Lexi Endlaka Swi Fanela Ku Vulavula Ha Byona

“Nsimbi yi lota nsimbi, hi ŝeŝo ka munhu, o hlohlotela v̌ukari bya munhu.”—Swivuriso 27:17, Bibele.

MABANGA a ma lotiwi hi ku ma bananisa. Ku ma lota swi endliwa hi vurhon’wana. Hilaha ku fanaka, ku ni tindlela letinene ni to biha to lota miehleketo hi mabulo, ngopfu-ngopfu hi tinhloko-mhaka leti lavaka vuxiya-xiya to kota vukhongeri.

Xo sungula, hi fanele hi xixima xindzhuti xa munhu un’wana, hi kombisa ku xixima koloko hi marito ni hi mikhuva ya hina. Bibele yi ri: “Marito ya n’wina a ma ve ni nsovo nkarhi hinkwawo, ma lungiwe hi munyu.” (Vakolosa 4:6) Marito lama nga ni nsovo, lama lungiweke a ma khahli, hambiloko xivulavuri xi tiyiseka leswaku xi be kona, nileswaku loyi un’wana u hoxile.

Nsovo wu vonaka ni le ka ndlela leyi hi yingisaka ha yona. A hi nge swi koti ku yingisa hi nsovo loko hi ri karhi hi nghena-nghena munhu enon’wini kumbe loko hi nga yingiselanga hikuva hi ri karhi hi lunghiselela njhekanjhekisano wun’wana. Loyi a vulavulaka a nga ha swi xiya leswaku a hi tsakeli hi ku ya hi vonelo rakwe, kumbexana a gimeta bulo. Nakambe, a hi fanelanga hi sindzisa kumbe hi tshikilela munhu loyi un’wana leswaku a cinca mavonelo yakwe. Phela, ‘Xikwembu hi xona xi kurisaka mbewu ya ntiyiso’ embilwini ya munhu la yingisaka hi rixaladza.—1 Vakorinto 3:6.

Hi ni xikombiso lexinene xa muapostola Pawulo, la ‘kanerisaneke’ ni ku ‘khorwisa’ vanhu loko a ri evutirhelini byakwe. (Mintirho 17:17; 28:23, 24) Pawulo u vulavule hi vukhongeri ni vanhu kun’wana ni kun’wana laha a a hlangana na vona kona, ku fana ni le mitsendzeleni ni le makaya ya vona. (Mintirho 17:2, 3; 20:20) Timbhoni ta Yehovha ti lwela ku tekelela xikombiso xexo hi ku ya kun’wana ni kun’wana laha vanhu va nga kumekaka kona ni ku burisana na vona hi Matsalwa.

Papalata Ku Nga Twisisani

Tiko ra Israyele a ra ha ku aka eTikweni leri Tshembisiweke loko ku nga twisisani malunghana ni alitari ku lave ku va vangela nyimpi ya xin’wana-manana. Vanhu lava a va tshama evuxeni bya Nambu wa Yordani va ake alitari, kambe tinyimba letin’wana, hi xihoxo ti ehlekete leswaku a ku ri alitari ya vugandzeri bya mavunwa. Hikwalaho, ti lunghiselele nyimpi leswaku ti vuyisa vamakwavo endleleni. Kambe ku tirhisiwe vutlhari. Lava a va ta hlasela va rhange hi ku rhumela vapfhumba leswaku va ya kuma xivangelo xa ku akiwa ka alitari leyi. Va te hefu, loko va twa leswaku a ko va alitari ya xitsundzuxo—‘mbhoni’—ku tsundzuxa tinyimba hinkwato hi vun’we bya tona emahlweni ka Yehovha Xikwembu. Ku vulavurisana ku sivele nyimpi—naswona vutomi byo tala byi ponile!—Yoxuwa 22:9-34.

