Langutelo Ra Bibele

Lexi Endlaka Swi Va Swa Nkoka Leswaku Vatekani Va Va Ni Vugandzeri Byin’we

NDYANGU wu tshama ehansi leswaku wu ta lalela. Loko tatana a ri karhi a khongela, manana u khongela xikwembu xin’wana hi mbilu. Endyangwini wun’wana, nsati u gandzela ekerekeni yin’wana kambe nuna u ya esinagogeni. Ku ni mindyangu yin’wana leyi mutswari un’wana a dyondzisaka vana hi Santa Claus, kasi lowun’wana a va rungulela hi ta Hanukkah.

Hi ku ya hi minkambisiso ya sweswinyana, swiendlakalo swo tano swi ya swi andza hikwalaho ka leswi vanhu vo tala va nghenelaka vukati ni vanhu lava nga riki va vukhongeri bya vona. Nkambisiso wun’wana wu kombisa leswaku eUnited States, 21 wa tiphesente ta vanhu lava nga Makhatoliki sweswi va tekana ni vanhu lava nga riki va vukhongeri bya vona; eka Mamormon, nhlayo ya kona i 30 wa tiphesente; eka Mamoslem, i 40 wa tiphesente; kasi eka Vayuda, yi tlula 50 wa tiphesente. Hikwalaho ka vulala lebyi tekeke malembe-xidzana exikarhi ka vukhongeri, van’wana va languta ku tekana ka vanhu lava hambaneke hi vukhongeri ku ri ndlela yo hlula vulala lebyi. Mutsari wa phepha-hungu u tsarile: “Ku tekana ka vanhu va vukhongeri lebyi nga faniki ku fanele ku tlangeriwa.” Xana rero i langutelo ra Bibele?

Lexi faneleke ku xiyiwa hi leswaku Bibele a yi pfumelelani na kona ku vengiwa ka rixaka ro karhi kumbe ntlawa wo karhi wa vanhu. Rito ra Xikwembu ri kanetana ni xihlawuhlawu xa rixaka. Muapostola Petro u veke mhaka leyi erivaleni: “Hakunene ndza swi xiya leswaku Xikwembu a xi hlawuli, kambe eka tiko rin’wana ni rin’wana munhu loyi a xi chavaka a tlhela a endla ku lulama wa amukeleka eka xona.” (Mintirho 10:34, 35) Hi nkarhi lowu fanaka, Bibele yi dyondzisa vagandzeri va ntiyiso va Yehovha leswaku va nghenela vukati “eHosini ntsena.” (1 Vakorinto 7:39) Hikwalaho ka yini?

Xikongomelo Xa Vukati

Xikwembu a xi lava leswaku vukati byi va xiboho lexi tiyeke. (Genesa 2:24) Loko Xikwembu xi simeka lunghiselelo ra vukati, a xi anakanye hi nchumu lowu tlulaka ku va ni vunghana ntsena. Loko Yehovha a nyika mpatswa wo sungula xiavelo xa ku kurisa vana ni ku khathalela kaya ra vona, ku nga misava, u kombise leswaku a va fanele va tirhisana swinene eku hetisiseni ka xikongomelo xa yena. (Genesa 1:28) Loko wanuna ni wansati va gandzela Xikwembu swin’we, a va nga ta tsakela vunghana ntsena, kambe a va ta tsakela vunghana lebyikulu, lebyi nga heriki.—Ringanisa Malakiya 2:14.

Yesu u vulavule hi vunghana lebyi loko a vule marito lama tivekaka swinene lama nge: “A va ha ri vambirhi, kambe i nyama yin’we. Hikokwalaho, leswi Xikwembu xi swi paneke swin’we, ku nga tshuki ku va ni munhu la swi hambanisaka.” (Matewu 19:6) Yesu u tirhise xigego hi ku fanisa vukati ni joko leri panaka swiharhi swimbirhi leswaku swi koka kumbe swi rhwala ndzhwalo wun’we. Kunene swiharhi swimbirhi leswi paniweke swin’we a swi ta tikeriwa ngopfu loko a swo kokela ematlhelo lama nga faniki! Hilaha ku fanaka, vanhu lava nghenelaka vukati ehandle ka vukhongeri bya ntiyiso va nga kuma swi va tikela ku hanya hi ku landza misinya ya milawu ya Bibele loko munghana wa vukati a kokela etlhelo. Hilaha ku faneleke, Bibele yi ri: “Mi nga paniwi ni lava va nga riki vapfumeri.”—2 Vakorinto 6:14.

