Vantshwa Va Vutisa . . .

Xana Ndzi Nga Swi Tshika Njhani Ku Nwa?

“Nkarhi hinkwawo a ndzi nga tiphini hi siku leri tlhandlamaka, emirini ni le moyeni!”—Bob.

“Nkarhi hinkwawo a ndzi ri ekhombyeni ekaya, exikolweni, eka vanghana ni le ka maphorisa!”—Jerome.

BOB na Jerome havambirhi va xanisekile hi mhaka ya ku va swilovekelo swa xihoko. Havambirhi va hundzuke swindzendzele. Naswona hambi leswi eku heteleleni Bob a nga kota ku tshika ku nwa, Jerome yena wa ha lwa ku tshika ku va xindzendzele.

Ku godzomberiwa hi xihoko i xiphiqo lexi kulaka exikarhi ka vantshwa eswiphen’wini swo tala swa misava. Van’wana va ringanyeta leswaku eUnited States ntsena, vantshwa va kwalomu ka ntlhanu wa timiliyoni va ni xiphiqo lexikulu xa ku nwa. Kambe, loko u ri muntshwa wa Mukreste, a swi kanakanisi leswaku u swi papalatile ku nwa swakunwa swa xihoko, ngopfu-ngopfu loko ku nwa wa ha ri ntsongo swi nga pfumeriwi hi nawu wa ndhawu ya ka n’wina. Hambi swi ri tano, rungula leri landzelaka ri nga tiyisa xiboho xa wena xa leswaku u nga tshuki u nwa—kumbexana u kondza u kula naswona u swi kota kahle ku byi ringanisela. Kambe loko ana se u ri xindzendzele, ha tshemba leswaku rungula leri ri ta ku pfuna leswaku u lwisana ni xiphiqo lexi. Hi matshalatshala ya wena ya ntiyiso ni ku pfuniwa hi Yehovha Xikwembu, u nga swi kota ku hlakarhela.

Ku Tshika Ku Kaneta

Goza ro sungula, leri nakambe ri tikaka swinene leri u faneleke u ri teka i ku tshika ku kaneta. Lava godzomberiweke hi xihoko hi ntolovelo va ala ku pfumela leswaku va ni xiphiqo xa ku nwa. ‘Mina a byi nge ndzi endli nchumu,’ ku vula xindzendzele xin’wana lexi tibumaka. Hi xikombiso, xiya mufana wa malembe ya 15 hi vukhale la nga te: “Byala mina a byi ndzi hluli. Ndzi tinwela mabodlhela ya tsevu ntsena ni madyambu.” Swi hi tsundzuxa nhlamuselo ya Bibele ya munhu loyi “a tiḍunisa[ka] a ri yena, e ku hetisa ku biha ka yena ni ku kombisa ku v̌enga ka yena.”—Pisalema 36:2.

Ina, ku kaneta ka dlaya. Kutani loko u ri ni xiphiqo xa ku nwa, u fanele u wu pfumela ntiyiso wolowo wo vava.a U nga va tekeli hansi vanghana, vamakwenu kumbe vatswari lava ku byelaka leswaku u nwa ngopfu. A hi valala va wena hikuva va ku byela ntiyiso. (Ringanisa Vagalatiya 4:16.) Bob (loyi ku vulavuriweke ha yena eku sunguleni) a tshamela ku nwa ngopfu mahelo-vhiki man’wana ni man’wana. Loko munghana wakwe a n’wi byela ha swona, Bob u arile ku twa leswaku a ri ni xiphiqo xa ku nwa, kutani a tsema bulo rero. Kambe, xana swakunwa swa xihoko a swi byi khumba njhani vutomi bya Bob? Bob u pfumerile a ku: “A ndzi khomiwa hi ritukulu loko ndzi nga nwanga naswona loko ndzi nwile a ndzi nga khomeki. Vutomi bya mina bya ndyangu byi file—swin’we ni vuxaka bya mina ni Xikwembu.”

Hi nkarhi wun’wana, Bob u fike laha a helaka ntamu kutani a pfumela eka vanghana vakwe leswaku a nwa swakunwa swa xihoko. Loko a tshike ku kaneta, Bob u swi kotile ku sungula ku hlakarhela.