Hilaha ku fanaka, hakanyingi ku nga twisisani namuntlha ku vange rivengo ni xihlawu-hlawu. Hi xikombiso, vanhu va nga ri vangani va langute Timbhoni ta Yehovha tanihi vukhongeri lebyi hisekelaka etlhelo hikwalaho ka swiviko leswi vulavulaka hi ku ala ka tona ku pomperiwa ngati. Kambe, lava va vutiseke Timbhoni hi voxe malunghana ni mhaka leyi hakanyingi va hlamarile ku xiya leswaku ku ni xisekelo eBibeleni hi xiboho xa vona nileswaku ku ni tindlela tin’wana ta vutshunguri leti sirhelelekeke naswona ti tirhaka. (Levhitika 17:13, 14; Mintirho 15:28, 29) Entiyisweni, hikwalaho ka swiphiqo hi ngati leyi hlengeletiwaka, mutsari un’wana wa maphepha-hungu u tsale a ku: “Ha ku nkhensa Xikwembu hileswi Timbhoni ta Yehovha ku nga tona ti sunguleke ku endla vulavisisi hi leswi swi nga tirhisiwaka ematshan’weni ya ngati.”

Hilaha ku fanaka, van’wana va arile ku vulavula ni Timbhoni hikuva va byeriwe leswaku Timbhoni ta Yehovha a ti pfumeli eka Yesu Kreste. Sweswo a hi ntiyiso nikatsongo! Entiyisweni, Timbhoni ti kandziyisa xiphemu xa Yesu malunghana ni ku ponisiwa ka hina, ti hlamusela leswaku i N’wana wa Xikwembu, loyi Xikwembu xi n’wi rhumeke emisaveni ku kutsula vanhu exidyohweni ni le ku feni. Loko vanhu va vulavula ni Timbhoni hi mhaka leyi, ku nga twisisani koloko ku lulamisiwile.—Matewu 16:16; 20:28; Yohane 3:16; 14:28; 1 Yohane 4:15.

Ntiyiso—Xana Wa Amukeleka Kumbe A Wu Amukeleki?

Lexi minkarhi yin’wana xi hlamarisaka eka vo tala hileswaku loko ku tiwa emhakeni ya vukhongeri, hakanyingi ndlela leyi amukelekaka i ndlela leyi hoxeke. Yesu Kreste hi byakwe u dyondzise a ku: “Nghenani hi nyangwa leyo khuma; hikuva gondzo leri yisaka endzovisweni ri anamile ri tlhela ri pfuleka, naswona va tele lava nghenaka ha rona; kambe nyangwa leyi yisaka evuton’wini yi khumile, ni gondzo ra kona ri larile, naswona a hi vangani lava ri kumaka.”—Matewu 7:13, 14.

Esikwini ra Nowa, i vanhu va nhungu ntsena lava a va vulavula ntiyiso wa moya—Nowa, nsati wakwe, vana vakwe vanharhu va majaha ni vasati va vana vakwe. Handle ko kanakana, rungula ra vona ra xitsundzuxo ni ntirho wa vona wo aka areka swi endle leswaku va hlekuriwa, hambi ku ri ku khomiwa hi ndlela yo biha. Kambe, Nowa ni ndyangu wakwe a va kavanyetiwanga; va hambete va chumayela ni ku aka. (Genesa 6:13, 14; 7:21-24; 2 Petro 2:5) Hilaha ku fanaka, i vanhu vanharhu ntsena lava yingiseke nkongomiso wa Xikwembu naswona va poneke ku lovisiwa ka Sodoma ni Gomora.—Genesa 19:12-29; Luka 17:28-30.

Ku vuriwa yini hi nkarhi wa hina? N’wini wa yindlu un’wana u byele Timbhoni ta Yehovha a ku: “Loko Kreste o tlhelela enyameni namuntlha, swi nga ha endleka vanhu a va ta n’wi dlaya nakambe.” Munhu loyi u vona onge tidyondzo ta Yesu ni mimpimanyeto leyi tlakukeke ya mahanyelo a yi nga ta amukeleka namuntlha tanihi leswi a yi nga amukeleki emalembeni ya 2 000 lama hundzeke. Xana wa pfumela?

