Xana Rifuwo Ri Nga Wu Xava Ntsako?
ENTIYISWENI ku va ni mali yo tala a swi endli vanhu va tsaka. Magazini lowu nge Psychology Today wu ri: “Loko munhu a nga swelanga, ku engeteleka ka muholo wakwe a hi kanyingi ku n’wi tisela ntsako.”
Leswi swi tiyisiwile hi xiviko xa matimu xa mufi xa New York Times ya October 29, 1993, lexi a xi ri na nhloko-mhaka leyi nge: “Doris Duke, Wa Malembe Ya 80, Mudyandzhaka Loyi Rifuwo Ra Yena Ri Nga Wu Xavangiki Ntsako, U File.” Xihloko lexi xi te: “Vusiku byin’wana eRhoma hi 1945, Manana Duke, loyi a a ri na 33 wa malembe hi nkarhi wolowo u byele munghana wa yena leswaku rifuwo ra yena lerikulu hi ndlela yin’wana a rin’wi sivela ku kuma ntsako.”
Duke u byele munghana wa yena a ku: “Minkarhi yin’wana mali i xiphiqo. Hi ntolovelo loko ndzi famba-fambe na wanuna un’wana minkarhi yo hlayanyana, u sungula ku ndzi byela ndlela leyi a ndzi rhandzaka ha yona. Kambe xana ndzi nga swi tivisa ku yini loko a vula swona? Ndzi nga tiyiseka njhani?” Times yi hlamuserile: “Marito yakwe vusiku byolebyo ma kombise leswaku a a khumbeka swinene, na ku chavisiwa hi rifuwo ra yena.”
Hi ku fanana, Jean Paul Getty, loyi a tshameke a va na ndhuma ya ku va wanuna la fuweke ku tlula hinkwavo emisaveni u te: “Mali a yi na vuxaka na ntsako. Kumbexana yi na vuxaka na nhlomulo.” Naswona Jane Fonda mutlangi wa xisati wa Hollywood la tivekaka, loyi hi va-1970 a amukeleke hafu ya miliyoni wa tidolara eka nkombiso wun’wana na wun’wana wa bayiskopo, u te: “Ndzi ve ni rifuwo ni swilo hinkwaswo leswi vonekaka. A swi vuli nchumu. Swi onha mianakanyo ni mintlhaveko ya vanhu, hi nga ha vuli ku dlaya vukati ni vana lava vengaka vatswari va vona.”
Tanihi leswi rifuwo ri ri roxe ri nga ta ka ri nga wu tisi ntsako, na vusweti lebyikulu a byi nge swi koti. Xisweswo wanuna wa khale wo tlhariha u te: “U nga nḍi hi v̌usiwana, hambi ku ri ku fuwa.” (Swivuriso 30:8, 9) Mutsari un’wana wa Bibele u hlamusele leswaku lexi lavekaka eka munhu leswaku a tsaka i “[ku tinyiketela eka Xikwembu, NW] ni ku tsaka ka mbilu. . . . Hikuva a hi tanga na nchumu emisaveni, naswona hi nga ka hi nga fambi na nchumu. . . . Hikokwalaho, loko hi ri ni swakudya ni tinguvu, hi ta kolwa hi swona.”—1 Timotiya 6:6-10.