Langutelo Ra Bibele
Xana Vukhongeri Hinkwabyo I Tindlela To Hambana-Hambana Leti Yaka Eka Xikwembu?
MARCUS Borg lowa mutsari u te: “Ndzi vona swi nga khorwisi nikatsongo leswaku Xikwembu xa vuako hinkwabyo xi hlawule ku tiviwa hi vanhu va vukhongeri byin’we. Desmond Tutu loyi a kumeke Sagwadi ra Nobel, u te: “A byi kona vukhongeri lebyi nga vulaka leswaku byi ni ntiyiso lowu heleleke malunghana ni tidyondzo hinkwato ta vukhongeri. Langutelo ra Mahindu leri dumeke ri ri “Jotto moth, totto poth,” leswi loko swi hundzuluxeriwa hi marito man’wana swi vulaka leswaku vukhongeri hinkwabyo byo va tindlela to hambana-hambana leti yaka endhawini yin’we. Ni Vubudha byi seketela mhaka leyi. Kunene, vanhu va timiliyoni va kholwa leswaku vukhongeri hinkwabyo byo va tindlela to hambana-hambana leti yaka eka Xikwembu.
N’wa-matimu Geoffrey Parrinder, u te: “Minkarhi yin’wana ku vuriwa leswaku vukhongeri hinkwabyo byi ni pakani yin’we, kumbe tindlela leti fanaka ta ntiyiso, kumbe ni leswaku hinkwabyo byi dyondzisa tidyondzo leti fanaka.” Kunene, tidyondzo, mihivahivana ni swikwembu swa vukhongeri lebyi swa fana. Vukhongeri byo tala byi vulavula hi rirhandzu naswona byi dyondzisa leswaku ku dlaya, ku yiva ni ku hemba swi hoxile. Emintlaweni yo tala ya vukhongeri, yi kona yin’wana leyi yi endlaka matshalatshala yo pfuna vanhu van’wana. Hikwalaho, loko munhu a namarhela leswi a swi kholelwaka naswona a ringeta ku hanya vutomi lebyinene, xana swi ni mhaka leswaku hi byihi vukhongeri lebyi a nga eka byona? Kumbe, xana vukhongeri hinkwabyo byo va tindlela to hambana-hambana leti yaka eka Xikwembu?
Ku Tshembeka Ku Ri Koxe—Xana Ku Enerile?
Anakanya hi mhaka ya lembe-xidzana ro sungula ya wanuna wa Muyuda la vuriwaka Sawulo, loyi a veke muapostola wa Mukreste la tiviweke hi vito ra Pawulo. A a hiseka swinene tanihi museketeri wa Vuyuda naswona sweswo swi n’wi endle leswaku a ringeta ku herisa vugandzeri bya valandzeri va Kreste, vugandzeri lebyi a a vona onge i bya mavunwa. (Mintirho 8:1-3; 9:1, 2) Kambe hikwalaho ka tintswalo ta Xikwembu, Sawulo u swi lemukile leswaku vanhu lava rhandzaka vukhongeri ku fana na yena va nga ha hisekela Xikwembu, kambe, hikwalaho ka ku pfumala vutivi , va nga ha tikuma va endla leswi nga fanelangiki. (Varhoma 10:2 ) Loko Sawulo a tive swo tala hi swilaveko swa Xikwembu ni mitirho ya xona, u hundzukile ivi a sungula ku gandzela ni lava a a va xanisa—valandzeri va Yesu Kreste.—1 Timotiya 1:12-16.
Xana Bibele ya vula leswaku ku ni madzana ya vukhongeri lebyi nga hlawuriwaka nileswaku hambi ku ri byihi lebyi hi byi hlawulaka byi lulamile eka Xikwembu? Muapostola Pawulo u kume swiletelo leswi humaka eka Yesu Kreste loyi a pfuxiweke, leswi hambaneke ni leswi a a swi tiva. Yesu u n’wi rhume eka vanhu va matiko ‘leswaku a pfula mahlo ya vona, a va susa emunyameni va ya eku vonakaleni ni le ka vulawuri bya Sathana va ya eka bya Xikwembu.’ (Mintirho 26:17, 18) Swi lo dla, leswaku i swa nkoka leswaku hi va vukhongeri byihi. Vanhu vo tala lava Pawulo a rhumiweke eka vona a va ri ni vukhongeri bya vona. Kambe a va ri “emunyameni.” Ina, loko vukhongeri hinkwabyo a byi ri tindlela to hambana-hambana leti yisaka evuton’wini lebyi nga heriki naswona byi endla leswaku Xikwembu xi hi amukela, a ku ta va ku ri hava xivangelo xa leswaku Yesu a letela valandzeri vakwe entirhweni wo endla vadyondzisiwa lowu a va leriseke leswaku va wu endla.—Matewu 28:19, 20.