Loko u pfumela, u be kona, hikuva Yesu u tsundzuxe vadyondzisiwa vakwe: “Mi ta vengiwa hi matiko hinkwawo hikwalaho ka vito ra mina”—ku vhumbha loku ku ve ntiyiso. (Matewu 24:9) Varhangeri va Vayuda eRhoma va byele muapostola Pawulo malunghana ni Vukreste va ku: “Malunghana ni mpambukwa lowu . . . kun’wana ni kun’wana wa kanetiwa.” (Mintirho 28:22) Hambiswiritano, ku nga amukeleki ka Vukreste a ku va sivelanga valandzeri va Kreste leswaku va nga byeli van’wana hi ripfumelo ra vona. Naswona a ku va sivelanga vanhu va timbilu letinene leswaku va nga vulavuli ni Vakreste.—Mintirho 13:43-49.

Namuntlha, rungula ra Yesu i ra nkoka ku tlula hambi ku ri rini eku sunguleni. Ha yini? Hikuva swiyimo swa misava swi kombisa leswaku sweswi hi hanya “emasikwini yo hetelela” ya fambiselo leri nileswaku masiku lawa ma ta hela hi ku susiwa ka vubihi emisaveni. Yesu u fanise nkarhi wa hina ni masiku ya Nowa. (2 Timotiya 3:1-5; Matewu 24:37-39) Kutani sweswi a hi nkarhi wo tsan’wa ripfumelo ra hina, hikuva vutomi lebyi nga heriki byi ta nyikiwa ntsena lava va tivaka Xikwembu ni lava va “xi gandzela[ka] hi moya ni ntiyiso.”—Yohane 4:24; 2 Vatesalonika 1:6-9.

Ndlela Yo Kuma Gondzo Lerinene

Francis Bacon, mutivi wa filosofi wa Munghezi wa lembe-xidzana ra vu-17, mutsari wa switsalwana, mutivi wa nawu tlhelo murhangeri, u tsundzuxe vanhu lava lavaka ntiyiso leswaku va “kambisisa ni ku xiyisisa.” Naswona khale ka muungameri wa le United States, Thomas Jefferson, u te: “Vukambisisi lebyi ntshunxekeke hi byona byi nga pfunaka ku kuma nchumu lowu hoxeke. . . . Hi byona byi lwaka ni nchumu lowu hoxeke.” Hikwalaho, loko hi lava ntiyiso hakunene, hi ta “kambisisa ni ku xiyisisa” kutani hi ya emahlweni hi endla “vukambisisi lebyi ntshunxekeke.”

Loko a kombisa leswaku ha yini ndlela yoleyo yi ri ya nkoka, mutivi wa sayense wa le Britain Nkulukumba Hermann Bondi u te: “Tanihi leswi ku faneleke ku va ripfumelo rin’we leri nga ntiyiso, hakanyingi vanhu va nga ha pfumela hi ku tiyiseka ni hi ku tshembeka eka nchumu lowu nga riki ntiyiso eka vukhongeri lebyi paluxiweke. Munhu a a ta va a langutele leswaku yinhla leyi yi nga erivaleni yi endla leswaku van’wana va khomiwa hi tingana, yi endla leswaku hambi van’wana va ri ni ripfumelo lerikulu, swi nga ha endleka munhu a hoxile.”

Kutani, munhu a nga swi tivisa ku yini loko hakunene a ri ‘endleleni yo khuma leyi yisaka evuton’wini’? Yesu u dyondzise leswaku Xikwembu xi fanele xi gandzeriwa ‘hi ntiyiso.’ Hikwalaho swivangelo swi kombisa leswaku loko tidyondzo timbirhi ti kanetana, a swi nge endleki leswaku hatimbirhi ti va ntiyiso. Hi xikombiso, vanhu va ni moya-xiviri lowu ponaka loko va fa, kumbe a va na wona. Xikwembu xi ta nghenelela etimhakeni ta vanhu kumbe a xi nge ngheneleli. Xikwembu xi fanele xi ri Vunharhu-un’we kumbe xi fanele xi nga ri byona. Vanhu lava lavaka ntiyiso va lava tinhlamulo leti nga ni swivangelo ta swivutiso sweswo swa nkoka. Timbhoni ta Yehovha ti pfumela leswaku Xikwembu xi hi nyike tinhlamulo eRitweni ra xona, Bibele.a