Vukati Byo Antswa

Vukati byi nga tiyisiwa swinene hi vun’we evugandzerini bya ntiyiso. Mutsari un’wana u te: “Ku gandzela swin’we i xin’wana xa swilo swa nkoka leswi vumbaka mindyangu leyinene ni leyi tsakeke.” Eklesiasta 4:9, 10 yi ri: “V̌ambiri v̌a tlula uṅwe, hikuv̌a v̌a ni hakelo le’yinene ya ntiro wa v̌ona. Hambi v̌a wa, uṅwana o ta pfuša nakulobye.”

Loko mpatswa wa Vakreste wu endla leswaku vutomi bya wona byi titshega hi vugandzeri bya wona, wu va ni vun’we bya xiviri hi tlhelo ra nyama ni ra moya. Loko wu khongela swin’we, wu dyondza swin’we Rito ra Xikwembu, wu hlangana ni Vakreste-kulobye wu tlhela wu byela van’wana hi ripfumelo ra wona, wu vumba vun’we bya moya lebyi nga ta tiyisa swinene vunghana bya wona bya vukati. Wansati un’wana la nga Mukreste u te: “Vugandzeri bya ntiyiso i ndlela ya vutomi. A ndzi lorhi ndzi tekiwe hi munhu loyi a nga swi xiximiki leswi ndzi nga swona.”—Ringanisa Marka 3:35.

Lava va nghenelaka vukati “eHosini” va nga langutela leswaku vanghana va vona va vukati va tekelela xikombiso xa Yesu xa ku tikhoma. Vavanuna lava nga Vakreste va fanele ku khoma vasati va vona hi ndlela ya rirhandzu leyi Yesu a khomeke vandlha ha yona. Vavasati lava nga Vakreste va fanele va xixima vanuna va vona. (1 Vakorinto 11:3; Vaefesa 5:25, 29, 33) Vakreste a va endli tano leswaku va tsakisa vanghana va vona va vukati kambe va swi endlela ku tsakisa Xikwembu, lexi lavaka leswaku mimpatswa yi tihlamulela hi ndlela leyi yi khomanaka ha yona.—Malakiya 2:13, 14; 1 Petro 3:1-7.

Ku va evukhongerini lebyi fanaka swi tlhela swi pfuna mimpatswa ya Vakreste ku lulamisa ku nga twanani hi ku rhula. Bibele yi tsundzuxa Vakreste leswaku va nga veki tihlo “etimhakeni ta [vona] ntsena, kambe ni le timhakeni ta van’wana.” (Vafilipiya 2:4) Ku nga khathariseki ku hambana hi mavonelo, vanghana va vukati lava nga ni ripfumelo leri fanaka va lava nkongomiso wa Rito ra Xikwembu leswaku va lulamisa timholovo. (2 Timotiya 3:16, 17) Hi ku endla tano, va landzela ndzayo leyi nyikiwaka Vakreste leyi humaka eBibeleni, ya leswaku va hlangana “emianakanyweni yin’we.”—1 Vakorinto 1:10; 2 Vakorinto 13:11; Vafilipiya 4:2.

Ku Tsakelana Ni Mimpimanyeto Leyi Fanaka

Hakunene, ku ni swo tala leswi khumbekaka eka vuxaka ku tlula ku va ni ripfumelo leri fanaka. I swa nkoka leswaku vatekani va tsakelana. (Risimu ra Tinsimu 3:5; 4:7, 9; 5:10) Kambe leswaku vukati byi khomelela, i swa nkoka ku va ni mimpimanyeto leyi fanaka. Hi ku ya hi buku leyi nge Are You the One for Me? “mimpatswa leyi nga ni mimpimanyeto leyi fanaka, yi le xiyin’weni lexinene xa ku va ni vuxaka lebyi tsakisaka, bya ku va ni vun’we ni lebyi nga ta khomelela.”

