo entirhweni wa yena wa ku chela vhinyo, kutani a hambeta a nyika Faro xinwelo. 22 Kambe murhangeri wa vabaki a n’wi hayeka, hilaha Yosefa a va hlamuseleke hakona. 23 Hambiswiritano, murhangeri wa vacheri va vhinyo a nga n’wi tsundzukanga Yosefa, u n’wi rivarile.
MAY 25-31
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | GENESA 42-43
“Yosefa U Kote Ku Tikhoma”
(Genesa 42:5-7) Kutani vana va Israyele va ta swin’we ni van’wana lava a va ta eku xaveni, hikuva a ku ri ni ndlala etikweni ra Kanana. 6 Yosefa a a ri munhu la lawulaka ehenhla ka tiko. Hi yena a a xavisela vanhu hinkwavo va misava. Hikwalaho vamakwavo va Yosefa va fika va n’wi nkhinsamela, swikandza swa vona swi langute ehansi. 7 Loko Yosefa a vona vamakwavo, a va tiva xikan’we, kambe a endla leswaku va nga n’wi xiyi. Kutani a vulavula na vona hi ku kariha, a ku: “Xana mi huma kwihi?” vona va ku: “Hi huma etikweni ra Kanana, hi ta xava swakudya.”
“Xana Ndzi Le Matshan’weni Ya Xikwembu?”
Xana Yosefa u endle yini? U nambe a swi vona leswaku i vamakwavo. Loko va n’wi khinsamela, u nambe a tsundzuka evutsongwanini byakwe. Rungula ri hi byela leswaku ‘xikan’we-kan’we Yosefa u tsundzuke milorho’ leyi Yehovha a n’wi hlavuteleke yona loko a ha ri mufana, milorho leyi a yi profeta nkarhi lowu vabuti vakwe a va ta n’wi khinsamela—va endle tano hakunene! (Genesa 37:2, 5-9; 42:7, 9) Xana Yosefa a a ta endla yini? Xana a a ta va angarha? Xana a ku ta va nkarhi wa ku va a rihisela eka leswi va n’wi endleke swona?
“Xana Ndzi Le Matshan’weni Ya Xikwembu?”
Swi nga endleka u nga si langutana ni xiyimo xo fana ni lexi. Kambe eka misava leyi hi hanyaka eka yona namuntlha, timholovo ni ku nga twanani swi tolovelekile. Loko hi langutana ni swiyimo swo fana ni lexi, hi nga ha endla swilo hi ku ya hi ndlela leyi hi titwaka ha yona. Hi ta va hi tlharihile loko hi tekelela Yosefa naswona hi ringeta ku anakanya hi ndlela leyi Yehovha a lavaka hi endla swilo ha yona. (Swivuriso 14:12) I ntiyiso leswaku ku endla ku rhula ni vandyangu i swa nkoka kambe ku endla ku rhula na Yehovha ni N’wana wakwe, i swa nkoka ngopfu.—Matewu 10:37.
(Genesa 42:14-17) Hambiswiritano, Yosefa a ku eka vona: “Hi swona leswi ndzi mi byelaka swona, ndzi ku, ‘Mi tinhlori!’ 15 Hikwalaho ka leswi mi ta ringiwa. Leswi Faro a hanyaka, a mi nge humi laha, handle ka loko makwenu lontsongo eka n’wina hinkwenu a ta laha. 16 Loko ma ha bohiwile, rhumelani un’we wa n’wina a ta ni makwenu leswaku rito ra n’wina ri ta ringiwa ku vona loko mi vulavula ntiyiso. Kutani loko swi nga ri tano, leswi Faro a hanyaka, mi tinhlori.” 17 Hikwalaho ka sweswo a va pfalela ekhotsweni masiku manharhu.
“Xana Ndzi Le Matshan’weni Ya Xikwembu?”
Yosefa u sungule ku va ringa leswaku a kota ku vona leswi vabuti vakwe a va ri swona etimbilwini. U sungule hi ku vulavula na vona a karihile a tirhisa mutoloki, a va hehla hi ku va byela leswaku i vanhu vambe lava nga tinhlori. Va tisirhelerile hi ku n’wi byela hi ndyangu wa ka vona, va tlhela va n’wi byela leswaku va ni makwenu loyi va n’wi siyeke ekaya. Hambiswiritano, Yosefa u ringetile ku nga kombisi ndlela leyi a a tsake ha yona loko a twa sweswo. A a tivutisa loko ndzisana yakwe ya ha hanya. Sweswi a a swi tiva leswi a faneleke ku swi vula. U te: “Mi ta ringiwa,” kutani a va byela leswaku u lava ku vona ndzisana ya vona. Hiloko a va ntshuxa leswaku va ya ekaya va ya n’wi landza kambe un’we eka vona u fanele a sala a va mubohiwa.—Genesa 42:9-20.