Hlakulela Ku Tiyimisela Ku Tshika

Profesa George Vaillant u tsala leswaku “ku godzomberiwa hi xihoko ka . . . lapheka, kambe . . . leswaku ku lapheka, muvabyi u fanele a va ni vutihlamuleri lebyikulu.” Sweswo swi katsa ku tiyimisela ka wena ku tshika ku nwa swakunwa swa xihoko. Loko u nga xi endli xiboho xo tano swi nga vula leswaku u ta tshama u ri xindzendzele ni ku fa u ri xindzendzele. I yini lexi nga pfunaka? Loko u languta ndlela leyi swi dlayaka ha yona ku va xindzendzele, swi nga ku pfuna ku ‘venga leswo biha’ naswona swi nga tiyisa xiboho xa wena xa ku tshika ku nwa, u nga ha tlheli u nwa.—Pisalema 97:10.

Hi xikombiso, u nga ha ehleketa hi ndlela leyi xihoko xi wu dlayaka swinene ha yona miri, mintlhaveko ni mahanyelo. Hambi swi ri tano, ku nwa ku nga vonaka ku ri loku horisaka xitlhavi xa le ndzeni kumbe vusiwana bya wena, swa nkarhinyana. Kambe eku heteleleni, ku hanya hi swakunwa swa xihoko ku vanga swiphiqo swo tala; ku onha vunghana ni vuxaka bya ndyangu. Ku tlula kwalaho, hi mhaka ya leswi swakunwa swa xihoko swi ku endlaka u tshunxeka, swi nga “herisa meehleketo” hi ku olova ni ku ku endla u tikhoma hi ndlela yo biha.—Hosiya 4:11.

Nakambe, xiya leswaku ku nwa xikalo lexikulu xa xihoko ku nga wu endla yini miri wa wena, ku nga chela swirho swa wena swa nkoka hi chefu. Xisweswo Bibele yi vula leswaku ku nwa ku tlula mpimo ku vanga ‘maxangu, ku titshandza, timholovo, ku vilela ni timbanga.’ (Swivuriso 23:29, 30, The New English Bible) Xana ntsako wihi na wihi wa nkarhinyana lowu u wu kumaka wu antswa ku tlula khombo leri?

Nakambe u nga pfuneka loko wo titsundzuxa leswaku ntsako a wu humi eka swakunwa swa xihoko. Naswona a swi kali swi lava munhu a nyanyuka leswaku a ta xiximeka, a va ni rihanyo lerinene, vanghana lavanene ni ndyangu lowu n’wi rhandzaka. Ku humelela eka timhaka leti ta vutomi ku va kona loko u tirhisa Rito ra Xikwembu. (Pisalema 1:1-3) Rito rolero ri tlhela ri ku nyika ntshembo wa vumundzuku lebyi vangamaka—vutomi lebyi nga heriki, lebyi kalaka xitlhavi xa mintlhaveko kumbe xa miri! (Nhlavutelo 21:3, 4) Ku va ni ntshembo wo tano swi tlhela swi ku nyika xivangelo xin’wana xa ku tshika swakunwa swa xihoko.—Ringanisa 1 Vakorinto 6:9, 10.

Kuma Mpfuno

Kambe, ku navela ku tshika ku nwa, hakanyingi a swi enelanga. U ta lava ku seketeriwa ni ku pfuniwa hi van’wana. Hosi Solomoni u te: “V̌ambiri v̌a tlula uṅwe . . . hambi v̌a wa, uṅwana o ta pfuša nakulobye.” (Eklesiasta 4:9, 10) Ku tshemba un’wana leswaku a ku pfuna eka xiphiqo xa wena a swi olovi. Kambe Katy loyi a hlakarhelaka eka ku godzomberiwa hi xihoko u nyika xitsundzuxo lexi: “Dyondza ku tshemba vanhu, ngopfu-ngopfu va ndyangu wa ka n’wina.” Ina, hakanyingi ndyangu wa ka n’wina wu nga swi kota ku ku komba rirhandzu ni ku ku seketela hi laha swi lavekaka ha kona.

I ntiyiso, xiyimo xa ndyangu wa ka n’wina xi nga ha va xi ku endle leswaku u nwa eku sunguleni. Kambe loko vatswari va wena u va byerile hi xiyimo xa wena, xana a va nge xi antswisi xiyimo xa le kaya? Kutani ha yini u nga ringeti ku ya eka vatswari, u va byela leswaku u ni xiphiqo lexikulu? Ematshan’wini yo va sola, va kombele va ku pfuna ni ku ku seketela. Ku tshunxeka ka wena ni ku tshemba vatswari va wena swi ta pfuna ndyangu wa ka n’wina wu “hlanganisiwa ni ku khomana swinene” ku kota yindlu ya Xikwembu. (Vaefesa 4:16) Hi ndlela leyi, hinkwenu mi nga sungula ku khomisana leswaku mi hlakarhela kahle.