Khombo ra kona, vanhu lava rhandzanaka va nga kala va tekana va nga si vulavula hi swilo swa nkoka leswi va nga twananiki ha swona. Hi xikombiso, anakanya u xava yindlu ntsena hi ku va u rhandza ndlela leyi yi langutekaka ha yona. Hambiswiritano, endzhaku ka loko se u rhurhele eka yona hi kona u swi vonaka leswaku masungulo ya yona a ma tiyanga. Hikwalaho ka masungulo lama nga tiyangiki, ku saseka hinkwako ka yindlu leyi ku hundzuka ka hava. Hilaha ku fanaka, munhu a nga rhandzana ni un’wana wa vukhongeri lebyi hambaneke, la vonakaka a n’wi fanela—kambe endzhaku ka ku tekana vunghana byebyo byi nga ha va lebyi dyisaka mbitsi swinene.

Anakanya hi timhaka tin’wana to tika leti nga humelelaka endzhaku ko tekana ni munhu loyi mi nga ni vukhongeri lebyi nga faniki: Xana ndyangu wu ta ya gandzela kwihi? Xana hi byihi vukhongeri lebyi vana va nga ta dyondzisiwa byona? Hi byihi vukhongeri lebyi ndyangu wu nga ta byi seketela hi tlhelo ra timali? Xana munghana un’wana wa vukati u ta sindzisa leswaku ku hlanganyeriwa eka mikhuva ya vukhongeri ni tiholideyi, leswi un’wana a swi tekaka swi ri swa vuhedeni? (Esaya 52:11) Vukati byin’wana ni byin’wana byi lava leswaku munghana ha un’we a cinca eka swin’wana; kambe, ku honisa misinya ya milawu ya Bibele—hambiloko ku ta hlayisa vukati—a ku amukeleki eka Xikwembu.—Ringanisa Deteronoma 7:3, 4; Nehemiya 13:26, 27.

Leswaku mimpatswa yin’wana ya vukhongeri lebyi hambaneke yi hlayisa ku rhula evukatini bya yona, un’wana ni un’wana u gandzela hi ndlela leyi a yi rhandzaka. Kambe, khombo ra kona hi leswaku loko un’wana ni un’wana a gandzela hi ndlela leyi a yi rhandzaka swi endla leswaku vukati byi va ni mukhandlu hi tlhelo ra moya. Wansati un’wana la nga Mukreste, loyi a a tekiwe hi wanuna wa vukhongeri lebyi hambaneke ni bya yena u ri: “Hambileswi a hi ri ni malembe ya 40 hi tekanile, nuna wa mina a a nga ndzi tivi kahle.” Kahle-kahle, Xikwembu xa byi seketela vukati lebyi vatekani havambirhi va gandzelaka “hi moya ni ntiyiso.” Bibele yi swi veka kahle hi ndlela ya ku tlhokovetsela yi ku, “ringhole ra miluko minharu a ri hatlisi ku ṭemeka.”—Yohane 4:23, 24; Eklesiasta 4:12.

Ku Vuriwa Yini Hi Vana?

Van’wana lava anakanyaka ku tekana ni munhu wa vukhongeri lebyi nga faniki ni bya vona va nga va va tibyela leswaku va ta yisa vana va vona eka vukhongeri habyimbirhi kutani va va tshika leswaku va tihlawulela lebyi va byi rhandzaka. I ntiyiso, vatswari havambirhi va ni mfanelo ya le nawini ni ya ntumbuluko ya ku dyondzisa vana ta vukhongeri, kutani eku heteleleni, vana va tiendlela xiboho xa vona.a

Bibele yi lerisa vana leswaku va yingisa vatswari va vona havambirhi “evun’weni ni Hosi.” (Vaefesa 6:1) Swivuriso 6:20 yi swi veka hi ndlela leyi: “Ṅwana nga, hlayisa milawu ya tata wa wena, u nga fulareli dyonḍo ya mana wa wena.” Ematshan’weni ya ku dyondzisiwa tidyondzo leti nga faniki, vana lava kurisiweke hi vatswari vambirhi va vukhongeri byin’we, va ni vun’we eka leswi Bibele yi swi vulaka ‘Hosi yin’we, ripfumelo rin’we ni nkhuvulo wun’we.’—Vaefesa 4:5; Deteronoma 11:19.