(Genesa 42:21, 22) Kutani va byelana va ku: “Swi le rivaleni leswaku hi ni nandzu malunghana ni makwerhu, hikuva hi vone maxangu ya moya-xiviri wakwe loko a kombela leswaku hi n’wi twela vusiwana, kambe a hi yingisanga. Hi yona mhaka leyi hi weriweke hi maxangu lawa.” 22 Kutani Ruveni a va hlamula, a ku: “Xana a ndzi mi byelanga ndzi ku, ‘Mi nga dyoheli n’wana,’ kambe n’wina mi nga yingisi? Entiyisweni sweswi ngati yakwe yi lava ku vuyiseriwa.”
it-2-E 108 ¶4
Yosefa
Hikwalaho ka sweswo, vamakwavo wa Yosefa hi tatana va sungula ku ehleketa leswaku va xupuriwa hi Xikwembu hikwalaho ka leswi va nga tshama va n’wi xavisela evuhlongeni. Va bule hi nandzu wa vona emahlweni ka makwavo wa vona Yosefa loyi a va nga si n’wi lemuka. Loko Yosefa a twa leswi a va swi vula, leswi a swi kombisa leswaku va hundzukile u khumbekile swinene lerova a suka a ya ekule na vona a ya rila. Loko a vuya u lerise leswaku Simiyoni a bohiwa kukondza va vuya ni makwavo wa vona lontsongo eka hinkwavo.—Gn 42:21-24.
Endla Ndzavisiso
(Genesa 42:22) Kutani Ruveni a va hlamula, a ku: “Xana a ndzi mi byelanga ndzi ku, ‘Mi nga dyoheli n’wana,’ kambe n’wina mi nga yingisi? Entiyisweni sweswi ngati yakwe yi lava ku vuyiseriwa.”
(Genesa 42:37) Kambe Ruveni a ku eka tata wakwe: “Loko ndzo ka ndzi nga n’wi vuyisi eka wena, u nga dlaya vana va mina vambirhi. N’wi nyike mina ndzi n’wi khathalela, hi mina ndzi nga ta n’wi vuyisa eka wena.”
it-2-E 795
Ruveni
Vumunhu lebyinene bya Ruveni byi vonake loko a ringeta ku xavelela vamakwavo va kaye leswaku va hoxa Yosefa ekheleni leri nga riki na mati ematshan’weni yo n’wi dlaya, Ruveni a tiyimisele ku tlhela a ya humesa Yosefa ekheleni exihundleni. (Gn 37:18-30) Endzhaku ka malembe yo tlula 20 loko vamakwavo volavo va ri karhi va ehleketa leswaku va hehliwa hi ku va tinhlorhi eEgipta hikwalaho ka leswi va xaniseke Yosefa, Ruveni u va tsundzuxe leswaku yena a nga vanga na xiave eka kungu ro dlaya Yosefa. (Gn 42:9-14, 21, 22) Nakambe loko Yakobe a ala leswaku va famba na Benjamini loko va tlhelela eEgipta ra vumbirhi, Ruveni u hlambanye hi vana vakwe vambirhi a ku: “Loko ndzo ka ndzi nga n’wi vuyisi (Benjamini) eka wena, u nga dlaya vana va mina vambirhi.”—Gn 42:37.
(Genesa 43:32) Kutani va n’wi phamela a ri yexe na vona va tiphamela va ri voxe, va phamela ni Vaegipta lava a va dya na yena va ri voxe; hikuva Vaegipta a va nga dyi swakudya ni Vaheveru, hikuva i nchumu lowu nyenyetsaka eka Vaegipta.
Tinhla-nkulu Ta Buku Ya Genesa—II
43:32—Hikwalaho ka yini Vaegipta a va nyenya ku dya ni Vaheveru? Leswi swi nga ha va swi vangiwe hi rivengo ra vukhongeri kumbe ku tivona va ri rixaka ro antswa. Nakambe Vaegipta a va nyenya varisi. (Genesa 46:34) Ha yini? Swi nga ha endleka leswaku varisi a va tekeriwa ehansi swinene hi Vaegipta. Kumbe, leswi ndhawu ya ntshovelo a yi ri yitsongo, swi nga ha endleka Vaegipta a va venga vanhu lava lavaka madyelo ya swifuwo.