Edyondzweni yakwe leyi dumeke ya le Ntshaveni, Yesu u te: “Nghenani hi nyangwa leyo khuma; hikuva gondzo leri yisaka endzovisweni ri anamile ri tlhela ri pfuleka, naswona va tele lava nghenaka ha rona; kambe nyangwa leyi yisaka evuton’wini yi khumile, ni gondzo ra kona ri larile, naswona a hi vangani lava ri kumaka.” (Matewu 7:13, 14) Bibele yi swi veka erivaleni leswaku “ripfumelo i rin’we.” (Vaefesa 4:5) Swi le rivaleni leswaku vanhu vo tala lava nga le gondzweni lero “anama” va ni vukhongeri bya vona. Kambe a va na ‘ripfumelo rin’we.’ Tanihi leswi ku nga ni vukhongeri byin’we ntsena bya ntiyiso, lava navelaka ku kuma vukhongeri bya ntiyiso va fanele ku byi lava.
Ku Lavisisa Xikwembu Xa Ntiyiso
Ku sukela ematin’wini ya munhu wo sungula, Xikwembu xi byele vanhu leswi xi lavaka leswaku va swi endla. (Genesa 1:28; 2:15-17; 4:3-5) Namuntlha swilaveko swa xona swi lo tlangandla, eBibeleni. Leswi swi endla leswaku hi kota ku hambanisa vukhongeri lebyi amukelekaka ni lebyi nga amukelekiki. (Matewu 15:3-9) Vanhu van’wana va lo tswaleriwa evukhongerini lebyi va nga eka byona, kasi van’wana vo landzelela vukhongeri bya muganga lowu va nga eka wona. Eka vo tala, va tikuma va ri eka vukhongeri byo karhi hikwalaho ka nkarhi lowu va velekiweke ha wona ni ndhawu leyi va velekeriweke eka yona. Hambiswiritano, xana u ta tshama eka vukhongeri byo karhi ntsena hileswi u tikumeke u ri eka byona kumbe u ta tshika van’wana va ku endlela xiboho?
U fanele u va ni swivangelo swo hlawula vukhongeri lebyi u lavaka ku va eka byona endzhaku ka ku kambisisa Matsalwa hi vukheta. Eka lembe-xidzana ro sungula, vanhu van’wana lava dyondzekeke a va ngo amukela ntsena leswi muapostola Pawulo a swi vulaka, kambe a va tlhela va swi kambisisa. “[A] va kambisisa Matsalwa hi vukheta siku ni siku ku vona loko swilo leswi swi ri tano.” (Mintirho 17:11; 1 Yohane 4:1) Ha yini u nga endli tano na wena?
Bibele yi hlamusela Xikwembu xa vuako hinkwabyo tanihi lexi languteleke leswaku vanhu va xi gandzela hi ntiyiso. Tanihi laha swi tsariweke hakona eka Yohane 4:23, 24, Yesu Kreste u hlamuserile: “Hambiswiritano, nkarhi wa ta, naswona hi wona sweswi, lowu vagandzeri va ntiyiso va nga ta gandzela Tatana hi moya ni ntiyiso, hikuva, hakunene, Tatana u lava lavo tano leswaku va n’wi gandzela. Xikwembu i Moya, naswona lava va xi gandzelaka va fanele ku gandzela hi moya ni ntiyiso.” “Vugandzeri lebyi baseke ni lebyi nga nyamangiki hi ku ya hi langutelo ra Xikwembu” hi byona ntsena lebyi amukelekaka eka xona. (Yakobo 1:27) Xikwembu xi katekise vanhu va timiliyoni leswaku va kuma ndlela yo khuma leyi yisaka evuton’wini. A xi nge va nyiki vutomi lebyi nga heriki vanhu lava nga riki na mhaka, ematshan’weni ya sweswo, xi ta nyika lava endleka matshalatshala yo kuma ndlela yo khuma leyi xi yi vekeke leswaku va famba hi yona.—Malakiya 3:18.