Tanihi leswi “Matsalwa hinkwawo ma huhuteriwe[ke] hi Xikwembu,” ndlela ya nkoka yo kambela tidyondzo to hambana-hambana i ku ti kambisisa hi ku landza Bibele. (2 Timotiya 3:16) Loko u endla tano, u “ta tiyiseka hi ku rhandza ka Xikwembu loku nga kunene ni loku amukelekaka ni loku hetisekeke.” (Varhoma 12:2) Xana u nga ‘titiyisekisa’ leswaku ripfumelo ra wena ri sekeriwe eBibeleni? Ku endla tano i swa nkoka hikuva Xikwembu a xi swi lavi leswaku u xisiwa swin’we ni “misava hinkwayo leyi akiweke.”—Nhlavutelo 12:9.

Xana Vadyondzisi Va Laveka?

Yesu a nga nyikanga vadyondzisiwa vakwe matsalwa-nsongwa ma nga ri mangani kutani a ku: “Tinhlamulo ta swivutiso swa n’wina hinkwaswo ti kwalaho. Mukani mi ya tikumela tona hi n’wexe.” Ematshan’weni ya sweswo, hi ku lehisa mbilu ni hi rirhandzu u va dyondzise rito ra Xikwembu. Hi hala tlhelo, lava va amukeleke tidyondzo takwe va amukele ni tindlela takwe to dyondzisa loko va ri karhi va dyondzisa ni van’wana. Teka xikombiso xa mudyondzisiwa Filipi. U vulavule ni ndhuna ya Muetopiya leyi a yi tolovelane ni Matsalwa loko yi hlangana ni Vayuda. Kambe wanuna yoloye a a lava mpfuno. Kutani Filipi—muyimeri wa vandlha ra Vukreste—u kongomisiwe ku ya n’wi pfuna. Loko ndhuna leyi a yi nga swi tsakeli ku vulavula hi vukhongeri, a yi ta va yi nga tivanga nchumu malunghana ni leswi Yesu a nga ta swi endla hi ku landza xikongomelo xa Xikwembu. Mawaku ndlela leyi Muetopiya luya a veke xikombiso lexinene ha yona eka hinkwavo lava va lavaka ntiyiso!—Mintirho 8:26-39.

Xana u tiyimiserile ku vulavula hi ripfumelo ra wena ni ku vutisa swivutiso hilaha Muetopiya loyi a endleke hakona? Kunene ku ni swo tala leswi u nga swi kumaka loko wo endla tano. Timbhoni ta Yehovha ta swi tsakela ku vulavula hi Bibele ni vanhu lava va swi tsakelaka hi mbilu ya vona hinkwayo ku tiva leswi yi swi vulaka. Timbhoni a ti nyikeli mavonelo ya tona vini. Ematshan’weni ya sweswo, ti lwela ku komba vanhu leswi Bibele yi swi vulaka.

Ndhuna ya Muetopiya yi dyondze swilo swo hlamarisa malunghana na Yesu Kreste, swo kota ndlela leyi a nga ta tirhisiwa ha yona hi Xikwembu malunghana ni ku ponisiwa ka hina. Namuntlha, xikongomelo xa Xikwembu xi le kusuhi ni ku hetiseka. Swilo leswi chavisaka, leswi hlamarisaka swi le kusuhi ni ku endleka kwala misaveni. Xihloko lexi landzelaka xi ta kombisa leswaku hinkwavo lava nga emisaveni va ta khumbeka. Ina, ndlela leyi hi nga ta khumbeka ha yona yi ta va yi titshege hi langutelo ra hina ni goza leri hi ri tekaka.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]

Ndhuna ya Muetopiya yi pfumerile ku bula hi Bibele