Ku Hlayiwa Ka Bibele
(Genesa 42:1-20) Eku heteleleni Yakobe a swi vona leswaku a ku ri ni koroni aEgipta. Kutani Yakobe a ku eka vana vakwe: “Hikwalaho ka yini mi tshamela ku langutana?” 2 A engeta a ku: “Ndzi twe leswaku ku ni koroni aEgipta. Rhelelani kona mi ya hi xavela, leswaku hi hambeta hi hanya hi nga fi.” 3 Hikwalaho vamakwavo va Yosefa va khume va rhelela aEgipta va ya xava koroni. 4 Kambe Yakobe a nga n’wi rhumelanga Benjamini makwavo wa Yosefa ni vamakwavo lavan’wana, hikuva u te: “Kumbexana a nga weriwa hi khombo a fa.” 5 Kutani vana va Israyele va ta swin’we ni van’wana lava a va ta eku xaveni, hikuva a ku ri ni ndlala etikweni ra Kanana. 6 Yosefa a a ri munhu la lawulaka ehenhla ka tiko. Hi yena a a xavisela vanhu hinkwavo va misava. Hikwalaho vamakwavo va Yosefa va fika va n’wi nkhinsamela, swikandza swa vona swi langute ehansi. 7 Loko Yosefa a vona vamakwavo, a va tiva xikan’we, kambe a endla leswaku va nga n’wi xiyi. Kutani a vulavula na vona hi ku kariha, a ku: “Xana mi huma kwihi?” vona va ku: “Hi huma etikweni ra Kanana, hi ta xava swakudya.” 8 Kutani Yosefa a tiva vamakwavo, kambe vona a va n’wi tivanga. 9 Xikan’we-kan’we Yosefa a tsundzuka milorho leyi a yi lorheke malunghana na vona, a ya emahlweni a ku eka vona: “Mi tinhlori! Mi tele ku ta vona ndlela leyi mi nga hlaselaka tiko ha yona!” 10 Kutani va ku eka yena: “E-e, hosi yanga, kambe malandza ya wena ma ta xava swakudya. 11 Hinkwerhu ka hina hi vana va munhu un’we. Hi vanhu lava lulameke. Malandza ya wena a hi tinhlori.” 12 Kambe a ku eka vona: “A swi tano! Hikuva mi tele ku ta vona ndlela leyi mi nga hlaselaka tiko ha yona!” 13 Hiloko va ku: “Malandza ya wena i vamakwavo va 12. Hi vana va munhu un’we etikweni ra Kanana; lontsongo eka hinkwerhu u na tatana namuntlha, kasi loyi un’wana a nga ha ri kona.” 14 Hambiswiritano, Yosefa a ku eka vona: “Hi swona leswi ndzi mi byelaka swona, ndzi ku, ‘Mi tinhlori!’ 15 Hikwalaho ka leswi mi ta ringiwa. Leswi Faro a hanyaka, a mi nge humi laha, handle ka loko makwenu lontsongo eka n’wina hinkwenu a ta laha. 16 Loko ma ha bohiwile, rhumelani un’we wa n’wina a ta ni makwenu leswaku rito ra n’wina ri ta ringiwa ku vona loko mi vulavula ntiyiso. Kutani loko swi nga ri tano, leswi Faro a hanyaka, mi tinhlori.” 17 Hikwalaho ka sweswo a va pfalela ekhotsweni masiku manharhu. 18 Endzhaku ka sweswo Yosefa a ku eka vona hi siku ra vunharhu: “Endlani leswi leswaku mi hanya. Mina ndzi chava Xikwembu xa ntiyiso. 19 Loko mi lulamile, un’wana eka vamakwenu a a sale a bohiwile endlwini ya khotso, kambe n’wina hinkwenu fambani, tekani koroni hikwalaho ka ndlala leyi nga etindlwini ta n’wina. 20 Kutani mi ta ndzi tisela makwenu lontsongo eka hinkwenu leswaku marito ya n’wina ma ta va lama tshembekeke; kutani a mi nge fi.” Hiloko va endla tano.