Loko nseketelo wa ndyangu wu nga ri kona, van’wana va nga pfuna.b (Swivuriso 17:17) Nkulu un’wana wa Mukreste u tolovelane na Bob loyi a va hlangana vhiki rin’wana ni rin’wana ku ringana tin’hweti to hlayanyana leswaku a vona nhluvuko wakwe. Bob u ri: “Ku ndzi tsakela ka yena ni nkhathalelo wa yena swi ndzi tisele ku tixixima loku a ndzi ku lava leswaku ndzi ta kota ku tshika mukhuva wa mina wo biha.”—Yakobo 5:13, 14.

Ku tlula hinkwaswo, swi tive leswaku u lava mpfuno wa Yehovha Xikwembu. Titshege hi yena leswaku a ku nyika matimba. Ina, hi ku pfuniwa hi Xikwembu “la’v̌a timbilu le’ti tlhav̌iweke” va nga ‘horisiwa hi Yehovha ni ku boheleriwa timbanga ta vona.’—Pisalema 147:3; nakambe vona Pisalema 145:14.

Kuma Vanghana Lavantshwa

Muvalangi wa le New Zealand u vike leswaku vanghana va ni nkucetelo lowukulu eka vantshwa lava tirhisaka xihoko hi ndlela yo biha. Hikwalaho swi ta ku nonon’hwela ku tshika ku nwa loko u tshama ni vanwi. Hi xivangelo lexi Bibele yi khongotela yi ku: “U nga tolov̌eli [va]nwi [va] byalwa.” (Swivuriso 23:20) Endla vanghana lavantshwa lava tengeke. Tanihi leswi swi nga ntiyiso leswaku “vanghana lavo biha, va borisa mikhuva leyinene,” vanghana lavanene va aka.—1 Vakorinto 15:33.

Kim u swi vone swi ri ntiyiso leswi. U ri: “A swi tika, kambe ndzi boheke ku cinca vanghana va mina . . . A ndzi nga swi lavi ku va ekusuhi ni swakunwa swa xihoko kumbe swidzidzirisi.” Hakunene, swi nga ha vonaka swi tika ku kuma vanghana lava nga nwiki. Hambi swi ri tano, u ta kuma leswaku vantshwa lava nga xikombiso lexinene exikarhi ka Timbhoni ta Yehovha a va nwi byalwa loko swi nga ri enawini. Naswona a va languti swakunwa swa xihoko tanihi xihlovo xa vuhungasi kumbe ku tshunxeka. Xisweswo va nga ku pfuna—hayi ku ku sivela—eka matshalatshala ya wena ya ku “hluvula vumunhu bya khale ni mikhuva ya byona.”—Vakolosa 3:9, NW.

U Nga Swi Kota Ku Hlakarhela!

Ku hanya handle ka byala ku ta hambeta ku va nyimpi leyikulu eka wena. Nkarhi wun’wana swi nga ha tika ngopfu ku tshama u nga nwi. Ana, u pfumerile a ku: “Ndza ha susumeteleka [ku nwa] swinene, ngopfu-ngopfu loko ndzi hlundzukile, loko ndzi hlangane nhloko, loko ndzi ri ni gome kumbe loko ndzi karhatekile.” Xisweswo swi tolovelekile leswaku xindzendzele xi navela ku tlhelela eka byona, leswi swi vanga mintlhaveko leyikulu ya ku titwa u ri ni nandzu. Loko sweswo swi humelela, tsundzuka leswaku “hinkwerhu hi ni swihoxo leswo tala.” (Yakobo 3:2) Nakambe tsundzuka leswaku Yehovha i Xikwembu xa tintswalo lexi twisisaka ku tsana ka wena.—Pisalema 103:14.

Hambi swi ri tano, tivonele leswaku u nga tirhisi musa wa Xikwembu hi ndlela yo biha. Dyondza eka swihoxo swa wena, naswona u tiyimisela hi laha ku engetelekeke leswaku u nga tlheleli endzhaku. Hi ku va ni ku tiyimisela ko tano, Bob u swi kotile ku tshika ku nwa. Ku sukela kwalaho, u swi kotile ku va ni vuxaka byo rhula ni ndyangu wa ka vona swin’we ni Xikwembu. Vutomi bya yena lebyi tsakisaka sweswi byi katsa ku va mutirheli wa nkarhi hinkwawo. Ntsako ni ku rhula ka mianakanyo swi ta va swa wena na wena, hi ku hlula xihoko.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 16]

Hakanyingi vantshwa lava godzomberiweke hi xihoko va kaneta leswaku va ni xiphiqo xexo