Kunene “eHosini”

Loko swi vula leswaku ku va ni mimpimanyeto leyi fanaka i xilotlelo xa leswaku vukati byi humelela, xana ku ta va ku ri vutlhari ku tekana ni un’wana ni un’wana la tivulaka Mukreste? Bibele ya hlamula: “Loyi a nge u tshama a ri ni vun’we na [Yesu] u boheka ku tama a fambisa leswi yena a fambiseke swona.” (1 Yohane 2:6) Xisweswo, Mukreste la lavaka ku nghenela vukati u ta lava ku tekana ni Mukreste-kulobye, loyi hakunene a lwelaka ku landzela Yesu. Munhu yoloye u languteleke ku tekana na yena u fanele a va a nyiketele vutomi byakwe eka Xikwembu naswona a khuvuriwile. U ta tekelela vumunhu bya Yesu bya rirhandzu ni ku hisekela ka yena ku chumayela hi Mfumo wa Xikwembu. Hilaha Yesu a endleke hakona, vutomi bya munhu yoloye byi fanele byi titshege hi ku endla ku rhandza ka Xikwembu.—Matewu 6:33; 16:24; Luka 8:1; Yohane 18:37.

Loko lava va lavaka ku nghenela vukati va lehisa mbilu eku laveni ka vona munghana la fanelekaka endyangwini wa vagandzeri va Xikwembu, va veka ntila wa ku rhangisa ku rhandza ka Xikwembu evuton’wini bya vona. Eku heteleleni ntila wolowo wu ta endla leswaku va kuma vukati lebyi tsakisaka ni lebyi enerisaka.—Eklesiasta 7:8; Esaya 48:17, 18.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Bokisi leri nga eka tluka 16]

Mpfuno Eka Mindyangu Ya Vukhongeri Lebyi Hambaneke

Hikwalaho ka swivangelo swo hambana-hambana, namuntlha mimpatswa yo tala leyi tekaneke yi hambanile hi vukhongeri. Vanhu van’wana va nga ha va va hlawule munghana wa vukati wa vukhongeri lebyi nga faniki ni bya vona. Kambe mimpatswa yo tala yi sungula yi ri ya vukhongeri byin’we kutani endzhaku yi hambana loko un’wana wa vatekani a hlawula vukhongeri byin’wana. Ku nga ha va ni swiyimo swin’wana leswi endlaka leswaku ndyangu wu hambana hi vukhongeri. Kambe, ku nga khathariseki leswaku swivangelo hi swihi, swiboho swa vukati a swi fanelanga swi tshoviwa kumbe swi tekeriwa ehansi hikwalaho ka leswi vanghana va vukati va nga pfumelelaniki hi vukhongeri lebyi va faneleke va byi hlawula. Hi ku ya hi Bibele vukati bya kwetsima naswona vatekani va fanele va tshama swin’we hambiloko va nga gandzeri swin’we. (1 Petro 3:1, 2) Muapostola Pawulo u tsarile: “Loko makwerhu a ri ni nsati loyi a nga pfumelangiki, kambe yena a tiyimisele ku tshama na yena, a nga n’wi tshiki.” (1 Vakorinto 7:12) Loko misinya leyi ya milawu leyi kumekaka eBibeleni yi tirhisiwa, yi nga pfuna mpatswa wun’wana ni wun’wana lowu tekaneke leswaku wu tsakela ku rhula evuxakeni lebyi nga ni rirhandzu ni lebyi xiximekaka.—Vaefesa 5:28-33; Vakolosa 3:12-14; Tito 2:4, 5; 1 Petro 3:7-9.